- Triết gia Nguyễn Hoàng Đức -
Chương II
NHÂN PHẨM (57)
LÀM VIỆC THÌ DỄ LÀM NGƯỜI MỚI KHÓ
*****
Có thể là tranh biếm họa

Để khép lại chương này, chúng ta hãy tóm lại vài điểm chính: quan phẩm hay nhân phẩm hơn?
1- Về ý nghĩa tổng thể, tất nhiên “quan nhất thời, dân vạn đại”, làm quan dù to đến mấy không thể sánh với cộng đồng nhân dân – những người có mặt ở mọi nơi – có ở mọi ngành nghề – có mọi khả năng. Có câu nói rằng: không có nhân dân tồi, chỉ có những nhà lãnh đạo tồi.
2. Nhưng về ý nghĩa cá nhân thì sao? chẳng nhẽ người làm quan lại không oai hơn thứ dân sao? Thời xưa nói riêng về mặt quyền hành, ngôi vị bổng lộc có thể xem quan lớn hơn dân, nhưng thử ngẫm coi: một người là đại quan có lớn bằng một đại nhân không? Chắc là không! Vì đại quan chỉ là phẩm hàm của triều đình, nhưng đại nhân là phẩm giá của mọi giá trị ở đời, người đó phải đức cao vọng trọng, có tri thức nhiều, có đạo đức cao, có hành động phi phàm. Đó là người được nhân dân trọng ngang với những gì anh dấn thân cho đời.
3.  Làm quan mà thiếu chí thú học hành, lại ỷ thế cửa quyền ăn chơi lêu lổng, quên cả đức cai trị sa vào các thú tiêu khiển chọi gà, chọi dế, để móng tay dài như một chiến công khoe ta nhàn hạ, ăn cơm có người phải đút như trẻ con khoe mình có nhiều kẻ hầu người hạ, ở Việt Nam mới đây còn xuất hiện nhiều loại quan tiêu tiền chùa như nước, trưa đi “ngủ quí phái” nằm dài cho các em mình trần tắm hộ, kỳ hộ, dịch vụ khoái lạc giới tính hộ ...Thì làm quan như vậy chỉ có thể khoe nổi những đòi hỏi của thể xác, mà không hề chứng minh độ cao của đời sống tâm hồn.
4 - Làm dân mà biết sống như một người tự giác, tự do lựa chọn nghề nghiệp và cách sống theo sở trường của mình, để thành công trong công ăn việc làm, giầu có, phát đạt, có danh vọng ở đời, thì có kém gì quan. Thậm chí còn hơn vì giá trị do cuộc đời tấn phong cho ta hẳn phải hơn phẩm hàm do một dúm quan chức của nhà nước đề bạt cho. Ở Việt Nam liệu có ông vua hay quan nào có thể nổi tiếng hơn mấy người thợ thủ công làm đồ sứ của Bát Tràng. Những người thợ đó nổi tiếng đến mức cả nước có ca dao về họ:
Ước gì anh lấy được nàng
Để anh mua gạch Bát Tràng về xây
Xây dọc rồi lại xây ngang
Xây hồ bán nguyệt cho nàng rửa chân
Hơn thế, ngày nay đất nước vừa mới bước vào quá trình hội nhập thế giới. Sản phẩm của Bát Tràng lập tức đã được rất nhiều khách hàng của nhiều nước biết đến.
5 - Làm quan mà phải khom lưng quì gối nịnh bợ cấp trên, không dám nói lên ý kiến của mình, sống nửa nạc nửa mỡ, hay như người Việt nói “nôm na mách qué, dở ông dở thằng” thì như vậy có oai không? Cái ơn “vua biết mặt chúa biết tên”  cũng chỉ là thứ cơm rơi cho thuộc hạ,  kẻ đánh cờ không dám thắng, phải giả ngu, tâm hồn bò lê mặt đất để tìm kiếm sự an toàn cho thân xác, thì quan cao sang ở cái nỗi gì?
#sachquanpham57
(còn nữa)