Stoicism (P2) – Thế nào là một triết học thực hành
Với bài giới thiệu về Stoicism - Triết học "khắc kỷ" , mình hy vọng các bạn đã có được 1 ấn tượng ban đầu tốt đẹp với thứ triết học...
Phần trước:
Với bài giới thiệu về Stoicism, mình hy vọng các bạn đã có được 1 ấn tượng ban đầu tốt đẹp với thứ triết học cổ xưa mà theo mình vẫn vô cùng cần thiết cho thời đại hiện nay. 1 điều vô cùng quan trọng mình cần phải nhắc lại: khác với những tư tưởng triết học nổi tiếng, Stoicism (hay ít nhất là Stoic Ethics - Đạo đức) KHÔNG đi sâu vào những câu hỏi bản lề như: Con người từ đâu đến? Hay đâu là ý nghĩa thực sự của cuộc đời? Thay vào đó, nó tập trung vào những vấn đề hàng ngày, cơ bản nhất, giản dị nhất, để xây dựng và vun đắp sự bình thản trong tâm tưởng (the tranquillity of the mind).
Vậy bài này mình xin được đi sâu làm rõ yếu tố "thực hành" của trường phái, và cung cấp cho các bạn 1 hệ thống những phương pháp (hay lời khuyên) Stoic, trước khi đi vào giới thiệu cụ thể những tên tuổi nổi bật của Stoicism trong các bài tiếp theo.
Những bài tập hay lời khuyên Stoic này được mình tổng hợp, phần lớn từ blog của Massimo Pigliucci, ông giáo sư triết học tại đại học New York (NYU). Mình đã theo blog của ông trong khoảng hơn 1 năm nay, nơi mà những tư tưởng Stoics được giải thích 1 cách khá cặn kẽ và thực sự đã chinh phục được mình. Chân thành khuyến khích mọi người nghía qua nếu có thời gian và không ngại đọc tiếng Anh nhé.
1. Hãy bắt đầu mỗi ngày mới bằng việc nói với bản thân mình: "Hôm nay tôi sẽ gặp những người thô lỗ, kiêu ngạo, tráo trở. Tất cả họ đều phạm sai lầm vì không nhận rõ đâu là đúng đâu là sai. Nhưng tôi biết những quy luật của tự nhiên, cái thanh thản khi làm những việc mình cho là phải, và cái lo sợ bất an khi làm điều trái, nên tôi sẽ k cho mình bị ảnh hưởng bởi họ. Nhưng, tôi cũng sẽ không tức giận hay khinh thường, chán ghét họ, những “người thân” của tôi trên thế giới này. Họ với tôi như chân tay, mắt mũi trong cùng 1 cơ thể, chỉ có thể hòa thuận mà k thể chống đối nhau. Vì các bộ phận mà chống đối nhau là trái với tự nhiên".
Begin the morning by saying to yourself, I shall meet with the busybody, the ungrateful, arrogant, deceitful, envious, unsocial. All these things happen to them by reason of their ignorance of what is good and evil. But I, who have seen the nature of the good that it is beautiful, and of the bad that it is ugly, and the nature of him who does wrong, that it is akin to me, not only of the same blood or seed, but that it participates in the same intelligence and the same portion of the divinity, I can neither be injured by any of them, for no one can fix on me what is ugly, nor can I be angry with my kinsman, nor hate him. For we are made for cooperation, like feet, like hands, like eyelids, like the rows of the upper and lower teeth. To act against one another then is contrary to nature; and it is acting against one another to be vexed and to turn.
2. Thường xuyên đặt bản thân vào địa vị, hoàn cảnh của người khác, cả những người phản đối bạn và những người ủng hộ tán dương bạn. Nếu bạn có thể đánh giá rõ ràng đâu là mục đích cốt lõi cũng như nguyên tắc đạo đức của họ, dần dần bạn sẽ không còn trách những người phản đối bạn, và cũng không còn quá khao khát sự tán dương nữa.
Constantly observe and put yourself in the shoes of others, both who offend and adulate you. If you can see clearly what are their ruling principles and the core sources of their opinions and appetites, you will neither blame those who offend you involuntarily, nor will you want their approbation.
3. Tưởng tượng 1 thằng xấc láo nhất sẽ xử trí thế nào nếu bạn kiên trì đối tốt với hắn, tạo cơ hội cho hắn khẳng định mình, khuyên răn hắn 1 cách chân thành và nhẹ nhàng, thậm chí ngay cả khi hắn đang làm hại bạn? Chúng ta nên trân trọng mỗi và mọi người mà ta gặp. Hãy giữ cho giọng bạn không có chút gì của oán hận hay tức tối, mà hãy nói với anh ta bằng tất cả tấm lòng bạn. Đừng lên lớp anh ấy. Đừng châm chọc anh ấy. Hãy cố gắng cho anh ấy hiểu 1 cách kín đáo cái sai của anh ấy.
(Vâng, bạn có thể tưởng tượng được k, những lời trên được viết bởi 1 hoàng đế đấy. Mình chưa bao giờ hết ngỡ ngàng và cảm động khi đọc nó, và thú vị khi liên tưởng đến khuôn mặt của nhân vật xấc xược trong câu nói. Thực sự là 1 lời dạy quá khó để thực hiện, nhưng lại dấy lên 1 sự háo hức nhẹ cho người đọc. Bạn có thấy vậy không?)
👉 ĐỂ HIỂU THÊM VỀ CHỦ NGHĨA KHẮC KỶ VÀ THỰC HÀNH CÙNG SENECA, BẠN CÓ THỂ ĐẶT MUA BỘ SÁCH NGAY TẠI ĐÂY:
What can the most insolent man do if you remain relentlessly kind and, given the opportunity, counsel him calmly and gently even while he’s trying to harm you? We should genuinely value each and every person we meet, and by valuing them, I cannot act against them and consider myself reasonable. Let there be nothing ironic or scolding in your tone, but speak with true affection and with no residue of resentment in your heart. Don’t lecture him. Don’t embarrass him in front of others. But address him privately even if others are present.Meditations – Marcus Aurelius
4. Chính bạn là người hại bạn khi tức giận trước sự châm chọc khiêu khích đá đểu từ người khác. Hãy tự hỏi sự châm chọc đó có thực sự có 1 ý nghĩa gì k? Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn châm chọc 1 tảng đá? Thử nghĩ xem sẽ thú vị thế nào nếu bạn phản ứng như 1 tảng đá khi bị châm chọc, và người đá đểu châm chọc bạn sẽ cảm thấy thế nào?
Remember that it is we who torment, we who make difficulties for ourselves – that is, our opinions do. What, for instance, does it mean to be insulted? Stand by a rock and insult it, and what have you accomplished? If someone responds to insult like a rock, what has the abuser gained with his invective? The Discourse - Epictetus.
5. Luôn luôn tâm niệm: Càng trân trọng những thứ bên ngoài, bạn càng có ít kiểm soát đối với cuộc sống của chính mình.
Just keep in mind: the more we value things outside our control, the less control we have.The Discourse - Epictetus.
6. Khi bạn mất đi bất cứ 1 thứ gì, thay vì nuối tiếc và phàn nàn, hãy nói: "Cám ơn thần may mắn đã cho tôi có được thứ ấy trong thời gian vừa qua. Tôi đã sử dụng nó 1 cách hiệu quả và đúng đắn, và giờ đây tôi hạnh phúc trả nó lại cho ngài".
“When [the wise man] is bidden to give [property] up, he will not complain of Fortune, but will say, ‘I thank you for what I have had possession of: I have managed your property so as largely to increase it, but since you order me, I give it back to you and return it willingly and thankfully.'” On Peace of Mind - Seneca
7. 1 lời khuyên khác rất hay về vật chất bề ngoài: Nếu ai đó đến thăm nhà bạn, họ nên ngưỡng mộ chính bạn (ý chỉ tri thức và sự điềm đạm), thay vì những đồ vật bạn có. 1 người đáng ngưỡng mộ có thể dùng đồ đất nung như đang dùng đồ bằng vàng, nhưng 1 người cũng k kém vĩ đại nếu anh ta có thể dùng đồ bằng vàng và coi nó như đồ đất nung.
“If they visit us at home, they should admire us, rather than our household appointments. He is a great man who uses earthenware dishes as if they were silver; but he is equally great who uses silver as if it were earthenware.” Moral letters to Lucilius - Seneca
8. Cẩn thận với những thứ mà mọi người muốn có được (xe xịn nhà cửa đẹp vv). Luôn giữ cảnh giác và thận trọng, đừng quá phấn khích với chúng khi bạn có được. Thử nghĩ xem có phải vì sự cám dỗ khiến cá bị cắn câu, thú bị săn k? Bạn nghĩ bạn đang có được may mắn khi có được những thứ vật chất giá trị, thực ra nó là 1 cái bẫy. Chúng ta thường nghĩ chúng ta kiểm soát chúng, nhưng thực ra chúng kiểm soát chúng ta.
Đọc thêm:
Avoid those things that please the many, the gifts that fortune brings. Be suspicious, be timid, resist every good that comes by chance. It is by the allurements of hope that the fish is caught, the game snared. Do you think these are the blessings of fortune? They are traps. Any one of you who wants to live in safety must make every effort to shun those baited favors admidst which we, poor creatures, are deceived. We think we have hold of them, in fact they have hold of us. Moral letters to Lucilius - Seneca
9. Với mỗi khó khăn, ghi nhớ nội lực có sẵn trong bạn để đối phó với nó. Bị cuốn hút bởi 1 chàng trai tuấn tú hay 1 cô gái xinh đẹp, ghi nhớ sự tự chủ của bản thân trước cám dỗ. Đối mặt với đau đớn, bạn sẽ thấy khả năng chịu đựng của mình. Nếu bạn bị châm chọc, bạn sẽ có cơ hội khám phá khả năng kiên nhẫn của bản thân. Theo thời gian, bạn sẽ cảm thấy tự tin và trưởng thành hơn để kết luận rằng k có bất cứ 1 thứ khó khăn gì là vượt ngoài khả năng chế ngự của bạn.
For every challenge, remember the resources you have within you to cope with it. Provoked by the sight of a handsome man or a beautiful woman, you will discover within you the contrary power of self-restraint. Faced with pain, you will discover the power of endurance. If you are insulted, you will discover patience. In time, you will grow to be confident that there is not a single impression that you will not have the moral means to tolerate. Enchiridion - Epictetus
10. Nói, nhưng k đánh giá
Khi bạn nhìn thấy ai đó tắm nhanh, đừng nói rằng cô ấy tắm bẩn, mà nói là cô ấy tắm nhanh :v :v :v Tương tự, khi bạn nhìn thấy ai đó uống nhiều rượu, đừng nói cô ấy là tay nghiện, hãy chỉ nói cô ấy uống nhiều rượu mà thôi. Cho đến khi bạn biết được lý do thực sự của những hành động ấy, làm sao bạn biết hành động đó tốt hay xấu? Bạn sẽ có được cách đánh giá khách quan nếu bạn kiên trì theo phương pháp này.
Speak without judgingSomeone bathes in haste; don’t say he bathes badly, but in haste. Someone drinks a lot of wine; don’t say he drinks badly, but a lot. Until you know their reasons, how do you know that their actions are vicious? This will save you from perceiving one thing clearly, but then assenting to something different. The Discourse – Epictetus.
Kẻ mộng mơ
Phần tiếp theo:
Quan điểm - Tranh luận
/quan-diem-tranh-luan
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất