Dòng thoại ngắn khép lại mùa đầu tiên của series Pháp ‘Dix pour cent’ mình đang theo dõi trên Netflix. Nó đặc biệt đáng nhớ đối với mình, bởi lẽ giữa tâm bão Corona tràn ngập mặt báo, mạng xã hội, trên thời sự, nơi cửa miệng của mỗi người xung quanh, dù biết nỗi lo luôn thường trực, mình không khi nào ngừng suy nghĩ lạc quan và hướng sự chú ý của mình vào những điều tốt đẹp. Điện ảnh luôn luôn là câu trả lời, với mình thôi, hay là với cả rất nhiều người nữa. Chính vì lẽ đó, bất chấp cái lưng đau (đúng thế, ở tuổi 22, mình bị đau lưng), bất chấp khuyến cáo không đến nơi đông người và không gian kín, mình vẫn tìm đến rạp như một thói quen, như có một sự thôi thúc, hay chính nỗi nhớ khoảng không hẹp, màn ảnh rộng và lép bép tiếng bắp rang nơi sau ghế ngồi.

Cứ thế, ‘Little Women’ (tựa Việt: Những người phụ nữ nhỏ bé) là bộ phim chiếu rạp đầu tiên của mình trong năm 2020. Phim dựa trên cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà văn người Mỹ Louisa May Alcott được xuất bản lần đầu vào năm 1868 và là phiên bản làm lại thứ 7. Phiên bản lần này được chắp bút và đồng thời đạo diễn bởi Greta Gerwig, cái tên gắn với ‘Lady Bird’ (2017) – bộ phim từng nhận được đề cử Phim hay nhất của Oscars lần thứ 90. Lần này, ‘Little Women’ cũng nhận được đề cử tương tự, cùng với Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất (Saoirse Ronan), Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất (Florence Pugh) và Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất.

Phim có sự góp mặt của những cái tên cực kỳ nổi bật của điện ảnh Hollywood, như Saoirse Ronan – thủ vai chính trong ‘Lady Bird’, Laura Dern – kẻ hốt vàng tại khắp các Lễ trao giải năm nay nhờ màn trình diễn tuyệt vời trong ‘Marriage Story’, Timothée Chalamet, Emma Watson và Meryl Streep. Dàn cast đỉnh đã phần nào hứa hẹn một tác phẩm điện ảnh tròn trịa, song cùng lúc đó cũng đặt lên vai người làm ra nó những áp lực nặng nề vô hình.

Vậy, nếu hỏi phim có làm tròn nghĩa vụ điện ảnh của nó hay không, câu trả lời ngắn gọn, là có (chữ o kéo rất dài). Phim khép lại là cái kết đẹp nhất, là bản nhạc du dương có nốt trầm nốt bổng, là nụ cười mãn nguyện, là những cái gật đầu. Người xem sẽ bước ra khỏi rạp với trái tim được sưởi ấm và một cái đầu nhẹ tênh khỏi những âu lo. Phim cũng truyền đi những thông điệp về phụ nữ mạnh mẽ và không hề lỗi thời – những thông điệp mà mình tin là ai trong số những độc giả nữ của mình đều có thể cảm nhận thấy. Là phụ nữ, là con gái, bạn đều sẽ tìm thấy bản thân mình trong những người phụ nữ trong phim và chia sẻ sâu sắc với tất cả các nhân vật. Phim xây dựng tâm lý nhân vật rất tốt. Khán giả có thể dễ dàng nắm được và hiểu tính cách và diễn biến tâm lý của từng nhân vật – điều này cho thấy sự chuyển thể nhuần nhuyễn từ tác phẩm văn học gốc sang tác phẩm điện ảnh.

--------------------------------------

Tuy vậy, điều mình thích nhất ở phim là hình thức tự sự xen kẽ quá khứ và hiện tại, được làm nổi bật bằng hai gam màu trái tông là đỏ/vàng và xanh/đen, từ đó nêu bật sự tương phản giữa hai đầu thời gian tuyến tính, góp phần mạnh mẽ trong việc đẩy cảm xúc của người xem đi từ cung bậc này sang cung bậc khác. Câu chuyện điện ảnh được kể vô cùng hấp dẫn, chuyển cảnh edit thông minh, không rườm rà thừa mứa, hay là ‘rất Gerwig’. Cách thức tự sự này vừa khiến câu chuyện không bị nhàm chán, vừa giúp thắt mở câu chuyện cực kỳ nhịp nhàng – một yếu tố mình không thấy trong các tác phẩm làm lại trước (ít nhất là phiên bản gần nhất năm 1994). Ngôn ngữ điện ảnh đơn giản, dễ hiểu nhưng cực kỳ hiệu quả, mà vẫn đạt được dụng ý nghệ thuật.

Đánh giá về màn trình diễn của các diễn viên, nhìn chung, chúng ta có một dàn cast diễn xuất tròn vai, song ấn tượng của mình dừng lại ở Jo March, thủ vai bởi Saoirse Ronan. Một lần nữa, một màn trình diễn cảm xúc và vượt xa hai chữ “tròn vai”. Âm nhạc trong phim cũng được đầu tư hết sức tỉ mĩ, kì công và đã đóng góp tích cực vào việc đưa đẩy cảm xúc người xem. Hình ảnh trong phim chau chuốt, mang màu sắc Gerwig khá tương đồng nếu đặt sát cạnh ‘Lady Bird’ (2017) – một bộ phim mình cũng phải nhanh chân tới tận rạp xem bằng được.

Tóm gọn lại, ‘Little Women’ là một tác phẩm điện ảnh toàn diện và tròn trịa (well-rounded), đúng với kỳ vọng người ta đặt ra cho nó từ trong phôi thai. Mình không tìm ra được điểm hạn chế nào quá rõ ràng, bởi mọi yếu tố trong phim làm nên một bộ phim hay đều được hoàn thiện ở mức độ an toàn. Sự phá cách duy nhất nằm ở cách kể chuyện xáo trộn tuyến tính thì đã được thể hiện rất thành công rồi, nên mình không còn gì để phê bình nữa.

Ảnh hưởng của phim tới cá nhân mình, có lẽ không thể gói gọn trong một hai chữ, hay kể là một hai dòng. Trong phân cảnh tại đám cưới của cô chị Meg với anh chàng nhà giáo nghèo Brooke, câu thoại giữa Meg và dì March mình nhớ không chính xác, nhưng nôm na là “Sống cực khổ trong túp lều với người mình yêu, cũng còn khá hơn việc sống cô đơn trong một căn nhà lớn”. Kết hôn vì tiền, vì địa vị, hay nhân danh hai chữ “tình yêu”. Cô đơn một đời, tự tay chèo lái, hay chọn hạ mình, chọn nhượng bộ, chọn “làm phụ nữ”.

Hay phân đoạn Laurie bày tỏ tình cảm với Jo trên bãi cỏ, “Hôn nhân sẽ hủy hoại chúng ta, chỉ sau 2 năm thôi, và tin tớ đi cậu sẽ sớm hối hận vì mình đã lấy nhau”. Không có một lời nào có thể miêu tả hay hơn nỗi sợ hôn nhân – một thứ trách nhiệm dĩ nhiên trên vai những người phụ nữ, của Jo, hay của chính mình nữa, điều làm cho phân đoạn này thực sự chạm đến cá nhân mình. Đó là cái tôi lớn, nỗi sợ phải đương đầu với một mối quan hệ gắn bó nghiêm túc và bản ngã yêu tự do. Câu hỏi lại được đặt ra ở đây không chỉ là có kết hôn hay không, mà còn là kết hôn với ai, với người mình yêu hay là vì điều gì khác. Cái nhìn về hôn nhân cũng quan trọng không kém phần, đơn thuần là ‘giao ước kinh tế’, hay là sự cộng tác dài lâu giữa hai tâm hồn yêu nhau.

Mỗi khán giả sẽ tự tìm thấy cho riêng mình những thông điệp nhân văn sâu sắc sau khi thưởng thức bộ phim. Đối với mình, ngoài việc lột tả những cái gì ‘rất phụ nữ’ – trách nhiệm, kỳ vọng và định kiến, phim còn là khúc nhạc đẹp về tình cảm chân thành, sâu sắc giữa những người thân trong gia đình. Sao nhỉ, cuộc đời quá ngắn để chị và em có thể tức giận với nhau.

Phim là một bữa tiệc trà chiều đầy đặn, hấp dẫn, với đầy đủ hương vị và cung bậc. Nhẹ nhàng, nhưng vẫn cực kỳ cuốn hút. Phim không hề kén người xem và sẽ là một lựa chọn vô cùng hợp lý để xem cùng người yêu, gia đình, bạn bè hay bất cứ ai, trong bất cứ hoàn cảnh hay mối quan hệ nào. Hãy xem phim với một tâm thế thật thư thái, một cái tôi thật “mở” để được hòa mình vào thế giới nhỏ bé của những người phụ nữ không hề nhỏ bé.