[DỊCH] Các 'Putinistas' Việt Nam đang truyền bá thông tin sai lệch về người Ukraine như thế nào

Vào tháng 3 năm 2022, một bài đăng trên Facebook của Việt Nam cáo buộc người Ukraine đã vu khống cố Chủ tịch Hồ Chí Minh, người cha sáng lập ra nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Tifosi , một blogger ủng hộ nhà nước và là một trong những “cư dân mạng” có ảnh hưởng nhất ở Việt Nam với lượng người theo dõi đông đảo, cáo buộc rằng 24TV của Ukraine và hãng tin Pravda đã gọi Hồ Chí Minh là một nhà độc tài đã giết hàng triệu người vì “tham vọng Bolshevik”.

Bài đăng trên Facebook của Tifosi cũng cho rằng những hãng tin này đại diện cho quan điểm chính thức của chính phủ Ukraine và cho rằng cuộc chiến của người dân Ukraine chống lại sự xâm lược của Nga do đó không đáng được ủng hộ.

Bài đăng đã dẫn đến một loạt các bình luận giận dữ tấn công người Ukraine và chính phủ Ukraine trên trang Facebook chính thức của đại sứ quán Ukraine tại Việt Nam, khiến đại sứ quán phải công bố video giải thích vài ngày sau đó.

Trong video, Nataliya Zhynkina đã chỉ ra rằng các ý kiến ​​được Ukraine 24TV và Pravda công bố lần lượt vào năm 2014 và 2017, không hề liên quan đến chính phủ Ukraine.

Cô chỉ ra rằng những op-eds này có rất ít ảnh hưởng đến diễn ngôn chính trị của đất nước vì chúng không hề thu hút sự chú ý. Cô cũng cho biết, một số quan chức chính phủ Ukraine đã chỉ trích họ.

Zhynkina gọi các cáo buộc hoàn toàn là một "cuộc tấn công thông tin sai lệch" đối với tình hữu nghị lành mạnh giữa hai quốc gia.

Tuy nhiên, thiệt hại đã được thực hiện. Các video trên YouTube, clip TikTok và các bài đăng trên Facebook lặp lại các cáo buộc sai trái đã được xem hàng triệu lần, ảnh hưởng đến nhận thức của người Việt Nam về tính chính nghĩa của cuộc đấu tranh chống Nga của người Ukraine.

Chính phủ Việt Nam cho đến nay vẫn giữ quan điểm công bằng đối với cuộc chiến Ukraine ngay cả khi nó bắt đầu ảnh hưởng đến nền kinh tế Việt Nam.

Theo lý giải của nhà nghiên cứu châu Á Tô Minh Sơn trên tờ The Diplomat, mối quan hệ lịch sử của Việt Nam với Nga và Liên Xô bắt nguồn từ cả sự phụ thuộc vào vũ khí Nga và cái gọi là “ ngoại giao cây tre ” - một cách tiếp cận ngoại giao được cho là uốn nắn theo chiều gió. Điều đó ngăn cản giới lãnh đạo Việt Nam phản đối rõ ràng sự xâm lược của Nga.

Nhưng cũng có những lý do để tin rằng việc Việt Nam bỏ phiếu trắng trong nghị quyết ngày 2/3 của Đại hội đồng Liên hợp quốc về việc Nga xâm lược không nhất thiết là thể hiện sự ủng hộ đối với Nga.

Việc bỏ phiếu trắng cho thấy chính phủ Việt Nam biết rõ sự nguy hiểm của việc ủng hộ Nga một cách công khai. Nhưng bằng cách không bỏ phiếu, kết quả của cuộc bỏ phiếu không bị ảnh hưởng, vì nghị quyết đã nhận được sự ủng hộ áp đảo và nó không yêu cầu Việt Nam trực tiếp phản đối Nga. Việt Nam đã bỏ phiếu không trong một cuộc bỏ phiếu sau đó về việc đình chỉ tư cách thành viên của Nga trong Hội đồng Nhân quyền của Liên Hợp Quốc Đại sứ Đặng Hoàng Giang, Trưởng Phái đoàn thường trực của Việt Nam tại Liên hợp quốc, đã chỉ trích Nga và “các học thuyết lỗi thời về chính trị cường quyền, tham vọng thống trị, áp đặt và sử dụng vũ lực trong giải quyết các tranh chấp quốc tế”. Ông cho biết thêm Việt Nam sẽ hỗ trợ và đóng góp vào các hoạt động cứu trợ nhân đạo của Liên hợp quốc cho Ukraine.

Việt Nam là quốc gia có chính sách ngoại giao lâu đời với tiêu chí "làm bạn với mọi quốc gia". Tôi là một nhà nghiên cứu đang tích cực theo dõi nội dung mạng xã hội liên quan đến Ukraine trên các trang và tài khoản hợp pháp của Việt Nam. Tôi thấy khó hiểu rằng, bất chấp những nỗ lực của chính phủ nhằm đảm bảo việc bày tỏ trực tuyến không ảnh hưởng tiêu cực đến quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và các nước khác, chiến dịch thông tin xuyên tạc chống Ukraine vẫn lan rộng như lửa đốt. Một số bài đăng trên Facebook đã bị xóa (có thể theo yêu cầu của chính phủ) cáo buộc chính phủ Ukraine là một tổ chức tân Quốc xã, chế nhạo tổng thống "diễn viên hài" của Ukraine và cho rằng Ukraine đáng bị tiêu diệt vì đã phản bội Lenin. Loại nội dung này đã xuất hiện trên các trang giải trí của Việt Nam như TopVN, BeatVN và Theanh28 kể từ khi cuộc chiến bắt đầu.

Trên Tiktok - nền tảng mạng xã hội phát triển nhanh nhất tại Việt Nam - có thể dễ dàng tìm thấy các bình luận xúc phạm tương tự bằng các cụm từ tìm kiếm như Nga hoặc Ucraina (tiếng Việt tương ứng là Nga và Ukraine). Một số video TikTok có từ 5 đến 10 triệu lượt xem và nửa triệu lượt thích, đây là các chỉ số hiệu suất quan trọng đối với một quốc gia có dân số hơn 90 triệu người. Các tài khoản Facebook thuộc sở hữu của các nhà lãnh đạo quan trọng của Việt Nam như Tifosi , Comcom, Trung Hoàng và Đạo sĩ cũng vẫn còn nguyên và các bài đăng chống Ukraine của họ không thay đổi.

Việc nhầm lẫn bởi một chiến dịch cung cấp thông tin sai lệch có vẻ được phối hợp, nhiều cư dân mạng Việt Nam tung hô Vladimir Putin là “Putin vĩ đại” và các diễn đàn trực tuyến của Việt Nam đầy rẫy hàng trăm bình luận viên tỏ ra hoàn toàn ngưỡng mộ, tin tưởng và trung thành đối với một nhà lãnh đạo chính trị mà họ biết rất ít.

Sau khi Tòa án Công lý Quốc tế đưa ra lệnh tạm thời lên án những biện minh vô căn cứ của Nga đối với cuộc xâm lược Ukraine, những người bình luận tương tự này đã tố cáo tòa án này là một con rối của Hoa Kỳ.

Tiếp theo đó, khi cơ quan Giải trừ quân bị của Liên hợp quốc khẳng định rằng không có dấu hiệu nào về sự tồn tại của phòng thí nghiệm vũ khí sinh học Ukraine, họ đã gọi LHQ là “cỗ máy tuyên truyền lớn nhất của phương Tây”. Khi LHQ đình chỉ Nga khỏi Hội đồng Nhân quyền , họ đã giận dữ chế nhạo tính hợp pháp của hội đồng, nhấn mạnh rằng Nga không cần đến “cơ quan của chủ nghĩa đế quốc phương Tây” này. Thế nên, khi tôi tận mắt chứng kiến ​​môi trường thù địch và diều hâu này, thật khó để tôi bị thuyết phục bởi kết luận của một số học giả trên trang web Fulcrum , người đã lập luận sau khi xem xét các bài đăng công khai trên 100 trang Facebook mà cư dân mạng Việt Nam nói chung là phản đối chiến tranh.

Không rõ chính phủ Việt Nam có hỗ trợ các chiến dịch thông tin sai lệch này hay không, nhưng có vẻ như khó xảy ra vì các nhóm và tài khoản này chỉ làm phức tạp và gây thiệt hại cho các chính sách ngoại giao của chính phủ. Các cơ quan chức năng của Việt Nam đặc biệt hiệu quả trong việc xác định nội dung Internet không mong muốn và gỡ bỏ nội dung đó . Thực tế là các “Putinistas” Việt Nam này tiếp tục phát triển mạnh trên mạng cho thấy một mức độ khoan dung nhất định từ chính phủ.

Nhưng giới lãnh đạo Việt Nam đã khôn ngoan khi nhớ rằng họ có ý định tham gia vào trật tự luật pháp quốc tế.

Báo chí Việt Nam vui mừng khi Việt Nam đảm nhận chức vụ Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vào năm 2021, coi đó là bằng chứng cho thấy “tiềm năng, vị thế quốc tế và uy tín ngày càng tăng của Việt Nam”.

Chính phủ Việt Nam cũng đang vận động để ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền - chính cơ quan mà những người theo học phái Việt Nam gần đây đã lên án là “cơ quan của chủ nghĩa đế quốc phương Tây”.

Các chiến dịch trực tuyến nhằm làm mất uy tín và không ngừng tấn công tính hợp pháp của các tổ chức quốc tế dường như trái ngược với mục tiêu của giới lãnh đạo Việt Nam một cách nguy hiểm.

P/S: Em xin cảm ơn anh Trung vì bài viết tuyệt vời này ạ. Em thiết nghĩ rằng việc dịch ra tiếng Việt sẽ giúp nhiều người Việt chúng ta có thể tiếp cận vấn đề và góc nhìn hết sức độc đáo này của anh. Thế nên, em xin mạn phép được dịch từ bài viết gốc của anh:

Nếu anh không ưng thuận vì việc dịch này, thì ngay khi nhận được yêu cầu, em sẽ ngay lập tức xóa bài viết ngay ạ!

Một lần nữa xin trân trọng cảm ơn anh vì bài viết hết sức ý nghĩa này!