Vũ trụ kỳ quái trong các bìa sách của Haruki Murakami

Đọc các tiểu thuyết của Haruki Murakami khiến cho bạn như đang đắm chìm vào vũ trụ. Khi hố đen dẫn đến một vũ trụ khác, tại đó mèo nói tiếng Nhật và phụ nữ có thể biến mất vào hư vô. Nhưng bạn có thể tiến vào các thế giới này mà thậm chí không cần đọc bất kỳ chữ nào trong tiểu thuyết, thông qua các bìa sách vừa bắt mắt vừa cô đọng đúng nội dung của các tác phẩm.

Hãy cùng điểm qua một số bìa sách chất lượng nhất của Murakami, phân tích và xem xét xem nó có thể truyền cảm hứng thế nào cho các thiết kế bìa sách tiếp theo của bạn.

Năm 1997, designer John Gall của Vintage Books đã tạo ra cả vũ trụ cho tất cả các tác phẩm của Murakami. Kết quả là chúng ta có một tá các bìa sách hàm chứa cả Nghệ thuật đại chúng (Pop art), tính biểu tượng của nước Nhật và sự luyến tiếc đầy lãng mạn, chắp vá với nhau tạo nên những thiết kế táo bạo và khó quên.

Murakami chơi đùa với thời gian trong rất nhiều tiểu thuyết của ông.

Ví dụ như trong Phía nam biên giới, phía Tây mặt trời, một nhân vật trung niên bị các ký ức thời niên thiếu khuấy động, khiến cho quá khứ của anh tan chảy và hòa trộn với thực tại. Trong Kafka bên bờ biển, nhân vật chính là một thiếu niên bỏ nhà đi, số phận của cậu và một ông lão xoắn vào với nhau tạo thành một thực tại song song giữa hai người. Cuộc săn cừu hoang là sự lai tạo giữa huyền thoại và bí ẩn, dẫn nhân vật chính của chúng ta vào một nhiệm vụ kì quái xuyên suốt Nhật Bản truyền thống và hiện đại.

Những bức ảnh cổ điển hòa trộn với các yếu tố hiện đại hơn trong các thiết kế của Gall khắc họa cách Murakami chơi đùa với hiện tại và quá khứ. Gall đã lấy hình ảnh những người đàn ông và phụ nữ hư ảo từ bìa các quảng cáo cũ của Nhật Bản.

Tất cả các hình ảnh này cùng lúc tạo cho độc giả cảm giác nhung nhớ, bí ẩn và lãng mạng, giúp họ mường tượng ra nhân vật chính trong mỗi cốt truyện của ông, những người thường bị ảnh hưởng bởi nhạc Jazz và whiskey.

Các nhân vật trong tiểu huyết của Murakami đều mang một niềm yêu thích nhất định đối với nghệ thuật đại chúng phương Tây. Các thế giới của ông cũng thấm đẫm âm nhạc, nghệ thuật và văn học của phương Tây.

Rừng Nauy lấy tựa đề tương tự từ bài hát của nhóm nhạc the Beatles, tình cờ cũng là một bài hát yêu thích của một trong số các nhân vật. The Beatles cũng giữ một vai trò trọng yếu trong Sputnik Sweetheart, cũng như tác giả Jack Kerouac của Beat. Và "Little Red Corvette" của Prince xuất hiện trong Kafka bên bờ biển.

Murakami cũng thừa nhận nhạc sĩ yêu thích của ông là Bob Dylan, người xuất hiện trong Xử sở diệu kỳ tàn bạo và chốn tận cùng thế giới.

Gall cắt dán các chi tiết từ Nghệ thuật đại chúng như Ben-day dots (chấm phá) và brightly-colored shapes (hình khối sáng màu) cùng với hình ảnh và các tác phẩm của Nhật Bản cổ điển để đạt đến các phong cách mê hoặc thị giác hòa trộn của cả văn hóa phương Đông và phương Tây.

Chúng ta có thể thấy chủ đề nhạc pop của Rừng Nauy trong bìa sách này: hai vòng tròn màu tím gợi nhớ đến chiếc kính của John Lennon (thành viên của nhóm the Beatles) và màu son môi tím nhắc chúng ta nhớ đến các bản in nghệ thuật của Marilyn Monroe của Warhol. Tương tự, điểm ảnh trên gương mặt của người phụ nữ (cũng có thể thấy trong bìa Kafka bên bờ biển) là để thể hiện sự kính trọng đối với phong cách chân dung chấm phá (dotted portraiture) của Roy Lichtenstein.

Người tình Sputnik sử dụng hình ảnh nghệ thuật đại chúng của chính trị và chiến tranh để tạo ra hình ảnh vệ tinh Sputnik. Với sự tương phản cao, các tòa nhà phong cách trong bìa của Nhảy Nhảy Nhảy khơi gợi lại những năm 60 của truyện tranh Marvel và phong cách vẽ truyện tranh của Roy Lichtenstein.

Vào năm 2015, Gall đã tái thiết kế chuỗi bìa sách của Murakami để ứng với một vũ trụ trừu tượng dựa trên các thế giới huyền bí của Murakami.

Series bìa này của Gall sử dụng các background sặc sỡ đầy màu sắc, các mảnh ghép cùng với những đường nối thông minh và phức tạp. Mỗi cuốn sách không thể hiện nội dung cá nhân như series đầu tiên của Gall, thay vào đó là một thiết kế trừu tượng bao hàm để gợi lên phong cách và chủ đề trong các tác phẩm của Murakami. Sự sắp xếp chồng chéo nhau như một câu đố biến toàn bộ series này thành một bộ sưu tập, một chiến tích không thường xuất hiện đối với tiểu thuyết bìa mềm trước đây.

Các chi tiết được sắp đặt thông minh như biểu tượng con cừu trong Nhảy Nhảy Nhảy kết nối với ngôi sao của Cuộc săn cừu hoang. Các chi tiết nhỏ nhặt như thế này khiến cho cả bộ bìa sách trở nên đắt giá.

Chip Kidd là bộ óc thiên tài đằng sau toàn bộ bìa cứng của Murakami ở Mỹ. Phương pháp tạo ra các bìa sách của ông ấy rất thực tiễn thông qua chất lượng điêu khác của chúng. Mỗi bìa sách đều bí ẩn và khó hiểu với chủ nghĩa tượng trưng, liên đới và nghệ thuật - giống như bản thân các tiểu thuyết của Murakami.

Kidd đã thiết kế bìa cho tiểu thuyết thịnh hành nhất của Murakami, 1Q84. Tác phẩm này mang tình tiết của hai cốt truyện xoắn vào nhau theo một cách lạ lùng và khó đoán.

Kidd chuyển điều này vào thiết kế của ông thông qua tương tác giữa áo sách và phần bìa bên dưới. Một tấm áo sách bằng giấy thuộc trong suốt cắt bế bao bọc hình ảnh gương mặt một người phụ nữ bên dưới. Sự sắp xếp có phần bị lệch này nhằm truyền đạt ý tưởng của các chuyến đi từ bề mặt này sang bề mặt khác của sự tồn tại.

Cách sử dụng ảo ảnh thị giác của Kidd tương thích hoàn hảo với lối hành văn của Murakami và là nền cho các yếu tố hình ảnh của bìa sách trong việc thể hiện lại nội dung của tác phẩm.

Phiên bản Kafka bên bờ biển của Kidd là bìa sách phức tạp và nghệ thuật nhất trong các bìa sách của Murakami của ông. Ông đã kết hợp với nhiếp ảnh gia Geoff Spear và nghệ nhân điêu khắc Eishi Takaoka để cho ra thành phẩm cuối cùng.

Nước và bờ biển trong tấm ảnh này thật ra là thao túng hình ảnh từ thủy tinh xanh gợn sóng và cát. Ông đã hòa trộn những tấm hình này với hình một tác phẩm điêu khắc của Eishi Takaoka. Mặt sau thể hiện một con mèo gốm cũng được hòa trộn trên nền bờ biển tương tự.

Trong một số bìa sách khác, Kidd lại trộn các yếu tố điêu khắc với các yếu tố quy chiếu khác như đường thẳng và màu sắc để tạo ra những bìa sách nghệ thuật độc nhất.

Biên niên ký chim vặn dây cốt là bìa sách diễn dịch nguyên bản nhất của Kidd trong các tác phẩm của Murakami. Mặc dù trong sách Murakami chưa từng miêu tả cụ thể con chim được ông nhắc đến trong ra sao, Kidd đã chọn hình ảnh của một con chim máy đồ chơi.

Kidd thừa nhận là việc diễn giải theo nghĩa đen như thế này chưa bao giờ là một việc tốt, nhưng trong trường hợp này thì nó có vẻ phù hợp. Con chim trên bìa sách này to đến nỗi mọi người sẽ chỉ có thể thấy đươc một phần của nó trên bề mặt, trừ khi bạn gỡ áo sách và trải toàn bộ nó ra.