TÀU CHIẾN HẢI QUÂN MỸ vs KAMIKAZES: 1944-1945 (Phần 1)

Trong bức ảnh mang tính biểu tượng của Chiến tranh Thái Bình Dương, một chiếc máy bay ném bom hải quân P1Y1 Model 11 “Frances” – đã bốc cháy – bay qua tàu sân bay hộ tống USS Ommaney Bay (CVE-79) tại vùng biển Sulu vào ngày 15 tháng 12 năm 1944. Chiếc máy bay này đã không đâm trúng mục tiêu, nhưng vào ngày 4 tháng 1 năm 1945, một chiếc “Frances” khác bất ngờ tấn công Ommaney Bay mà không có cảnh báo trước. Hai quả bom được thả trúng đích hoàn hảo, phát nổ bên trong con tàu, phá hủy toàn bộ hệ thống điện và gây ra một đám cháy lớn trong khoang chứa máy bay, dẫn đến việc tàu sân bay bị mất hoàn toàn. (NARA)

Ngay cả trước khi chiến dịch kamikaze bắt đầu, đã có nhiều trường hợp phi công Nhật đâm máy bay của họ vào tàu Mỹ một cách ngẫu hứng. Chiếc máy bay cường kích ném bom tàu sân bay B6N2 Type 97 trong hình, chụp năm 1943 khi vẫn mang ngư lôi, vừa sượt qua một tàu sân bay Mỹ. Đến cuối năm 1944, người Nhật đã chuyển từ những vụ tấn công cảm tử đơn lẻ sang một chính sách tấn công cảm tử có tổ chức, quy mô lớn. (via Jim Lansdale)

Cánh bị vỡ nát của một máy bay kamikaze trên boong một tàu sân bay Hải quân Mỹ là cảnh tượng quá thường thấy từ tháng 10 năm 1944. Mặc dù coi tàu sân bay là mục tiêu ưu tiên, kamikaze nhìn chung không mấy hiệu quả trước chúng, trừ khi bom của máy bay xuyên xuống boong chứa và gây ra hỏa hoạn bùng phát nhờ vô số vật liệu dễ cháy ở đó. (via Jim Lansdale)

Nhân viên mặt đất và đồng đội vẫy tay chào khi một phi công Đơn vị Tấn công Đặc biệt điều khiển chiếc A6M5 mang bom lăn ra đường băng chuẩn bị cất cánh từ một căn cứ ở Philippines vào tháng 10 hoặc tháng 11 năm 1944. (Bộ sưu tập Robert Lawson, NMNA)

Một chiếc Ki-43-II “Oscar” của Hiko Sentai số 33 tại Philippines cuối năm 1944. Chú ý máy bay mang một quả bom nổ mạnh Type 92 nặng 551lb dưới cánh phải, làm tăng đáng kể hiệu quả của nó như một kamikaze. Vũ khí này luôn đi kèm một thùng dầu phụ 200 lít dưới cánh đối diện, vừa để kéo dài tầm bay, vừa để cân bằng trọng lượng bom. (qua Jim Lansdale)

Trận Santa Cruz vào tháng 10 năm 1942 chứng kiến hiện tượng sớm nhất của một máy bay cảm tử muốn đâm vào tàu chiến của tàu chiến của đối phương, tất nhiên đây chỉ là những trường hợp được quyết định của bản thân phi công trong chiến đấu chứ không phải là một chính sách có từ trước. Trong bức ảnh là một máy bay chiếc D3A1 từ tàu Zuikaku, và nó chuẩn bị đâm vào ống khói của Hornet.

Phi công và thợ máy của Đơn vị Tấn công Đặc biệt Kyokko-Tai thuộc Lục quân Nhật nhận ly tiễn biệt trước khi lên đường thực hiện phi vụ kamikaze ở Philippines tháng 11 năm 1944. Đơn vị này sử dụng máy bay ném bom hạng nhẹ Type 99 (“Lily”). (via Edward M. Young)

Một máy bay kamikaze phổ biến khác là máy bay ném bom tàu sân bay D4Y (mật danh của Đồng minh là “Judy”). Được chế tạo để thay thế “Val” làm máy bay ném bom bổ nhào tiêu chuẩn trên tàu sân bay, “Judy” vượt trội hơn nhiều với tốc độ tối đa cao hơn (lên tới 357 dặm/giờ ở biến thể sản xuất nhiều nhất, D4Y3 Model 33 Suisei) và tải trọng lớn hơn, tới 1.764lb trong vai trò cảm tử. Chiếc D4Y3 này, do Trung úy Yoshinori Yamaguchi thuộc Kokutai 701 điều khiển, được chụp chỉ vài khoảnh khắc trước khi lao vào boong tàu sân bay USS Essex (CV-9) ngày 25 tháng 11 năm 1944. Một trong hai kamikaze nhằm vào con tàu, chiếc này là chiếc duy nhất thành công, đánh trúng boong cất hạ cánh. Vụ nổ gây ra đám cháy giết chết 15 và làm bị thương 44 người. Tuy vậy, tàu sân bay đã trở lại hoạt động chỉ sau hơn hai tuần. (NARA)

Những sơ đồ này cho thấy hai kiểu tấn công kamikaze phổ biến nhất. Tiếp cận từ độ cao lớn là phương án ưa thích cho những phi công thiếu kinh nghiệm. Thách thức hơn cho cả phi công cảm tử lẫn phía phòng thủ là tiếp cận ở độ cao thấp, vốn có thể tránh bị radar phát hiện nếu bay đủ thấp. Thông thường, trước khi bổ nhào cuối cùng, kẻ tấn công ở độ cao thấp sẽ thực hiện một động tác “bật lên” để ngắm mục tiêu. Tuy nhiên, đôi khi kamikaze cũng bay ở độ cao thấp suốt chặng đường tới mục tiêu.

Bức ảnh đáng kinh ngạc này chụp ngày 25 tháng 10 năm 1944, khi chiến dịch kamikaze mở màn. Trong trường hợp này, một chiếc Zero-sen đang bổ nhào vào tàu sân bay hộ tống USS White Plains (CVE-66). Vụ tấn công cho thấy khó khăn vốn có khi cố tình đâm máy bay vào một con tàu. Chiếc Zero-sen tiếp cận từ góc sau mạn phải, nhưng đang quay phải để đánh trúng tàu sân bay. Máy bay đã trượt mục tiêu, nhưng lao xuống gần mạn trái. Cú sốc từ quả bom nổ đã buộc tàu sân bay phải quay về sửa chữa. (NARA)

Chiếc A6M5 Zero-sen này, mang theo quả bom nặng 551lb, đang áp dụng kiểu bổ nhào vào mục tiêu. Khi đâm trúng tàu, thiệt hại nghiêm trọng nhất thường do quả bom nổ gây ra, chứ không phải do cú va chạm của máy bay. Việc không có đạn pháo phòng không nổ quanh chiếc Zero-sen cho thấy nó đã khiến mục tiêu bị bất ngờ, trong trường hợp này là tàu sân bay USS Enterprise (CV-6) vào ngày 14 tháng 5 năm 1945. Con tàu bị đánh trúng phía sau thang nâng trước và bị loại khỏi vòng chiến. (via Jim Lansdale)

Phó Đô đốc Shigeru Fukudome (bên phải), chỉ huy lực lượng không lực hải quân căn cứ đất liền ở Philippines, nâng ly chúc mừng những tình nguyện viên ngay trước khi họ lên đường thực hiện nhiệm vụ cảm tử cuối tháng 10 năm 1944. Bị cô lập khỏi Nhật Bản, có rất ít máy bay và không còn hy vọng sống sót, song chưa bao giờ thiếu người tình nguyện cho các phi vụ kamikaze trong chiến dịch ở Philippines. (via Henry Sakaida)

“Đội hình hành quân 5-V” được thiết kế để tối đa hóa khả năng phòng không, và là đội hình chiến đấu chủ yếu của các Lực lượng đặc nhiệm tàu sân bay tốc độ cao. Mọi sự thay đổi hướng đi của hạm đội đều được thực hiện xoay quanh điểm trung tâm. Ở trung tâm của mỗi Lực lượng đặc nhiệm, ba đến bốn tàu sân bay hạng nặng và hạng nhẹ (CV và CVL) được bố trí đều nhau trong một vòng tròn có bán kính 2.000 yard (Vòng tròn 2). Mỗi tàu sân bay được phép hoạt động trong vòng tròn bán kính 1.500 yard quanh vị trí của mình để cơ động độc lập. Điều này bảo đảm đủ không gian cho từng tàu sân bay và liên đội không quân của nó cơ động trong phạm vi lực lượng khi cả đội hình quay đầu vào gió để phóng một đợt tấn công toàn diện.

Một số máy bay ném bom G4M2 “Betty” đã được cải biến để mang bom tên lửa Ohka, được định danh là G4M2e Model 24J. Với một chiếc Ohka treo bên dưới, “Betty” còn dễ tổn thương hơn thường lệ và trở thành mồi ngon cho tiêm kích Mỹ. Do tầm bắn tối đa của Ohka Model 11 chỉ 20 hải lý, việc điều khiển một chiếc “Betty” cồng kềnh, chậm chạp vào trong tầm bắn của mục tiêu là cực kỳ nguy hiểm. Bất chấp việc thiếu số lượng tiêm kích Zero-sen hộ tống, đó chính xác là những gì Jinrai Butai (Lôi Thần Đội) của Kokutai 721 đã cố gắng làm vào ngày 21 tháng 3 năm 1945, khi tung ra 18 máy bay “Betty” mang Ohka tấn công hạm đội Mỹ. Trong ảnh, phi công “Betty” đang ngồi chờ lệnh cất cánh. (NHHC NH-73100)

Bom bay tấn công Hải quân MXY7 Ohka (nghĩa là “Hoa anh đào”) được phát triển như một loại bom tên lửa có phi công lái cho nhiệm vụ cảm tử. Với tốc độ tối đa 576 dặm/giờ, nó không thể bị đánh chặn khi bổ nhào. Kết hợp với đầu đạn xuyên giáp Tekkou nặng 2.646lb, nó dường như là một vũ khí đầy hứa hẹn. (NARA)

Những chiếc “Betty” mang Ohka là mục tiêu dễ dàng cho các phi công Hellcat của VF-17 và VF-30 ngày 21 tháng 3 năm 1945. Thực tế, không chiếc nào quay về từ phi vụ này. Đoạn phim camera súng cho thấy một trong số các máy bay ném bom bị tấn công, cánh của Ohka có thể thấy rõ dưới bụng chiếc “Betty”. (NARA 80G-185585)

Máy bay cảm tử chủ lực của Không lực Hải quân Đế quốc Nhật là tiêm kích A6M5 Type 0 Model 52, được đưa vào biên chế giữa năm 1943. Khi được sử dụng trong vai trò cảm tử, nó có thể mang theo một quả bom Type 99 No.25 Model 1 nặng 551lb ở giá treo trung tâm được chế tạo đặc biệt, như thấy ở đây. Loại vũ khí như vậy làm tăng đáng kể sức sát thương của Zero-sen trong vai trò kamikaze. Chiếc máy bay này là một trong hơn 20 chiếc được cấp cho Không đoàn 205 ngay khi đơn vị được thành lập tại Đài Trung, trên đảo Đài Loan, vào ngày 5 tháng 2 năm 1945. Số phi công nhiều hơn máy bay rất nhiều, với 112 phi công hải quân (phần lớn là học viên non kinh nghiệm do một nhóm nhỏ sống sót của Hạm đội Không quân số 1 từ Philippines chỉ huy) có mặt vào ngày 10 tháng 3. Với nhiệm vụ cơ bản là tiến hành các cuộc tấn công cảm tử, Không đoàn 205 được điều động tới Ishigaki Shima và Miyako Shima trong quần đảo Ryukyu khi trận Okinawa bắt đầu. Đơn vị chỉ nhận được ít máy bay thay thế cho những chiếc đã tiêu hao trong các phi vụ cảm tử, và đến cuối tháng 5 thì không thể tiếp tục tiến hành các phi vụ thường xuyên nữa.

Máy bay tiêm kích tàu sân bay A6M5 Type 0 (thường gọi là Zero-sen) là máy bay kamikaze phổ biến nhất. Mặc dù đã lỗi thời vào năm 1944 trong vai trò tiêm kích chiếm ưu thế trên không, song tốc độ và khả năng cơ động khiến nó rất phù hợp cho nhiệm vụ cảm tử. (Bộ sưu tập Peter M. Bowers, Bảo tàng Hàng không)

Máy bay ném bom bổ nhào D3A2 với thùng nhiên liệu có thể thả xuống, cuối năm 1944 thuộc Kokutai 55.

Một trong những máy bay kamikaze phổ biến là máy bay ném bom tàu sân bay D3A2 Type 99 (“Val”). Trong ảnh là chiếc Model 22, được trang bị một quả bom Type 99 No. 25 Model 1 nặng 551lb treo dưới bụng và hai quả Type 99 No. 6 Model 1 nặng 140lb treo dưới mỗi cánh. Nó đang được nhân viên mặt đất vẫy tay tiễn lên đường làm nhiệm vụ cảm tử. (via Osamu Tagaya)

Trong số nhiều máy bay cường kích được Hải quân Nhật sử dụng cho kamikaze có chiếc máy bay cường kích ném bom tàu sân bay B6N2 (mật danh Đồng minh là “Jill”). Được thiết kế để thay thế B5N “Kate” làm máy bay ném ngư lôi trên tàu sân bay, nó có thể thực hiện các nhiệm vụ ném bom hoặc phóng ngư lôi. Với tốc độ tối đa 299 dặm/giờ và khả năng mang tải trọng 1.764lb, “Jill” là một nền tảng kamikaze khá hiệu quả. (Getty Images)

Với độ hiệu quả tương đương với A6M Zero-sen của JAAF, chiếc Ki-43 “Oscar” có mặt với số lượng lớn trong các chiến dịch tuyệt vọng nhằm phòng thủ Philippines và Okinawa. Một trong những đơn vị được điều gấp tới Philippines sau các cuộc đổ bộ của Mỹ là Hiko Sentai số 20, đơn vị này đã bay tới sân bay Caloocan, gần Manila, từ Đài Loan vào ngày 22 tháng 10 năm 1944. Chiếc máy bay của Chutai số 1 thuộc đơn vị này nằm trong số 18 chiếc Ki-43-II được gửi tới Caloocan, và vào ngày 1 tháng 11 nó được điều đến sân bay Fabrica, trên đảo Negros, để tham gia trận chiến trên bầu trời Leyte. Phần lớn các phi công của Hiko Sentai số 20 còn non kinh nghiệm, thế nhưng họ lại bị ném thẳng vào chiến đấu. Kết quả là họ chịu tổn thất nặng nề khi cố gắng hộ tống các máy bay ném bom Ki-48 của JAAF thực hiện các cuộc tấn công cảm tử nhằm vào tàu chiến Mỹ trong vịnh Leyte. Cuối cùng, Hiko Sentai này cũng được lệnh hy sinh nốt số Ki-43 và phi công còn lại trong các đợt tấn công kamikaze, trang bị cho các “Oscar” như minh họa ở đây – với một quả bom nổ mạnh Type 92 nặng 551lb treo dưới cánh trái và một thùng dầu phụ 200 lít treo dưới cánh phải, cái sau vừa để kéo dài tầm bay của tiêm kích vừa để cân bằng trọng lượng của vũ khí.

Cuối cùng, chiếc Ki-43 trở thành máy bay kamikaze đông đảo nhất của JAAF. Sau khởi đầu còn dè dặt ở Philippines vì không muốn hy sinh các phi công dày dạn kinh nghiệm, JAAF đã tăng quy mô hoạt động kamikaze tại Okinawa và đến cuối chiến tranh thì hoàn toàn dốc toàn lực cho chiến dịch này. Trong bức ảnh nổi tiếng chụp ngày 12 tháng 4 năm 1945, các nữ sinh trung học ở Chiran, tỉnh Kagoshima, vẫy cành hoa anh đào tiễn biệt phi công kamikaze Trung úy Toshio Anazawa, thuộc Đơn vị Tấn công Đặc biệt Lục quân (đội Shinbu số 20). Máy bay của ông là một chiếc Ki-43-III mang bom nặng 551lb.

Đây là tàu khu trục lớp Fletcher USS Leutze (DD-481) được chụp vào tháng 4 năm 1944. Con tàu mang sơ đồ ngụy trang Measure 31, Design 16D. Chú ý năm khẩu pháo đơn 5 inch và dàn pháo 40mm giữa chiến tranh gồm năm tháp pháo đôi. Leutze đã hứng chịu một cuộc tấn công kamikaze vào ngày 6 tháng 4 năm 1945, gây ra hư hại nghiêm trọng dưới nước khiến tàu bị tuyên bố là tổn thất toàn bộ về mặt cấu trúc. (NARA)

Được chụp tại đây vào năm 1942, USS Fletcher (DD-445) là tàu dẫn đầu của lớp tàu khu trục Fletcher, với tổng cộng 175 chiếc được biên chế từ năm 1942 đến 1944. Là trụ cột của chiến dịch Thái Bình Dương của Hải quân Mỹ, các tàu khu trục lớp Fletcher, giống như tất cả các tàu chiến Mỹ đầu chiến tranh, có khả năng phòng không chưa đầy đủ. Điều này đòi hỏi phải được cải thiện liên tục trong suốt thời gian chiến tranh. (NARA)

Vũ khí phòng không tầm trung tiêu chuẩn của Hải quân Mỹ là pháo 40mm Bofors do Thụy Điển thiết kế. Đây là vũ khí tốt nhất thuộc loại này trong chiến tranh và đã có thành tích vững chắc trong việc đối phó thành công với các cuộc tấn công đường không thông thường. Tuy nhiên, chống lại kamikaze, pháo 40mm lại thiếu sức công phá để đạt hiệu quả hoàn toàn. (NARA)

Thậm chí kém hiệu quả hơn cả pháo 40mm Bofors, pháo phòng không hạng nhẹ tiêu chuẩn của Hải quân Mỹ, 20mm Oerlikon, tỏ ra bất lực trước kamikaze, bởi vì đầu đạn của nó không thể phá hủy được các máy bay đang lao đến. (NARA)

Thi thể của phi công cảm tử đã lao vào Intrepid ngày 25 tháng 11 năm 1944. Trong trường hợp này, sự hy sinh của một phi công cảm tử và chiếc máy bay của anh ta đã khiến Hải quân Mỹ mất 64 người chết và 35 người bị thương, buộc con tàu phải rút khỏi chiến đấu cho đến tháng 3 năm 1945. (NARA)

Một bức ảnh báo chí đương thời cho thấy một Đơn vị Tấn công Đặc biệt của Lục quân gồm những sinh viên đại học mới được huấn luyện đang đưa các tiêm kích Ki-43-III ra tiền tuyến vào mùa xuân năm 1945. Những chiếc máy bay này đều được trang bị hai thùng dầu phụ 200 lít và không mang bom, điều này thực sự cho thấy các phi công “Oscar” đang bay tới các căn cứ tiền phương mới, chứ không phải thực hiện một phi vụ cảm tử một đi không trở lại. (via Edward M. Young)

Cái giá con người của cuộc tấn công kamikaze được thể hiện trong hình ảnh này. Khi Essex bị tấn công vào ngày 25 tháng 11 năm 1944, chiếc máy bay cảm tử đã lao trúng phần boong bên trong từ các dàn pháo 20mm phía mạn trái đuôi tàu. Một trong các khẩu pháo được điều khiển bởi sáu nhân viên phục vụ, họ đã chiến đấu đến phút cuối và đều hy sinh. Một càng đáp của chiếc máy bay kamikaze có thể thấy ở phần trên của bức ảnh. (NARA)

GÓC NHÌN CỦA NGƯỜI NHẬT: Người phi công kamikaze này, đang lái chiếc tiêm kích Zero-sen của mình, đã tự đặt bản thân vào một vị trí hoàn hảo để giáng một đòn nghiêm trọng vào Hải quân Mỹ. Mục tiêu bên dưới anh ta là một tàu sân bay lớp Essex, mà thủy thủ đoàn của nó đã phát hiện muộn chiếc máy bay cảm tử đang thực hiện một đòn tấn công bổ nhào – viên phi công của Không lực Hải quân Đế quốc Nhật có thể đã lợi dụng mây để che giấu đường tiếp cận, hoặc áp sát tàu sân bay ở độ cao sát mặt biển trước khi kéo lên một cú leo dốc gắt rồi bổ nhào xuống trong cú lao chết chóc. Hàng loạt pháo thủ của con tàu đã bắt đầu khai hỏa vào chiếc Zero-sen bằng pháo phòng không 20mm và 40mm, cũng như một số phát đạn 5-inch, nhưng ở giai đoạn muộn như thế này của cuộc tấn công thì rất khó có khả năng ngăn chặn chiếc kamikaze khỏi việc đánh trúng con tàu. Thật vậy, nếu phi công Zero-sen không chùn bước vào khoảnh khắc cuối cùng, anh ta sẽ đâm trúng tàu. Nếu đủ điêu luyện, anh ta sẽ thả quả bom 551lb của mình trước khi lao vào tàu sân bay, càng gần thang nâng máy bay phía sau càng tốt – một trong những điểm yếu mà anh ta đã được huấn luyện để nhắm tới. Với số lượng lớn máy bay đang được bố trí trên boong cất hạ cánh, nhiều khả năng đều đã được nạp đầy nhiên liệu và vũ khí để chuẩn bị cho chu kỳ xuất kích tiếp theo, con tàu sân bay này sắp phải hứng chịu thiệt hại nghiêm trọng có thể đe dọa chính sự tồn tại của nó. (Tranh của Jim Laurier)

GÓC NHÌN CỦA NGƯỜI MỸ: Trong khung cảnh này, một khẩu pháo 20mm đang khai hỏa vào một tiêm kích Zero-sen có ý định lao vào một tàu sân bay của Hải quân Mỹ. Giá súng đơn này đang bắn từ khu vực phòng pháo ở mép boong tàu sân bay. Khẩu pháo Oerlikon 20mm là loại pháo phòng không được sản xuất nhiều nhất trong lịch sử Hải quân Mỹ, với hơn 88.000 khẩu được chế tạo. Hải quân Mỹ đã tiếp nhận khẩu pháo do Thụy Sĩ thiết kế này vào năm 1941, và loại vũ khí này có nhiều ưu điểm – tốc độ bắn cao 450 phát mỗi phút, nòng súng dễ thay thế và độ tin cậy cao khiến tình trạng kẹt đạn khó xảy ra. Vũ khí này được làm mát bằng không khí và đạn dược được cung cấp bởi các băng đạn tháo lắp chứa 60 viên. Giá súng không cần sử dụng năng lượng, khiến việc bố trí nó ở bất kỳ đâu có góc bắn thoáng trở nên dễ dàng.Việc ngắm và điều khiển được thực hiện bởi pháo thủ sử dụng tay cầm và bệ tỳ vai. Hệ thống ngắm ban đầu là thước ngắm mở, và cứ mỗi năm viên lại có một viên đạn vạch đường để hỗ trợ quan sát. Năm 1942, thước ngắm mở dần được thay thế bởi kính ngắm ổn định hồi chuyển Mk 14, giúp tăng cường đáng kể hiệu quả của khẩu pháo. Tất cả những điều này khiến Oerlikon 20mm trở thành một loại vũ khí hiệu quả để đối phó với các máy bay tấn công thông thường. Tuy nhiên, với đầu đạn chỉ nặng 0,27lb, khẩu pháo này không thích hợp để đối phó với các máy bay cảm tử kamikaze. (Tranh của Jim Laurier)

Đại tá “Jimmie” Thach, xuất hiện ở giữa bức ảnh, trên tàu sân bay USS Shangri-La (CV-38) cùng với Trợ lý Bộ trưởng Hải quân phụ trách Không quân, John Sullivan ở bên phải, và tư lệnh Lực lượng Đặc nhiệm 38, Phó Đô đốc John S. McCain, Sr., ở bên trái. Với cương vị Sĩ quan Tác chiến của TF 38, mối quan tâm chính của Thach là tìm ra cách để đánh bại mối đe dọa kamikaze, điều mà công nghệ thời đó đã chứng minh là bất khả thi. (NARA)