Stoicism P7 (Kết): Stoicism và các trường phái triết học khác

1. Stoicism và triết học Đông phương

Forget everything else. Keep hold of this alone and remember it: Each of us lives only now, this brief instant. The rest has been lived already, or is impossible to see. 

(Quên hết tất cả đi, chỉ cần nhớ duy nhất 1 điều: mỗi người chỉ sống cho hiện tại, khoảnh khắc hiện hữu ngắn ngủi này. Phần còn lại, hoặc là đã trải qua, hoặc ta không thể nhìn thấy dc)

Concentrate every minute like a Roman - like a man - on doing what's in front of you with precise and genuine seriousness, tenderly, willingly, with justice. 

(Tập trung từng phút như 1 chiến binh thành Rome - nhưng quan trọng hơn, như 1 con người, vào công việc nào ở phía trước bạn, với sự chính xác, tính cẩn thận nghiêm túc, sự quyết tâm, và sự tuân thủ những chuẩn mực đạo đức)

Begin the morning by saying to yourself, I shall meet with the busybody, the ungrateful, arrogant, deceitful, envious, unsocial. All these things happen to them by reason of their ignorance of what is good and evil. But I, who have seen the nature of the good that it is beautiful, and of the bad that it is ugly, and the nature of him who does wrong, that it is akin to me, not only of the same blood or seed, but that it participates in the same intelligence and the same portion of the divinity, I can neither be injured by any of them, for no one can fix on me what is ugly, nor can I be angry with my kinsman, nor hate him. For we are made for cooperation, like feet, like hands, like eyelids, like the rows of the upper and lower teeth. To act against one another then is contrary to nature; and it is acting against one another to be vexed and to turn.

(Hãy bắt đầu mỗi ngày mới bằng việc nói với bản thân mình: "Hôm nay tôi sẽ gặp những người thô lỗ, kiêu ngạo, tráo trở. Tất cả họ đều phạm sai lầm vì không nhận rõ đâu là đúng đâu là sai. Nhưng tôi biết những quy luật của tự nhiên, cái thanh thản khi làm những việc mình cho là phải, và cái lo sợ bất an khi làm điều trái, nên tôi sẽ không cho mình bị ảnh hưởng bởi họ. Nhưng, tôi cũng sẽ không tức giận hay khinh thường, chán ghét họ, những “người thân” của tôi trên thế giới này. Họ với tôi như chân tay, mắt mũi trong cùng 1 cơ thể, chỉ có thể hòa thuận mà không thể chống đối nhau. Vì các bộ phận mà chống đối nhau là trái với tự nhiên")

Whenever anyone criticizes or wrongs you, remember that they are only doing or saying what they think is right. They cannot be guided by your views, only their own; so if their views are wrong, they are the ones who suffer insofar as they are misguided. I mean, if someone declares a true conjunctive proposition to be false, the proposition is unaffected, it is they who come off worse for having their ignorance exposed. With this in mind you will treat your critic with more compassion. Say to yourself each time, ‘He did what he believed was right’

Nếu có ai đó chỉ trích hoặc hại bạn, nhớ rằng họ chỉ làm những gì họ cho là đúng. Họ không thể làm theo quan điểm của bạn, mà là quan điểm của chính họ. Vì vậy, nếu quan điểm của họ là sai, họ chính là người phải chịu đựng, chứ không phải bạn. Ý tôi là nếu họ cho 1 chuẩn mực đạo đức là sai, thì chuẩn mực đó vẫn không thay đổi, chỉ là họ đi lạc đường mà thôi. Nếu nghĩ như vậy, bạn hoàn toàn có thể đối mặt với những chỉ trích 1 cách kiên nhẫn và vị tha hơn. Hãy tự nói với bản thân câu này: Hắn chỉ làm điều hắn tin là đúng mà thôi.

Every circumstance comes with two handles, with one of which you can hold it, while with the other conditions are insupportable. If your brother mistreats you, don’t try to come to grips with it by dwelling on the wrong he’s done (because that approach makes it unbearable); remind yourself that he’s your brother, that you two grew up together; then you’ll find that you can bear it.

(Mỗi sự việc đều có thể có 2 thứ liên quan đến bạn. Nếu như 1 người anh trai hại bạn, đừng cứ khư khư nghĩ đến việc anh í làm, mà thay vào đó tự nhắc bản thân bạn: Anh í là anh mình, là người lớn lên cùng mình, và bạn sẽ thấy không khó để tha thứ cho anh í)

Never identify yourself as a philosopher or speak much to non-philosophers about your principles; act in line with those principles. At a dinner party, for instance, don't tell people the right way to eat, just eat the right way. If conversation turns to a philosophical topic, keep silent for the most part, since you run the risk of spewing forth a lot of ill-digested information. If your silence is taken for ignorance, but it doesn't upset you - well, that's the real sign that you have begun to be a philosopher. Sheep don't bring their owners grass to prove to them how much they've eater, they digest it inwardly and outwardly bring forth milk and wool. 

Dịch: Đừng nói chuyện triết học với những người không nghiên cứu về nó, thay vào đó hãy để mỗi hành động của bạn, dù là nhỏ nhất, tuân theo các quy tắc của triết học. Ví như trên bàn tiệc, đừng bảo người ta phải ăn như thế nào, mà hãy "show off" bằng việc ăn đúng cung cách. Nếu cuộc trò chuyện bàn về các vấn đề triết học, tốt nhất là im lặng trong phần lớn thời gian, vì điều đó là không nên nếu bạn nói những điều bạn chưa thực sự tin tưởng hoặc cảm thụ hết được. Nếu sự im lặng của bạn khiến bạn bị phớt lờ, coi thường, mà bạn chả thấy buồn tí gì, thì đó là dấu hiệu bạn thực sự đang tiến bộ đấy. Vì, nhìn thử xem, cừu có cho chủ của chúng xem chúng ăn bao nhiêu cỏ đâu, mà thay vào đó chúng tiêu hóa thức ăn âm thầm và tạo ra lông và sữa đấy chứ.

(đoạn này, bỏ qua khoản dịch ngu của mình, thì chắc bạn vẫn cảm thấy được sự trần trụi, thẳng thắn trong cách giảng của Epictetus. 1 điểm khá thú vị phải không, sự thâm sâu của Đạo lại tương đồng với những lời nói hình ảnh đậm chất đời thường của triết học phương Tây)

2. Stoicism và các trường phái triết học Tây Phương khác

Aristotle was a student of Plato (and hence a grand-student of Socrates, so to speak), and his philosophy was characterized by a very practical, if somewhat elitist, approach. In his version of virtue ethics, a eudaimonic life is made possible by the pursuit of virtue, but we also need many other things over which we have no control: health, wealth, education, and even good looks.
Contrast this with the thinking of the first Cynic, Antisthenes, himself a student of Socrates. Antisthenes, and even more so his famous successor, Diogenes of Sinope, went radical: for them, nothing is necessary for a eudaimonic life except virtue. We may be healthy or sick, wealthy or poor, educated or ignorant, handsome or ugly—none of it matters. Indeed, they went so far as to argue that earthly possessions positively get in the way of virtue: they develop in us an attachment to things that don’t matter, so we are better off without them.

Now here is the problem: On the one hand, we have Aristotle telling us that eudaimonia can be achieved only by somewhat lucky people who fit a number of prerequisites, acquired through little or no merit of their own. On the other hand, we’ve got the Cynics not only rejecting Aristotle’s list of necessary prerequisites but arguing that they get in the way of a good life. Stoics occupy the logical space in between these two positions: health, wealth, education, and good looks—among other things—are preferred indifferents, while their opposites—and a number of other things—are dispreferred indifferents.
This, I think, was a stroke of genius. The Stoics made a eudaimonic life a reachable goal for everyone, regardless of social status, financial resources, physical health, or degree of attractiveness. Although all of these qualities are indifferent to your ability to pursue a virtuous life—to become a morally worthy person—they are still preferred (just as any normal human being would readily tell you) so long as they don’t get in the way of your practice of the virtues. Here is how Seneca aptly summarized the idea in the case of a particularly common contrast between preferred and dispreferred experiences: “There is great difference between joy and pain; if I am asked to choose, I shall seek the former and avoid the latter. The former is according to nature, the latter contrary to it. So long as they are rated by this standard, there is a great gulf between; but when it comes to a question of the virtue involved, the virtue in each case is the same, whether it comes through joy or through sorrow.” In other words, by all means go ahead and avoid pain and experience joy in your life—but not when doing so imperils your integrity. Better to endure pain in an honorable manner than to seek joy in a shameful one.

Dịch đại ý: Về khái niệm 1 cuộc sống hạnh phúc của Aristotle, chúng ta không chỉ cần các phẩm cách mà còn khá nhiều thứ khác, như sức khỏe, tiền bạc, giáo dục, và thậm chí là đẹp mã.
Trong khi đó, trái ngược hoàn toàn, chủ nghĩa yếm thế (Cynicism) cho rằng chúng ta chẳng cần gì khác ngoài các phẩm cách để có 1 cuộc sống hạnh phúc, và họ chứng minh điều đó bằng cách cố gắng sống mà không sở hữu bất cứ 1 thứ gì (Để cụ thể hơn, tặng bạn 1 ví dụ: Diogenes, 1 người theo chủ nghĩa này, có giữ 1 cái cốc để uống nước. 1 hôm ông thấy 1 cậu bé dùng 2 tay hứng nước - tức không cần cái cốc vẫn có nước uống được, ông đã tự chửi mình là đầu đất, và vứt cái cốc đi).

Và Stoicism tìm ra giải pháp cho vấn đề này, bằng cách đặt mình vào giữa 2 trường phái. Cụ thể hơn, họ gọi những thứ như tài sản, nhà cửa, giáo dục, đẹp mã là "preferred indifferents", trong khi những thứ như khó khăn, nghèo túng, chết, lưu đày là "dispreferred indifferents". Và đó là sự sáng tạo cực kỳ ấn tượng của Stoicism, khi nó khiến cho 1 cuộc sống hạnh phúc trở thành 1 mục tiêu trong tầm với của tất cả mọi người. Giống như Seneca đã nói: "Có 1 sự khác biệt không hề nhẹ giữa hạnh phúc và khó khăn. Nếu được hỏi chắc chắn tôi sẽ chọn hạnh phúc và tìm cách tránh khó khăn. Vì đó là tuân theo tự nhiên. Tuy nhiên, nếu đặt cả 2 bên cạnh những phẩm cách của con người (virtues), chúng sẽ mất đi sự khác biệt. Vì chỉ có phẩm cách là có giá trị thực sự mà thôi".