Bạn đã hiểu đúng về bệnh ung thư?

Khi nói về vấn đề sức khỏe ở Việt Nam, từ khóa được nhiều người nhắc đến nhiều nhất hẳn là ung thư. Dường như ung thư có liên hệ với bất kỳ khía cạnh nào của cuộc sống. Thực phẩm bẩn gây ra ung thu. Khói bụi độc hại gây ra ung thư. Đồ chơi chứa chất độc hại gây ra ung thư. Sóng điện thoại gây ra ung thư. Ăn đồ chiên nướng nhiều cũng gây ra ung thư. Tất nhiên nhắc đến bệnh thì phải nhắc đến thuốc. Nếu ai muốn trị bệnh hay phòng ngừa bệnh một cách tự nhiên thì chọn các biện pháp thông qua đường ăn uống, nhất là các siêu thực phẩm như quả lựu, các loại rau củ bắp cải xanh, súp lơn, các loại đậu, còn chọn thuốc thì có vô vàn các loại thuốc Tây, thuốc Nam, thuốc Bắc.

Ung thư được nhắc đến nhiều trên báo đài và trong đời sống như thế, nhưng liệu mọi người có thực sự tìm hiểu về bệnh ung thư để hiểu xem nó là gì? Bạn đọc có thể kiểm tra xem kiến thức ung thư của mình có thực sự đúng qua bài viết sau, được tổng hợp từ nhiều nguồn báo khoa học khác nhau.

Hẳn chúng ta ai cũng từng tự hỏi: “Sao đến giờ y học hiện đại vẫn chưa trị được bệnh ung thư?”

Đây có lẽ là hiểu nhầm phổ biến nhất trong đại chúng khi nhắc đến bệnh ung thư. Chúng ta hay dùng cụm từ “bệnh ung thư” để chỉ một người mắc ung thư, và vô tình điều đó khiến chúng ta nghĩ rằng ung thư là một loại bệnh. Chúng ta hay nói về thực phẩm phòng ngừa bệnh ung thư, hay là lối ăn uống giúp tránh bị ung thư, hay là các bài thuốc dân gian trị ung thư, cứ như nó là một loại bệnh. Trong khi sự thật đó là ung thư là một tên chung chỉ hàng trăm loại bệnh khác nhau. Chính xác hơn, cụm từ ung thư được dùng để chỉ cho 100 loại bệnh ung thư khác nhau, và đó là lý do đến giờ y học hiện đại vẫn chưa “trị được bệnh ung thư” [1]. Đơn giản đó là vì y học hiện đại đang cố trị hơn 100 loại bệnh khác nhau, họ đã trị được vài cái, có cái họ sắp trị được, và có cái còn rất lâu mới trị được.

Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn thế nào là ung thư, các loại ung thư có điểm chung là gì. Tế bào trong người chúng ta luôn sinh sôi để tạo ra tế bào mới để thay thế tế bào cũ, và sự sinh sôi này luôn được kiểm soát. Ví dụ tế bào móng tay sẽ sinh sôi ra một tế bào móng tay khác, chứ không phải là lông. Thế nhưng quá trình sinh sản này không phải luôn chính xác, sẽ luôn có tế bào sản sinh không đúng chức năng [2]. Tuy vậy chúng sẽ bị cơ chế kiểm soát của cơ thể phát hiện và loại bỏ, nhưng không may, có những kẻ xấu may mắn thoát được và sinh sôi mạnh hơn, thoát ra vòng kiểm soát. Chia buồn, một lũ ung thư khốn nạn đã ra đời. Còn tệ hơn, bọn chúng sinh sôi mạnh mẽ và lan qua cả khác khu khác của cơ thể, khi đó người ta gọi là di căn. Nhưng di căn không làm thay đổi bản chất của chúng, tế bào ung thư phổi di căn ra xương thì chúng vẫn là tế bào ung thư phổi. Đó là điểm chung của các loại ung thư.

Sự khác nhau giữa các loại ung thư là gì? Đó là cách chúng sinh sôi khác nhau, và chúng phản ứng khác nhau với những biện pháp điều trị khác nhau. Có tế bào sinh sôi nhanh, có tế bào sinh sôi chậm, có cái dễ phát hiện, có cái ẩn mình nhiều năm, đến lúc bị phát hiện thì bệnh đã vào giai đoạn cuối. Có loại ung thư phải điều trị bằng cách phẫu thuật, có loại ung thư phải dùng xạ trị. Thường người ta sẽ dùng nhiều biện pháp khác nhau cùng lúc để điều trị bệnh [3].

Khi đã hiểu được rằng ung thư không phải là một loại bệnh mà là hàng trăm bệnh khác nhau, bạn sẽ hiểu rằng không có thứ thực phẩm hay liều thuốc dân gian nào là thần dược để giúp bạn chống ung thư cả, đơn giản là vì không có thực phẩm nào phòng được 100 loại bệnh.

Nếu bạn ở tuổi 70 là một người khỏe mạnh, không bị bất cứ bệnh tim mạch, đường ruột, thận, máu, não, luôn tập thể dục đều đặn, sống lành mạnh, không dùng rượu bia hay chất kích thích, thì thứ đánh gục bạn sẽ là bệnh ung thư.

Theo các dữ liệu thì tuổi già là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh ung thư, chính xác hơn thì theo số liệu ở Mỹ, 60% bệnh nhân ung thư đều ở độ tuổi 65 trở lên [4]. Như đã nói ở trên, ung thư được gây ra khi tế bào trong cơ thể nhân bản lỗi và tạo ra đột biến. Khi con người càng già đi, tế bào trong cơ thể không còn tốt như thời trẻ, quá trình phân tách tế bào hay bị lỗi hơn và làm tăng khả năng nhân bản lỗi lên cao hơn bởi vì cơ chế kiểm soát tế bào cũng đã yếu đi. Tóm lại là mọi thứ bên trong cơ thể đều yếu đi, và tạo cơ hội cho tế bào ung thư vùng dậy [5].

Chúng ta hay nhầm lẫn và nghĩ rằng lối sống hiện đại gây ra ung thư. Chúng ta hay nghe những người lớn nói rằng thời trước đâu có ai bị ung thư, hay là ung thư là bệnh thời hiện đại. Thật ra điều này không đúng. Đã có những khám phá khoa học phát hiện dấu hiệu bệnh ung thư trên xương của người tiền sử sống cách đây 1.6 đến 1.8 triệu năm [6]. Thậm chí các nhà khoa học cũng đã phát hiện được dấu vết của các khối u ung thư trên xương khủng long [7]. Các khám phá gần với thời hiện đại hơn thì có các xác ướp Ai Cập; các nhà khoa học đã tìm thấy dấu vết bệnh ung thư tuyến tiền liệt trên các xác ướp cổ Ai Cập hàng nghìn năm trước [8].

Vậy tại sao thời trước ít có ghi chép vì bệnh ung thư? Một sự giải thích hợp lý đó là đa số con người thời trước đều chết trẻ, họ chết trước khi đủ già để gặp bệnh ung thư. Một lý do khác đó là vì con người lúc đó bị nhiều loại bệnh khác nhau tấn công, do đó có thể bệnh nhân bị bệnh ung thư nhưng chưa kịp phát hiện ra dấu hiệu thì đã chết vì bệnh kiết lỵ hay là viêm phổi. Do đó trong sổ ghi chép thời trước, những bác sĩ chỉ ghi lại dấu hiệu dễ nhận biết và quan sát, mà bỏ qua bệnh ung thư. Tất nhiên là còn nhiều lý do khác nữa. Nhưng nói ngắn gọn là bệnh ung thư không phải là căn bệnh thời hiện đại mà đã có từ rất lâu rồi.

Cũng nói thêm rằng tuổi già chỉ là một nguyên nhân gây bệnh ung thư. Các yếu tố khác như môi trường sống, hóa chất, gien di truyền cũng góp phần gây ra bệnh này.

Bạn không đọc sai đâu, thực sự là vậy đấy. Tế bào ung thư không hề khó diệt chút nào, bác sĩ chỉ cần tống một đống hóa chất vào là chúng sẽ chết, nhưng “câu hỏi triệu đô” ở đây đó là: làm sao tiêu diệt tế bào ung thư mà vẫn giữ được mạng sống của người bệnh. Tế bào ung thư nguy hiểm ở chỗ nó nằm ở những vị trí trọng yếu của cơ thể như phổi, gan, thận, xương, và những hóa chất dùng để diệt tế bào ung thư cũng sẽ diệt luôn các tế bào khỏe mạnh chung quanh. Nó giống như là lấy máy bay ném bom rải thảm vào quân khủng bố nấp trong khu dân cư vậy, quân khủng bố chết nhưng cả khu dân cư cũng nát bét. Đó là lý do những người điều trị xạ trị hay hóa trị bệnh ung thư trước đây thường bị rụng tóc, gầy gò, hay nôn mửa, mất cảm giác ăn, bởi vì các hóa chất diệt bệnh ung thư cũng đã tác động xấu lên nội tạng của họ. Bây giờ thì các liệu pháp hiện đại đã giảm nhẹ đi các vấn đề này rồi.

Và để tăng thêm độ khó cho vấn đề, mấy tế bào ung thư này không đồng nhất với nhau. Chính xác hơn là trong cùng một khối u ung thư, các tế bào ung thư lại phát triển thành các phiên bản khác nhau, và mỗi phiên bản này lại cần một liệu pháp điều trị khác nhau. Như vậy một liệu pháp trị bệnh tuy có thể diệt được nhiều tế bào ung thư nhưng vẫn có thể để sót lại những tế bào khác, và những kẻ sống sót này lại tiếp tục sinh sôi nảy nở và tàn phá cơ thể người bệnh [9].

Đòn tuyệt chiêu mạnh nhất của bọn ung thư này là chúng cũng tiến hóa. Giống như các tế bào khác trong cơ thể, tế bào ung thư cũng có DNA, chúng cũng sinh sôi nhờ việc phân tách DNA, và việc phân tách này lại tạo ra các đột biến của tế bào ung thư. Qua thời gian, cái khối u ung thư ban đầu trong người bệnh đã biến thành một thứ hoàn toàn khác. Do đó một người bị chẩn đoán mắc ung thư phổi và được bác sĩ chỉ định phải mổ, mấy tháng sau anh ta quay lại thì được báo rằng phải đổi sang xạ trị, vì tế bào ung thư của anh đã biến thành loại khác [10] [11].

Còn nhiều lý do khác nữa khiến cho việc trị bệnh ung thư rất khó khăn và hai yếu tố nêu trên chỉ là một trong số đó.

Hi vọng đọc tới đây, người đọc đã hiểu được phần nào về bệnh ung thư cũng như những vấn đề khó khăn khi điều trị bệnh này. Để đối phó với bệnh ung thư, một người cần thường xuyên đi khám sức khỏe. Như đã nêu ở trên, có những bệnh ung thư đến giai đoạn cuối mới được phát hiện, lúc đó khả năng cứu hầu như là không còn. Do đó người khỏe mạnh cũng cần đi khám sức khỏe thường xuyên, để không chỉ phát hiện bệnh ung thư mà còn phát hiện kịp thời các loại bệnh khác.

Khi phát hiện có bệnh ung thư, người bệnh chỉ có một cách duy nhất là đi điều trị ở bệnh viện. Đừng bao giờ tin vào các liều thuốc gia truyền, hay là những bài thuốc dân gian đọc trên mạng cũng như truyền miệng, hay là tin rằng ăn những loại siêu thực phẩm thì sẽ khỏi bệnh, không cần gặp bác sĩ. Làm như thế thì tốn tiền mà thời gian sống còn bị rút ngắn thêm, và chất lượng cuộc sống cũng tồi tệ đi. Bệnh ung thư mà không chữa trị thực sự rất tệ. Đôi lúc những người bị ung thư giai đoạn cuối vẫn đi điều trị để mong được chết nhẹ nhàng, ra đi thanh thản.

[1], [2], [3] American Cancer Society, “What is Cancer?”. Nguồn dẫn: https://www.cancer.org/cancer/cancer-basics/what-is-cancer.html

[4] Cancer.net, “Aging and Cancer”. Nguồn dẫn: https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/older-adults/aging-and-cancer

[5] US National Library of Medicine, National Institute of Health, “Aging, Cellular Senescence, and Cancer”. Nguồn dẫn: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4166529/

[6], [7], [8] National Public Radio, “Ancient Bone Shows Evidence of Cancer in Human Ancestor”. Nguồn dẫn: https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/07/28/487775814/ancient-bone-shows-evidence-of-cancer-in-human-ancestor

[10] HHMI, “The Evolution of Cancer”. Nguồn dẫn: http://www.hhmi.org/biointeractive/evolution-cancer

[9], [11] Mark Wanner, “Why is cancer so difficult to treat?”. Nguồn dẫn: https://www.jax.org/news-and-insights/2015/december/why-no-cure-for-cancer