[Re-post Cat][01] NGƯỜI MỸ CÔ ĐƠN

Transcript + Audio gốc episode "Guys, We Have A Problem: How American Masculinity Creates Lonely Men" từ show Hidden Brain của NPR:

-=[Disclaimer]=-

Với [Re-post Cat], mình đơn giản chỉ dịch lại những podcast mà mình thấy hay ho và muốn chia sẽ với mọi người. Vì lấy nội dung từ format một chương trình phát thanh với thời lượng 30-45 phút nên có thể các bạn sẽ thấy bài hơi dài dòng. Thật ra mình cũng đã tóm tắt lại, nhưng mình thấy những câu chuyện ở đây rất hay, những câu thoại rất ý nghĩa, nên cuối cùng vẫn giữ lại gần như trọn vẹn nội dung bản gốc.

Về cách dịch. Một là chuyện năng lực; sai sót là điều khó tránh, cái này mong các bạn thông cảm và có lòng thì góp ý giúp nhóe. Hai là văn phong, có lẽ không được đứng đắn, chính chuyên cho lắm; nhưng mà mình thích, hê.

Một điều cuối cùng; bài viết không thể hiện quan điểm người ịch, và có thể cũng không phản ánh chính xác thực tế do sự khác biệt văn hóa xã hội. Duy chỉ có mong muốn "Ideas worth spreading" của mình là chắc chắn đúng thôi, mi-ào.

Bạn sẽ gọi cho ai nếu bất chợt đổ bệnh hoặc cảm thấy lo âu sợ hãi vào lúc nửa đêm?

ROBERT WALDINGER: Liên hệ chặt chẽ là đằng khác. Điều đáng ngạc nhiên này bắt đầu xuất hiện trong dữ liệu của chúng tôi vào những năm 80. Chúng tôi nhận thấy những người có mối quan hệ thân thiết, gần gũi hơn sẽ sống lâu hơn; đến tuổi trung niên mới xuất hiện các bệnh lý, các bệnh này lại thuyên giảm nhanh hơn; và tính trung bình thì tình trạng sức khỏe tốt của họ kéo dài hơn so với những người không có mối quan hệ nồng ấm, gần gũi.

ROBERT WALDINGER: Tuy nhiên, bạn có thể nhận ra nó qua các tương tác thường nhật. Hãy nghĩ về cảm giác được tiếp thêm sinh lực khi bạn đến chỗ làm và nhìn thấy những người bạn thích. Hãy nghĩ đến việc nói chuyện với bạn bè hoặc người thân trong gia đình về một chuyện buồn và bạn có thể cảm thấy cơ thể mình dịu lại, theo đúng nghĩa đen. Và vì vậy, tôi nghĩ rằng nếu chúng ta thực sự chú ý, bạn có thể nhận thấy cách mà các mối quan hệ có thể giúp bạn được “sạc pin” theo hướng tích cực và xoa dịu bạn khi căng thẳng.

Chất lượng mối quan hệ của bạn với đồng nghiệp, với bạn bè, gia đình có thể tác động thế nào đến cơ thể?

PAUL KUGELMAN: Tụi tui làm đủ trò con bò. Đá bóng với đá cầu, nhảy dây bắn bi trốn tìm. Tui có bạn bè, có người để trò chuyện. Tuyệt vời ông mặt giời.

PAUL KUGELMAN: Mấy ngày đầu ở trường mới, tui có bài kiểm tra chính tả. Bà giáo của tui có chất giọng miền Nam rất nặng. Tui nghe bả đọc /alpo/, và tui đã viết “chái táo”. Họ kết luận tui là một thằng đần vì không thể đánh vần nổi từ “trái táo”. Đời tui lao dốc từ đó, đen như tiền đồ chị Dậu.

PAUL KUGELMAN: Tui mất đi sự tương tác với người khác, kiểu như, đằng nào thì cũng lại sắp phải chuyển đi, tui không muốn trái tim mình đau nữa man.

PAUL KUGELMAN: Tui gọi cô ấy là cô đơn. Cũng khá lâu rồi, tui không nhớ chính xác nguyên nhân là gì nữa. Chỉ là, tui cảm thấy sự cô lập hoàn toàn. Hoàn toàn thì hơi lố, vì dù sao tui vẫn đi làm, có sự tương tác, và tui cũng thích những thứ đó. Nhưng cậu biết đó, cuối cùng thì, tui chỉ còn mình ên.

PAUL KUGELMAN: È, trong căn hộ của tui có một cây cột nối từ sàn lên trần nhà. Cây cột đó đã trở thành bạn tui. Tui ôm nó. Tui ôm nó vì ít ra nó còn cho tui được một sự phản hồi xúc giác. Đến lúc đó tui mới nhận ra mình toang đến mức nào ông host ạ. Phải ôm một cây cột để cảm nhận điều gì đó. Nếu đó còn chưa phải hồi chuông cảnh tỉnh, chẹp, chắc tui hết thuốc chữa rồi.

PAUL KUGELMAN: Tui không nghĩ mình phải lo chi chuyện đó, thiệt. Tui cho đó là hoàn cảnh, chứ không phải một vấn đề. Tui nghĩ do mình thiếu sức hút, nhưng phần khác trong tui bảo rằng, ê Paul, mày chỉ có một mình.

PAUL KUGELMAN: Không như người ta nói đâu. Cái cách họ nhìn tui, cái vẻ mặt đó. Kiểu họ đang nói với tui, ông bị dở người à? Chuẩn luôn. Mà tui nghĩ có lẽ một phần còn do sự kỳ thị khi bị coi là kẻ cô đơn nữa.

PAUL KUGELMAN: Cũng mắc cười. Kiểu như khi tui, một chàng trai trẻ 50 tuổi cu đơ, nếu hẹn hò, tui sẽ rất thận trọng với mấy người giống tui. Ka mòn, cậu biết đấy, ở tuổi này mà còn cô đơn là như nào?

JULIE PHILLIPS: Thực sự thì từ năm 1999-2005, sự gia tăng tỷ lệ tự tử chỉ giới hạn ở những người thuộc thế hệ Baby Boomer không nhận được giáo dục bậc đại học. Nhưng kể từ sau năm 2005, nó đã lan rộng ra tất cả các nhóm, và không hề có sự khác biệt ở yếu tố giáo dục.

JULIE PHILLIPS: Tôi tự hỏi, cách mà chúng ta tương tác đã thay đổi như thế nào trong 15, 20 năm qua. Sự trỗi dậy của truyền thông xã hội, các tiếp xúc trực tiếp ít dần đi. Việc giải trí của chúng ta trở nên riêng tư hơn. Chúng ta thích xem phim ở nhà hơn là ra rạp, ví dụ. Điều đó có thể đang góp phần vào cảm giác bị cô lập - và sự cô lập xã hội cũng có thể là nguyên nhân của sự gia tăng tỷ lệ tự tử nói trên.

NIOBE WAY: Mới đầu, tôi tự hỏi tại sao điều mà những cậu zai này nói lại không như những gì tôi hình dung. Về cơ bản, câu hỏi là tại sao chúng không  biểu hiện như những khuôn mẫu mà tôi biết về các cậu zai, bất kể đó là một cậu zai nói chung hay một cậu zai con nhà lao động hoặc là người da màu?

JUSTIN:  Cháu và bạn thân của mình yêu quý nhau. Nó là một điều sâu sắc bên trong cháu. Cháu không thể giải thích được nó. Cháu chỉ biết rằng, chính là người đó, và đó là tất cả những gì quan trọng trong tình bạn của bọn cháu. Cháu nghĩ sẽ có những lúc trong đời, hai người thực sự, thực sự hiểu nhau và dành cho người kia sự tin tưởng, tôn trọng và yêu quý. Nó cứ thế xảy ra thôi, kiểu như, bản tính tự nhiên của con người vậy.

GEORGE: Ý cháu là, nếu chỉ có bố mẹ để nói chuyện cùng, sẽ có những điều bị dồn nén, và bọn cháu sẽ phát rồ vì không thể bộc lộ chính mình.

NIOBE WAY: Mấy thằng ku trở nên, kiểu như, tớ đây cóc cần bạn bè gì sất, méo quan tâm. Nhưng chúng cứ gào lên như thế, nhiều đến nỗi thým biết ngay là chúng thật sự quan tâm rất nhiều. Chả trật đi đâu được.

BOY BUỒN BÃ: Tôi và người bạn thân cứ nhạt dần, nhưng tôi cho rằng mọi chuyện vẫn ổn. Vẫn ổn, vì chúng tôi vẫn làm nhiều thứ cùng nhau, chỉ là không thường xuyên lắm. Điều đáng buồn là dù chỉ ở cách chỗ tôi một dãy nhà, nhưng tôi gặp cậu ấy còn ít hơn so với những người khác. …

NIOBE WAY: Nghe không, đó là điều mà những cậu zai nói đó. Ý tôi là, những câu từ đẹp đẽ khi nói họ nói về cảm giác và về những điều xảy ra trong mối quan hệ của họ. Quả thực các cậu zai không chỉ giàu cảm xúc, họ thực sự nhìn thế giới bằng nhãn quan đẹp đẽ và rõ ràng, đó chính xác là điều sẽ không xảy ra nếu họ chỉ rập theo khuôn mẫu. […] Họ là con người, với năng lực cảm xúc và xã hội khó tin. Nhưng nền văn hóa của chúng ta lại bòn rút nó ra khỏi họ một cách triệt để, và phớt lờ nó đi.

NIOBE WAY: Lý do cho cơn vật vã này khá đơn giản, đó là bởi sự nam tính, chuẩn mực nam tính của người Mỹ và những kỳ vọng về nó. Chúng khiến cho tình bạn thân thiết trở thành một thứ gay lọ gái tánh hơn là một thứ rất con người. Thế nên khi các cậu zai lớn lên và bước vào tuổi trưởng thành, chúng bắt đầu bị choáng ngợp bởi kỳ vọng này. Thứ kỳ vọng rằng bằng cách nào đó, chúng phải tự lực, chúng không thể phụ thuộc vào người khác, chúng phải độc lập hoàn toàn. Và bằng cách nào đó, mong muốn thân mật với những cậu zai khác trở thành vấn đề trong một nền văn hóa cực kỳ đề cao sự nam tánh.

CARLOS: Haiz, biết đâu làm con gái lại hay hơn, vì cháu sẽ không phải đơ cảm xúc như này.

NIOBE WAY: Họ nói, cô biết không, tôi nghĩ con trai mình là gay. Ồ wao, tôi sẽ hỏi họ điều gì khiến họ nghĩ vậy? Và họ sẽ nói, chậc, cô biết đấy, thằng bé rất chi nhạy cảm, một chiệc lạ rợi cụng làm no sợ hại. Và với tôi, điều đó cũng đáng buồn như nhận xét rằng làm một cô gái có thể sẽ tốt hơn. Này nhé, rõ ràng đồng tính cũng tuyệt vời như khi là zai thẳng. Nhưng thực tế là họ lại đánh đồng tính dục với sự nhạy cảm íu đúi, trong khi chúng chẳng liên quan gì nhau sất.

NIOBE WAY: Tôi không cho rằng đó là ngẫu nhiên, cái lúc bạn nhận thấy trong lời nói của họ đã mất đi sự yêu thương, sự hài hòa cảm xúc mà chỉ còn lại sự giận dữ, thất vọng và những tiếng méo-quan-tâm, nó lại đúng chính xác vào lúc mà tỷ lệ tự tử tăng lên.

BÉ #BA: Dường như càng lớn thì bọn con trai sẽ chơi thân hơn với con trai, con gái tụ tập nhiều hơn với con gái. Bọn cháu sẽ thích chơi trong nhóm với những bạn giống mình hơn.

BÉ #TƯ: Chẹp, tình bạn, đặc biệt là với người bạn khác giới, rồi sẽ thay đổi khi bọn cháu lớn lên và đến tuổi dậy thì. Nó sẽ trở nên thân thiết hoặc lãn mạng hơn. Với cháu thì điều đó thật đáng sợ, eo ơi, cháu chưa sẵn sàng cho việc đó.

BÉ #NĂM: Cháu thấy là, con trai chỉ có thể đánh bạn với con trai và không nên nói về mấy thứ cảm xúc gì gì đó. Nhưng nếu đã là bạn thân với nhau, bọn cháu có thể dễ dàng nói với nhau về mọi thứ, kể cả cảm xúc.

BÉ #BA: Cháu không nghĩ là bọn con trai thì không nói với nhau về những chuyện riêng tư. Thực ra nói những chuyện đó với bạn bè dễ hơn là nói với bố mẹ, vì ít ra bạn bè cũng trải qua những thứ tương tự nên họ sẽ thấu hiểu hơn.

BÉ #SÁU: Cháu nghĩ là bọn con trai chúng cháu cũng có thể tình củm một tẹo nếu muốn, nhưng chả thằng nào làm thế cả. Cháu nghĩ đó là do ảnh hưởng từ xã hội trước kia, khi bọn con trai không được chia sẽ cảm xúc. Cháu nghĩ thế vì hình như chính cháu cũng bị tác động.

BÉ #BẢY: Khi có ghẹ, ờm, cháu sẽ phải dành rất nhiều thời gian ở bên cô ý. Hoặc nếu cô có bạn zai, cô cũng phải làm thế thôi. Nên là tụi bạn thân sẽ bị cho ra rìa, và chắc cú tụi nó sẽ cà khịa hoặc dè bỉu dữ lắm.

BÉ #TÁM: À ờm, cháu ứ nói thế đâu, ewww, nghe gay lắm. Cháu sẽ nói, ờ…, hey man, tau quý mi, thằng cờ hó à. Mi quan trọng với tau, ê cất chai dầu đi, ý tau là, mình là anh em tốt.

BÉ #NĂM: Nô wây. Nó biết thừa là nó quan trọng với cháu rồi, nên chúng cháu sẽ không… không, không nói đâu – chẹp, ý cháu là… thỉnh thoảng cũng có.

BÉ #TÁM: Thỉnh thoảng chúng cháu nói với nhau là, mài là bạn tau, rồi ờ, có tau đây, và kiểu như, tau quý mi, người anh em. Tụi cháu cũng có ôm vai bá cổ, nhưng tuyệt đối không có vụ nắm tay nhau đâu nhé.

NIOBE WAY: Làm thế nào để chúng ta, như một nền văn hóa, có thể thay đổi để bình thường hóa và nhân bản hóa nhu cầu cơ bản này và khả năng thấu hiểu thế giới, để tương tác với nó và có được những mối quan hệ chất lượng? Chúng ta có thể thay đổi nó, như hiện nay chúng ta đã chấp nhận hôn nhân đồng tính. Chúng ta có thể thay đổi bất cứ điều gì chúng ta muốn thay đổi.

NICK EPLEY: Chúng ta là một trong những loài có tính xã hội nhất trên hành tinh, là loài có được rất nhiều hạnh phúc và sự thỏa mãn nhờ vào các kết nối giữa chúng ta với người khác. Thế nhưng, mỗi buổi sáng trên tàu, hết lần này đến lần khác trong không gian công cộng nơi tôi thường xuyên có mặt, tôi lại nhìn thấy mọi người đứng ngồi cạnh nhau san sát, và phớt lờ nhau.

NICK EPLEY: Khả năng là vì thực tế chúng ta cảm thấy không thoải mái với người lạ. Chúng ta không biết họ là ai. Việc bắt chuyện hẳn sẽ gây khó chịu hơn là cứ ngồi đó một mình, vì vậy mọi người vẫn đang tối đa hóa sự thoải mái của mình bằng cách ngồi yên trên tàu, trên xe buýt hoặc trong phòng chờ và mặc kệ nhau. Dám thế lắm. Một khả năng khác là vì chúng ta thực sự coi nhẹ những lợi ích của việc kết giao xã hội, chúng ta nghĩ rằng mình sẽ ổn hơn khi ngồi đó trong cô độc. Và thực tế là chúng ta đã sai về điều đó.

NICK EPLEY: Qua dữ liệu, chúng tôi nhận thấy các rào cản dường như nằm ở bước đầu tiên. Không phải là mọi người dè dặt về cuộc trò chuyện. Thực sự thì một khi nó diễn ra, mọi thứ sẽ OK, họ sẽ ổn thôi. Thay vào đó, rào cản có lẽ đến sớm hơn. Có một nỗi lo ngại về việc mở lời, về việc bắt đầu câu chuyện. Chính nó hẳn đã khiến người ta nghĩ rằng toàn bộ việc trò chuyện sẽ gây khó chịu. Vượt qua chuyện này cũng như leo lên đồi dốc. Bạn phải nghiến răng gắng sức để có được bước tiến đầu tiên, và rồi sau đó bạn sẽ thấy mọi thứ trơ tru hơn hẳn. Nhưng một khi không bước được những bước khởi đầu, bạn sẽ chẳng bao giờ bắt đầu được.

Nội dung bản gốc đã được kiểm duyệt trước khi dịch và bị cắt mất khoảng 5 phút quảng cáo.