Thần thoại Hy Lạp là tập hợp của những truyền thuyết của người Hy Lạp cổ đại (the Ancient Greeks), viết về những vị thần (Gods/Deities), anh hùng (Heroes), những sinh vật huyền thoại (Legendary Creature), về bản chất của thế giới, và nguồn gốc, ý nghĩa của các tín ngưỡng tôn giáo của họ...
Những câu chuyện thần thoại hầu hết được lưu truyền qua các nhà thơ của Hy Lạp cổ đại:
Theogony & Works and Days của Hesiod Iliad & Odyssey của Homer
Hai trường ca của Homer tập trung vào các sự kiện về "Cuộc chiến thành Troy". Còn những tác phẩm của Hesiod lại nói về nguồn gốc của thế giới, sự kế tục quyền lực giữa các vị thần, nguồn gốc các tai họa của con người...
Các cuốn sách được Nhã Nam xuất bản
Nguồn gốc của các vị thần
Quyền lực được chuyển giao giữa 3 giai đoạn, ta có thể hệ thống những vị thần trong khoảng thời gian đó thành 3 nhóm:
Protogenoi (Primordial deities): các vị thần Khởi Thủy Titans: các vị thần Titans Olympians (Major deities): các vị thần trên đỉnh núi Olympus
Về cơ bản, ta có dòng thời gian như sau:
Trong các tài liệu bằng tiếng Anh, ta có thể thấy một số người viết dùng từ "deity" thay cho "god (nam thần)/ goddess (nữ thần)" với nghĩa tương đương.
Protogenoi
Protogenoi /pro-toe-jen-oy/ hay còn gọi là Primordial Gods/Deities, là những vị thần khởi thủy, xuất hiện từ thưở sơ khai, khi thế giới bắt đầu hình thành.
Theo wikipedia, có rất nhiều phiên bản khác nhau nói về nguồn gốc của các vị thần khởi thủy, nhưng tôi chỉ đề cập đến phiên bản phổ thông nhất, mà các bạn có thể tìm đọc ở những cuốn sách của NXB Kim Đồng, hay Nhã Nam.
Khi thế giới vẫn còn chưa được hình thành, Hỗn Mang - Chaos /keɪ-ɑs/ - vị thần khởi thủy đầu tiên xuất hiện, mênh mông, trống rỗng và thăm thẳm... Ngay sau đó là:
Gaia♀: nữ thần Đất MẹTartarus♂: hiện thân của Âm phủ, Địa ngụcEros♂: nam thần tình yêuErebus♂: nam thần hiện thân của Bóng tối sâu thẳm (Darkness)Nyx♀: nữ thần hiện thân của Màn đêm tối tăm (Night)
Đất mẹ Gaia tiếp tục sinh ra biển, trời và rừng, núi. Bầu trời chính là Uranus♂, Biển cả là Pontus♂.
Thế rồi, Nyx và Erebus yêu nhau, họ sinh ra Aether♂(Light) và Hemera♀(Day).
Gaia ngắm nhìn rồi đem lòng ghen tỵ, nàng cảm thấy cô đơn. Nàng tạo ra tất cả những sự kì diệu này, nhưng chẳng có gì làm nàng thỏa mãn. Gaia giận dữ, khát khao và hụt hẫng. Rồi nàng quyết định chọn Uranus làm chồng...
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về những vị thần khởi thủy, xin hãy nhấn vào đây để nghiên cứu thêm.
Uranus vươn mình, bao bọc Gaia một cách thật dịu dàng và ấm áp. Họ truyền sức sống cho nhau, đất trời luôn thật hài hòa. Và trong những tiếng hoan ca ấy, Gaia đã sinh cho Uranus 12 đứa con khỏe mạnh và to lớn - những Titans.
Uranus bị áp đảo, chúng quá đông, quá ngỗ ngược, chúng muốn vươn ra những tầm xa của vũ trụ, chúng muốn quyền lực. Uranus rùng mình vì lo sợ, thần giam chúng trong lòng mẹ chúng.
Titaness là từ dùng cho nữ thần, Titan dùng cho nam thần. Những Titans ở thế hệ đầu tiên, còn được gọi là Elder Titans
Gaia đau đớn khóc than, nàng muốn các con thoát khỏi sự kìm hãm của cha. Gaia tạo ra một cái lưỡi hái, và nói với các con rằng hãy giành lấy tự do của mình. Tất cả đều rất hoang mang, co rúm lại...
Riêng chỉ có cậu Titan út - Cronus - dũng cảm đứng lên nhận trách nhiệm. Đợi cha mình đã ngủ, Cronus lẻn vào, bổ chiếc liềm xuống, cú chém mạnh, nhưng không chết người, máu Uranus bắn tung tóe. Uranus tách ra khỏi mẹ Gaia, từ đó đất và trời mỗi thần một nơi...
Castration of Uranus
Một số nguồn cho rằng Cronus đã cắt của quý của cha (Castration of Uranus).
Nỗi ám ảnh của lời tiên tri - Cronus sẽ bị lật đổ bởi chính những đứa con của mình - khiến cho thần mất ăn mất ngủ. Cronus kẻ không biết sợ là gì, giờ đây chẳng cảm thấy gì ngoài nỗi sợ.
Thần nuốt hết những đứa con mà vợ thần - Rhea /ˈriːə/ - sinh ra, cả thảy 5 đứa. Rhea than khóc, cũng như Gaia nàng phải đưa ra quyết định: dừng cái ác lại. Rhea cầu xin cha mẹ giúp đỡ, nàng bí mật sinh đứa con thứ 6 - thần Zues♂.
Nàng để con cho mẹ Gaia nuôi nấng, rồi bọc một hòn đá vào khăn đưa cho Cronus. Thần không một chút hoài nghi, vội vã nuốt chửng, Cronus tiêu rồi, Zues vẫn còn sống!
Trưởng thành trong vòng tay của Đất Mẹ Gaia, Zues quyết tâm trở lại giải thoát cho anh chị em của mình. Zues tìm cách cho Cronus nôn ra, 5 đứa trẻ và hòn đá rơi trước mặt, ngay lập tức họ bước tới bên cạnh Zues, cùng bước vào cuộc chiến giữa các vị thần...
Olympians hay còn được biết đến với cái tên Major Deities (Những vị thần chính trong điện thờ của người Hy Lạp)
Olympians là những vị thần trẻ cai quản thế giới trên đỉnh núi Olympus, sau khi giành chiến thắng, kết thúc cuộc chiến với các Titans - những vị thần của thời đại trước.
Titanomachy là tên cuộc chiến giữa các vị thần, kéo dài 10 năm. Chia làm hai phe, những vị thần trẻ Olympians & các vị thần Titans.
Các vị thần Olympians chia nhau trị vì thế giới. Poseidon - biển cả, Hades - âm phủ, và Zues là tất cả những thứ còn lại...
Thế hệ đầu tiên - First Generation:
Những vị thần lật đổ Cronus - vua của các Titans, chính là các con của mẹ Rhea. Và họ cũng là thế hệ Olympians đầu tiên trị vì trên đỉnh Olympus.
Trong điện thờ của người Hy Lạp, luôn có 12 vị thần chính (The major deties of Greek pantheon). Các chỗ trống còn lại dành cho những đứa con của Zues.
Thế hệ nối tiếp - Next Generation:
Vì Hades được gửi xuống dưới Âm phủ, nên không còn nằm trong danh sách 12 vị thần, Hades chỉ được phép đến đỉnh Olympus vào ngày Đông Chí (Winter Solstice) - thời điểm tăm tối nhất trong năm.
Khi Hercules (Heracles) chết, chàng được ban cho sự bất tử. Hebe cưới Hercules làm chồng, nàng trở thành người bưng rượu cho các vị thần. Nên Hermes là người lên thay thế.
Dionysus là con trai của Zues với một bà mẹ là người trần. Vì nấu được rượu ngon, Zues trao cho chàng sự bất tử. Nhưng với người Hy Lạp, 13 là con số xui xẻo, nên Hestia đã tình nguyện trao vị trí trên đỉnh Olympus cho Dionysus.
Một số ghi chép khác được biết, Dionysus được sinh ra từ đầu gối của Zeus
Chia sẻ một chút
Thật sự khi bắt đầu có ý định viết những bài về thần thoại Hy Lạp, mình đã rất đau đầu, không biết nên viết theo kiểu nào, kể chuyện hay là liệt kê thành những mớ kiến thức dày đặc. Không biết phải phân loại các vị thần ra sao, vì lượng kiến thức quá là nhiều và mỗi nguồn viết lại có cách phân loại khác nhau. Vậy nên có gì trong quá trình thực hiện mình sẽ sửa dần, mong rằng không gây phiền phức, rất cám ơn các bạn đã quan tâm và ủng hộ bài viết của mình.
