Sự sụp đổ của chính quyền Bashar al-Assad không chỉ đánh dấu sự kết thúc của một đồng minh chiến lược quan trọng đối với Nga tại Trung Đông mà còn kéo theo hàng loạt tổn thất nghiêm trọng cả về quân sự, kinh tế và địa chính trị. Nga không chỉ mất đi lợi thế tại khu vực, mà còn đối mặt với các hậu quả sâu rộng trên trường quốc tế, từ áp lực gia tăng từ Mỹ đến nguy cơ nội bộ bất ổn.
---
1. Nga mất gì tại Syria?
1.1. Đòn nặng vào vị thế chiến lược
Mất chỗ đứng tại Trung Đông: Syria là một trong những quốc gia Trung Đông hiếm hoi duy trì mối quan hệ thân thiện với Nga từ thời Liên Xô. Căn cứ hải quân Tartus và căn cứ không quân Hmeimim tại Syria là hai trong số ít những cơ sở quân sự giúp Nga duy trì khả năng triển khai lực lượng trên phạm vi toàn cầu. Khi chính quyền Assad sụp đổ, Nga không chỉ mất đi những căn cứ này mà còn mất luôn cơ hội duy trì sự hiện diện quân sự lâu dài tại khu vực.
Suy yếu ảnh hưởng khu vực: Thất bại này sẽ khiến các quốc gia trong khu vực, bao gồm cả các đồng minh như Iran và các đối tác tiềm năng, giảm niềm tin vào khả năng bảo trợ của Nga.
1.2. Tổn thất kinh tế lớn
Mất cơ hội đầu tư và khai thác tài nguyên: Nga đã ký nhiều thỏa thuận kinh tế với chính quyền Assad, từ khai thác dầu khí đến tái thiết Syria sau chiến tranh. Sự sụp đổ của chính phủ Assad sẽ khiến các hợp đồng này mất hiệu lực, đồng thời nhường chỗ cho các quốc gia phương Tây hoặc các đối thủ của Nga như Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê-Út.
Chi phí quân sự không sinh lời: Nga đã tiêu tốn hàng tỷ USD để hỗ trợ quân đội Syria, cung cấp vũ khí và duy trì các chiến dịch quân sự. Tuy nhiên, sự sụp đổ của Assad khiến tất cả khoản đầu tư này trở nên vô ích.
1.3. Tổn hại danh dự và niềm tin
Uy tín quốc tế suy giảm: Nga từng tự hào rằng sự can thiệp của họ vào Syria là một minh chứng cho sức mạnh quân sự và khả năng bảo vệ đồng minh. Thất bại này không chỉ làm xói mòn danh tiếng của Nga mà còn khiến nhiều quốc gia hoài nghi về năng lực bảo trợ của Moscow.
Niềm tin nội bộ lung lay: Giới tài phiệt và người dân Nga, những người vốn đã chịu nhiều áp lực từ cấm vận và khó khăn kinh tế, sẽ ngày càng bất mãn khi thấy những khoản chi tiêu khổng lồ của chính phủ không mang lại lợi ích thiết thực nào.
---
2. Áp lực từ Mỹ: Tăng cường thế trận trên bàn đàm phán
Thất bại của Nga tại Syria tạo ra cơ hội lớn để Mỹ gia tăng sức ép trên nhiều mặt trận:
2.1. Trump và chiến lược thương lượng bất lợi cho Nga
Mặc dù Donald Trump có xu hướng hạn chế viện trợ quân sự cho Ukraine, ông vẫn không ủng hộ việc Nga mở rộng ảnh hưởng. Nếu Nga suy yếu tại Syria, Trump có thể đưa ra các điều kiện bất lợi trên bàn đàm phán:
Yêu cầu Nga rút quân khỏi các điểm nóng như Ukraine hoặc Đông Âu. Ông Trump đã từng nói rằng: nếu Nga không chấp nhận các đề xuất để ngồi vào bàn đàm phán, ông sẽ cho Ukraine nhiều "thứ" hơn.
Gia tăng cấm vận kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực dầu khí và tài chính, khiến Nga càng thêm khó khăn trong việc ổn định nội bộ.
2.2. Gia tăng áp lực tại Ukraine và Đông Âu
Mỹ và NATO có thể tận dụng thời điểm này để tăng cường hỗ trợ Ukraine, đẩy Nga vào thế phòng ngự:
Cung cấp các loại vũ khí tiên tiến hơn cho Kyiv.
Mở rộng hiện diện quân sự tại Đông Âu, gây áp lực trực tiếp lên biên giới Nga.
---
3. Chính phủ lâm thời tại Syria và nguy cơ “Israel thứ hai”
Một chính phủ lâm thời thân phương Tây tại Syria sẽ là một đòn giáng nặng nề vào ảnh hưởng của Nga tại Trung Đông:
3.1. Một Syria thân phương Tây
Chính phủ mới sẽ tìm cách cắt đứt mọi mối liên hệ với Nga, Iran thay vào đó liên kết chặt chẽ với Mỹ và NATO.
Các hợp đồng kinh tế và quân sự giữa Nga và Syria sẽ bị hủy bỏ, thay thế bằng các thỏa thuận với phương Tây hoặc các đồng minh của Mỹ.
3.2. Tuyên bố của al-Julani và nguy cơ “Israel thứ hai”
Nếu các nhóm Hồi giáo Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) nắm quyền tại Syria, họ có thể:
Thiết lập một chính phủ thân phương Tây, sử dụng viện trợ của Mỹ để củng cố vị thế.
Trở thành một “tiền đồn” của phương Tây tại Trung Đông, giống như vai trò của Israel, để kiềm chế ảnh hưởng của Nga và Iran.
---
4. Hệ quả lâu dài đối với Nga và Putin
4.1. Cô lập quốc tế ngày càng sâu sắc
Sự thất bại tại Syria sẽ làm suy giảm niềm tin của các đồng minh chiến lược như Iran và Venezuela, khiến Nga ngày càng bị cô lập trên trường quốc tế.
4.2. Thất bại tại Ukraine dần trở thành điều khó tránh
Cạn kiệt nguồn lực: Nga sẽ gặp khó khăn lớn trong việc duy trì áp lực quân sự và khả năng chiếm đóng tại Ukraine khi phải đối mặt với cấm vận kinh tế và tổn thất tại Syria. Trước đó Nga đã phải sử dụng đạn pháo chất lượng thấp và lính của Triều Tiên.
Tổn thất tinh thần: Hai thất bại lớn liên tiếp sẽ làm suy giảm tinh thần của quân đội và người dân Nga.
4.3. Nguy cơ lật đổ chế độ Putin
Áp lực nội bộ gia tăng: Giới tài phiệt và người dân Nga có thể chuyển từ bất mãn sang hành động cụ thể nhằm phản đối chính quyền Putin.
Sự phản bội từ giới tinh hoa: Các tài phiệt và quan chức cấp cao, vốn hưởng lợi từ Putin, có thể quay lưng nếu nhận thấy chính quyền không còn khả năng bảo vệ lợi ích của họ.
---
5. Kết: Khủng hoảng toàn diện đối với Nga
Sự sụp đổ của chính quyền Assad không chỉ đánh dấu thất bại chiến lược của Nga tại Trung Đông mà còn đẩy Moscow vào một loạt khủng hoảng liên hoàn, từ kinh tế, chính trị đến đối ngoại. Với áp lực gia tăng từ Mỹ, một Syria thân phương Tây và bất ổn nội bộ ngày càng sâu sắc, chính quyền Putin sẽ đối mặt với những thử thách lớn chưa từng có, thậm chí có nguy cơ sụp đổ nếu không kịp thời đưa ra các biện pháp điều chỉnh.