Lời tựa:


Như đã giới thiệu trong series, Seneca thực sự là nguồn cảm hứng Stoicism của mình. Đọc Seneca không chỉ là về triết học mà còn là một trải nghiệm nghệ thuật, khi những bài học, triết lý quan trọng được phản ánh qua những hình ảnh quen thuộc, bình dị và đời thường, thể hiện cái tinh tế trong quan sát của một thiên tài với sự từng trải của cuộc đời.  


Với hy vọng giới thiệu Stoicism đến với các bạn trẻ Việt Nam, xin gửi tới các bạn bản dịch những bức thư quan trọng nhất trong cuốn "Moral Letters to Lucilius", tác phẩm đã làm nên tên tuổi của Seneca và là một trong bộ ba cuốn sách nền tảng của Stoicism. 

Những bức thư đạo đức là tuyển tập các bức thư của triết gia Seneca về Chủ nghĩa Khắc Kỷ, nhằm trang bị cho con người hành trang để đối mặt và mỉm cười trước sóng gió của cuộc đời, đạt được sự bình thản trong tâm trí. Cuốn sách không chỉ về triết học, mà còn về trải nghiệm nghệ thuật, khi những bài học, triết lý quan trọng được phản ánh qua những hình ảnh quen thuộc, bình dị và đời thường, thể hiện cái tinh tế trong quan sát của một thiên tài.

Do không phải anh dịch thuật, nên bản dịch này hoàn toàn tập trung vào việc truyền tải thông điệp và hy vọng có thể giúp bạn cảm thấy dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với bản tiếng Anh, để có thể thấy cái hay cái đẹp trong việc sử dụng ngôn từ của Seneca (dù thực ra bản tiếng Anh cũng chỉ là một bản dịch). Một anh bạn người Ý của mình đã chia sẻ Seneca được đưa vào chương trình giảng dạy tại Ý như một bậc thầy về việc sử dụng ngôn từ. Vì vậy, xin cam đoan tất cả những gì khiến bạn cảm thấy trúc trắc từ bản dịch là bởi khả năng hạn chế của mình, và rất mong nhận được đóng góp của các cao nhân để bản dịch được hoàn thiện hơn. Sau khi hoàn thành mình sẽ tạo file pdf và chia sẻ free cho mọi người.
Bạn có thể đọc trước giới thiệu về Seneca ở đây:


Bức thư số 2: 

Bạn thân mến!
Qua thư bạn và những gì tôi nghe được, tôi bắt đầu có chút hy vọng nơi bạn: bạn không tự phá vỡ sự bình thản trong tâm hồn của mình bằng cách thường xuyên di chuyển từ nơi này sang nơi khác. Vì điều đó thể hiện một một điểm yếu của tâm trí. Với tôi, dấu hiệu đầu tiên của một trí tuệ sáng suốt là việc nó có thể ở nguyên 1 chỗ và dành thời gian cho chính nó.
Tuy nhiên, hãy cẩn thận, về việc đọc quá đa dạng về cả thể loại lẫn tác giả. Nó có thể là biểu hiện của tính hay thay đổi và thất thường. Nếu muốn thực sự tiếp nhận được gì đó từ việc đọc, bạn cần phải tập trung vào một số tác giả mà thôi. Người nào có mặt ở mọi nơi thì thực ra lại chả ở một nơi nào. Ai thường xuyên phải di chuyển (di cư) nhận thấy họ có rất nhiều nơi để về, nhưng không có những tình bạn sâu sắc và đáng trọng. Điều tương tự cũng sẽ xảy đến với những đọc giả không thể tạo mối liên kết chặt chẽ với một vài tác giả. Thức ăn không thể có lợi hay trở thành một phần của cơ thể nếu nó bị tống ra ngay sau khi ăn. Không gì ngăn cản sự phục hồi bằng việc thường xuyên thay đổi phương thuốc. Một vết thương không thể lành nếu bạn cứ liên tục thay băng, hay một cái cây con sẽ không thể sống khỏe nếu bạn cứ cấy đi cấy lại nó. Thực tế, không gì có hiệu quả khi nó chỉ thoáng qua cuộc đời ta mà thôi. Vì vậy, một số lượng lớn sách có thể khiến người đọc trở nên căng thẳng. Và vì bạn không thể đọc tất cả sách trên đời, tốt nhất là nên hài lòng với những gì bạn có để đọc.
"Nhưng gu sách của tôi có thể thay đổi theo thời gian", bạn nói. Vậy bạn để ý thử xem, kẻ kén ăn thì thường nhấm nháp mỗi thứ một chút; (có điều) khi thực đơn quá lắm món, thì thức ăn không còn bổ dưỡng nữa mà lại khiến dạ dày nôn nao. Vì vậy, chỉ nên đọc những tác giả đã chứng tỏ được giá trị của họ, và ngay cả khi bạn muốn đổi gió với một vài tên tuổi khác, cũng nhớ quay lại với những cái tên quen thuộc sau đó. Mỗi ngày hãy học lấy một vài điều giúp bạn đối mặt với nghèo khó, với cái chết, và những thứ thường bị cho là bất hạnh khác của cuộc sống. Và khi mà bạn đã đảo qua một vài chủ đề, hãy chọn lấy một trong số đó và suy nghĩ trong cả ngày hôm ấy.
Đó chính là điều tôi đang cố áp dụng, chọn ra một thứ để suy nghĩ sau khi đọc mỗi ngày. Hôm nay là câu nói này của Epicurus, vì thói quen của tôi là tìm hiểu về các trường phái đối lập, không phải như một kẻ đào ngũ, mà như một gián điệp:

Nghèo mà vẫn có thể lạc quan vui vẻ là một điều đáng trân trọng.


Thực vậy, đó đâu phải là nghèo khó nếu một người vẫn có thể vui vẻ: Người nghèo không phải là người có quá ít, mà là người mong muốn nhiều hơn thứ mình đang có. Việc có chục cân vàng cất giấu trong két sắt, hàng chục tỷ trong chứng khoán và trong thu nhập, liệu có nghĩa lý gì không khi điều duy nhất anh ta quan tâm là tài sản của người khác, hay những thứ mà anh ta vẫn chưa thể có được? Bạn hỏi đâu (nên) là giới hạn của giàu sang? Thứ nhất, có thứ bạn cần. Thứ hai, có đủ dùng.
👉 ĐỂ HIỂU THÊM VỀ CHỦ NGHĨA KHẮC KỶ VÀ THỰC HÀNH CÙNG SENECA, BẠN CÓ THỂ ĐẶT MUA BỘ SÁCH NGAY TẠI ĐÂY:
Bản tiếng Anh:
From Seneca to Lucilius

Greetings

1 From your letter and from what I hear, I am becoming quite hopeful about you: you are not disquieting yourself by running about from place to place. Thrashing around in that way indicates a mind in poor health. In my view, the first sign of a settled mind is that it can stay in one place and spend time with itself.

2 Be careful, though, about your reading in many authors and every type of book. It may be that there is something wayward and unstable in it. You must stay with a limited number of writers and be fed by them if you mean to derive anything that will dwell reliably with you. One who is everywhere is nowhere. Those who travel all the time find that they have many places to stay, but no friendships. The same thing necessarily happens to those who do not become intimate with any one author, but let everything rush right through them. 3 Food does not benefit or become part of the body when it is eaten and immediately expelled. Nothing impedes healing as much as frequent change of medications. A wound does not close up when one is always trying out diff erent dressings on it; a seedling that is transplanted repeatedly will never grow strong. Nothing, in fact, is of such utility that it benefits us merely in passing. A large number of books puts a strain on a person. So, since you cannot read everything you have, it is sufficient to have only the amount you can read.


4 “But I want to read different books at different times,” you say. The person of delicate digestion nibbles at this and that; when the diet is too varied, though, food does not nourish but only upsets the stomach. So read always from authors of proven worth; and if ever you are inclined to turn aside to others, return afterward to the previous ones. Obtain each day some aid against poverty, something against death, and likewise against other calamities. And when you have moved rapidly through many topics, select one to ponder that day and digest.

5 This is what I do as well, seizing on some item from among several things I have read. Today it is this, which I found in Epicurus - for it is my custom to cross even into the other camp, not as a deserter but as a spy:

Cheerful poverty is an honorable thing.

6 Indeed, it is not poverty if it is cheerful: the pauper is not the person who has too little but the one who desires more. What does it matter how much is stashed away in his strongbox or his warehouses, how much he has in livestock or in interest income, if he hangs on another’s possessions, computing not what has been gained but what there is yet to gain? Do you ask what is the limit of wealth? Having what one needs, first of all; then, having enough.

Farewell.
A Dreamer
Bạn nào có tâm muốn ủng hộ mình, chỉ xin ủng hộ Spiderum là mình vui rồi :)

Trần Việt Anh - STK: 0451000364912 (Vietcombank chi nhánh Thành Công, Hà Nội)

Các bài viết khác của tác giả:

Non-fiction Triết học