"Bàn tay vô hình" trong triết lý giáo dục
Suốt những năm tháng cấp 3 không dài, không ngắn ngồi mài đũng quần trên ghế nhà trường. Lòng tôi luôn day dứt một câu hỏi: "Học...

Suốt những năm tháng cấp 3 không dài, không ngắn ngồi mài đũng quần trên ghế nhà trường. Lòng tôi luôn day dứt một câu hỏi:
"Học cái này làm đ*o gì ấy nhỉ?"
Nhưng tất nhiên là câu hỏi đó luôn ý nhị, kín đáo, ẩn sâu trong não, trốn kĩ bên trong những hang hốc tận cùng của cuống họng, nơi mà âm thanh chưa kịp thành câu văn lời nói mà mới chỉ kịp định hình thành vài ba thứ lớ ngớ ậm ọe. Thỉnh thoảng cái mớ âm thanh ấy nghe như tiếng thở dài trong mỗi tiết học dài lê thê ngao ngán, thỉnh thoảng như tiếng hét thất thanh sau mỗi lần kiểm tra không được, thỉnh thoảng lại đục ngầu, nghe kèn kẹt như hơi thở vội vã cuối cùng của một em học sinh nào đấy vừa từ giã cõi đời. Nhưng tựu chung lại, cái mớ âm thanh ấy đều mang dáng hình của câu hỏi:
Học cái này, để làm cái đ*o gì, ấy nhỉ?
Một câu hỏi hay ho, kinh điển thế nhưng chưa bao giờ cất thành câu. Vì sẽ vỡ mồm mất. Đem đi hỏi giáo viên thì sẽ nhận lại một tràng những thứ còn khó hiểu, phức tạp và trừu tượng hơn vấn đề ban đầu. Và "số phận" mình theo đó cũng phức tạp hơn. Thỉnh thoảng, chỉ thỉnh thoảng thôi, thì nhận lại một tiếng thở dài kèm ánh mắt né tránh và câu trả lời buồn bã "Cô cũng không biết".
Đem đi hỏi ba mẹ. Thì hoặc là tiện tay ăn cái môi múc cơm vào đầu ngay trên bàn ăn, hoặc là nhận được ánh mắt chừng chừng hăm dọa. Và thường ánh mắt sau đó sẽ chuyển thành hành động cụ thể: tiền tiêu vặt bị cắt, bảng điểm thường xuyên bị kiểm tra và ba mẹ chăm gọi hỏi thăm cô giáo hơn. Nhưng tất nhiên đánh đổi ngần ấy thứ vẫn không nhận được câu trả lời. Cùng lắm thì là: "Mày đừng có mà vớ vẩn, lo học đi."

Hỏi người không được, thì hỏi ta. Và thường câu trả lời là do ta vớ vẩn, vì chúng bạn vẫn học tốt, thành tích vẫn cao, chỉ tiêu vẫn đều đều. Mỗi tội, mỗi tội chả có vẻ gì cho thấy là nền giáo dục đã hoạt động tốt khi mà biết bao nhiêu tệ nạn từ văn hóa - chính trị - xã hội thì vẫn đều đều xuất hiện trên các mặt báo. Và nó còn tệ hơn. Chưa khi nào đất nước bình yên thế, cũng chưa khi nào những tính từ xấu xí thường xuyên đi kèm những danh từ hoa mỹ xuất hiện tràn lan trên các mặt báo: "đạo đức xuống cấp", "giới trẻ tha hóa", "đi ngược thuần phong mỹ tục",... như ở thời đại này. Và ở cả mặt kinh tế, dù đã hơn 40 năm giải phóng, gấp đôi số năm chiến tranh với Hoa Kỳ nhưng vẫn chưa thấy có vẻ gì là khởi sắc so với tiềm năng 'rừng vàng, biển bạc' thật sự của đất nước. Và nếu được hỏi vì sao, người ta lại đem chiến tranh ra mà nói.
Vì muốn thì người ta tìm cách làm, không muốn thì tìm cách giải thích.
Và nếu chỉ tiêu cứ đều đều, thành tích cứ báo cáo đủ, vẫn tự nhận là nền giáo dục cấp tiến đang hoạt động tốt, thực hiện tốt nghĩa vụ của mình... Cớ sao đầy tớ nhân dân vẫn thường quay lại nói rằng chủ nhân ý thức kém, đạo đức xuống cấp, thế nên nhà cửa mới bẩn thỉu thế?
Quay lại tựa bài, tôi có nhắc tới khái niệm "Bàn tay vô hình". Đây là một phép ẩn dụ mà nhà kinh tế học Adam Smith đưa ra vào năm 1776, sau đã trở nên phổ biến và trở thành một lý luận kinh tế học. Hơi phức tạp, nhưng vẫn có thể diễn giải theo cách đơn giản. Đó là tựu chung lại mọi người làm gì đó đều vì mục đích, tư lợi cá nhân của họ, nhưng vô hình trung cả một cộng đồng theo đuổi lợi ích cá nhân thì vẫn tạo ra các giá trị có ích cho cộng đồng. Nghe có vẻ vô lí, nhưng thực tế đã chứng minh đây là một quan điểm hay ho, đúng đắn và đã đang đứng một vị trí quan trọng trong nghiên cứu kinh tế. Khác với những chủ nghĩa cao siêu khác về một xã hội lý tưởng, nghe có vẻ hay ho và hợp lí nhưng vẫn chưa thể nào chứng minh bằng thực tế hoặc công trình khoa học hẳn hoi nào cả.

Học thuyết này về cơ bản đề cao sự tự do và tự chủ về kinh tế, cho rằng thị trường luôn có cách tự chỉnh đốn lại bản thân nó. Lấy ví dụ về việc cả làng bán phở, "bàn tay vô hình" cho phép đủ mọi kiểu cách bán phở, đủ mọi loại giá cả. Lúc này, quán phở nào phù hợp thì hoạt động, không phù hợp thì lập tức bị triệt tiêu. Và trong quá trình để trở thành "quán phở tồn tại", bản thân quán phở phải đáp ứng những nhu cầu của thị trường mà cụ thể là lợi ích của cộng đồng: ngon, bổ, rẻ. Nhưng anh chủ quán phở có mở quán phở vì "phục vụ lợi ích cộng đồng" không? Không, vì anh ta muốn kiếm tiền, đơn giản thế thôi. Nhưng về sau cùng, lợi ích cho cộng đồng vẫn luôn xuất hiện. Còn các quán phở khác, hoạt động vớ vẩn thì sẽ bị thị trường loại trừ, từ đó làm kinh nghiệm cho những thế hệ quán phở sau. Và vì thế, lợi ích cộng đồng luôn được đảm bảo.

Thế sẽ ra sao nếu có quy định cụ thể, hẳn hoi và định hướng về việc bán phở? Sẽ có 10 quán phở y hệt nhau, sẽ không xuất hiện cạnh tranh, mà không có cạnh tranh thì không có phát triển. Đi ngược với quy luật triết học, ắt cái làng này sẽ lụi tàn vào một ngày đẹp trời nào đó, khi mà 10 con người với 10 nét tính cách khác nhau phải quản lí 10 quán phở giống hệt nhau, theo cách cách y như nhau cầm dao mổ lợn ra xiên cả làng vì bị uất ức do kìm hãm phát triển. Và nếu cái làng này ở một mình thì có thể cả làng còn tự thủ dâm tinh thần với nhau được, nhưng trong cả vùng thì chắc chắn sẽ trở thành cái làng kém cỏi và vô dụng nhất. Nghe có vẻ lạ về một mô hình kinh tế như thế, nhưng nó đã tồn tại, và ở gần chúng ta thôi chứ không xa lắm.
Thế "bàn tay vô hình" đem vào giáo dục thì sẽ như thế nào? Đó là khi chúng ta tập trung hơn vào việc đầu tư cá nhân, giống như cách mà các nền giáo dục tiên tiến khác đã làm. Nhất là trong thời đại mở như thế này, việc định hướng tư tưởng trong giáo dục chẳng khác "người đầy tớ" đang tự cầm dây trói thêm một vòng quanh người mình vào cái cột từng trói A Phủ.
Nhất là đối với các môn xã hội, chúng ta cần tách biệt tư tưởng chính trị độc lập với chương trình giáo dục cho ba môn Văn - Sử - Địa. Việc ca ngợi rừng vàng biển bạc, chiến công chiến tích (có thổi phồng) liên tục xuyên suốt nuôi một ảo tưởng về một đất nước vừa giàu vừa đẹp vừa anh hùng nhưng thực tế lại không phải như vậy. Thực tế là chúng ta vẫn đang rất kém và cần cố gắng rất nhiều. Cho đến khi tiếp xúc với các nguồn thông tin khác đối lập (chưa chắc đúng) phần lớn học sinh vẫn chọn cách tin hẳn nguồn thông tin kia vì đã quá chán ngán các câu chuyện cổ tích. Về phần Ngữ Văn, việc dạy một loạt các bài văn thời kì cách mạng vào thời bình, các tác phẩm xa rời thực tế đã khiến học sinh ngày càng chán ngán và sinh ra ghét bỏ. Chưa kể, đa phần tư tưởng chủ đạo trong chương trình là lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc. Nhưng những thứ ấy đề cao quá có khi lại phản tác dụng? Và chúng ta vẫn còn các giá trị nhân đạo, các kiểu tình cảm, rung động phong phú khác cần được truyền đạt và nuôi dưỡng cho các em chứ đâu chỉ mỗi yêu nước?

Chúng ta hãy dạy theo triết lý "học vì bản thân các em" chứ đừng vì "tương lai của đất nước". Đừng nêu cao khẩu hiệu, đừng tuyên truyền xáo rỗng, sẽ chẳng có ý nghĩa gì cả. Hãy khách quan và trung thực, hãy giảng dạy không chỉ về một mà về nhiều quan điểm được đa số công nhận đang tồn tại trên thế giới này. Và đúng hay sai, hãy để cá nhân mỗi người tự chọn lấy ngay từ khi bắt đầu biết chập chững suy nghĩ. Chỉ khi tập trung vào lợi ích của từng học sinh, thì mỗi cá nhân mới học tập một cách tích cực, chủ động và thoải mái. Và sau đó, ắt hẳn đất nước sẽ được nhờ. Đằng này, ngay từ khi chưa biết gì các em đã bị nhét chữ vào mồm là nếu có ai hỏi học để làm gì thì là "học để cống hiến cho đất nước". Nói được thế, rồi sao nữa?

Tất nhiên đề cao "bàn tay vô hình" không phải là bung ra cho tung tóe hết cả, mà vẫn cần sự giúp sức của "bàn tay hữu hình" ở chừng mực nào đó. Như cung cấp vật chất, pháp luật bảo đảm,... nhưng tuyệt nhiên không nên can thiệp sâu vào.
Chúng ta có thể thấy ngày nay, "bàn tay hữu hình" đang tàn phá nghiêm trọng nền giáo dục như thế nào. Các phong trào bắt buộc dần trở nên hình thức và xáo rỗng, càng tuyên truyền thì càng xuất hiện nhiều người chống phá, càng ép buộc trong giữ gìn văn hóa thì càng xuất hiện lai căng lai tạp, càng "rèn luyện theo tấm gương..." thì đạo đức càng xuống cấp,... Thế nên chưa bao giờ cảnh thầy đánh trò, trò đánh thầy, phụ huynh đánh thầy, thầy phịch trò, trò phịch thầy, trò phịch trò, phụ huynh phịch... (à nhầm) xuất hiện tràn lan như ngày hôm nay. Chưa kể, một nền giáo dục đã đào tạo ra biết bao nhiêu thế hệ không biết câu trả lời cho câu hỏi:
Học để làm đ*o gì ấy nhỉ?
Hãy học tập từ nước bạn. Những cái nền tư bản giẫy chết kia, nay đã và đang đứng đầu thế giới, còn chúng ta - những người anh hùng chính nghĩa, đang có những gì? Những nền giáo dục đề cao cá nhân của họ đã và đang tạo ra mâu thuẫn, tạo ra cạnh tranh và thúc đẩy phát triển. Từ đó tạo ra các nền xã hội phát triển, nơi có những điều kiện tốt nhất mà chúng ta vẫn luôn mong ước qua những màn ảnh nhỏ. Họ đã đi xa tới chỗ đấu tranh về các vấn đề lớn lao như quyền lợi, khám phá những thứ lớn lao như vũ trụ, và mâu thuẫn vẫn đang tiếp tục phát sinh. Có thể họ đúng, có thể họ sai.
Nhưng quan trọng là
Họ
Tự do
Trong lựa chọn của mình.
Chuyện bên lề: nhiều nhà văn đã rời bỏ Hội nhà văn Việt Nam vì cho rằng hội đã không còn hoạt động tự do mà bị chi phối nhiều bởi chính trị. Những nhà văn này đều đã nhận được 'blackmail' về việc rút tác phẩm của họ ra khỏi Sách Giáo Khoa. Trong đó có nhà văn Nguyên Ngọc (Nguyễn Trung Thành), suốt 5 năm qua tác phẩm của ông không xuất hiện trong đề thi đại học cũng vì những phát biểu của ông. Trong lịch sử, vụ Nhân văn Giai Phẩm cũng cho thấy nghệ thuật nên độc lập vì nó là như vậy và nên như vậy, và mọi người nghệ sĩ vẫn đang đấu tranh để có được tiếng nói tự do của mình. Khi họ có được tiếng nói tự do, nếu nói sai sẽ có người khác (với tiếng nói tự do) lên tiếng chửi họ. Hai bên chửi nhau thì thế nào cuối cũng cũng rút ra được một điều gì đó đúng đắn. Khi được tự do, người ta có thể làm sai, nhưng không sao cả, cái sai rồi cũng sẽ bị triệt tiêu sớm thôi. Còn khi bị định hướng, mọi người "không dám" làm theo ý họ mà chỉ làm theo ý của người. Ý của người đó đúng thì tốt, nhưng nếu sai thì sao, ai sẽ là người lên tiếng? Và thế nào chả có lúc người ta bị sai ;)
Tham khảo:
Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của lý thuyết Bàn tay vô hình của Adam Smith vào - Tài liệu text
Bàn tay vô hình là một phép ẩn dụ, một tư tưởng kinh tế do Adam Smith đưa ra vào năm 1776. Trong tác phẩm “Tài sản của các quốc gia” và những bài viết khác, Smith đã tuyên bố rằng, trong nền kinh tế thị trường tự do, mỗi cá nhân theo đuổi một mối quan tâm vàtext.123doc.org
Bàn tay vô hình là một phép ẩn dụ, một tư tưởng kinh tế do Adam Smith đưa ra vào năm 1776. Trong tác phẩm “Tài sản của các quốc gia” và những bài viết khác, Smith đã tuyên bố rằng, trong nền kinh tế thị trường tự do, mỗi cá nhân theo đuổi một mối quan tâm vàtext.123doc.org

Quan điểm - Tranh luận
/quan-diem-tranh-luan
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất

Surphi10

1, Ý tưởng cốt lõi của bạn hay.
2, Nhiều luận cứ thật sự tệ, rất rất tệ. Tại sao bạn lại cố vẽ nên một bức tranh nghèo nàn, sập xệ của xã hội hiện giờ? Có thể bạn gọi mình là người lạc quan, nhưng mình không bao giờ nghĩ "Đạo đức xuống cấp, giới trẻ tha hóa" hay "Kinh tế đứng yên".
Và mình cũng không đồng ý việc bạn quá đề cao "Bàn tay vô hình". Tất nhiên nó có khuyết điểm chứ, như cuộc khủng hoảng tín dụng 2008, thằng nào cũng vì lợi ích của mình, bóp chết thằng đằng trước mình, bóp chết thằng đằng sau mình và cuối cùng tất cả đều chết. Hay ngành bảo hiểm kiểm soát hoàn toàn y tế Mỹ, người nghèo không được phép bệnh vì bị bệnh đồng nghĩa với phá sản.
"Bàn tay vô hình'' sẽ dẫn đến "Chọn lọc tự nhiên". Cái xã hội tiến hóa ấy đang làm con người mắc bệnh tâm lý và bị đào thải nhiều hơn bao giờ hết. Có thể tư tưởng của mình là lạc hậu, đang ngăn cản loài người đạt được đỉnh cao mới trên nấc thang tiến hóa - "Hoàn toàn duy lý", khi những hạn chế của cảm xúc - do một quá trình tiến hóa với các chất nội tiết tố, giúp con người ra quyết định nhanh chóng - đã bắt đầu xuất hiện. Nhưng dù sao thì mình thích "Kiểm soát tự nhiên" hơn.
Dù sao thì bạn cũng đúng, muốn "kiểm soát" được thì phải cần được lãnh đạo bởi người thực sự giỏi, biết chỗ nào nên nắm, chỗ nào nên thả. Không giỏi thì sẽ dẫn tới hằng hà sa số các vấn đề. Nhưng có lẽ con người có giới hạn, về cả khả năng tư duy và nhận thức tâm lý, nên vấn đề vẫn đang cứ xảy ra.
~~~~
Xin lỗi vì không liên quan đến chủ đề, nhưng mình thấy cần thiết để thể hiện quan điểm về chuyện 2 chế độ một chút, vì mình nghĩ bài viết sẽ thu hút một đống người có liên quan: Một câu nói mình học được từ một người anh mình rất tôn trọng:
"Cãi nhau về tư bản và cộng sản chỉ dành cho đám con nít. Cả 2 đều phải học hỏi từ nhau, dần dần dẫn tới một thể thống nhất".
- Báo cáo

Surphi10

Dù sao cũng cảm ơn bạn vì bài viết có tâm, tuy không có cùng góc nhìn với mình lắm. Và bạn có thể lựa chọn việc để ý mình hoặc không 

- Báo cáo

Hex 

Hi bạn
cám ơn bình luận của bạn nhé.
Về phần viễn cảnh đất nước thì không phải do mình vẽ ra, mà là do báo chí "vẽ ra", hoặc nó là như thế thật. Thực tế đã chứng minh là người Việt ngày càng bạo lực hơn, đạo đức ngày càng xuống cấp hơn. Bạn có thể search google để kiểm chứng. Và-nó-là-sự-thật chứ không phải mình vẽ ra đâu nhé.
Với lại, khi mình nói kém phát triển không có nghĩa là đứng yên hay mỗi năm nhích mỗi tí hay thụt lùi mà có nghĩa là một sự phát triển kém tương xứng. Qua thời gian dài như thế, dùng biết bao nhiêu tài nguyên như thế mà chỉ phát triển được như thế thì có phải là kém?
Còn về bàn tay vô hình, mình không đánh giá nó quá cao như bạn nghĩ. Mình không cho rằng nó không có hạn chế, cũng không cho rằng nó là giải pháp tối ưu. Nhưng nó là giải pháp TỐT HƠN. Đối với mình, chỉ cần nó tốt hơn là nó hữu dụng. Tất cả mọi thứ đều tồn tại hạn chế, nhưng nếu nó tốt hơn, nó vẫn tốt hơn những thứ khác (những thứ cũng có mặt hạn chế của riêng nó).
Về ý lãnh đạo giỏi, mình nghĩ cs đâu đề cao sự lãnh đạo của cá nhân đâu, nhưng thực tế thì các nước cs thường xuất hiện độc tài?
Và ý của anh bạn nói, mình cũng mong thế. Bài này cũng không phải cãi nhau về hai chủ nghĩa. Nhưng theo mình nghĩ, có một số thứ có thể dung hòa, một số thứ khác lại triệt tiêu lẫn nhau.

- Báo cáo

Windd01
Mình cũng không giỏi lắm về kinh tế nhưng vẫn muốn hỏi.
Phát triển kinh tế như thế nào thì gọi là kém, như thế nào thì gọi là ổn và như thế nào thì được gọi là tốt.
- Báo cáo
Vindaemon
luận điểm bạn tốt nhưng dẫn chứng chưa đủ thuyết phục, dựa vào báo chí và truyền thông => cả xã hội nó thể là chủ quan và duy lí. Trong bài viết sử dụng nhiều đánh giá mang tính cá nhân và chủ quan. Mình thấy thay vì đi sâu vào giải pháp thì bạn đang thiên về đả kích nhiều hơn.
- Báo cáo

Surphi10

1, Những câu chuyện về việc bạo lực và đạo đức xuống cấp ngày càng được chia sẻ rộng rãi. Chứ không phải tình hình bạo lực và đạo đức xuống cấp ngày càng tồi tệ - không hề có bằng chứng gì cho xu hướng này, hoặc ngược lại.
2, "Dùng bao nhiêu tài nguyên như thế mà chỉ phát triển như thế" là sao, mình không hiểu. Mình cũng không biết đo lường kinh tế phát triển theo những tiêu chí nào, nhưng trước hết mình thấy ở mặt ổn định kinh tế thì Việt Nam đang làm rất tốt (cũng chỉ là cảm tính thôi).
3, Ước gì bài viết bạn cũng cung cấp nhiều góc nhìn như bài comment này 

- Báo cáo

The Vanguard
Tuy mình đồng tình với quan điểm đề cao cá nhân hơn thượng tôn xã hội, mình cũng cảm thấy có nhiều điểm không đồng tình với cách lập luận của bạn:
1/ Nếu bạn nhìn rộng ra một chút thì "khủng hoảng đạo đức" do báo chí vẽ nên xuất hiện ở gần như tất cả các nước, tất cả các nền văn hóa. Xu hướng của con người là dễ dàng tập trung vào cái tiêu cực và truyền thông hỗ trợ mạnh mẽ cho tâm lí này dù số liệu thống kê chỉ ra rằng xã hội phát triển ngày càng an toàn và ổn định.
2/ Quan điểm về kinh tế của bạn thì không biết đo lường bằng chỉ tiêu gì nên mình xin không nhận xét. Có những chỉ tiêu xét ra Việt Nam cũng còn khá kém, nhưng cũng có những tiêu chí thì Việt Nam lại tương đối tốt. Nên nhớ rằng ở hạng mục kinh tế, Việt Nam đứng khoảng thứ 50-60 chứ không phải gần đội sổ cho nên sự phát triển của Việt Nam thực sự không quá tệ.
3/ Về thắc mắc của bạn về cộng sản, cộng sản là một chủ nghĩa mà mâu thuẫn kì lạ. Về cơ bản thì thể chế cộng sản là một thể chế mà sẽ có một nhà nước trung tâm định hướng kế hoạch để có lợi ích cho tất cả mọi người. Chính cái này dẫn đến thực trạng rằng bất kì đất nước nào theo chế độ cộng sản thì sẽ bị biến tướng thành độc tài trong lịch sử.
- Báo cáo

nein nein nein
"Đạo đức ngày càng xuống cấp" là một nhận định không dễ chứng minh. Vì sự xuống cấp (degradation) hay đạo đức (moral) hay xuống cấp đạo đức (moral breakdown) thì không dễ có những đinh nghĩa chung. Nên mình thấy cãi tới cãi lui cũng không tới đâu, trừ khi có luận cứ xác đáng từ nghiên cứu nào đó chỉ ra.
Mình muốn góp ý cho Hexpion về lỗi availabilty heuristic. Vì bạn đưa luận chứng dựa vào những hình ảnh quen thuộc cho đại chúng ( "mà là do báo chí vẽ ra", "search google để kiếm chứng"). Chúng không phải là lý lẽ đáng tin cậy, chỉ là do những thứ mình nghe riết xong tin luôn thôi.
Mình thấy một thread trên quora hay: https://www.quora.com/What-is-moral-degradation-breakdown-of-societies
Availability heuristics: https://en.wikipedia.org/wiki/Availability_heuristic
- Báo cáo

nein nein nein
À thì đúng là nền giáo dục mà bị ảnh hưởng sâu bởi nhà nước thì mị dân, thuyết giáo dễ lắm, mà vậy cũng có nghĩa là loại bỏ cái cốt lõi của giáo dục là hướng tới tri thức một cách tự do. Vậy là tôi ủng hộ cả máu thịt rằng nhà nước không nên ảnh hưởng sâu đến giáo dục.
Tuy nhiên, bạn nên cân nhắc rằng hiếm có một nền giáo dục nào không có thuyết giáo chính trị ở trong đó cả. Ngay cả mỹ, các trường công lập ở các bang xanh đỏ khác nhau cũng được báo cáo là có truyền giáo (Indoctrination)(1). Chế độ của một đất nước thường thể hiện ý chí của phần đông nhân dân. Ở Việt Nam quan điểm chính trị là cộng sản (giả sử), còn ví dụ, bạn thích chủ nghĩa nhà nước hồi giáo hay chủ nghĩa tư bản thì bạn là thiểu số thôi. (Thiểu số hay còn gọi là phản động). Và đương nhiên nếu tin rằng nước ta số đông đang theo một chủ nghĩa nào khác thì quá trình đất nước thay đổi chỉ là sớm hay muộn.
Nhưng mà cũng đừng vì lý do này mà tôn sùng chủ nghĩa tự do thị trường quá. Thực ra là mình không hiểu tại sao bạn mang khái niệm của Smith vào để chứng minh chỗ nào. Nếu xét cầu là người muốn hưởng nền giáo dục tốt và cung là dịch vụ trao giáo dục. Thực ra, có nhiều trường dân lập hoặc quốc tế hoạt động đầy ở các thành phố lớn ấy thôi. Mà đó là cũng chỉ tập trung phục vụ một nhóm trung lưu và thượng lưu ở đấy.
Để cho một nền giáo dục giữ tính trung lập thì là một việc khó tưởng. Nếu đạt được thì mình nghĩa cần một xã hội với trình độ dân trí, văn hóa, đạo đức cao lắm.
Hiện tại giải pháp mình thấy khả dĩ là để tạo điều kiện/ nới rỗng chính sách cho các NGO thực hiện các dự án giáo dục.
Dù sao thì mình rất thích cách viết của tác giả.
(1) http://www.powerlineblog.com/archives/2017/07/left-wing-indoctrination-in-the-schools-its-worse-than-you-think.php
- Báo cáo

Nexgard
Ở đâu cũng có truyền giáo, đúng nè, nhưng mà điểm khác biệt và điểm tạo sự khác biệt là việc người học có biết được "truyền giáo" là gì không, và có biết mình đang được tuyên truyền như thế nào không nữa. Với một nền giáo dục nhiều sự ảnh hưởng của nhà nước, thì khả năng là nhà nước sẽ gò người học theo cách của họ, không có gì sai cả, mình muốn mọi người nghĩ như mình thì mình cũng thế. Nhưng mà người học ở một nơi như vậy không có cái "tự do" để chọn mình tin theo cái gì, bởi vì cái họ biết chỉ có một, còn những người nhận ra ý tưởng khác thì mình ít thấy à.
Chế độ của một đất nước thể hiện phần đông nhân dân, nhưng cả nước nền giáo dục chỉ có 1 chủ nghĩa thì làm sao có thể đi khác được? có muốn cũng khó vì từ nhỏ đã lớn lên trong lòng nó rồi.
Còn về việc tự do thị trường, tất nhiên không nhà nước nào đi theo hướng 100% (thiên về Free Market nhất mình biết là Hồng Kông), nhưng ai cũng nhận ra là không thể đi theo hướng đó được, làm vậy người giàu càng giàu nghèo càng nghèo. Và Việt Nam mình cũng không phải 100% thiên về Cộng Sản mà Karl Marx đã đặt ra. Nên rõ ràng những đất nước đang ở cái vạch ở gần giữa Communism và Capitalism, quan trọng là họ xử lý như thế nào thôi.
Nên giải pháp mình chưa nghĩ ra được gì cả, chỉ thấy là mọi nhà nước nên giáo dục được nhiều góc nhìn cho người dân.
- Báo cáo

Hex 

Cám ơn bình luận của bạn nhé
mình thừa nhận là không tồn tại cái "hoàn toàn" nào cả, chỉ có cái nào "tốt hơn" cái nào thôi. Và dù cái "tốt hơn" kia vẫn tồn tại hạn chế, nhưng nó vẫn là tốt hơn. Mà mình mong muốn nền GD của chúng ta đi theo hướng tốt hơn thôi, chứ không mong tạo ra một thứ gì cao siêu xa rời thực tiễn cả.

- Báo cáo

nein nein nein
@Nexto về việc nhận ra truyền giáo hay không, không phải phụ thuộc nhiều vào cách truyền giáo ( lộ hay không lộ) mà là dân trí (phản biện, nền tảng triết học) . Có thể do ở các nước phát triển hơn, dân trí họ cao hơn, nên cái ý thức về tự do cá nhân của họ rất nhạy cảm. Ý của mình ( và cũng đồng ý với quan sát của bạn) là : ở Việt Nam thì những người như vậy chỉ thuộc về thiểu số thôi. Nhưng túm váy là, việc người dân phản ứng ra sao không chứng minh được là cái truyền giáo của nhà nước này là tốt hơn nhà nước kia.
Ý thứ 2 của Nextto nên thuộc về lập luận "nhà nước có nhiều đảng phái sẽ ảnh hưởng tích cực đến nền giáo dục hơn là nhà nước độc đảng" hơn là "nhà nước không nên ảnh hưởng sâu tới nền giáo dục". Lập luận này mặc nhiên thỏa hiệp rằng: nhà nước ảnh hưởng tới giáo dục, và giải pháp của ta chỉ xoay quanh việc ảnh hưởng thế nào thôi. Nhìn chung thì chúng ta cùng đồng ý là chính trị luôn chia phối giáo dục, nhỉ? Ta chỉ bất bình vì những thứ niềm tin nền giáo dục muốn ta có trái với ý chí của chúng ta. Chứ không phải là chúng ta cảm thấy quyền tự do cá nhân mình xâm phạm ( Vì ta biết là phải thỏa hiệp, không cách nào khác).
- Báo cáo

Doctor Who
Hôm bữa học quốc phòng 10, bài trách nhiệm tổ quốc j đó.
Thầy nói: các e hãy coi đất nước là máu là thịt của mình......
Có đứa khác la lên: máu em còn bán cả mấy lít được thì...
Thằng đó ăn nguyên cục phấn dô mặt, lớp mình nhận được 1 tiết B
- Báo cáo

Hex 

Đây là phản biện của mình về cái ý cho rằng lấy báo chí phản ánh hiện thực xã hội là duy lí. Mình cho rằng mình đang nói sự thật, và ở các báo nào đầy có số liệu hẳn hoi, kể cả báo trong nước và nước ngoài.
Mình trích một số nhé:
" In 2008, researchers from Harvard reported that Vietnam's higher-education system was in "crisis", and that it lagged far behind the systems of Thailand, Malaysia and the Philippines, to say nothing of those in China, Taiwan and South Korea. "
Biểu đồ thất nghiệp của sinh viên: http://imgs.vietnamnet.vn/Images/2017/08/21/16/20170821160225-that-nghiep.jpg
"Trong một năm học, cả nước xảy ra gần 1.600 vụ học sinh đánh nhau (khoảng 5 vụ/ngày). Trong khi đó, Trung tâm Kỹ năng sống Hoàn Năng dẫn số liệu của một tổ chức phi chính phủ nghiên cứu trên học sinh 5 nước châu Á, trong đó có Việt Nam, cho biết trung bình 10 học sinh thì có 7 em ở độ tuổi 12-17 trải nghiệm với bạo lực học đường. Việt Nam đứng thứ 2 trong 5 quốc gia được nghiên cứu có số học sinh hứng chịu nạn bạo lực."
"Nếu xét theo năng suất lao động - tiêu chí chịu ảnh hưởng trực tiếp từ quá trình giáo dục và đào tạo - Việt Nam lại đứng cuối bảng ngay tại "sân nhà" Đông Nam Á, thấp hơn cả Lào.
Theo báo cáo về năng suất lao động gần đây của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Việt Nam được xếp vào nhóm có năng suất lao động thấp nhất khu vực châu Á - Thái Bình Dương, thấp hơn Singapore 15 lần, Nhật Bản 11 lần, Hàn Quốc 10 lần, Malaysia 5 lần, Thái Lan 2,5 lần. Việt Nam là một trong ba nước có năng suất lao động thấp nhất ASEAN, chỉ cao hơn Myanmar và Campuchia."
_
https://baomoi.com/tinh-trang-hoc-sinh-sinh-vien-vi-pham-phap-luat-ngay-cang-tang/c/14493431.epi
http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/tuyen-sinh/bao-my-viet-ve-tinh-trang-that-nghiep-cua-cu-nhan-viet-nam-394043.html
https://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/bao-luc-hoc-duong-ngay-cang-dang-so-20170209220257913.htm
https://news.zing.vn/giao-duc-viet-nam-o-dau-sau-nhung-thong-ke-an-tuong-post624180.html
https://www.economist.com/blogs/banyan/2013/12/education-vietnam
_
Đó là viễn cảnh mà mình nêu lên, chứ không phải vẽ ra nhé. Nếu các bạn cần thêm mình có thể tìm thêm về tình trạng trộm cắp, vi phạm pháp luật,... tất cả đều tăng. Trước mắt là những số liệu liên quan gần gũi đến giáo dục trước đã.
__________________________________________________________
Tiếp theo mình xin mạn phép nói rằng những người cảm tính cho rằng Việt Nam có Phạm Nhật Vượng -> giáo dục tiến bộ mới là cảm tính.
Và thực tế đã cho thấy bài viết kêu gọi thay đổi của mình đúng, những cái gọi là "căn bản", "định hình",... như Sách giáo khoa mà các bạn đã nhắc tới ở bình luận đang tiêu tốn nghìn tỉ để thay đổi?
[https://thanhnien.vn/giao-duc/can-bao-nhieu-tien-lam-sach-giao-khoa-502584.html]
Và một nền giáo dục vận động trơn tru mà vẫn phải thử nghiệm tới lui?
[http://dantri.com.vn/dien-dan/bo-gddt-nghi-gi-khi-cu-mang-nen-gd-vn-ra-thu-nghiem-1341940234.htm]
Nhưng rồi năng suất lao động - thứ liên quan mật thiết tới GD đứng ở đâu?
"Nếu xét theo năng suất lao động - tiêu chí chịu ảnh hưởng trực tiếp từ quá trình giáo dục và đào tạo - Việt Nam lại đứng cuối bảng ngay tại "sân nhà" Đông Nam Á, thấp hơn cả Lào."?
[https://news.zing.vn/giao-duc-viet-nam-o-dau-sau-nhung-thong-ke-an-tuong-post624180.html]
_
Xin phép chấp nhận việc yếu kém trong lập luận, nhưng mình vẫn giữ vững quan điểm về một nền giáo dục cởi mở, tự do hơn. Về vấn đề áp dụng "bàn tay vô hình" mang tính chất học thuật cao, mình xin phép không dám lậm bàn. Chỉ đưa ra một gợi ý nhỏ về một sự tự do mà ở đó mọi người theo đuổi tư lợi cá nhân nhưng vẫn đảm bảo thúc đẩy phát triển cộng đồng.
Xin cám ơn mọi bình luận, đóng góp vô cùng xây dựng của các bạn. Bài viết của mình có thể chưa hoàn chỉnh, nhưng đường link này đã tương đối ổn để mọi người nhìn nhận và đánh giá khi có thêm những bình luận của bạn.
Nhân tiện, mình không phải người ủng hộ chủ nghĩa tư bản, không phải người mang quan điểm chống chế độ. Mình, đơn giản chỉ nhìn thấy Việt Nam đang thua kém các quốc gia khác, và ắt hẳn phải có lí do nào đó : )
- Báo cáo

Surphi10

He he. Nếu bạn chỉ nói rằng giáo dục chúng ta có vấn đề và cần thay đổi thì chắc không ai ức chế đâu bạn
Nếu bạn nói rằng năng suất của chúng ta, GDP của chúng ta thấp hơn nhiều nước, chứ không phải phán 1 câu xanh rờn như là nền kinh tế đứng yên, thì chắc không ai ý kiến đâu (tiện thể thì mình nghĩ tỷ lệ thất nghiệp của nước ta vẫn còn thấp so với mức tối ưu - và cần tăng ấy).
Bạn phải hiểu là mọi người không đồng ý ở chỗ, nhiều khái niệm bị nhập nhằng, các vấn đề bị suy diễn không chặt chẽ, bị khái quát hóa quá vội vã. Và quan trọng nhất là giọng văn quá một chiều, không có bằng chứng cho quan điểm. Cảm giác đọc xong như đọc một diễn văn tẩy não, cảm thấy rất bị coi thường.
Đó là một số góp ý chân thành của mình. Tất nhiên không thù hằn gì, và hi vọng bạn vẫn sẽ có những quan điểm của riêng bạn, và có thêm nhiều bài mới. Đừng để bị dư luận làm gục ngã :v Nhớ bỏ thêm công sức học tập, nghiên cứu khiến người đọc không có cảm giác bị coi thường là ổn 


- Báo cáo

Surphi10

1, Nếu bạn thắc mắc thất nghiệp có lợi ích gì thì:
- Giảm lạm phát.
- Chủ động điều tiết cơ cấu ngành, nghề. Chủ động điều chỉnh phân phối dân cư.
- Tăng cạnh tranh thị trường lao động -> Tăng năng suất lao động, Tăng độ trung thành của lao động.
Việt Nam tỷ lệ thất nghiệp mới có 2 chấm mấy thì ăn thua gì
2, Kinh tế chúng ta về quy mô thì không thể nào so sánh với nhiều nước phát triển. Dẫn theo hệ thống trợ cấp xã hội khá yếu kém. Nhưng mặt tốt không phải không có, độ ổn định kinh tế thì chúng ta làm quá tốt. Bằng chứng là Thế Giới có lên bờ xuống ruộng vì khủng khoảng, thì nước ta ảnh hưởng không mấy đáng kể. Nói chung cần phải thiện nhiều, rất nhiều, nhưng nên công tâm 1 tý, cái gì làm được thì cần ghi nhận 


- Báo cáo

Hex 

Vô tư đi bạn, mình luôn xem đây là một cơ hội để học hỏi mà. Quan niệm của mình là thà nói ra để bị chửi là ngu hơn là im im để ngu mãi.
Nhưng dù sao thì, mình vẫn giữ vững lập trường ban đầu.
- Báo cáo

irtnav
nói về năng suất lao động tại sao nó lại thấp thế. năng suất lao lao động có liên quan gì đến giáo dục không tôi nghĩ là không. năng suất lao động cách tính của nó phụ thuộc vào theo định nghĩa chung nhất, năng suất lao động đo lường lượng hàng hóa và dịch vụ được tạo ra trong một giờ lao động. vậy nslđ tỷ lệ thuận với gdp ( tổng sản phẩm quốc gia ) tức là nước nào gdp cao hơn nước đó năng suất cao hơn nếu cùng giữ nguyên biến dân số ( điều đó lí giải tại sao năng suất vn thấp hơn hàn nhật sin những nước gdp cao hơn vn rất nhiều ) hơn nữa một lí do khiến năng suất lao động thấp là cơ cấu dân số làm trong nông lâm ngư nghiệp của vn cao đặc điểm của ngành này theo tính mùa vụ có vụ mùa thì làm không thì thôi, nông nhàn mà và công nhân nhà máy - những người làm đủ 8 tiếng một ngày thì ít hơn. nâng cao năng suất tức là nâng cao gdp ( không phải ngược lại ) mà muốn nâng cao gdp như bạn đã thấy : mở cửa , kinh tế thị trường, cải cách công ...
nói về thất nghiệp . thất nghiệp là một trong những hệ quả của kinh tế thị trường. nó là tính hiệu tốt từ thị trường (lao động) tự do. tín hiệu này giúp cho các trường học điều chỉnh lại chất lượng, mục tiêu đào tạo không phù hợp của mình. thị trường giúp đào thải những cá nhân yếu kém và giữ lại những cá nhân giỏi hơn thật buồn cười thi bạn cổ vũ cho tự do mà lại quan ngại cho thất nghiệp.
về chuyện in sách tôi thực sự không hiểu và buồn cười khi bạn nêu ra thực trạng của giáo dục mà lại quan ngại chuyện in sách giáo khoa ( một trong những việc làm cải cách giáo dục ) muốn cải cách thì phải có thử nghiệm đúng sai từ các phương án sau khi phương án đó được lấy ý kiến tranh luận rộng rãi trong quần chúng. không có con đường nào khác. cải cách -> chửi . không cải cách -> cũng chửi tóm lại bạn muốn gì :v :v
- Báo cáo

Nhonren123
lấy một học thuyết nghe có vẻ to lớn của kinh tế học cổ điển vào để bao biện cho suy nghĩ thiển cận của cá nhân. Học để làm đéo gì?
1.Về cơ bản học trên ghế nhà trường chính là để định hình và phát triển các loại tư duy của con người, mỗi môn học có 1 ý nghĩa riêng và việc bạn không thể tìm thấy bản thân mình cũng như lẽ sống của mình chẳng phải lỗi của giáo dục. Nước ngoài cũng dạy những môn như vậy, sao không lên án. Toán học để phát triển tư duy logic, nếu để làm nghiên cứu thì muôn đời bạn không thể rời xa toán học. vật lý hay hóa học thì khỏi nói đã có chuyên ngành của bản thân nó. Sử học để biết nguồn cội nâng cao tinh thần dân tộc, qua đó khiến con người gắn bó quê hương tránh chảy máu chất xám. Địa lý để hiểu về đất nước con người ta, search How american stupid để hiểu tác hại của việc không coi giáo dục ra gì. Các môn khác cũng có đường lối áp dụng riêng. Suy nghĩ sai lầm nhất hiện nay là giáo dục để đi làm. Giáo dục phổ cập 3 cấp mục tiêu chủ yếu là phát triển cá nhân và qua đó để lên đại học- nợi chính thức dạy kiến thức để làm việc.
2. Đừng lôi 1 lý thuyết về kinh tế học để áp dụng nó cho muôn vàn lĩnh vực khác trong cuộc sống. Kinh tế hoạt động theo chu kỳ và đó là lý do nó có các học thuyết khái niệm để tổng quát hóa mọi thứ. Cuộc sống thì không. Bạn chỉ hộ mình 1 tên tâm thần giết người hàng loạt có lợi gì cho cuộc sống,xã hội. Hay lại lấy lý do là "Chọn lọc tự nhiên".
3. Nếu bạn giỏi tới mức phán xét và lên án 1 lĩnh vực vĩ mô đã thành hình từ bao thế hệ nay. Cái hệ thống đã tạo nên những bầu Kiên, Phạm Nhật Vượng,... thì cho mình hỏi bạn có đề xuất gì để thay đổi nó. Hay chỉ đơn giản là bạn không thể xác định được bản thân mình nên là "lỗi tại xã hội,thể chế,cộng sản..."
4. Viết 1 bài viết mà chẳng có dẫn chứng cụ thể,hầu hết là quan sát của cá nhân và nghĩ rằng mình đã đủ "cool" để phán xét tất cả thì mình xin phép down vote bài viết của bạn
5. Phán xét 1 thứ ở tầm vĩ mô thì hãy nhìn vào mục đích của nó và xét rổng ra chứ không phải nhìn vào vài ba cái bài viết và ví dụ vớ vẩn mà phán xét. Những thứ như cơ chế chính sách nó có mục tiêu trong vòng hàng chục năm chứ không phải 1,2 năm kinh nghiệm bản thân. title nghe có vẻ hoành tráng nhưng bài viết thật sự làm mình thất vọng. Hóa ra cách nghĩ cũng chẳng khác biệt là bao so với những người "thích đổ thừa" ngoài kia
- Báo cáo

Lôi Khê
Bạn còn mở lời "xin phép" trc khi down vote chứ mình thì đọc đến câu cuối bấm down thẳng thừng luôn chả phép tắc gì sất cả!
- Thiếu kiến thức cơ bản
- Định kiến nặng nề
- Mang học thuyết kinh tế ra để chém gió về giáo dục, chính trị, chế độ xã hội
- Câu chữ thì dài dong, lập luận lan man vòng vo chả đâu vào đâu
- Phán "họ tự do trong lựa chọn của mình" mà chả hiểu bản thân đang nói đến cái mọe gì
- Báo cáo

Nhonren123
thật ra mình còn định văng tục trong lúc viết cơ. Nhưng thôi, trend bây giờ là phải lịch sự, mình cứ thế mà theo không lại bị bắt bẻ với tổ lái khổ lắm. Cái trò ăn mày câu chữ gặp nhiều rồi nên cứ cẩn thận cho nó rõ ý
- Báo cáo