Mình là dân chuyên toán, tốt nghiệp cũng được 4 năm rồi, giờ theo nghiệp coder nên cũng không giỏi tranh biện hay viết lách, chả là dạo này gặp nhiều chuyện áp lực, cũng không tìm được ai hợp gạ để tâm sự, nên viết vài dòng quan điểm coi như giải tỏa một xíu.
Lưu ý: Quan điểm trong bài là quan điểm của cá nhân ngườ viết và không mục đích bôi xấu hay xúc phạm bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào.
Chuyện là gần đây lại rộ lên cãi nhau chuyện trường chuyên lớp chọn, mà mình thấy cãi nhau sao phiến diện quá, loanh quanh chỉ lấy ví dụ các trường chuyên nổi tiếng, thuộc hàng có "máu mặt", tranh luận về những biểu hiện mà không đi sâu vào vấn đề thực sự.
Mình học chuyên, nhưng là trường chuyên ở tỉnh lẻ thôi, mấy năm đại học cũng có điều kiện tham gia hoạt động nâng cao chất lượng nhân lực sinh viên, hiện tại cũng đang hoạt động trong một tổ chức giáo dục cộng đồng dành cho học sinh nên cũng tiếp xúc với kha khá các bạn học sinh, từ cấp 1 cho đến cấp 3, trường bình thường có, trường chuyên có và trường quốc tế cũng có. Do đó cứ coi là mình có nhiều góc nhìn hơn đi, thì quan điểm của mình về trường chuyên là thế này.
1. Trường chuyên không xấu, nhưng chính chúng ta làm cho nó không tốt.
Thứ nhất, trường chuyên được đầu tư nhiều hơn, cơ sở vật chất tốt hơn: điều này đương nhiên là điều tốt. Thứ hai, học phí trường chuyên tương đương với các trường công lập khác: đương nhiên là tốt. Thứ ba, các môn chuyên được tập trung đào tạo chuyên sâu, giáo viên trình độ cao: điều này tốt nếu mục đích của học sinh là phát triển thật tốt ở môn học / khối học đó. Và cuối cùng, học sinh trường chuyên phần lớn đều giỏi, môi trường cạnh tranh cao: Môi trường quyết định tính cách con người, ở trong môi trường mà mọi người xung quanh đều thông minh, chăm chỉ, có mục tiêu thì đương nhiên là tốt hơn môi trường chỉ có game và đánh nhau lột đồ, cạnh tranh cũng như vậy, không cạnh tranh thì không thể phát triển được, vì thế môi trường học tập tốt và cạnh tranh với mình cho là tốt.Học sinh trường chuyên thậm chí còn được tuyển thẳng vào một số trường đại học nổi tiếng thế giới.
Không chỉ là học tập, một số trường chuyên còn có hoạt động ngoại khóa, hướng nhiệp, sinh hoạt câu lạc bộ rất sôi nổi và hiệu quả.
Nhưng...
Có bao nhiêu học sinh thực sự "thích" môn chuyên mà mình đang học, mà thường thì môn đó chỉ là môn mà các bạn có điểm số tốt nhất ở cấp 2, mà không hề có liên quan gì đến sở thích hay định hướng nghề nghiệp cả. Bản thân mình ngày trước thi chuyên Toán cũng vì đấy là cách phổ biến nhất để chứng mình cái sự "giỏi" của mình, ít nhất là hồi cấp 2 mình đã nghĩ thế. Trừ một số ít học sinh sau đó theo ngành sư phạm hoặc nghiên cứu khoa học cơ bản thì việc học quá nhiều một môn như thế ở cấp 3 cũng không đem lại quá nhiều lợi ích ngoài điểm 9-10 khi thi đại học cả. Chưa kể đến việc áp lực học tập phải đổ trường chuyên quá lớn đến từ một số gia đình, khiến cho thời gian vốn dĩ nên dành cho trải nghiệm để khám phá bản thân của các bạn học sinh lại trở thành thời gian học ngày học đêm.
Nhưng suy cho cùng thì những tiêu cực đó đến từ môi trường định hướng phát triển bản thân yếu kém vốn tồn tại ở Việt Nam quá lâu chứ không phải đến từ bản thân trường chuyên. Cái này có lẽ sẽ cần một bài viết riêng.
Cái này mình không nhắc đến chất lượng đào tạo, mà nói đến chất lượng môi trường giáo dục. Bao gồm đào tạo kỹ năng bên ngoài sách vở, định hướng nghề nghiệp, hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm,... Các bạn có thể cảm nhận rõ điều này nhất nếu học một trường tỉnh như mình.
Ngày trước để động viên học sinh học tập, giáo viên chủ nhiệm của mình thường nói thế này:
Cứ học đi, điểm cao thì lúc đấy thích thi trường nào cũng được!
Nhưng biết mình thích gì hoặc làm sao để tìm được điều mình thích thì không ai nói cả.
Các bạn học Ams hay đâu đó có thể debate (tranh luận) với giáo viên mà giáo viên vẫn vui vẻ, hoặc thậm chí chiếm được cảm tình của giáo viên. Nhưng mình đã từng không được tham gia một kỳ thi học sinh giỏi do "debate" với giáo viên đội tuyển về một bài tập :)
Nên là cừu hay không cừu, là do trường bạn học có phải là trại cừu hay là không!
Không nói đến các lớp "bán chuyên" hay "không chuyên" nằm trong các trường chuyên, vốn dành cho những học sinh "đặc biệt", thì mình thấy môi trường trong trường chuyên là công bằng. Tuy nhiên sự bất công đến từ quá trình thi tuyển vào trường chuyên.
Nếu bạn đã từng tham gia thi vào trường chuyên, thì việc thi đỗ mà không cần học lớp luyện thi là một việc khá là khó khăn, nhất là ở những trường có tỷ lệ chọi cao. Bởi như đa phần các bài thi khác, kiến thức để làm bài thi nằm trong sách giáo khoa nhưng nếu chỉ học sách giáo khoa thì sẽ không làm được, ấy là mình không nói đến mấy bạn IQ vô cực nhé :))
Đề thi thì trường nào trường ấy ra, nên chỉ có giáo viên trường đó biết đề năm đó sẽ ra như nào, nên nếu muốn thi vào chuyên, thì gần như chắc chắn bạn sẽ cần phải đi học lớp luyện thi, và giá các lớp như vậy chưa bao giờ rẻ, chưa kể những thầy cô "tủ" thì còn phải đăng ký sớm không hết chỗ.
Môi trường trong trường chuyên là công bằng, nhưng cuộc đua vào trường chuyên chưa bao giờ công bằng cả.
Liệu có nên bỏ trường chuyên không? Không, nhưng trường chuyên sẽ cần thay đổi:
-Không có chuyện trường chuyên cấp 2, 11 tuổi là quá nhỏ để phải chịu áp lực thi vào trường chuyên, thời gian đó là thời gian các em cần trải nghiệm càng nhiều càng tốt để khám phá bản thân.
- Việc xây dựng trải nghiệm, định hướng tại trường học cần thực sự nhiều, nhiều và nhiều hơn nữa.
- Các lớp luyện thi cần được loại bỏ.
Dài quá rồi, cũng đến 2h sáng, đi ngủ và mơ nó sẽ thay đổi thôi, cảm ơn các bạn đã đọc bài :))
