Nguyên mẫu Nam tính - Bài 01- Giới thiệu

Mục đích của Art of Manliness là giúp đàn ông trở nên tốt đẹp hơn. Để đạt được mục đích đó, chúng tôi thường khám phá một số vấn đề chỉ có ở đàn ông thời hiện đại và đưa ra những lời khuyên giúp họ vượt qua chúng. Có lẽ bạn đã trải qua điều này: Bạn cảm thấy bồn chồn, lo âu và thiếu chí hướng. Bạn thiếu tự tin vào bản thân với tư cách một người đàn ông. Bạn có lẽ đang ở độ tuổi 20, hoặc 30 hay 40, nhưng bạn cảm thấy mình chưa trưởng thành.

Một cách thức để chữa trị cho tình trạng bất ổn của đàn ông thời hiện đại đến từ cuốn sách King, Warrior, Magician, Lover: Rediscovering the Archetypes of the Mature Masculine, viết bởi nhà tâm lý học Robert Moore và nhà thần thoại Douglas Gillette. Moore cho rằng nam tính được tạo thành từ 4 năng lượng nguyên mẫu nhằm phục vụ cho những mục đích khác nhau. Mọi đàn ông, dù gốc gác từ Mỹ, Phi hay Á, đều được sinh ra với những nguồn năng lượng nguyên mẫu đó. Các tác giả cho rằng để trở thành một người đàn ông đích thực, anh ta phải nỗ lực phát triển tất cả 4 nguyên mẫu trên. Kết quả của nỗ lực phấn đấu trở nên hoàn thiện là cảm giác tự tin và bản lĩnh của người đàn ông.

Bốn nguyên mẫu nam tính dựa trên nền tảng tâm lý học của Carl Jung. Để hiểu được bốn nguyên mẫu này, nắm được đôi chút về tâm lý học Jung sẽ hữu ích cho bạn.

Carl Jung là một trong những nhà tâm lý học hiện đại sớm và có ảnh hưởng lớn. Bạn đã từng làm test MBTI chưa? Chúng được lấy cảm hứng từ quan điểm của Jung về tính cách hướng ngoại và hướng nội.

Từ năm 1907 đến năm 1913, Jung nghiên cứu và làm việc thân cận dưới sự chỉ đạo của Cha đẻ Tâm lý học Hiện đại, Sigmund Freud. Cả hai chia sẻ nhiều ý tưởng giống nhau về tâm trí con người, song cũng có những điểm khác biệt. Jung đồng tình với lý thuyết của Freud về tâm trí vô thức, nhưng ông cho rằng quan điểm của Freud quá tiêu cực và không đầy đủ. Freud tập trung vào vô thức như là nơi mà con người chứa đựng và kìm nén những cảm xúc tiêu cực và những suy nghĩ lệch lạc. Jung đồng ý rằng những cảm xúc tiêu cực bị kìm nén trong vô thức, tuy nhiên ông cho rằng những trải nghiệm, suy nghĩ và cảm xúc tích cực cũng có thể được giữ lại trong vô thức.

Jung tách biệt với lý thuyết của Freud về vô thức, bằng cách lập luận rằng còn có một vô thức thứ hai, thậm chí sâu hơn, tồn tại trong tất cả con người. Jung gọi cấp độ đầu tiên của vô thức (Freud cũng khẳng định) là “vô thức cá nhân”. Vô thức cá nhân được tạo ra bởi kinh nghiệm cá nhân. Mức độ thứ hai của tâm trí vô thức Jung gọi là “vô thức tập thể”. Theo Jung, vô thức tập thể bao gồm các khuôn mẫu suy nghĩ bản năng và phổ quát mà con người đã phát triển qua hàng nghìn năm tiến hóa. Jung gọi những bản thiết kế về hành vi nguyên thủy này là “nguyên mẫu”. Đối với Jung, nguyên mẫu là nền tảng của tất cả kinh nghiệm cá nhân. Không quan trọng bạn là một doanh nhân sành sỏi sống trong một căn hộ cao cấp ở Manhattan hay một người đi bụi sống trong một túp lều ở Châu Phi; Jung cho rằng bất kể bạn là ai, bạn đều có cùng những hành vi nguyên mẫu gắn chặt trong con người bạn.

Jung tin rằng những nguyên mẫu của hành vi con người xuất hiện trên bề mặt ý thức thông qua các biểu tượng, nghi lễ và thần thoại. Ông cho rằng những mô hình cổ điển này giải thích tại sao chúng ta thấy những mô típ và biểu tượng tương tự trong các nghi lễ và câu chuyện thần thoại giữa các nền văn hóa.

Niềm tin của Jung rằng vô thức tập thể được phản ánh thông qua các biểu tượng và nghi lễ cũng có thể giải thích niềm say mê của ông ấy với những điều huyền bí và bí truyền. Ông là một sinh viên nghiêm túc trong các lĩnh vực như giả kim, chiêm tinh, giải mộng và bói bài. Nói rõ hơn, ông khám phá những truyền thống bí truyền này bởi ông tin rằng chúng có thể giúp các cá nhân thâm nhập vào vô thức tập thể và khám phá những hành vi nguyên mẫu tồn tại bên trong.

Vậy nguyên mẫu mà Jung tin rằng tồn tại trong mỗi người là gì? Trong khi Jung đề xuất một số nguyên mẫu phổ quát, bốn nguyên mẫu chính là: Self (tự ngã), Shadow (bóng âm), Animus/Anima” (ẩn nam/ ẩn nữ), Persona(mặt nạ). Vì mục đích của bài viết này nên tôi không đi sâu vào chi tiết cả bốn nguyên mẫu ấy. Nếu đó là thứ bạn hứng thú thì tôi khuyên bạn nên tự tìm hiểu.

Các “nguyên mẫu” (archetypes) không phải là kiểu “tính cách” (personality types). Jung không nghĩ rằng, bạn có thể phân loại một người thành một nguyên mẫu cụ thể. Các nguyên mẫu chỉ đơn giản là các mẫu hành vi và suy nghĩ, hoặc “năng lượng” có thể tìm thấy ở tất cả mọi người ở các mức độ khác nhau.

Nhà tâm lý Robert Moore đã lấy khái niệm về nguyên mẫu của Jung và dùng nó để tạo ra một khuôn khổ nhằm giải thích về sự phát triển của nam tính trưởng thành và toàn vẹn ở nam giới. Moore cho rằng những vấn đề mà chúng ta nhìn thấy ở đàn ông thời nay — bạo lực, lười nhác, hèn kém, lãnh cảm — là kết quả của việc đàn ông hiện đại không khám phá hoặc tiếp xúc đầy đủ với những nguyên mẫu nam tính, nguyên thủy tồn tại bên trong họ. Giống như Jung, Moore tin rằng đàn ông và phụ nữ sở hữu cả hai kiểu nguyên mẫu nam tính và nữ tính — còn gọi là anima (nữ tính) và animus (nam tính)

Vấn đề với đàn ông hiện đại đó là xã hội phương Tây đè nén animus (tính nam) hay nguyên mẫu nam tính trong họ, và thay vào đó khuyến khích đàn ông tìm tới “khía cạnh mềm mại hơn” hay anima (tính nữ) của họ. Moore cho rằng không có gì sai khi đàn ông phát triển những hành vi nữ tính, nhẹ nhàng và nuôi dưỡng đó. Trên thực tế ông còn khuyến khích điều đó. Vấn đề chỉ nảy sinh khi sự phát triển của tính nữ phải trả giá bằng việc hy sinh tính nam.

Theo Moore, tâm lý học nam tính được tạo thành từ 4 nguyên mẫu chính: King, Warrior, Magician và Lover. Một người đàn ông muốn đạt được sức mạnh và năng lượng nam tính trưởng thành thì anh ta phải kết nối được với cả 4 nguyên mẫu đó.

Moore cho rằng mỗi nguyên mẫu nam bao gồm ba phần: biểu hiện đầy đủ và cao nhất của nguyên mẫu (fullness) và bóng âm lưỡng cực (shadows) — rối loạn chức năng của nguyên mẫu. Để hiểu rõ hơn về điều này, Moore miêu tả mỗi nguyên mẫu là một hình tam giác. Đây là một ví dụ về nguyên mẫu King (Nhà vua):

Hai góc dưới cùng của hình tam giác đại diện cho sự phân chia bóng lưỡng cực trong một nguyên mẫu. Theo Moore, mục tiêu của mỗi người là dung hòa và tích hợp hai bóng lưỡng cực này để đạt được sự thể hiện toàn vẹn nhất của nguyên mẫu, nằm ở đỉnh của tam giác.

Hơn nữa, mỗi nguyên mẫu đều có dạng trưởng thành và dạng chưa trưởng thành. Moore gọi các dạng trưởng thành của các nguyên mẫu nam tính là “Tâm lý đàn ông” (Man Psychology) và các dạng chưa trưởng thành là “Tâm lý bé trai” (Boy Psychology). Bốn nguyên mẫu nam tính trưởng thành mà chúng ta vừa đề cập đến: King, Warrior, Magician, và Lover. Các nguyên mẫu thời thơ ấu chưa trưởng thành tương ứng là the Divine Child, Hero, Precocious Child, và Oedipal Child. Mỗi nguyên mẫu chưa trưởng thành này đều có cấu hình tam giác giống như nguyên mẫu trưởng thành. Tất cả chúng đều có biểu hiện cao nhất và đầy đủ nhất cùng với hai bóng âm lưỡng cực.

Trước khi một cậu bé có thể tiếp cận nguyên mẫu King, cậu ta phải phát triển the Divine Child; trước khi có thể tiếp cận nguyên mẫu Warrior, cậu ta phải phát triển nguyên mẫu the Hero; vân vân và vân vân.

Nghe có vẻ phức tạp, hình dưới đây có thể giúp bạn hình dung chúng tốt hơn.

Khung King, Warrior, Magician, Lover (KWML) là một công cụ hữu ích để giúp bạn khám phá, định hình trở thành một người đàn ông chân chính. Bốn nguyên mẫu nam tính của Moore không phải ai cũng đồng tình. Một số ý tưởng và quan điểm của ông có hơi hướng cực đoan. Tuy nhiên cá nhân tôi mong bạn có thái độ cởi mở về nội dung này khung này khá hữu ích cho việc khám phá và phát triển sự nam tính trưởng thành ở bản thân tôi. Có lẽ bạn cũng sẽ giống tôi nhỉ?

Mặc dù người phải đưa những nguyên tắc đúng đắn vào hành động thực tế chính là bạn, nhưng những hành động đó phải xuất phát từ nội tâm chín chắn và lành mạnh. Những ý tưởng này, khi được phản ánh một cách cẩn thận, có thể giúp bạn đi đúng hướng khi bạn muốn trở thành phiên bản đàn ông tốt nhất của chính mình.