Câu chuyện Dò mìn: Chơi thế nào cho hiệu quả

(Existential Comics)

Chào mọi người, hôm nay mình sẽ viết về một chủ đề khác hẳn với các bài mình đã đăng trên Spiderum. Nếu bạn đam mê giải đố (puzzle) và muốn đào sâu về một trò chơi kinh điển của Windows, thì mình hy vọng bài viết sẽ gợi hứng thú cho bạn, vì ngoài việc hay tìm hiểu các chủ đề già nua như triết lý, phim ảnh, tôn giáo thì mình còn rất thích chơi game, nhưng chỉ biết chơi mỗi Dò mìn thôi, và mình bị nghiện :D vì đam mê như thế nên không thể chịu được phải viết cho thỏa nỗi lòng :D

Một chút background: Đến nay là 8 năm, gần như không tuần nào mình không chơi Dò mìn. Nếu chơi tối đa có thể 4-5 tiếng một lúc nếu hôm đấy rảnh rỗi. Ngoài ra còn chơi lúc chờ thang máy, giờ nghỉ, trong lớp học, xuyên các ca học, và cả lúc làm việc. 

Chính mình cũng tự nhận chơi nhiều đến mức này có khi hơi phí thời gian. Nhưng thực sự rất vui :D 

Dù sao thì, lý do để lần đầu tiên mình viết về đề tài này lại xảy đến với mình rất gần đây thôi. Mình học Dò mìn do một người bạn dạy qua các công thức cơ bản hồi cấp 2, và từ đó khi chơi thì tự suy ra các công thức khác để có tỷ lệ thắng cao hơn. Toàn bộ quá trình chơi là 100% kinh nghiệm, mình cũng không thấy cần thiết phải google, vì nếu không muốn nghĩ nhiều đã có phương án đoán mò, mở bừa ô hay xin một "bàn tay may mắn" mở hộ mình :> Chưa bao giờ mình nghĩ cần phải có một chiến lược, vì tập trung kiếm kỷ lục và học thuộc hầu hết công thức cũng đủ vui suốt một thời gian dài. 

Ma xui quỷ khiến thế nào mấy tuần trước lại thử xem một video speedrun đỉnh cao...

...và nhận ra tất cả những phí phạm của mình từ trước tới nay. Suốt một thời gian dài mình xem Dò mìn như một trò chơi không cần tới chiến lược, chỉ thuần túy suy luận từ dữ kiện trước mắt và luyện click thật nhanh thôi. Ý kiến này cũng đúng một phần nào đó. Nhưng sau khi thấy ai đó giải bãi mìn Expert trên máy PC, với kỷ lục 31 giây, thì nhìn lại 76 giây của mình trên màn hình cảm ứng, kể cả người chơi kia có kinh nghiệm hơn hay kỹ năng đỉnh hơn thì đây vẫn là một khoảng cách quá lớn buộc mình phải suy nghĩ lại cách tiếp cận từ trước tới nay. Vậy nên cuốn sách không bao giờ dám mở ra ở đây chính là các chiến lược tối ưu để tiết kiệm thời gian giúp người chơi giải được các màn chơi nhanh nhất có thể. Bởi vì cuối cùng mình cũng quyết tâm làm tốt hơn hiện tại, nên đã quyết định tìm hiểu, và đã được khai sáng :>

Đo đó dưới đây mình sẽ nêu lại các các kỹ thuật và chiến lược tối ưu để chơi Dò mìn. Nếu bạn đã biết cách chơi và có thể giải tương đối nhuần nhuyễn ở mức Beginner, và có thể muốn chơi giỏi hơn nữa, thì bài viết này dành cho bạn. Vì nói thật mình không muốn ai đó đâm đầu vào speedrun theo kiểu vô tổ chức như mình hồi trước đâu, đau tay lắm ấy :))

Các công thức (pattern) là bài học đầu tiên trong trò chơi Dò mìn. Theo minesweeper.info, công thức là một kiểu sắp xếp các ô chứa số phổ biến mà trong đó chỉ có đúng một cách giải. Nếu bạn nhớ công thức bạn sẽ tiết kiệm thời gian suy nghĩ. 

Dưới đây là tám công thức tiêu biểu cho các số từ 1-8. Ô được tô vàng là ô mà chúng ta đang tính đến:

Tuy nhiên trong quá trình chơi chúng ta không chỉ bắt gặp những dữ kiện như trên. Để giải được trọn vẹn chúng ta cần biết các công thức phức tạp hơn trong đó phải tính đến nhiều số cùng một lúc. 

Đây là điểm đặc biệt. Theo minesweeper.info, mọi công thức dù phức tạp đến đâu đều dựa trên hai công thức cơ bản, đó là 1-1 và 1-2. Công thức 1-1 là khi bạn nhìn thấy hai số 1 đứng liền nhau ở rìa bãi mìn, thì ô thứ ba trong hàng tiếp xúc tính từ ngoài vào chính là ô an toàn. Công thức 1-2 là khi bạn nhìn thấy số 2 đứng cạnh số 1 ở rìa bãi mìn, thì ô thứ ba bên ngoài cạnh số 2 trong hàng tiếp xúc chính là ô có bom. 

(Bước 1 tính ô màu vàng, bước 2 tính ô màu hồng, dẫn tới kết luận như hình)

Từ đây có thể suy ra các công thức khác. Công thức nổi tiếng nhất trong Dò mìn là 1-2-1 và 1-2-2-1. Khi thấy một hàng số như dưới đây bạn phải quyết định thật nhanh không chần chừ nha :D vì nhìn hơi rối mắt nhưng vẫn chỉ có đúng một cách giải thôi.

Và các công thức "khủng bố" hơn với ô số 3, 4, 5 cũng chỉ là phiên bản nâng cấp của hai set 1-1 và 1-2:

Không phải lúc nào những công thức cũng giúp được bạn. Đây chính là yếu tố "đau tim" trong một trò puzzle (khô khan nhạt nhẽo) như Dò mìn. Bạn sẽ làm gì khi gặp phải tình huống đó? Ở đầu bài viết mình có nói "mỗi khi ngại nghĩ thì cứ đoán mò là được". Khi cố gắng lập kỷ lục mình thường chơi theo cách này, nghĩa là đoán mò bất cứ khi nào mình thích, vì biết đâu đoán trúng thì sẽ tiết kiệm được thời gian. Tuy nhiên đây là chiến lược sai lầm khiến mình rất khó tự phá kỷ lục sau này, bởi vì mình không thực sự thuộc lòng các công thức khó. Lời khuyên đúng là:

Có những cách nào để tránh rơi vào tình trạng đường cùng? 4 ví dụ tiêu biểu dưới đây sẽ chỉ ra cách giải quyết:

Ví dụ A: Đội hình này trông rất ngon, nhưng biết đâu một quả bom đang chờ bạn ở ô "?". Vậy nên hãy mở hai ô ngoài cùng trước. 

Ví dụ B: Trước khi buộc phải đoán, hãy đảm bảo mình đã quét sạch tất cả các ô an toàn có thể.

Ví dụ C: Tương tự như B, nếu bạn vẫn tìm tiếp được các ô an toàn, thì hãy tập trung vào đó. 

Ví dụ D: Để có đáp án trong trường hợp này bạn cần biết được có bao nhiêu bom còn lại. Tức là hãy quay lại giải toàn bộ màn chơi, cắm cờ đầy đủ để đếm cho chính xác. (Thật là vất vả :D nên gặp trường hợp này mình toàn đánh bừa thôi)

- Nếu sắp bước vào đường cùng hãy giải từ rìa bảng phía đối diện, bởi vì tỷ lệ ô an toàn ở rìa bảng cao hơn. Tương tự nếu có thể hãy bấm vào một ô không tiếp xúc với số nào hết. 

- Ô trên cùng bên trái có khả năng cao là bom; vì thuật toán trò chơi luôn để cho click đầu tiên an toàn, nếu click đầu tiên bạn giẫm phải bom nó sẽ tự chuyển lên ô trên cùng bên trái. 

- Trong tình huống 50/50 nếu một ô chưa mở có tiếp xúc với một số lớn, có khả năng cao đó là ô chứa bom. 

Tất nhiên click đầu tiên luôn an toàn, nhưng quan trọng là điều gì sẽ xảy ra sau cú click đó? Trường hợp tệ nhất là bạn gặp số 3 ở góc hay số 5 ở rìa, hay hàng loạt pha dở khóc dở cười khác. Bạn cần một click đầu tiên thật hiệu quả, nghĩa là phải gặp được lối thoát để bạn tiếp tục giải các ô trống tiếp theo. 

Các tính toán cho thấy xác suất cao nhất để xuất hiện lối thoát là ở góc bảng, sau đó là rìa bảng, cuối cùng là giữa bảng. Tuy nhiên xác suất để có một lối thoát "to thật là to" lại theo thứ tự ngược lại: từ giữa bảng đến rìa bảng. Tức là nếu chọn bắt đầu từ góc, bạn sẽ mở được lối thoát nhỏ hơn nhưng chắc chắn gần như luôn giải được tiếp. Còn khi bắt đầu từ giữa, bạn có thể mở được lối thoát to hơn nhưng cũng dễ lâm vào thế bí hơn nhiều. Vậy nên bạn cần quyết định chiến lược của mình là gì: ăn chậm sống lâu hay ăn nhanh chóng chết :) hoặc chọn cách trung lập là bắt đầu từ rìa bảng. 

Hiệu suất cao được định nghĩa bằng số click trong một màn chơi. Trên lý thuyết, nếu người chơi biết cách click càng ít càng tốt thì sẽ có khả năng đạt kỷ lục càng cao.

Câu chuyện về hiệu suất được gợi lên do tranh cãi giữa hai phong cách chơi Dò mìn: Flag và No Flag. Tại sao lại có sự khác biệt này?

Trên thực tế, lá cờ nhỏ xinh xuất hiện khi bạn click chuột phải vào một ô không phải vô ích. Ngoài việc đánh dấu lại kết quả tính toán của bạn, lá cờ còn có sức mạnh cực kỳ khủng khiếp: nó cho phép bạn thực hiện một thao tác đó là chording. Chording (mở một loạt) đó là sau khi xếp cờ, nếu bạn để chuột ở một ô số nhất định đã được đặt cờ xung quanh đúng số lượng phù hợp và click đồng thời chuột trái và phải, thì tất cả các ô chưa mở đang tiếp xúc với ô số đó mà không có cờ sẽ được mở ra cùng lúc. Chording có thể tiết kiệm rất nhiều thời gian và sức lực khi bạn muốn mở các ô chắc chắn an toàn. Ngược lại chording cũng làm bạn dễ chết hơn nếu tính toán sai :'( vì thao tác này luôn thực hiện được với điều kiện bạn đã đặt cờ đủ, không nhất thiết đặt đúng; và việc mở một loạt ô cùng lúc sẽ làm bạn hầu như không có thời gian sửa sai.

Tuy nhiên, khi đã quen thuộc, chording có thể đem lại cảm giác cực kỳ thỏa mãn, do đó người chơi dễ phụ thuộc vào nó và sinh ra thói quen cẩn thận đặt cờ toàn bộ màn chơi, chỉ để trang trí mà đôi khi không hề có tác dụng chording. Đây là một chiến lược không khôn khéo, như được minh họa trong các ví dụ dưới đây:

Bởi vì phong cách chơi Flag như trên không hoàn toàn đạt hiệu suất cao, nên nảy sinh một phong cách ngược lại là No Flag. Ở đây người chơi sẽ kiên quyết chỉ mở các ô an toàn bằng chuột trái. Chiến lược No Flag có lý ở chỗ, mục tiêu cuối cùng để thắng Dò mìn chính là mở được tất cả các ô an toàn, vậy thì việc đặt cờ chỉ là công cụ hỗ trợ. Thay vì đặt cờ ta có thể dành thời gian đó để mở nhiều ô hơn. Bên Flagger thì cãi rằng việc chording lại cho phép mở nhiều ô cùng lúc. 

Vậy phải làm gì đây? Nếu bạn lăn ngược trở lại và xem video speedrun trên kia, bạn sẽ để ý người chơi phối hợp cả hai phong cách Flag và No Flag. Đây là thực tế: chỉ một trong hai phong cách sẽ không bao giờ cho bạn hiệu suất tối ưu. Nếu chiến lược của bạn là hoàn thành màn chơi với ít lượt click nhất (đồng nghĩa với khả năng đạt thời gian thấp nhất), bạn cần học và phối hợp tốt cả hai phong cách với một độ nhuần nhuyễn cao. Nhìn chung kiểu No Flag sẽ phù hợp hơn với các số lớn (5, 6, 7, 8), còn kiểu Flag sẽ phù hợp hơn với các số nhỏ (1, 2, 3, 4) vì đây là lúc chording phát huy tác dụng tối đa. Để cẩn thận hơn thì bạn có thể tập để ý xem trong một số trường hợp, liệu số lượt click trong phong cách Flag bao gồm từng lượt chuột phải đặt cờ và một hay nhiều lượt chording có hiệu quả hơn so với No Flag và trực tiếp dùng chuột trái để mở hay không. Ngoài ra một nhược điểm của No Flag là bạn phải học cách "tưởng tượng" vị trí của các lá cờ, vì mục tiêu của bạn ở đây là tiết kiệm lượt click đặt cờ. 

Để khám phá kỹ hơn các kỹ thuật phối hợp (cùng các kỹ thuật khác) bạn có thể tìm hiểu tại đây. 

- Hãy tắt dấu "?" đi vì nó chẳng có tác dụng gì hết. 

- Để một ngón ở phím F2 để bắt đầu màn chơi mới nhanh hơn.

- Hãy nghe nhạc trong khi chơi để tránh bị quá tập trung. 

- Dùng kỹ thuật Click 1.5: đặt cờ bằng chuột phải, sau đó không nhả ra mà tiếp tục nhấn chuột trái, di chuột đến ô số cần chording, sau đó nhả tay ở cả hai bên. Bạn sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian. 

- Các app tốt nhất: minesweeper.online (PC), Minesweeper Q (iOS) và Minesweeper Go (Android)

Nếu bạn đã đọc tới đây, cảm ơn bạn rất nhiều và chúc bạn dò mìn may mắn !

---

- abresolute