“Vương liệm” và sức đề kháng: Có nên nghe theo thần y Bảnh?

    

    Trước khi rời xa chốn phồn hoa đô thành, lánh khỏi sự nhiễu nhương của cõi trần tục để quy ẩn về tu hành sau song sắt, Ngô Bá Khá, hay còn gọi với cái tên thân mật là anh Bảnh, đã từng quảng bá một loại tiên dược có thể trị bách bệnh, nâng cao sức đề kháng. Theo lời anh Bảnh dạy, thay vì sử dụng các viên thuốc bình thường giá chỉ dao động ở mức vài nghìn đồng, thì việc bỏ ra 500 ngàn để sử dụng các loại thần dược như “viên kẹo”, “viên kim cương” hay “thuốc vương liệm” có thể giúp chúng ta nâng cao hệ miễn dịch, nhất là vào giữa thời buổi loạn lạc đại dịch hoành hành. Vậy, công thức nào tạo nên sự thành công cho loại thuốc này? Không nhất thiết phải đợi đến 8 năm nữa để hỏi bằng được anh Bảnh lý do thật sự đằng sau sự khác bọt của vương miện hay kim cương ở cổng trại. Hãy cùng tác giả phân tích cơ chế vận hành và tác động lên não bộ của những “viên kẹo” này nhé. Okei nào chúng ta cùng thả nó vào ly nước, nước, nước.

    MDMA (tên trên giấy khai sinh: MethyleneDioxyl-MethamphetAmine) là hoạt chất chính được sử dụng trong “ecstasy”, mà gọi dân dã là “thuốc lắc”. Mai thúy “nắc” (tác giả xin dùng thuật ngữ này xuyên suốt bài viết để thay thế “thuốc lắc” vì nghe nặng nề quá đi) còn được phổ biến với nhiều danh xưng mĩ miều khác: “molly”, “kẹo”, “hồng phiến” hay  “nàng tiên xanh/tím/hồng/…” (ít nhất thì ở cách gọi tên, các nghiện cũng xóa bỏ sự phân biệt da màu chủng tộc keke :D), vân vân và vân mây. Thuở khai sinh, chỉ có MDMA cùng tạp chất caffein hoặc amphêtamine được dùng để chế tạo mai thúy “nắc”. Trong vòng một thập kỷ đổ lại trên thị trường, thuật ngữ MDMA vẫn được dùng để chỉ các loại mai thúy “nắc” nói chung dẫu cho trong cấu tạo của các người anh em này không hề chứa MethyleneDioxyl-MethamphetAmine (MDMA được thay thế một phần hay hoàn toàn bởi các tạp chất khác. Nguyên nhân và cách thức thay thế hợp chất này trong mai thúy “nắc” sẽ được tác giả trình bày rõ hơn ở phần cuối keke). Sự “quá” đa dạng của các loại tạp chất được tổng hợp trong một viên “kẹo” làm cho việc dự đoán các phản ứng và tác hại đi kèm với chúng trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Tuy nhiên bài viết sẽ chỉ tập trung phân tích tác động của hợp chất MDMA lên não bộ người sử dụng.

    Ở dạng nguyên chất, MDMA gây tác động trực tiếp đến các chất dẫn truyền dây thần kinh trong não bộ (neurontransmitter). Đây là các chất phục vụ việc giao tiếp giữa các tế bào thần kinh thông qua việc truyền tải các tín hiệu xung động, đồng thời điều khiển các phản xạ, cảm xúc và trí nhớ của cơ thể. Chúng ta không quá lạ lẫm với một số gương mặt tiêu biểu: Dopamine phổ biến trong rượu bia thuốc lá kích hoạt cảm giác tỉnh táo, thỏa mãn, hưng phấn tức thời, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp quá trình tiêu hóa, bài tiết, lưu lượng mạch máu, vân mây và vân vân; đối lập nồng độ Adrenaline tăng cao làm chúng ta cảm giác căng thẳng, ví dụ như lúc băng qua các chốt giao thông :) Chúng ta đặc biệt chú ý đến “Serotonine”, với vai trò chủ yếu là điều khiển cảm giác thèm ăn, giấc ngủ, trí nhớ, khả năng tiếp thu, và quan trọng nhất, chúng can hệ mật thiết tới cảm xúc của chúng ta. Các tế bào thần kinh đặc biệt gia tăng hiệu suất sản sinh Serotenine xuyên suốt những trải nghiệm tích cực, ví dụ như lúc ta sa vào lưới tình. Điều này kích thích cơ thể, khiến bộ não thốt lên rằng “Uầy, vui v** cả ***”. 

    Đây chính xác là cơ chế hoạt động của MDMA khi được hấp thụ vào cơ thể. Tuy nhiên, thay vì ghé thăm não bộ với tư cách là một bằng hữu thiện lành, MDMA tuyên bố rằng: “Không, từ chính cái tên Tây phương của tao đã sặc mùi tư bản rồi. Tao đến đây để bóc lột sức lao động và càn quét tài nguyên của chúng mày”. Và thế là các tế bào thần kinh bị cưỡng bức sản xuất ra serotenine với hiệu suất cực cực khủng theo cấp số nhân, một số khác được tận dụng triệt để để khai thác dopamine và nopinepherin. Cuộc khai thác thuộc địa này kéo dài xấp xỉ 30 phút cho đến khi bộ máy “phê pha” thật sự đi vào quỹ đạo vận hành, tạo ra các thành phẩm:

Cảm giác thỏa mãn, hạnh phúc, thân mật hay được kết nối ở “tần số cao hơn” với các bạn đồng nghiện, sự sẻ chia hay tình cảm anh em chưa bao giờ dạt dào đến thế ( đây là lý do mà mai thúy “nắc” ban đầu được gọi là “empathy”- “sự đồng cảm” những năm 80 thế kỷ trước trước khi được đổi thành “ecstasy”). Mọi xúc cảm “thiêng liêng” được đẩy đi rất rất xa giới hạn ban đầu, đạt đến cảnh giới cao nhất, khiến ai ai cũng cảm thấy mình như là chủ thế giới trong cuộc chơi này. Đồng thời, mai thúy “nắc” còn đẩy mức độ tỉnh táo đến ngưỡng cực đại, cho phép các dân chơi bay nhảy với công suất tối đa thâu đêm suốt sáng. Người dùng đồng thời cũng cảm thấy mình có rất nhiều năng lượng thể chất, nhiệt huyết “xập xình” dâng đến độ đỉnh điểm, cao trào. Và đây là lý do, mai thúy "nắc" là  chất xúc tác tinh thần phổ biến tại các vũ trường, quán bars, hay lễ hội âm nhạc, vân mây.

    Tuy nhiên, cuộc vui nào cũng có hạn sử dụng, và cả tác dụng phụ đi kèm nữa. Ba đến tám tiếng là độ dài trung bình của một cơn “lú”. Các nhà tư bản MDMA chỉ tập trung vắt kiệt tài nguyên seretonine mà không đầu tư vào tái sản xuất chất này xuyên suốt công cuộc bóc lột. Đến cả khu vực dự trữ hormone này ở trong não bộ cũng bị vắt cạn ở thời điểm 4 tiếng từ khi cuộc vui bắt đầu. Kết quả là, thu đi để lại lá vàng, (mai) Thúy đi để lại muôn vàn suy tư. Tỉnh cơn phê, lượng serotenine trong cơ thể bị thiếu hụt trầm trọng. Điều này dẫn đến việc công suất tối đa não làm việc lại một lần nữa được kích hoạt để đưa lượng seretonine về quỹ đạo ban đầu, những ngày hậu sử dụng MDMA.

 Xuyên suốt những ngày mà cơ thể ở trạng thái mất cân bằng trước khi hồi phục lại được lượng seretonine cần thiết, sự kiệt quệ, mệt mỏi, ủ rũ, chán nản là hệ quả tất yếu. Và tất nhiên, đây không phải hậu quả duy nhất của mai thúy “nắc” ;) Để phản biện lại thần y Bảnh như ở đầu đề, “kẹo” không những không tăng sức đề kháng mà còn được chứng minh là gây ra sự suy giảm hệ miễn dịch trầm trọng. Tiến sĩ Thomas Connor cho biết: “Thuốc lắc hoạt động như một tác nhân gây căng thẳng cho hệ thống miễn dịch. Nghiên cứu của ông chứng minh rằng những thay đổi sinh lý do thuốc lắc gây ra gần giống với những thay đổi do căng thẳng tâm lý hoặc thể chất gây ra.” (Burns, V., 2021. Ecstasy use can impair immune system. [online] The Irish Times. Available at: [Accessed 11 May 2021].)

    Okei và đây sẽ là phần bonus cho các Nhện. Vào năm 1912, công ty dược phẩm Merck của Đức lần đầu tiên nộp đơn đăng ký bằng sáng chế cho MDMA nhưng phải đến năm 1960 các báo cáo đầu tiên về hệ quả của loại thuốc này mới được tổng hợp. Chất này ban đầu được sử dụng như một chất chống đông máu. Động vật là đối tượng được dùng cho thí nghiệm MDMA, hay có thể coi chúng mới là những con nghiện đi đầu xu thế trải nghiệm mai thúy “nắc”. Mãi cho đến những năm 1970, nhà tâm lý học dược lý học Alexander Shulgin bắt đầu khám phá việc sử dụng ở người và chất bắt đầu được đưa vào sử dụng bởi giới tâm lý trị liệu Mỹ. Những năm 80 của thế kỷ trước chứng kiến sự khởi đầu của làn sóng giao dịch, sử dụng MDMA cho mục đích giải trí. Sự thống trị của mai thúy “lắc” gắn liền với các vũ điệu house/ rave và techno phổ biến ở bang Chicago, Mẽo rồi lan sang các khu vực châu Âu và toàn thế giới.

     Những năm 1990, số lượng các ca tử vong tăng cao do liên quan tới MDMA đã khiến chính phủ có các biện pháp can thiệp đối với các “cuộc vui” về đêm, dẫn đến sự sụt giảm nhẹ nhàng trong lượng cầu. Tuy nhiên, sự xuất hiện của EDM (nhạc điện tử) những năm đầu thế kỷ XXI đã hồi sinh làn sóng sử dụng mai thúy “nắc”. Ở thị trường châu Âu, cho đến thời gian gần cuối thập kỷ đầu tiên của thế kỷ này, các mai thúy “nắc” tinh túy với chất lượng uy tín bị thiếu hụt trầm trọng do sự hạn chế của tiền chất trong quy trình sản xuất. Điều này làm cho MDMA chiếm tỉ lệ rất ít cho đến tỉ lệ bằng không trong các thế hệ “kẹo” sản xuất vào thời kỳ này. Người ta thay thế MDMA bởi rất nhiều loại chất khác nhau, phụ thuộc vào từng giai đoạn thời gian và sự đáp ứng của từng khu vực. Các chất có thể dùng để thay thế bao gồm: Các chất kích thích thần kinh được thiết kế để bắt chước tác dụng của MDMA như MDA (methylene-dioxyamphetamine a.k.a. “sass”) hoặc “muối tắm” (một thuật ngữ chung cho cathinones tổng hợp, một loại chất kích thích giống amphetamine); Chất kích thích như amphetamine, cocaine, caffeine hoặc methamphetamine; hoặc hiếm hơn như chất gây mê ketamine hoặc dextromethorphan (DXM - một thành phần có trong thuốc ho không kê đơn).

Tái bút: Ý tưởng bài viết xuất phát khi em nhận thấy tất cả các bài viết về "mai thúy" tại Việt Nam có nội dung tương đối giống nhau (nếu không muốn nói là cực kỳ giống) và không đủ chi tiết, cụ thể. Sự thay đổi cần đến từ nhận thức. Vấn đề này tuy còn nhạy cảm ở Việt Nam nhưng tác giả tin rằng khi chúng ta được thảo luận một cách lành mạnh về nó, việc sử dụng "mai thúy nắc" trong cộng đồng sẽ đi theo quỹ đạo tỷ lệ nghịch với trình độ phát triển dân trí. Và tác giả cũng đang ấp ủ ý tưởng series nói về các loại mai thúy khác nhau. Mọi người góp ý cho mình nhé. Call me Sr. Walter White:D

Các nguồn tham khảo được sử dụng: