Ray Dalio - Thành công đến từ những thất bại đau đớn nhất

Raymond Dalio sinh ngày 1 tháng 8 năm 1949 tại Queens, New York. Ray là con một trong một gia đình gốc Italy không có bất cứ sự liên hệ nào tới ngành công nghiệp tài chính vốn đang rất thịnh vượng tại Mỹ. Bố ông là một nhạc sĩ nhạc jazz ở Manhattan, New York, trong khi mẹ làm công việc nội trợ gia đình. Ray có một mối quan hệ rất thân thiết với mẹ, tuy nhiên mẹ ông đã qua đời khi ông 19 tuổi. Cha ông hay làm việc tới muộn mới về nên ông không có mối quan hệ thân thiết với cha trong thời thơ ấu. Tuy nhiên, họ đã trở nên thân thiết sau khi mẹ ông qua đời, và ông ngưỡng mộ tính cách mạnh mẽ của cha.

Ông không thích trường học, vì ông không quan tâm đến những gì đang được dạy. Ông thấy thật khó để có thể nhớ các sự kiện và luật lệ. Dalio miêu tả bản thân mình như một người đầy tò mò và tự lập từ khi còn là một đứa trẻ. Ông luôn phấn đấu để đạt được những mục tiêu do ông đề ra và sau đó học từ bất kỳ thất bại nào; và ông coi đó là yếu tố quan trọng đến sự thành công của mình.

Ông bán báo dạo từ năm 8 tuổi và có nhiều công việc làm thêm khác để kiếm thêm thu nhập. Ông không giỏi làm việc nhà, nhưng khi xa nhà, ông rất háo hức để làm việc vì điều này đồng nghĩa kiếm được tiền.

Khi mới 12 tuổi, Dalio đã thực hiện thương vụ đầu tư đầu tiên của mình. Thời gian ông làm nhân viên bán kẹo tại Links Golf Club đã giúp ông học hỏi những kiến thức đầu tiên của thị trường và giá trị của đồng tiền. Lúc này ông tiến hành mua cổ phiếu đầu tiên trong cuộc đời mình tại hãng hàng không Northeastern Airlines. Giá cổ phiếu sau đó đã tăng gấp ba lần.

Dalio tiếp tục đầu tư vào cổ phiếu trong suốt thời gian học trung học và đã thành công trong việc tích luỹ hàng nghìn đô la.

Trong khoảng thời gian từ 1967 đến 1969, thị trường đã có những sụp đổ giá lớn và không ngờ. Dalio đã học rất nhiều từ giai đoạn này và nhận ra rằng tương lai không luôn luôn diễn ra theo cách ông dự đoán. Tuy nhiên, ông không nhận ra điều này vào đầu năm 1967, khi ông tiếp tục mua nhiều cổ phiếu hơn ngay cả khi chúng đang giảm giá. Khi ông đã mất nhiều tiền, ông nhận ra điều gì đang sai.

Ông tin rằng để trở thành một nhà giao dịch hoặc doanh nhân thành công, bạn cần chấp nhận "sai lầm đau đớn" trong rất nhiều trường hợp. Bạn cần nhìn bằng cả góc nhìn của người khác để học hỏi thêm. Những kinh nghiệm ban đầu này đã định hình cách ông tiếp cận đầu tư trong suốt sự nghiệp còn lại.

Vì không quan tâm nhiều đến trường học, thành tích học tập của Dalio bị ảnh hưởng và ông không đạt được điểm số cần thiết để vào đại học, nhưng may mắn ông vẫn được nhận vào diện thử thách học vấn (probation academic). Đại học đã khác biệt hoàn toàn so với trung học đối với Dalio. Ông thích nó vì ông có thể học về những môn học mình quan tâm và ông thích sự tự do khi sống xa nhà. Dalio đã theo học Đại học Long Island và học ngành kế toán. Sau đó, ông nhận bằng Thạc sĩ quản trị kinh doanh tại Trường Kinh doanh Harvard năm 1973.

Ray Dalio chia sẻ rằng: "Thiền siêu việt chính là một trong những lý do quan trọng nhất dẫn đến sự thành công của tôi ngày hôm nay". Nói về thiền, tỷ phú 68 tuổi chia sẻ trên Facebook: "Đây chắc chắn là món quà tuyệt vời nhất mà tôi muốn chia sẻ cho mọi người".

Chia sẻ trong cuốn sách "Principles" (Nguyên tắc) của mình, Dalio đã học được phương pháp thiền sau khi những nghiên cứu về thiền siêu việt của Beatles nổi tiếng ở Ấn Độ vào năm 1968. Chính điều ấy đã giúp ông suy nghĩ một cách rõ ràng và sáng tạo hơn về kỹ thuật này. "Nó giúp mọi thứ trôi chậm hơn để tôi có thể hành động bình tĩnh ngay cả khi đối mặt với một mớ hỗn loạn", Ray Dalio cho biết thêm.

Dalio học về hợp đồng tương lai hàng hóa từ một bạn cùng lớp lớn tuổi hơn. Hợp đồng hàng hóa thu hút ông vì chúng có thể được giao dịch với yêu cầu ký quỹ thấp, có nghĩa là ông có thể tạo đòn bẩy cho tiền của mình và đầu tư một lượng tiền lớn hơn.

Ðối với người khác, sai lầm là một sự hổ thẹn. Nhưng với Dalio, ông nhận ra những sai lầm của bản thân là cả một sự tự hào. Chúng ta nên chấp nhận sự thật rằng việc có hiểu biết không hoàn hảo là điều tất yếu, và sai lầm không có gì phải xấu hổ cả. Chúng ta chỉ nên xấu hổ khi biết mình sai mà không chịu sửa”.

Ray Dalio tốt nghiệp chuyên ngành tài chính và được nhận vào Harvard Business School. Tuy nhiên, trước khi bắt đầu tại Harvard, ông làm việc tại sàn giao dịch chứng khoán New York vào mùa hè. Ông đã dành thời gian này để tìm hiểu về thị trường tiền tệ và mối quan hệ nguyên nhân - kết quả dẫn đến biến động giá, bao gồm cách mọi người phản ứng với các thông tin phát hành khác nhau.

Mùa hè tiếp theo, trong khi tất cả mọi người khác quan tâm đến tiền tệ và cổ phiếu, ông nhận công việc tại Merrill Lynch giao dịch hợp đồng tương lai hàng hóa vì đó là thứ ông quan tâm. Ông đã học được rằng khi mọi người đều nghĩ một điều gì đó và đặt cược vào nó, thường sẽ ảnh hưởng đến giá và tâm lý chúng ta nên thận trọng hơn.

Dalio tin rằng hầu hết mọi thứ đã xảy ra trước đó do mối quan hệ nguyên nhân - kết quả dẫn đến các sự kiện này. Điều này có nghĩa là mọi thứ có thể được phân tích từ góc độ logic nếu bạn tiếp cận đúng cách. Những kinh nghiệm này thực sự đã định hình cách ông tiếp cận đầu tư trong phần còn lại của sự nghiệp.

Sau đó, giao dịch cổ phiếu không còn được ưa chuộng như trước và giao dịch hàng hóa trở thành xu hướng. Nhờ kinh nghiệm dày dặn trên thị trường hàng hoá và bằng cấp MBA của Harvard, ông được mời làm giám đốc hàng hóa cho Dominick and Dominick - một công ty môi giới trên Wall Street.

Trong khi làm việc cho công ty, ông vẫn làm việc trên tài khoản đầu tư của mình và tiếp tục học hỏi nhiều từ các giao dịch của mình. Ông đã học được nhiều về kiểm soát rủi ro.

Sau đó, ông rời Dominick and Dominick và đến làm việc cho Shearson Hayden Stone, nơi ông đảm nhiệm vị trí Trưởng Bộ phận Hợp đồng Tương lai cho Cơ quan Tài chính. Ông giúp khách hàng quản lý rủi ro giá trong kinh doanh của họ thông qua việc sử dụng hợp đồng tương lai, cho phép ông học được nhiều về ngũ cốc và động vật gia súc. Ông đã dành nhiều thời gian tại Texas và đã làm quen rất tốt với tất cả các nhà sản xuất thịt bò và người trồng ngũ cốc. Ông nói rằng ông đã xây dựng một "cuộc sống thứ hai" với họ.

Tuy nhiên, ông chỉ làm việc tại Shearson một năm, cho đến khi ông bị sa thải vì đấm sếp của mình vào mặt. Ông nói rằng ông quá hoang dại để làm việc ở đó. Mọi người trong công ty và tất cả các cộng sự thực sự thích Dalio và tin tưởng thông tin và lời khuyên của ông, vì vậy ông quyết định thành lập công ty riêng của mình.

Dalio thành lập Bridgewater Associates vào năm 1975, làm việc tại căn hộ 2 phòng ngủ của mình. Tên Bridgewater ra đời vì ông ban đầu đã cố gắng bán hàng hóa từ Mỹ đến các nước khác, do đó, họ đang "kết nối các dòng nước". Tuy nhiên, công ty sau đó chuyển sang tập trung hơn vào việc là một công ty tư vấn. Tóm lại, ông sẽ đặt mình vào vị trí của khách hàng và cho họ biết ông sẽ làm gì nếu ông ở trong tình huống của họ, xem xét tài khoản của họ và phân tích rủi ro tài chính hoặc thị trường và cách quản lý chúng.

Cũng trong thời gian này, ông bắt đầu chú ý đến các mô hình hoặc nguyên tắc thúc đẩy các quyết định ông đang đưa ra. Đây cũng là nơi ông đưa niềm tin của mình về mối quan hệ nguyên nhân - kết quả một bước xa hơn. Khi ông đang học về các hàng hóa như ngũ cốc, ông sẽ tìm hiểu về từng phần của doanh nghiệp, để ông có thể dự đoán từng chi tiết và sự sinh trưởng của chúng. Điều này sau này sẽ đồng nghĩa với việc ông có thể dự đoán bao nhiêu thịt bò sẽ ăn ngũ cốc và do đó bao nhiêu ngũ cốc sẽ được bán và sản xuất. Ông nói: "Bằng cách biết có bao nhiêu con bò, gà và lợn được nuôi, chúng ăn bao nhiêu ngũ cốc và chúng tăng cân nhanh ra sao, tôi có thể dự đoán cả lúc và lượng thịt sẽ xuất hiện trên thị trường và lúc nào cũng như bao nhiêu lượng ngô và bã đậu nành sẽ được tiêu thụ, tương tự bằng cách nhìn xem có bao nhiêu diện tích đã được trồng ngô và đậu nành ở tất cả các khu vực trồng trọt, thực hiện các phân tích hồi quy cho thấy cách mưa ảnh hưởng đến năng suất ở mỗi khu vực này và áp dụng dự báo thời tiết và dữ liệu mưa, tôi có thể dự đoán thời gian và số lượng sản xuất ngô và đậu nành."

Quỹ đầu tư Bridgewater Associates mà ông thành lập, hiện đang là một trong những quỹ đầu tư lớn nhất thế giới, với số tiền quản lý lên tới 160 tỷ USD. Mặc dù cực kì thành công trong thời điểm hiện tại, nhưng công việc kinh doanh của Dalio trong những năm đầu không hề suôn sẻ. Ông gần như mất hết tất cả tiền bạc vào năm 1982 sau khi đánh giá sai hướng của nền kinh tế toàn cầu.

Chia sẻ về quãng thời gian đầy đen tối đó, Ray Dalio nói: “Lúc đó tôi túng quẫn đến nỗi phải mượn bố 4.000 USD để trả tiền nhà”. Với một người đang trên đà thành công như Dalio khi ấy, có lẽ đó là điều đau khổ nhất cuộc đời. Nhưng hóa ra, ông lại coi đó là một cơ may. “Tôi hoàn toàn khốn khổ và tuyệt vọng. Nhưng thất bại cũng dạy cho tôi – một kẻ liều lĩnh và táo bạo phải biết khiêm nhường. Nó giúp tôi biết lắng nghe những quan điểm khác mình để nhìn nhận vấn đề sâu sắc, toàn diện hơn".

Trải nghiệm đau đớn đó đã khiến Dalio phát triển một chính sách được gọi là "sự minh bạch triệt để", mà ông đã áp dụng tại Bridgewater. Ông nói rằng chính sách này tạo ra một môi trường dân chủ, một nếp văn hóa làm việc mà trong đó những ý tưởng tốt nhất luôn thắng thế cho dù nó được đưa ra bởi ai.

Như vậy, thất bại đau đớn đã không quật ngã được Ray Dalio mà ngược lại nó giúp ông mạnh mẽ hơn và thành công như ngày hôm nay. Trên trang cá nhân của mình, Dalio viết: “Những thử thách trong cuộc sống chính là bài kiểm tra hoàn hảo nhất cho sức mạnh của con người. Nếu bạn chưa từng thất bại, bạn cũng sẽ chưa từng đẩy bản thân mình đến giới hạn. Và nếu không thúc đẩy giới hạn của mình, bạn sẽ không đạt được mức năng lượng tối đa”.

Dalio cũng thừa nhận rằng học cách nắm lấy nỗi đau không phải là điều dễ dàng, nhưng nếu bạn có thể làm được, chắc chắn bạn sẽ thành công, như chính ông từng nhận định: “Nếu bạn chọn thúc đẩy bản thân bằng quá trình vấp ngã đầy đau đớn, bạn sẽ không ngừng tiến bộ, không ngừng hoàn thiện và sớm muộn cũng sẽ trở thành phiên bản tốt nhất của bản thân”.

Ray Dalio đã vận hành việc kinh doanh của mình theo những nguyên tắc ông đã phát triển. Chìa khóa của thành công đó là hiểu được mối quan hệ nhân quả cơ bản hiện hữu trong thực tiễn phức tạp. Cách hữu hiệu nhất để đưa ra được quyết định cũng như thực hiện các giao dịch đầu tư phù hợp đó là tháo gỡ được các nút thắt trong một mối quan hệ.

Dưới đây là một số kinh nghiệm khi hoạt động trong lĩnh vực đầu tư tài chính mà Ray Dalio đã tích lũy được dựa trên những gì bản thân đã trải qua:

– Điều quan trọng và then chốt nhất đó là không ngại học hỏi những điều mới trong cuộc sống, thích ứng với thực tế mới và phát triển khả năng quản lý của bản thân.

– Thế giới và thị trường hoạt động như một cỗ máy, cho dù hiện thực có khó khăn đến đâu thì cũng đều có hai yếu tố: nguyên nhân và kết quả.

– Thời gian có xu hướng lặp lại và xoay vòng. Mặc dù có thể có những khác biệt, nhưng việc đánh giá kỹ lưỡng và cẩn thận mối quan hệ nguyên nhân kết quả đằng sau các sự kiện trong quá khứ có thể giúp chúng ta hiểu được những gì đang xảy ra và xây dựng kế hoạch ứng phó với nó nếu nó tái diễn.

– Nếu ta biết ứng dụng các nguyên tắc phù hợp, can đảm đối đầu với khó khăn, không né tránh khó khăn thì khả năng thành công sẽ rất cao.

– Đừng chỉ làm việc một mình mà hãy tận dụng trí tuệ tập thể. Đoàn kết và hòa đồng với mọi người cũng là một cách để dẫn đến thành công.

– Cần ưu tiên giải quyết các lỗ hổng kiến ​​thức trước khi sử dụng kiến ​​thức đã tiếp thu.

Ngoài những triết lý này, một điều nữa cũng đáng nói đến đó là những nguyên tắc của Ray Dalio và cốt lõi thành công của Bridgewater. Tổ chức tuân thủ khái niệm “chế độ nhân tài lý tưởng”.

Nói cách khác, những sáng kiến ​​tốt nhất sẽ giành chiến thắng bất kể chúng đến từ bộ phận nào trong bộ máy phân cấp nhân viên. Mặc dù mọi người đều được chào đón tham gia cuộc trò chuyện nhưng đa phần đều có xu hướng coi trọng đóng góp ​​của những người có chuyên môn hơn về topic liên quan.

Một khái niệm khác trọng tâm trong các nguyên tắc của Ray Dalio và văn hóa của Bridgewater là “sự minh bạch triệt để”. Điều này bao gồm luôn việc các cuộc họp và cuộc phỏng vấn trong công ty đều được ghi lại và công khai tất cả, giúp giảm thiểu rủi ro chính trị công việc biến thành những mối thù bằng ngôn từ, những bất đồng chôn giấu và các chương trình nghị sự có thể gây tranh cãi.

Theo quan điểm của tỷ phú người Mỹ Ray Dalio, sự công khai, minh bạch hoàn toàn này tạo ra một môi trường làm việc trung thực, và sự trung thực này kết hợp với những yếu tố khác giúp nhân viên cảm thấy thoải mái hơn, từ đó giúp việc hoạt động của công ty trở nên năng suất hơn.

Việc viết sách và làm video, podcast trên YouTube là một hành động quan trọng của Ray Dalio để giúp mọi người dễ dàng tiếp cận kiến thức kinh tế, tài chính và phát triển bản thân. Những cuốn sách ông viết được chuyển thành nhiều thứ tiếng và xuất bản tại nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Cuốn Principles (2017) còn được gắn tag New York Times Best Seller. Dưới đây là một số cuốn sách do ông viết:

Bằng cách chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của mình thông qua các phương tiện truyền thông phổ biến như sách, video, và podcast, ông đã giúp mọi người có cơ hội học hỏi và hiểu rõ hơn về những khía cạnh quan trọng của tài chính và kinh tế, đặc biệt là các nguyên tắc đầu tư thông minh. Điều này cũng giúp tiếp thêm động lực cho những người có khao khát phát triển và thành công trong lĩnh vực này.

Bên cạnh đó, Ray Dalio cũng là một người chú trọng tới việc làm từ thiện. Theo Forbes, ông đã đóng góp hơn 1 tỷ đô la cho các hoạt động từ thiện suốt nhiều năm. Quỹ Dalio, do ông sáng lập, đã hỗ trợ nhiều dự án liên quan đến tài chính vi mô, giáo dục ở các thành phố nội ô, bảo tồn thiên nhiên và thúc đẩy thiền định cho các nhóm người đang phải đối mặt với căng thẳng. Điều này thể hiện cam kết của ông với việc đóng góp cho cộng đồng và giúp đỡ những người cần sự hỗ trợ trong cuộc sống. Ray Dalio đã tạo ra tầm ảnh hưởng tích cực đối với cuộc sống của nhiều người.