Đôi khi người ta chỉ trích Phật giáo vì họ cho rằng nó bi quan - chúng ta chỉ nói về đau khổ; tại sao không nói về tình yêu? Tình yêu còn truyền cảm hứng hơn nhiều so với đau khổ, phải không? Nói về tình yêu phổ quát là một chủ đề rất truyền cảm hứng. Không có gì sai khi suy ngẫm về tình yêu phổ quát. Nhưng nếu đó là tất cả những gì chúng ta đang làm thì đó có thể chỉ là sự minh oan cho nỗi đau và thống khổ bên trong. Chúng ta có thể muốn yêu thương tất cả chúng sinh và sống trong một thế giới đoàn kết và yêu thương trọn vẹn. Đó có thể là một ý tưởng rất hấp dẫn. Điều gì ngăn cản chúng ta khỏi sự thống nhất đó? Nếu truy ngược lại, chúng ta sẽ thấy đó là sự thiếu hiểu biết của chúng ta về bản thân. Nỗi đau khổ mà chúng ta tạo ra trong cuộc sống luôn có xu hướng chia rẽ, so sánh, chấp nhận và bác bỏ. Vì thế Đức Phật nhấn mạnh Chân lý Cao cả về khổ đau - không phải như một quan điểm tuyệt đối, bi quan, mà là một chân lý mà chúng ta có thể thoát khỏi. Đức Phật dạy: ‘Ta chỉ dạy hai điều – khổ và chấm dứt khổ’.
Hiện nay khía cạnh đau khổ của Phật giáo dường như đang là nỗi ám ảnh đối với người Phật tử. Mọi thứ đều đau khổ, đau khổ, đau khổ. Đức Phật nói: 'Ta dạy hai điều.' Ngài ấy không nói, 'Tôi dạy một điều - đau khổ.' Ngày ấy ấy nói, 'Tôi dạy hai điều - đau khổ và sự chấm dứt đau khổ.' Vì vậy, việc chấm dứt đau khổ là một trong những điều Ngài dạy. Và điều này xảy ra thông qua khả năng suy ngẫm một cách chánh niệm về diễn biến của mọi việc. Đây là điều mà chúng ta gọi là 'con đường trí tuệ'. Bằng cách nghiên cứu cuộc sống như chúng ta trải nghiệm, sẵn sàng chấp nhận nỗi đau, nhìn vào đau khổ, nhìn vào sự tuyệt vọng, nhìn vào nỗi thống khổ - không phải từ quan điểm phê phán về việc nó nên hay không nên như thế nào, mà từ tâm trí phản ánh 'có' điều này' - chúng ta bắt đầu thấy rằng mọi đau khổ đều sinh khởi và chấm dứt; nó không có phẩm chất thường hằng; nó không có bản chất. Đau khổ rốt cuộc không hề đúng chút nào; nó chỉ là một ảo tưởng mà chúng ta cam kết và chúng ta tạo ra và tạo ra trong cuộc sống dù chưa bao giờ nhận thức được sự thật.
Vì vậy, toàn bộ mục đích của thiền định Phật giáo là thức tỉnh sự thật: con đường thức tỉnh. Những từ này rất có ý nghĩa trong thuật ngữ Phật giáo. Tỉnh thức, giác ngộ, chánh niệm, tỉnh giác, cảnh giác, chú tâm: đây là tất cả những từ chúng ta có thể dùng với ý nghĩa 'suy ngẫm một cách khôn ngoan về cách cuộc sống diễn ra'.
Bây giờ Phật tử quy y Phật. (Tam quy y rất có ý nghĩa đối với người Phật tử.) Quy y Phật có thể chỉ là một nghi lễ Phật giáo không có ý nghĩa gì nhiều. Vì vậy, việc quy y này là một quy ước có thể được sử dụng một cách khéo léo, với trí tuệ, hoặc nó có thể giống như những mật mã đối với chúng ta, hoặc chúng ta có thể giống như những con vẹt. Bạn có thể khiến một con vẹt nói, 'Buddham saranam gacchami.' Điều đó đủ dễ dàng để học. Mọi người nói, 'Bạn làm gì để trở thành một Phật tử?' Ở Anh họ sẽ nói, 'Làm thế nào bạn trở thành Phật tử?' 'Tuân y Tam quy, Ngũ giới.' Tam Quy Y có thể là một buổi lễ chiếu lệ, hoặc có thể là một sự suy tư thực sự, một cam kết thực sự để giác ngộ, để tỉnh thức, bởi vì ‘Phật’, chính từ này, là ‘Đấng Tỉnh Thức’. Bạn có thể có tượng Phật phải không? Họ làm ra những tượng Phật này vì Phật có thể được nhân cách hóa; nó không chỉ là một trí tuệ trừu tượng; nó không phải là thứ gì đó trừu tượng; đó là điều mà chúng ta có thể liên tưởng đến vì những hình dạng này là hình dạng con người. Tượng Phật mang hình dáng con người, tượng trưng cho khả năng chánh niệm và trí tuệ của con người trong thời điểm hiện tại. Vì vậy, đó là bản chất của một vị Phật - khả năng của một con người có chánh niệm và trí tuệ trong thời điểm hiện tại.
Đức Phật Gotama là một con người đã phản ứng một cách khôn ngoan với thế giới mà Ngài đang sống và phản ứng lại nó rất tốt đến nỗi chúng ta vẫn đang được hưởng lợi từ nó và vẫn còn nói về nó cho đến ngày nay. Sau 2530 năm, chúng ta vẫn thấy việc trở thành tu sĩ Phật giáo là điều đáng giá. Điều đó với tôi có nghĩa là tiềm năng cho toàn nhân loại.
Chúng ta có thể coi Đức Phật Gotama là một siêu nhân rất đặc biệt, cao quý hơn là một con người. Trong truyền thống Phật giáo, Ngài thường được tôn vinh là siêu nhân. Ngài ấy thật đặc biệt, thật tuyệt vời, thật tuyệt vời đến nỗi cuộc sống của chúng ta, 'sinh vật này ở đây', không thể nào liên quan đến nó. 'Cái này ở đây' không có tất cả những đức tính tuyệt vời đó, v.v. Khi nghĩ như vậy, bằng cách nào đó chúng ta đã hiểu sai ý nghĩa của lời dạy, bởi vì lúc đó Đức Phật là một đấng đặc biệt, cao quý, vượt xa chúng ta. Và cuộc sống của chúng ta không bao giờ có thể hy vọng tiến gần đến sự hoàn hảo như vậy. Nhưng hãy lưu ý, lời dạy của Phật giáo không phải là trở thành siêu nhân hay trở thành bất cứ thứ gì cả. Nó hoàn toàn trái ngược với việc trở thành bất cứ thứ gì; đó là sự thức tỉnh của một cá nhân con người đối với cách mọi thứ diễn ra. Đó không phải là trở thành một con người đặc biệt, hay cố gắng trở thành một siêu nhân ở kiếp sau; chính cuộc sống này , trong hình thức này , trong nghiệp này , cách chúng ta sống với tư cách cá nhân, với tất cả những phước lành, lỗi lầm và vấn đề của chúng ta: đây là đau khổ. Có nguồn gốc của đau khổ và có sự chấm dứt, con đường thoát khỏi đau khổ. ‘Ta chỉ dạy hai điều – đau khổ và chấm dứt đau khổ.’
Điều này đối với một số người dường như là chưa đủ. Chúng ta nghĩ, 'Ồ, còn tình yêu thì sao? Điều gì xảy ra khi chúng ta chết đi? Ai đã tạo ra thế giới? Ai là người đã bắt đầu mọi chuyện? Con người đầu tiên là ai? Cái này chủ yếu là gì?' Và chúng ta tạo ra tất cả những loại vấn đề siêu hình, vĩ mô này trong tâm trí mình, bởi vì cuộc sống là một trải nghiệm khá bí ẩn khi chúng ta suy nghĩ theo cách chúng ta bị điều kiện hóa để suy nghĩ. 'Mục đích là gì? Dù sao thì nó đã bắt đầu như thế nào?” Nhưng Đức Phật sẽ không bao giờ trả lời những câu hỏi này bởi vì điều Ngài đang chỉ tới luôn luôn là “ở đây và bây giờ”: khổ đau và sự chấm dứt khổ đau. Ngày ấy dạy một cách tuyệt vời. Sự xuất sắc của nó nằm ở sự nhất tâm, mối quan tâm của Ngài ấy đối với những gì chúng ta thực sự có thể biết và hiểu, trong trạng thái mà chúng ta đang ở vào thời điểm 'này'.
Đức Phật nhấn mạnh rằng sự sinh khởi của khổ đau là do sự bám chấp vào dục vọng. Bây giờ điều đó có tác dụng gì với tâm trí bạn? Tất cả chúng ta đều có ham muốn, phải không? Cơ thể của chúng ta là cơ thể ham muốn. Hãy nhận biết rằng chúng là thể dục vọng! Nếu bạn để ý, đôi khi bạn đang suy nghĩ một cách lý tưởng rằng: “Tôi không muốn tham lam”. Lòng tham làm tôi ghê tởm.” Sau đó, bạn thấy cơ thể mình nuốt chửng thức ăn một cách tham lam. Sau đó bạn nghĩ, 'Thật kinh tởm phải không?' Bằng cách nào đó thân thể có ham muốn riêng của nó. Trong tâm bạn có thể nghĩ rằng tham ăn là điều ghê tởm, nhưng cơ thể lại có nhu cầu riêng nên cơ thể sẽ muốn ăn mặc dù bạn có thể không muốn. Bạn đang cố gắng ăn kiêng, hay điều gì đó, cố gắng giữ cho cơ thể không ăn quá nhiều. Vì vậy, bản thân cơ thể này là một cơ thể ham muốn - cơ thể con người này. Chúng tôi không phán xét và nói rằng ham muốn là xấu - hãy lưu ý điều đó! Chúng ta chỉ đang hướng tới ham muốn và dính mắc vào ham muốn. Vấn đề là sự gắn bó. Ham muốn không phải là vấn đề.
Đức Phật liệt kê ba loại ham muốn. Có sự ham muốn những thú vui giác quan - xu hướng tự nhiên là có những thứ đẹp đẽ để ngắm nhìn, những âm thanh đẹp đẽ, những hương vị thơm ngon, v.v. Sau đó là ham muốn trở thành - ham muốn trở thành một cái gì đó. Chúng ta không muốn sống như hiện tại, chúng ta muốn trở thành một cái gì đó khác; chúng ta muốn trở nên giác ngộ, muốn trở thành một con người đức hạnh, v.v. Một số là những mong muốn khá tốt, bạn biết đấy. Không phải ham muốn nào cũng xấu. Và loại ham muốn thứ ba là 'loại bỏ, loại bỏ những thứ chúng ta không thích - mong muốn loại bỏ sân hận, mong muốn loại bỏ tham, sân, mong muốn loại bỏ ảo tưởng.
Ham muốn là gì? Đó là một phong trào, phải không? Nó không phải là một cái gì đó vĩnh viễn. Bạn thấy ham muốn đi qua tâm trí, đi qua bạn. Bạn cảm thấy khao khát một điều gì đó. Bạn thực sự có thể quan sát nó; bạn có thể phản ánh rằng 'cái này' là ham muốn. Khi bạn đang thiền và mong muốn đạt được trạng thái tĩnh lặng, bạn có thể suy ngẫm rằng có mong muốn trở nên tĩnh lặng này. Có mong muốn thoát khỏi nỗi đau, hay thoát khỏi những trạng thái tinh thần khó chịu. Có sự ham muốn về một loại trải nghiệm giác quan, vui thú nào đó. Ham muốn là được hiểu. Và cái nhìn sâu sắc có được từ việc hiểu nó là chúng ta có thể buông bỏ nó; chúng ta không cần phải nắm bắt nó. Đức Phật so sánh nó với việc nắm lấy lửa. Điều gì xảy ra nếu bạn nắm được lửa? Bạn bị bỏng phải không? Việc nắm bắt ham muốn cũng vậy. Chúng ta luôn bị tổn thương. Ham muốn là để được nhìn thấy, được biết đến và được buông bỏ. Và buông bỏ không phải là kìm nén; không phải là chúng ta đè nén, thăng hoa, ham muốn. Chúng tôi thừa nhận nó và cho phép nó đi. Cái nhìn sâu sắc về nguồn gốc của đau khổ này là Chân lý Cao cả thứ hai.
Như tôi đã nói, buông bỏ không có nghĩa là bỏ đi. Vì thế chúng ta phải chịu đựng mọi việc. Chúng ta phải cho phép mọi thứ diễn ra hơn là cố gắng làm cho chúng trôi qua. Cố gắng loại bỏ mọi thứ là một ham muốn, phải không? Và đó là nguồn gốc của đau khổ. Nếu chúng ta cố gắng loại bỏ mọi thứ, tiêu diệt, kiểm soát và thao túng, đàn áp, giết chóc, giết chóc và tiêu diệt, chúng ta sẽ rơi vào tình thế vô vọng. Cuối cùng, chúng ta chỉ kìm nén mọi thứ và sẽ luôn thất bại, bởi vì sự đàn áp chỉ là nhìn đi hướng khác. Và tất nhiên, khi bạn không nhìn vào thứ gì đó, bạn nghĩ rằng mình đã quên nó. Nhưng nó vẫn ở đó. Tôi đang nhìn qua đây - bông hoa này thật đẹp. Nhưng cái thứ xấu xí đó ở đằng kia. Vì vậy, khi quên mất bông hoa xinh đẹp này, điều xấu xí lại ập đến với tôi. Nó quay lại, bởi vì tôi chưa bao giờ buông bỏ nó, tôi chưa bao giờ cho phép nó đi; Tôi chỉ đẩy nó sang một bên, và điều đó cần nỗ lực, phải không, để giữ nó lại, và kiềm chế?
Buông bỏ có nghĩa là chúng ta phải chịu đựng sự đau đớn, thống khổ và đau khổ cho đến khi nó chấm dứt. Chúng ta đang buông bỏ nó, nhưng chúng ta không loại bỏ nó, bởi vì nó sẽ tự đi; bản chất của nó là chấm dứt bởi vì nó không phải là chân lý tối thượng, nó không thường hằng. Đây là lúc mà con người, đặc biệt là nhân loại hiện đại, cần phải hết sức kiên nhẫn. Chúng ta không kiên nhẫn, chúng ta hiện đại, hiệu quả, có học thức, thông minh - một trong những thiếu sót lớn nhất của chúng ta là sự kiên nhẫn. Đến từ một xã hội có quyền lực rất cao như Hoa Kỳ, tôi có thể nói rằng sự kiên nhẫn chưa bao giờ được coi là cực kỳ quan trọng. Đó là hiệu quả, có được mọi thứ ngay lập tức, nhanh chóng, có được những gì bạn có thể ngay lập tức, không phải chờ đợi quá lâu, điều đó mới quan trọng. Thẻ tín dụng của Ngân hàng Barclay ở Anh 'loại bỏ sự chờ đợi' - đó là khẩu hiệu của họ cách đây vài năm. Hãy quán niệm rằng 'lấy sự chờ đợi ra khỏi sự mong muốn'!
Có thẻ tín dụng Barclay, bạn không phải chờ đợi bất cứ điều gì nữa; bất cứ điều gì bạn muốn, bạn đã có thẻ này; bạn không phải chờ đợi. Nói về tài chính thế giới, bạn chợt nhận ra rằng loài người tham lam không sẵn sàng chờ đợi bất cứ điều gì, muốn giàu có, tiện nghi và mọi thứ ngay lập tức, thực sự sẽ phải trả giá cho điều này. Mọi chuyện có vẻ không còn tốt đẹp nữa - cuối cùng chúng ta có thể phải chờ đợi điều gì đó.
Vì vậy, chờ đợi là một phần của thiền định. Thiền là học cách chờ đợi, học cách chờ đợi trong bình yên, thay vì bồn chồn. Khi chúng ta ngồi yên, giữ thân trong một tư thế trong nửa giờ hay một giờ, chúng ta phải chờ đợi mọi việc, chúng ta phải kiên nhẫn, chúng ta phải để cho mọi việc diễn ra như vậy. Khi cái đau xuất hiện, chúng ta phải cho phép cái đau có mặt ở đó. Chúng ta phải cho phép những suy nghĩ khó chịu tồn tại như hiện tại và cho phép chúng biến mất. Chúng ta phải kiên nhẫn, chấp nhận những cảm giác bồn chồn, buồn chán và tất cả những điều khó chịu mà chúng ta có thể loại bỏ ngay lập tức nếu không hành thiền. Trong một gia đình hiện đại, nếu bạn không hành thiền, có rất nhiều thứ, đến nỗi nếu bạn cảm thấy hơi buồn chán hoặc thiếu kiên nhẫn, thì luôn có điều gì đó khiến bạn phân tâm. Trong thiền, bạn đang cố tình chọn cách đặt mình vào một tình huống mà bạn không thể thoát khỏi chính mình. Bạn phải chịu đựng tình trạng hiện tại, tình trạng của bạn, thời tiết, tình huống.
Sống ở Thái Lan mười, mười một năm, bạn phát triển được rất nhiều tính kiên nhẫn, bởi vì có rất nhiều thứ ở Thái Lan không nên có - như muỗi. Quan điểm mạnh mẽ của tôi luôn là muỗi không nên tồn tại. Tôi không biết về bạn. Khi khoác áo cà sa và trở thành tu sĩ Phật giáo, bạn không thể giết hại bất cứ thứ gì. Đột nhiên bạn thấy muỗi vo ve xung quanh mình, phải chấp nhận những ý nghĩ giết người trong đầu, tiếng vo ve khó chịu của muỗi và tất cả những điều khó chịu mà bạn có thể tạo ra xung quanh nó. Nhưng đó cũng là một phần của thiền, là một cách kiên nhẫn.
Người ta thấy rằng người ta có thể chịu đựng được những điều như vậy. Tôi nhận ra rằng mình có một khả năng to lớn để chịu đựng những điều mà trước đây tôi nghĩ mình sẽ không bao giờ có thể chịu đựng được. Tôi đã từng có những giọng nói nội tâm gào thét rằng: 'Tôi không thể chịu đựng được khoảnh khắc này nữa! Tôi đã có đủ!' Và rồi tôi phát hiện ra mình luôn có thể chịu đựng thêm một khoảnh khắc nữa. Nó làm tôi ngạc nhiên. Bạn đã bao giờ nhận thấy điều đó ở chính mình chưa? Có một điều đang bùng nổ bên trong, 'Tôi đã chịu đựng đủ rồi! Tôi chán quá! Tôi không thể chịu đựng được!' Nhưng chúng ta có thể chịu đựng được; chúng ta có một khả năng tuyệt vời để đứng vững và chịu đựng mọi thứ.
Khi chúng ta bắt đầu nhận ra điều này, những nỗ lực của chúng ta nhằm loại bỏ và chỉ phản ứng thiếu chú ý với thế giới giác quan bắt đầu mờ nhạt dần. Chúng ta bắt đầu liên hệ với thế giới một cách khéo léo, nhẹ nhàng, tử tế và kiên nhẫn hơn nhiều.
Các ghi chú:
1. Nguồn bài viết: https://buddhismnow. com/2015/03/17/the-path-of-wisdom-by-ajahn-sumedho/
2. Tôi đã dùng google dịch cho nhanh và không thêm bớt chút nào. Tại sao tôi làm vậy? Tôi đọc khá nhiều và cảm thấy không cần dịch lại, về mặt ngữ nghĩa, google đã làm rất tốt điều này. Ngôn ngữ được dịch bằng google cũng khá dễ hiểu và không cần điều chỉnh lại.
3. Vậy, tại sao tôi làm điều này? Hmm, tôi muốn cho bạn đọc có thêm góc nhìn chính xác hơn về Phật giáo mà chính tôi chỉ có khả năng đọc hiểu mà không có được trí tuệ đó để tự mình viết ra.
4. Sự thực hay chân lý vẫn luôn chỉ có số ít nhận ra. Nếu bạn đọc cảm thấy có điều gì tựa như là một kiểu "khai sáng" mà trước đây các bạn chưa từng biết tới, chưa từng đọc tới thì tôi cảm thấy rất vui vì điều này.
Tôn giáo Truyền cảm hứng Cuộc sống Tâm lý học thường ngày