Kẻ Đi Lên Mây, Người Bước Xuống Đất — Phần 2: Netflix

Đi nhanh hơn tất cả

• Tạo ra một văn hóa làm việc cực kì tự do: nhà báo Kevin Ruse của tờ Thời báo New York đã viết rằng: “Lãnh đạo ở Netflix tin rằng những người có trách nhiệm — tức những người mà mọi công ty đều muốn tuyển — không chỉ xứng đáng với sự tự do họ có được mà sự tự do đó còn giúp họ vươn cao hơn nữa. Tạo ra một môi trường mà những cá nhân này không bị gò bó bởi vô vàn các điều lệ sẽ giúp họ trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.” Sự tự do ấy thể hiện qua việc: nhân viên chính thức có số ngày nghỉ phép vô thời hạn, miễn là phải tuân thủ các yêu cầu đề ra khi nghỉ phép và hoàn thành công việc. Khi đi công tác, nhân viên được phép tự do chi tiêu tiền của công ty và chỉ được nhắc nhở: phải luôn cân nhắc đến lợi ích của Netflix khi chi món tiền ấy. Các diễn viên, đạo diễn và nhà viết nội dung đều được tự do làm theo thứ khiến họ thấy thoải mái. Bạn có thể đọc về văn hóa làm việc do Netflix công bố ở đây.

• Sử dụng dữ liệu lớn để làm phim: bản chất của Netflix vẫn là một công ty công nghệ và những bộ phim họ làm đều dựa trên dữ liệu lớn. Có thể nói Netflix cực kì hiệu quả trong việc thu thập và theo dõi dữ liệu xem phim của người dùng: họ biết bạn thích thể loại phim gì, biết bạn coi phim trên thiết bị nào, tốc độ kết nối Internet ở nhà bạn, khi bạn ngừng phim giữa chừng và rồi xem lại họ cố gắng đoán bạn vừa đi đâu (như đi vệ sinh hay lấy đồ ăn) dựa vào thời gian bạn dừng phim. Họ biết bạn sẽ cày chương trình truyền hình nào và chương trình nào bạn sẽ chỉ coi chưa hết một nửa. Họ cũng dự đoán được ở mức độ cá nhân, ai sẽ coi bộ phim sắp ra mắt với độ chính xác rất cao. Chính nhờ khả năng phân tích dữ liệu hiệu quả như thế, Netflix đã biết được "House of Cards" là bộ phim người dùng không biết rằng họ sẽ thích, và bộ phim đó thành công vượt kì vọng với hàng loạt giải thưởng danh giá. Các bộ phim thành công khác như: "Orange is the new black" hay "Stranger Things" cũng thành công nhờ dữ liệu lớn. Netflix tin tưởng dữ liệu lớn đến mức họ đã bỏ cách đánh giá phim truyền thống như cho người xem đánh giá độ hài lòng với bộ phim trên thang điểm 5. Lãnh đạo công ty nhận định rằng người dùng thường đánh giá cao các series phim họ nghĩ họ thích nhưng sẽ không xem hết các phim đó, trong khi điều mà họ quan tâm là người dùng xem hết những phim gì. Họ nhận thấy rằng cho dù người dùng có phàn nàn một bộ phim là dở thì họ vẫn xem hết mùa của phim đó, và họ muốn biết tại sao. Họ cũng muốn biết xem người dùng đó có giới thiệu phim đó cho bạn họ coi hay không. Những điều đó quan trọng hơn là việc người dùng họ nói họ thích gì. Mọi người có thể đọc thêm về thuật toán mà Netflix dùng ở đây.

• Xây quan hệ tốt với nền công nghiệp điện ảnh: Dữ liệu lớn tuy có sức mạnh vượt sức tưởng tượng khi được khai thác đúng cách, một mình nó vẫn không đủ khả năng để. Netflix có thể biết được người dùng thích gì trong quá khứ, nhưng để tạo ra được thứ mà người xem thích thì họ cần một mạng lưới quan hệ rộng với các diễn viên và đạo diễn. Nhờ nhiều năm đi ký kết các hợp đồng bản quyền với các hãng phim, công ty đã gây dựng được mối quan hệ sâu rộng trong làng điện ảnh Mỹ để tiếp cận với các đạo diễn và diễn viên tên tuổi. Từ những bộ óc tài ba này, kết hợp với những phân tích có được từ dữ liệu lớn, Netflix đã tạo ra những bộ phim truyền hình đỉnh cao trong thời gian ngắn và cạnh tranh gay gắt với các hãng phim lâu đời khác.
• Tạo ra môi trường làm việc khắc nghiệt để lọc ra người xuất chúng: Đổi lại sự hào phóng về mức độ tự do trong công việc cũng như mức lương ngất ngưỡng, Netflix tạo ra một môi trường khắc nghiệt như một đấu trường sinh tử thứ thiệt. Netflix có chính sách tuyển người khác với Google hay Facebook. Đầu tiên họ chỉ tuyển những người có thâm niên (senior position) chứ không tuyển sinh viên mới ra trường hay thực tập sinh. Thứ hai, quy trình tuyển dụng của họ khá dễ thở. Theo lời kể của những nhân viên từng làm ở đó thì công ty tin rằng cho dù họ phỏng vấn kỹ lưỡng cỡ nào thì cũng không thể đánh giá chính xác được một người, do đó họ chấp nhận rủi ro bằng cách cho những người đó vào làm và đánh giá hiệu quả công việc. Điều đó tạo ra một môi trường cạnh tranh khủng khiếp với mục tiêu sàng lọc và giữ lại được những người giỏi nhất, vì nhân viên phải cố hết sức để chứng minh năng lực của mình với cấp trên. Sid Reddy, một cựu kỹ sư phần mềm ở Netflix, mô tả rằng khi mới vô làm, anh hay nghe những cụm từ như là “tình yêu sắt đá” hoặc “bạn không biết những gì bạn không biết” để rồi sau này anh hiểu rằng các cụm từ đó đồng nghĩa với cụm từ “ê mấy chàng trai, đừng khóc”. Trong cuộc họp nội bộ mỗi tuần, quản lý của anh sẽ nói rằng: “Trong phòng này có một người tôi không thấy” (“There is an elephant in this room”), hàm ý rằng có một người ngồi trong phòng sắp bị sa thải ở đấy. Việc chứng kiến nhiều người trong nhóm phải rời công ty mỗi tháng là một cảnh tượng gây khó thở cho anh, dù anh tự tin với kết quả công việc của mình đạt được. Việc gỡ bỏ thang điểm đánh giá năng lực của nhân viên và thay vào đó bằng hai kết quả: được giữ lại hoặc bị sa thải, khiến nhân viên ở Netflix cảm thấy căng thẳng như ra chiến trường và Sid kể rằng sự gắn kết của anh với các đồng nghiệp giống như tình đồng chí khi lâm trận. Do đó không ngạc nhiên lắm khi mà dù được nhận mức lương cao ngất ngưỡng so với làm việc ở các công ty công nghệ khác, nhân viên ở Netflix thà chọn nghỉ hơn là cố gắng làm hết một năm để được hưởng cổ phần.

Chú lính chì dũng cảm

• Netflix định vị thương mình là nền tảng xem phim, trong khi hai đối thủ của họ là Apple TV+ và Amazon Prime Video lại bị xem là một mảnh ghép nhỏ trong một gói sản phẩm lớn. Khi người dùng nghĩ đến Netflix họ nghĩ đến xem phim, khi họ nghĩ đến Amazon Prime họ nghĩ đến mua và giao hàng, xem phim chỉ là một thứ gia vị thêm vào. Còn Apple TV+ không để lại ấn tượng gì do quá mới.
• Netflix có kho phim của riêng mình lớn hơn bất kỳ đối thủ nào khác. Apple TV+ sẽ phải mất nhiều năm để làm được một bộ phim chất lượng, họ còn không có kinh nghiệm làm phim. Amazon Prime Video đã được tung ra từ năm 2006 nhưng số lượng phim vẫn không bằng Netflix và họ chẳng có được một bộ phim của riêng mình. Disney+ có những phim lẻ đỉnh cao nhưng thiếu đi những bộ phim dài tập ăn khách. Số liệu công bố từ Netflix cho thấy đã có 64 triệu tài khoản người dùng xem mùa 3 của dòng phim “Stranger Things” sau 4 tuần công chiếu, tương đương khoảng 40% tổng tài khoản trả tiền họ có.
• Netflix tự tin rằng họ có lượng dữ liệu khổng lồ về người dùng mà không công ty nào khác có và từ đó, họ sẽ tiếp tục tạo ra các chương trình truyền hình đỉnh cao cũng như biết cách tối ưu nền tảng để thu hút người xem.

• Để tiếp tục thu hút người dùng, Netflix phải tiếp tục đốt tiền để làm phim. Trong năm 2018, tập đoàn đã phải đốt 12 tỷ USD để làm những bộ phim nguyên bản của mình. Cuối năm đó số nợ của Netflix là 9 tỷ USD. Sang quý 2 năm 2019, tập đoàn phải vay thêm 3 tỷ USD để đốt tiếp, nâng số nợ phải trả lên là 12 tỷ USD và mức trả lãi ngày càng cao dần. Việc nợ tăng liên tục hằng năm trong khi dòng tiền chảy vào công ty liên tục ở mức âm đã khiến các nhà đầu tư nản lòng.
• Số người dùng đang tăng dưới mức kì vọng. Từ nửa năm 2018 đến nay, số lượng tài khoản mới mà Netflix có được liên tục thấp hơn mức mục tiêu công ty đề ra. Đây là vấn đề nghiêm trọng vì tập đoàn không thể tiếp tục tăng phí dịch vụ vốn đã được đánh giá ở mức cao và chi phí làm phim lại tăng liên tục. Tổng chi phí làm phim trong năm 2019 được dự đoán là 15 tỷ USD và con số này sẽ tăng lên 17 tỷ USD trong năm 2020. Nếu số lượng tài khoản mới tạo ra không đủ nhanh, tập đoàn sẽ phải đối mặt với áp lực trả nợ tăng dần đều.
• Điều thứ ba khiến các nhà đầu tư lo ngại là việc các đối thủ của Netflix, đặc biệt là Disney, sẽ bắt kịp họ trong thời gian dài. Chất lượng phim của Netflix được đánh giá là vẫn chưa đủ tốt để bỏ đối thủ ở khoảng cách xa, đặc biệt là khi các bộ phim ăn khách bị rút khỏi nền tảng, và về lâu dài, những gã khổng lồ khác hoàn toàn có thể đuổi kịp qua việc đốt tiền. Cần biết rằng Apple có hơn 200 tỷ USD tiền mặt, Amazon là 41 tỷ USD, đủ để tham gia cuộc đua trong nhiều năm tới. Còn Netflix, lượng tiền mặt họ có luôn ở mức âm và được dự đoán ở trong khoảng âm từ 3 đến 4 tỷ USD trong năm 2020.