ủa là sao? hông hiểu...

Theo BBC UK, “Media Representation” (tạm dịch: sự đại diện trên truyền thông) là cách truyền thông trình bày về giới tính/ độ tuổi/ quốc tịch/ vùng miền/ vấn đề xã hội cụ thể.

Truyền thông có thể định hình kiến thức và sự hiểu của khán giả (shape an audience’s knowledge and understanding) về những chủ đề và đối tượng này.

Một trường hợp Media Representation tốt là Kodi Lee, một người Mỹ gốc Á, mắc chứng tự kỉ và bị mù đã chiến thắng mùa 14 America’s Got Talent (2019).

Chiến thắng của Kodi là nguồn cảm hứng có tác động mạnh mẽ đến khán giả. Những người cùng cộng đồng với anh (người khuyết tật, người mắc chứng tự kỉ, người Mỹ gốc Á,…) cảm thấy đồng cảm (relate) và được đại diện (represent), còn khán giả đại chúng biết đến và có thiện cảm hơn đến những người giống như Lee.

Tuy nhiên, câu chuyện Media Representation không chỉ có thế.

Ngoài trường hợp như Kodi Lee là đại diện (representation) tốt, còn có đại diện xấu. Và các đại diện (bị tô) xấu này khi liên tục xuất hiện trên truyền thông có thể khiến khán giả có cái nhìn sai lệch, thậm chí trở nên cực đoan.

Như hình ảnh người Arab trên phim ảnh quốc tế, họ thường là nhân vật làm giàu từ dầu khí, thèm khát quyền lãnh đạo và có khả năng cao, là khủng bố. Điển hình như chuỗi phim The Mummies, Taken hay bom tấn G.I Joe.

Sự lặp lại liên tục của Media Representation xấu này nhiều và nổi tiếng đến mức nó bóp méo nhận thức xã hội. Chỉ cần mặc đồ Trung Đông, cầm theo túi xách và giả vờ quăng nó vào ai đó, người ta lập tức nghĩ bạn là khủng bố vừa quăng bom tự sát và sẽ bỏ chạy thục mạng.

Nhìn vào Media Representation ở Việt Nam và nhóm cộng đồng thiểu số được quan tâm nhiều nhất gần đây: LGBT+, phổ biến nhất không phải qua phim ảnh mà là show truyền hình. Nổi bật có:

Format: Talk-show khách mời trò chuyện cùng MC hàng tuần

Media Representation: Xấu

Tốt: Khai phá được tâm lý của LGBT+ ở mức độ vừa phải. Tệp đối tượng khách mời đa dạng giới (Gay, Les, Trans, Bi,…)

Xấu: Nội dung tập trung nhiều vào các yếu tố gây shock như tình tay ba, cắm sừng tận mắt, bao nuôi,.. làm nội dung show kém đa dạng, thông điệp nhập nhòe, khó truyền cảm hứng cho người xem. Làm người ngoài cộng đồng có cái nhìn không thực tế về LGBT+.

Format: Dating-show, sau các vòng loại nữ chính chọn ra nam chính có thể là người độc thân, đã có chủ hoặc đồng tính.

Media Representation: N/A

Tốt: Bình thường hóa yếu tố đồng tính. Đưa khái niệm LGBT+ đến đại đa số khán giả dị tính một cách nhẹ nhàng, vui vẻ.

Xấu: Representation chỉ tập trung vào G trong tệp LGBT+, và khai phá nội tâm nhân vật không đủ sâu. Vẫn còn tranh cãi do nhân vật đồng tính được xem là một “lựa chọn sai”, chỉ phục vụ đơn thuần cho nhu cầu giải trí. Điều này có thể hiểu được do đây là show hẹn hò giải trí đơn thuần dành cho đối tượng dị tính.

Format: Hai đối tượng giấu mặt tìm hiểu nhau qua các câu hỏi và tình huống của chương trình. Sau cùng đi đến hoặc từ chối hẹn hò.

Media Representation: Tốt

Tốt: Có Media Representation của đa dạng các nhóm trong LGBT+ (Gay, Lesbian, Bisexual, Pansexual,…). Khai phá và khắc họa nhân vật đủ sâu. Có yếu tố giáo dục thông qua chia sẻ từ chuyên gia, cân bằng với yếu tố giải trí.

Tuy tần suất chiếu còn thưa, chương trình làm rất tốt phần của mình.

… nên là bình đẳng và bình thường hóa sự đa dạng của các nhóm cộng đồng. Media Representation làm tốt việc của mình khi các cá nhân thuộc các cộng đồng khác nhau HIỂU nhau. Để từ đó tôn trọng, chung sống hòa bình và giúp đỡ nhau tịnh tiến.

Truyền thông có thể duy trì hiện trạng hay đánh thức và thay đổi suy nghĩ của mọi người. Điều này phụ thuộc nhiều vào người đang lèo lái hướng đi của nó. Vậy hướng đi của LGBT+ Media Representation là gì?

Các show truyền hình, phim ảnh tại Việt Nam đã làm tốt việc giới thiệu cộng đồng LGBT+ đến mọi người vào những năm 2018. Sau 3 năm, nhiều chương trình đã không còn hot, hoặc thoái trào.

Liệu đây có phải là tín hiệu công chúng đã bắt đầu cần Media Representation về LGBT+ nhiều hơn chỉ là giới thiệu?

--- --- --

Nhấn mạnh tầm quan trọng và đa dạng của Media, mình cố gắng đưa nhiều medium nhất vào bài viết, bao gồm phim ảnh, series đến các dạng reality show.

Tuy nhiên mình cảm thấy vẫn còn hạn chế do bản thân không phải là người xem show nhiều. Nếu bạn có ví dụ nào muốn bổ sung, I’d glad to hear nhen, cảm ơn và mong bạn giữ sức khỏe chúng ta cùng vượt qua mùa dịch này.