Chiến tranh kết thúc khi nào ?



Với những người nằm lại nơi chiến địa, đó là khi âm thanh dữ dội của trận đánh sau lưng mờ dần, rồi hóa thành lời thì thào của cái chết; là khi hình ảnh của những gương mặt đồng đội thân thuộc xung quanh nhòe đi, rồi tan thành từng mảng màu đen trắng.
Chiến tranh kết thúc khi máu nóng đỏ tươi đã chảy cạn khỏi huyết quản, khi xác lạnh thịt rữa đã gieo gửi vào lòng đất.


Với những người luôn thấp thỏm ở hậu phương, đó là khi không còn tiếng súng tiếng bom, không còn nỗi sợ hãi về cái chết; là khi thấy một dáng hình thân thuộc dừng chân trước ngõ.
Chiến tranh kết thúc khi không còn nặng ngực nỗi lo sinh tử, khi không còn mòn mỏi đợi chờ.


Với những người trở về…

Hình như chưa bao giờ,
họ hỏi câu hỏi đó.
---
“Bố ủng hộ việc tôi đăng ký đi bộ đội. Con gái của bố là phải thế.
…
Tôi đi khám sức khỏe tám lần đều không đạt. Mỗi lần khám cho đủ thứ gạch đá vào người như cách người ta mách cân nặng vẫn chưa tới 35.
Mày đúng là loại lừa. Mày biết mày không đạt tiêu chuẩn nên mới xung phong. Ông Quang xã đội trưởng nói vậy khi đi trên đường làng gặp tôi.”
*Trích lời kể của bà Mai Thanh Tịnh - Y tá quân y. Hiện sống tại Hà Nội.
---
Điều họ bận tâm trong những tháng ngày của tuổi trẻ, khi đất nước còn cảnh chiến chinh, không phải là bất cứ một cái kết nào.
Sau lưng họ không còn là mẹ già mỏi khóc, là đàn em ngơ ngác hay vợ dại con thơ.
Sau lưng họ là sức nặng của ba lô, của quân trang đạn dược; là chặng đường hành quân dằng dặc đã đi qua; là những trận đánh đếm bằng số đồng đội hy sinh.
Trước mặt họ không còn là giảng đường đại học, là ruộng vườn, nhà máy, xí nghiệp.
Trước mặt họ là Trường Sơn, là Tây Nguyên, là Nam Lào.
Nơi chiến trường đạn bay pháo nổ, giữa những ác liệt và tàn khốc, họ có chuyện khác quan trọng hơn để quan tâm. Họ còn bận đánh cược với tử thần, với cái chết lúc nào cũng bay lượn trên đầu.
---
“B52 gầm rú. Bom ném trúng vào hai khẩu pháo.
Mười sáu người bạn của tôi đã chết như vậy.
…
Cả đại đội cùng đi nhặt xác. Không còn thân xác nào nguyên vẹn. Những mảng thịt da tay chân tan tác vung vãi chúng tôi cố khớp nối cho ra hình một con người.
Quan tài là những hòm đựng đạn. Mười sáu hòm đựng đạn xếp thành hàng.”
*Trích lời kể của ông Phan Xuân Hiền - Đại đội pháo cao xạ 38, trung đoàn 284, sư đoàn 367. Hiện sống tại Gò Vấp, Tp. Hồ Chí Minh.
---
Mặc kệ.
Giặc tới là phải đánh. Lính phải tuân theo mệnh lệnh.
Bom tránh người chứ người sao tránh được bom. Sống chết có số.
Phiên hiệu của đơn vị cũng chỉ là những con số, là tập hợp những mạng người chờ được đếm, hoặc bị xóa sổ.


Rồi khi
đạn bom ngưng tiếng.
Họ là những người sống sót.
Còn sống đã là may…
Trở về.
Thân tàn ma dại.
Đổi một cánh tay đổi một cẳng chân lấy những mảnh bom, mảnh đạn găm sâu da thịt.
Bom làm bỏng mắt, không nhìn được nữa.
Bắn mười hai quả đạn B40 một ngày, tai đã điếc đặc.
Cái lưỡi thụt chỉ còn có thể phát ra những tiếng ú ớ, di họa mang về từ cuộc chiến.


Ngoảnh lại là ký ức.
Cuộc chiến đó vẫn không ngừng đeo đuổi vẫn không thôi ám ảnh họ.
Dữ dội quá tàn khốc quá, không thể gột sạch.
Âm thanh hình ảnh vẹn nguyên, sống lại theo từng lời kể.
Mấy mươi năm rồi.
Tưởng chừng chỉ mới hôm qua.
Không muốn nhớ.
Không thể quên.
---
“Anh không biết mình đã làm những gì khi lên cơn. Nhìn vết thương ở thái dương giật giật là tim tôi đập loạn không biết chuyện gì sắp xảy ra.
Anh hô xung phong chạy ra ngoài ngõ mẹ con chạy theo sau còn người làng nhìn theo cười như cảnh trong một bộ phim.”
*Trích lời kể của vợ ông Bùi Thanh Lương - Tiểu ban trinh sát trung đoàn 38, sư đoàn 2.
---
Những điều còn dang dở, những dự định chờ ngày hòa bình lập lại…
Lính không biết chuyện ngày mai.
Chỉ có hôm qua và hiện tại.
Hiện tại…
---
“Đứa con đầu mười lăm tháng tuổi tôi sinh đứa thứ hai. Huyện điều anh đi làm đại đội trưởng huấn luyện quân dự nhiệm. Anh đi làm không công đã một năm, vợ ở nhà hai con nhỏ không ra làm hợp tác xã được. Không đi làm hợp tác xã không có điểm không được chia ngô sắn lúa khoai nhà không có gì ăn.
Hai giờ sáng nhìn con khóc vì đói ruột gan anh như lửa đốt.
Anh trùm tấm khăn lên đầu đi ra ngoài đồng.
Anh nhặt về bốn củ khoai lợn rừng ủi lên. Gậy phang lên đầu.
Đẹp mặt chưa đại đội trưởng đêm đi mò khoai dân.”
*Trích lời kể của vợ ông Bùi Thanh Lương.
---
Lương đâu ? Hỗ trợ, chế độ, tiêu chuẩn đâu ?
Không có. Mất hết giấy tờ rồi.
---
“Người ta không quan trọng việc họ từng ra trận. Nỗi đau tinh thần thể xác đang đày đọa đó chẳng nằm trong những thứ liên quan. Cần chứng minh là giấy tờ.
Giấy tờ ? Tôi vứt hết đi rồi. Mang được cái xác về. Ai biết có ngày giấy tờ quan trọng hơn xác người.”
*Trích lời kể của ông Nguyễn Doanh Văn - Hiện sống tại xã Gia Phố, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh.
---
Mang được cái xác về từ chiến trường đạn bom khói lửa,
để rồi câm lặng bước tiếp
trong bóng tối mờ mịt của thực tại,
với ký ức tàn khốc lởn vởn theo sau.

Người lính làm gì khi không còn chiến tranh ?

---
“Ngày ở trại thương binh trở về chú đã mang giấy tờ nộp cho xã. Chú được tiêu chuẩn nhận 90kg gạo ăn trong sáu tháng. Thực tế chỉ được 15kg gạo tấm, sắn tươi và mì hạt. Vợ sinh con, đói quá, chú đến xin cấp thêm nhưng xã không cho. Câu trả lời lần nào cũng là chúng tôi còn phải cân đối. Chú làm căng, họ lại bảo, chú lấy tư cách gì mà đòi cấp thêm, quyết định đâu. Trong mắt họ chú bấy giờ là thằng khùng.”
*Không rõ danh tính người kể.
---

Chưa kết thúc.

Chưa thể kết thúc.

Khi vẫn chưa thoát ra khỏi bức màn đen của quá khứ.
Khi đói khổ bệnh tật bủa vây mỗi giây mỗi phút.
Khi kẹt giữa lằn ranh đang ngày càng rộng ra của thời chiến và thời bình.


Lại là một cuộc chiến khác.

Khi chắn lối phía trước là tảng băng lạnh lẽo của sự quên lãng.
Khi dồn đuổi phía sau là những bóng ma kinh khiếp của ký ức.

Lính mà, gian khổ quen rồi.
Lính không biết chuyện ngày mai.
Chỉ có quá khứ,
và hiện tại.


Những người lính chiến, những người trở về từ chiến tranh, một lớp người sắp tuyệt chủng.

Rồi sẽ còn lại những gì ?

Là sự thật, 
những sự thật mà họ chính là người đã tạo ra, đã góp vào, đã có mặt, đã chứng kiến.
Là những điều mà họ, những người may mắn sống sót trở về, kể ra ở đây, trong tập sách này.
Đây không phải một tác phẩm văn học, không phải một tư liệu lịch sử, cũng không là một bài phóng sự hay phỏng vấn. Đây là sự thật, và chỉ có duy nhất sự thật. Thật đến độ không thể tin được.
Sự thật bị dồn nén quá lâu trong lặng im nay tuôn ra ào ạt. Sự thật cuốn phăng, nhấn chìm ngòi bút. Sự thật ngồn ngộn, lấp đầy từng trang giấy.
Những câu chuyện rời rạc mang đến cảm giác như đang xem một cuốn phim cũ. Xước xát, nhừa nhựa, giật cục. Ngổn ngang những khung hình. Vàng ố hoen màu. Nhưng sắc rõ chuẩn nét, đến mức thấy được giọt nước mắt đang lăn trên những nếp nhăn của gương mặt già nua héo úa. Giọng kể dờn dợn đi cùng với tiếng ầm vang chát chúa của đạn bom; tiếng rì rầm nhẹ bẫng của quá khứ; tiếng nấc nặng trịch nghẹn lại nơi lồng ngực; và những tiếng kêu thê thiết trong câm lặng.
Vài ba chữ cộc lốc. Nhưng đó là những nét tạc nét khắc chân thật đến tận cùng. Những câu dài dằng dặc không chấm phẩy, những câu hỏi không kết thúc bằng dấu chấm hỏi. Không cần thiết có thêm một cái nghéo lưỡi câu móc vào ruột gan nữa. Những câu chữ sần sùi và thô ráp nhưng nghẹn trào cảm xúc. Chẳng có thủ pháp nào đủ sức để diễn tả sự thật hơn là chính bản thân nó.
“Đừng kể tên tôi”.
Tên những người đã nói câu nói này, rồi có thể sẽ bị quên lãng.
Nhưng những điều mà họ kể, chỉ có chung một tên gọi duy nhất.
Đó là, "Sự thật".
Review sách