[Stoicism] - Dịch Seneca (6): Về học tập và chia sẻ kiến thức

Lời tựa:

Như đã giới thiệu trong series, Seneca thực sự là nguồn cảm hứng Stoicism của mình. Đọc Seneca không chỉ là về triết học mà còn là một trải nghiệm nghệ thuật, khi những bài học, triết lý quan trọng được phản ánh qua những hình ảnh quen thuộc, bình dị và đời thường, thể hiện cái tinh tế trong quan sát của một thiên tài với sự từng trải của cuộc đời.   

Với hy vọng giới thiệu Stoicism đến với các bạn trẻ Việt Nam, xin gửi tới các bạn bản dịch những bức thư quan trọng nhất trong cuốn "Moral Letters to Lucilius", tác phẩm đã làm nên tên tuổi của Seneca và là một trong bộ ba cuốn sách nền tảng của Stoicism. 

Những bức thư đạo đức là tuyển tập các bức thư của triết gia Seneca về Chủ nghĩa Khắc Kỷ, nhằm trang bị cho con người hành trang để đối mặt và mỉm cười trước sóng gió của cuộc đời, đạt được sự bình thản trong tâm trí. Cuốn sách không chỉ về triết học, mà còn về trải nghiệm nghệ thuật, khi những bài học, triết lý quan trọng được phản ánh qua những hình ảnh quen thuộc, bình dị và đời thường, thể hiện cái tinh tế trong quan sát của một thiên tài.
  
Do không phải anh dịch thuật, nên bản dịch này hoàn toàn tập trung vào việc truyền tải thông điệp và hy vọng có thể giúp bạn cảm thấy dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với bản tiếng Anh, để có thể thấy cái hay cái đẹp trong việc sử dụng ngôn từ của Seneca (dù thực ra bản tiếng Anh cũng chỉ là một bản dịch). Một anh bạn người Ý của mình đã chia sẻ Seneca được đưa vào chương trình giảng dạy tại Ý như một bậc thầy về việc sử dụng ngôn từ. Vì vậy, xin cam đoan tất cả những gì khiến bạn cảm thấy trúc trắc từ bản dịch là bởi khả năng hạn chế của mình, và rất mong nhận được đóng góp của các cao nhân để bản dịch được hoàn thiện hơn. Sau khi hoàn thành mình sẽ tạo file pdf và chia sẻ free cho mọi người.

Vì hạnh phúc của việc học được một thứ gì đó thực ra nằm ở khả năng ta có thể truyền hay dạy nó cho người khác. Không gì có thể làm tôi hứng thú, dù nó có đem lại lợi ích lớn đến đâu đi chăng nữa, nếu tôi phải giữ nó khư khư cho bản thân mình. Nếu sự thông thái được trao cho tôi với một điều kiện là tôi phải giấu nó và không cho ai khác biết, tôi sẽ không ngần ngại mà từ chối nhận nó.

Bạn hỏi thứ gì tôi nghiệm được gần đây? Tôi bắt đầu làm bạn với chính mình.

From Seneca to Lucilius

Greetings

1 My understanding is, Lucilius, that what is happening in me is not merely a removal of flaws, but a transformation. Not that there is nothing left in me to be amended! At this point I don’t promise that, nor do I expect it. Why should I not have many characteristics to sort through and either reduce or heighten? This is itself an indication that the mind has reached a better place, when it perceives faults in itself that previously went unrecognized. With some patients, it is cause for congratulation when they realize that they are ill.

2 If only I could share such a sudden transformation with you — that’s what I would like. In that case, I would begin to have more confidence in our friendship. For it would then be true friendship, such as no hope, no fear, no self-interest can sever. That is a friendship that stays with people until they die — and that people die for.

3 I can name you many people who have friends and yet are without friendship; this is not the case, though, where equal willingness draws minds into a companionship of honorable intentions. How could it be? For they know that everything they have is held in common, and especially their trials.

You cannot imagine how much progress I see myself making every day. 4 “What remedies are these that have done so much for you?” you say. “Send them to me too!” Indeed, I am longing to shower you with all of them. What gives me pleasure in learning something is that I can teach it. Nothing will ever please me, not even what is remarkably beneficial, if I have learned it for myself only. If wisdom were given to me with this proviso, that I should keep it shut up in myself and never express it to anyone else, I should refuse it: no good is enjoyable to possess without a companion. 5 So I will send you the books themselves; and I will annotate them too, so that you need not expend much eff ort hunting through them for the profitable bits, but can get right away to the things that I endorse and am impressed with.

But formal discourse will not do as much for you as direct contact, speaking in person and sharing a meal. You must come and see me face to face—first of all, because humans believe their eyes much more than their ears, and second, because learning by precepts is the long way around. The quick and effective way is to learn by example. 6 If Cleanthes had merely listened to Zeno, he would not have been molded by him; instead, he made himself a part of Zeno’s life, looking into his inmost thoughts and seeing whether he lived in accordance with his own rule. Plato and Aristotle and the whole crowd of philosophers who would later go their separate ways all derived more from Socrates’ conduct than from his words. Metrodorus, Hermarchus, and Polyaenus were made great men not by Epicurus’s formal instruction but by living together with him. Nor do I summon you to me only for your own benefit. It is for my benefit as well: each of us has much to bestow on the other.

7 Meanwhile, as I owe you the daily dole, I will tell you what pleased me today in the writings of Hecaton:

Do you ask what progress I have made? I have begun to be a friend to myself.

Valuable progress indeed: he will never be alone. Believe me, such a person will be a friend to everyone.

Farewell.

Trần Việt Anh - STK: 0451000364912 (Vietcombank chi nhánh Thành Công, Hà Nội)

Các bài viết khác của tác giả: