Odin (Thần Thoại)

Thần Odin (tiếng Bắc Âu cổ: Óðinn) là vị thần đứng đầu trong thế giới thần thoại Bắc Âu và cũng là vua của "thị tộc" thần thánh Aesir. Ông là vị thần chiến tranh, có khả năng quyết định chiến thắng trong những trận chiến và cũng là thần của sự khôn ngoan.

Trong suốt lịch sử châu Âu được ghi lại, Odin xuất hiện như một vị thần nổi bật, cho từ sự kiện lịch sử là La Mã chiếm đóng ở vùng Germania (năm 12 trước Công nguyên) cho đến các sự kiện mở rộng lãnh thổ trong Thời kỳ di cư (thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ thứ 6 CE) và Thời đại Viking (thứ 8 đến Thế kỷ 11 CE). Trong thời kỳ và niên đại sau đó, văn hóa dân gian nông thôn của người Đức ở Châu Âu tiếp tục tôn thờ Odin. Các tài liệu tham khảo về Odin cho thấy ông xuất hiện ở các địa danh trên khắp các khu vực trong lịch sử của các dân tộc Đức cổ đại.

Trong các tài liệu tiếng Anh cổ, Odin giữ một vị trí đặc biệt là một nhân vật tổ tiên xuất thân giữa tầng lớp hoàng gia, và ông thường được gọi là một nhân vật sáng lập trong số các dân tộc Đức khác, như Langobards. Các hình thức tên của ông xuất hiện thường xuyên trong suốt kỷ lục tiếng Đức, mặc dù các câu chuyện liên quan đến Odin chủ yếu được tìm thấy trong các tác phẩm Thần Thoại Bắc Âu được ghi lại ở Iceland (khoảng thế kỷ 13). Những văn bản này chiếm phần lớn trong dữ liệu hiện đại về thần thoại Bắc Âu.

Các văn bản của người Bắc Âu cũ miêu tả Odin là một người có râu và râu dài, thường xuyên cầm một cây giáo tên là Gungnir và mặc áo choàng và đội mũ rộng vành. Ông ta thường đi cùng với những người bạn động vật và gia đình của mình, những con sói Geri và Freki và những con quạ Huginn và Muninn, những người mang đến cho anh ta thông tin từ khắp Midgard, và cưỡi con rắn tám chân Sleipnir bay trên bầu trời. Odin là con trai của Bestla và Borr và có hai anh em, Vili và Vé. Trong lịch sử cho thất Odin được chứng thực là có nhiều con trai, nổi tiếng nhất là các vị thần Thor (Jorð) và Baldr (với Frigg), và còn hàng trăm cái tên khác. Trong các văn bản này, ông ta luôn muốn tìm kiếm nguồn kiến thức lớn hơn, vào thời kì đó ông đã che đậy sự thật (bằng cách sử dụng Mead of Poetry), đánh cuợc với vợ Frigg về kết quả của việc thanh lộc và tạo ra thế giới bằng cách giết chết Nguyên thủy là Ymir và ban tặng sự sống cho hai người đầu tiên Ask và Embla. Odin có mối liên hệ đặc biệt với Yule, và kiến thức của cả nhân loại về chữ cổ đại (rune) và thơ cũng được gắn liền với hình tượng Odin, mang lại cho Odin những phẩm chất của người anh hùng dân tộc.

Trong những tài liệu về Thần Thoại Bắc Âu cổ, có đề cập tới những người phụ nữ (các Valkyries) liên kết chiến trường với các vị thần, và cho phép Odin giám sát trận chiến từ Valhalla, nơi mà ông ta sẽ nhận được một nửa linh hồn của các chiên binh đã chết trong trận chiến ( được gọi là Einherjar). Nửa còn lại được nữ thần Freyja đưa tới Fólkvangr và để đầu thai cho kiếp sau. Odin đã rất tin vào lời tiên tri của Thần Trí Tuệ Mímir, và trong các sự kiện đã được báo trước của Ragnarök, Odin được mô tả rằng, ông dẫn đoàn quân linh hồn Einherjar vào trận chiến trước khi bị con sói Fenrir tiêu diệt. Trong câu truyện dân gian sau này, Odin xuất hiện với tư cách là thủ lĩnh của hội Wild Hunt, một đoàn quân của người chết riễu hành qua bầu trời trong mùa đông lạnh giá. Trong các tài liệu tiếng Anh và Bắc Âu cổ, Odin được kết hợp bằng bùa chú và nhiều hình thức ma thuật khác.

Trong Edda, Odin được đề cập trong một số bài thơ Voluspá, Hávamál và một số bài thơ khác.

Trong Voluspá, Odin triệu hồn nữ volva lên để hỏi về tương lai của thế giới và vũ trụ. Lời tiên báo của Volva trải dài từ khi khai thiên lập địa đến lúc xảy ra tận thế hay Ragnarok. Đầu tiên là Odin, Ve và Vili (hoặc Hoenir và Lodur) tạo ra con người. Trong xtăngxtơ 17, volva đã nói

Ǫnd þau né átto, óð þau né hǫfðo,lá né læti né lito góða.Ǫnd gaf Óðinn, óð gaf Hœnir,lá gaf Lóðurr ok lito góða.Tạm dịchLinh hồn chẳng thuộc về con người cũng như cảm xúcGiọt máu chẳng tồn tại, cũng như sắc tháiOdin ban linh hồn, Hoenir tặng cảm xúcLodur phú máu đào, và vẻ bên ngoài

Như vậy Ask và Embla được tam thần tạo ra, họ chính là thủy tổ của loài người (thế hệ trước Ragnarok). Tiếp theo sau khi tạo ra loài người, mặt trăng và mặt trời cùng các vì sao, là thời kỳ hoàng kim của các vị thần. Nhưng thời kỳ này chóng tàn đến thời đại khủng hoảng của các vị thần, tiêu biểu là Chiến tranh thị tộc Aesir - Vanir diễn ác liệt sau khi phe Aesir cố gắng giết nữ thần Gullveig được miêu tả trong xtăngxtơ 23 - 24 (Cổ Edda), trong bài thơ Skáldskaparmál, Tân Edda hoặc trong Yngling Saga, Heimskringla (của Snorri Sturluson)

Volva kể diễn biến tương lai cho Odin. Trong đó có việc thần phải hy sinh một con mắt của mình để đổi lấy sự khôn ngoan bằng cách uống nước suối Mímisbrunnr, nơi thần Mimir cai quản. Và cuối cùng là khắc họa lại ngày Ragnarok, quang cảnh trận chiến cuối cùng trên cánh đồng Vígríðr.

Được thể hiện rõ nhất ở phần thứ ba là Rúnatal, thần Odin có công trong việc tìm ra và phổ biến cổ ngữ Rune hay cụ thể là bảng chữ cái Fuþark[2]. Trong xtăngxtơ 139 - 140, Odin đã tự hiến tế bản thân bằng cách treo ngược lên ngọn cây Yggdrasil để có thể học được chữ cái Rune.

Tạm dịch

Mặt khác ở phần thứ hai, từ xtăngxtơ 104 - 10, đã miêu tả cảnh Odin lấy lại được rượu mật ong từ máu của thần thông thái Kvasir như sau

Có một người khổng lồ tên là Vafthrundnir nổi tiếng với những kiến thức sâu rộng về vũ trụ và các vị thần. Odin nghe danh liền tìm tới để đấu trí với hắn bất chấp lời khuyên can của vợ mình là nữ thần Frigg. Thần giả danh thành Gagnrad và đến nói với hắn là thử thách trí tuệ xem có thông minh như đồn đại không. Hắn kiêu ngạo đáp: "Đến lúc phát hiện mình không thông thái bằng ta, anh cũng đừng có trốn đi đấy. Trước lúc đó, cứ ngồi xuống đi rồi thử xem ai trong chúng ta thông thái hơn." Gagnrad từ chối. Vafthrundnir đáp: "Nếu anh đã chọn ngồi xuống đất thì hãy bắt đầu thôi nào." Cả hai cùng thỏa thuận nếu ai thua sẽ bị người chiến thắng lấy đầu.

Cả hai bên đối đáp quyết liệt. Nhưng đến khi Gagnrad hỏi: "Odin đã thì thầm gì vào tai Balder khi Balder đặt lên giàn hỏa thiêu ?". Tên khổng lồ đã chấp nhận thua cuộc, và biết được kẻ thách đố không ai khác ngoài Odin. Sau khi tên Vafthrundnir bị giết chết, Odin trở thành người khôn ngoan nhất.

Vua Raudung có hai người con trai là Agnar và Geirroed. Trong một lần chèo xuồng đi chơi, cả hai anh em dạt ra khơi xa gặp cơn bão điên cuồng đang gào thét, thuyền của họ trội dạt ra đảo xa. Tại đây hai anh em gặp được hai vợ chồng nhận nuôi, người chồng thì nuôi Geirroed còn người vợ thì nhận Agnar làm con nuôi. Hai vợ chồng người nông dân ở đây chính là Odin và Frigg. Khi mùa xuân đến, họ tặng cho Agnar và Geirroed một chiếc thuyền. Khi chiếc thuyền vừa cập đất liền, Geirroed nhảy phắt lên bờ rồi đẩy con thuyền cùng Agnar ra ngoài đảo rồi nói; "Hãy đi với quỷ khổng lồ đi." Chiếc thuyền trôi dạt ra biển, rong khi Geirroed chạy về trong sự chào đón vui mừng của mọi người. Khi vua Raydung băng hà, Geirrod đăng quang trở thành người nổi tiếng.

Một ngày, Odin và Frigg ngồi trên chiếc ghế Lidskjalf nhìn xuống thế giới. Odin hỏi Frigg: "Nàng có nhìn thấy con nuôi của nàng đang ở trong hang đằng kia với một nữ khổng lồ và sinh con với ả ta không? Còn đứa con đỡ đầu của ta lại làm vua một vùng đất." Frigg liền đáp: "Thế nhưng cậu ra quá keo kiệt thức ăn tiếp đãi khách khứa khi thấy có nhiều người đến chỗ mình." Cho rằng đó là hiểu lầm, Frigg và Odin đánh cược với nhau. Frigg sai nữ thần Fulla truyền lệnh xuống Geirroed hãy cẩn thận với một phù thủy đang đến với vương quốc của mình với âm mưu buông lời nguyền rủa xuống đất nước của Geirroed, đặc điểm để nhận biết người ấy là không có con chó nào dám bén mảng lại gần. Nhưng Geirroed không những xem nhẹ lời cảnh cáo đó mà còn xuống lệnh bắt giữ kẻ đó. Người bắt giữ mặc áo choàng xanh tự giới thiệu là Grimnir (chính là Odin). Khi bị áp giải đến trước mặt nhà vua, Grimnir không biện luận bất kỳ điều gì. Nhà vua ra lệnh trói Odin và ném vào giữa 2 ngọn lửa trong vòng 8 ngày đêm.

Bấy giờ Geirroed có người con trai là Agnar, đặt tên theo người anh mình. Agnar đến thăm Grimnir, cho thần uống một cốc đầy và xin lỗi cho hành động ác độc của cha cậu vì đã tra tấn người vô tội. Grimnir uống một hơi hết cạn chiếc cốc, cùng lúc đó lửa nóng đã cháy xém cả áo choàng. Ngài hát và vè ca ngợi Agnar, liệt kê những lãnh địa của chư thần cũng như cuộc sống sinh hoạt ở Valhalla, cây tần bì Yggdrasil, tiên nữ Valkyries, con ngựa thần mặt trời và sói Skoll, sự kiến tạo thế giới. Cuối cùng khi Grimnir nói tên thật của mình thì Geirroed nhận ra người mình tra tấn chính là Odin, hành động đó đã khiến Odin bỏ rơi hắn. Hắn nhảy tới định giúp cho Odin thoát khỏi ngọn lửa thì Geirroesd ngay lập tức ngã và thanh thanh kiếm từ tay hắn trượt ra đâm xuyên qua thân Geirroed. Sau khi Geirroed tắt thở, Odin biến mất. Agnar được người dân suy tôn lên làm quân chủ và cai trị vương quốc trong rất nhiều năm.

Sau khi Freyr trao cho Skinir thanh kiếm của mình và lấy được vợ là nữ khổng lồ Geidr, Odin đã nói đó chính là sự trừng phạt của ngày dành cho Freyr khi thần lén ngồi lên ngai vàng Lidskjalf.

Lokasenna (sau này gọi là Ægisdrekka) miêu tả lại cảnh Loki gây gổ với các vị thần (trong số đó có Odin) trong buổi tiệc của Ægir. Loki nhục mạ Odin sau khi thần can Loki với nữ thần Gefjon. Hắn đã mắng: "Ông thì lúc nào cũng ban chiến thắng cho những kẻ hèn nhát và thua trận." Ngay lập tức Odin đáp trả bằng câu nhục mạ không kém: "Còn ngươi đã sống suốt tám mùa đông dưới lòng đất với thân phận một con đàn bà vắt sữa bò.". Loki tiếp tục chê Odin thiếu nam tính khi thực hiện của phép thuật Seid của volva ở đảo Samsey và nhiều cái khác nữa.

Thần Odin là con của thần Bórr và cô gái người khổng lồ Bestla, là anh cả trong số ba anh em. Hai người còn lại là thần Ve và Vili.

Vợ của thần Odin là nữ thần Frigg, nữ hoàng của các vị thần. Hai người có với nhau hai người con là thần quang minh Balder hiền lành và cao quý, và thần khiếm thị Höðr. Ngoài Frigg, ông còn có con với rất nhiều người phụ nữ khác như:

Odin có một cung điện cho riêng mình gọi là Valaskjalf. Nơi đó có mái vòm bằng bạc và là nơi đặt chiếc ngai vàng Hlidskialf. Nó cho phép ông có thể ngồi một chỗ mà có thể nhìn bao quát toàn bộ chín thế giới.

Cung điện thứ hai là Gladheim, nơi ông họp mặt mười hai vị quan tòa để phán xét, sửa đổi những điều luật trên thế giới. Ngoài ra, Odin còn cho xây dựng cung điện Valhalla, được biết đến như là "thánh đường của chiến binh bất tử". Ở đó, linh hồn của những binh lính đã chiến đấu một cách dũng cảm và tử trận có thể sống lại để chờ đợi cho đến khi cuộc chiến tận thế Ragnarok xảy ra.

Thần Odin có một con ngựa tám chân được mệnh danh là chạy nhanh nhất thế giới tên là Sleipnir. Nó là con của thần Loki (trong lốt ngựa cái) và ngựa thần Svaðilfari của thế giới người khổng lồ. Thần đặc biệt yêu quý con vật này và thường nhân lúc rảnh rỗi cưỡi trên lưng nó vừa đi du ngoạn, vừa để xem xét tình hình thế gian. Hai con quạ, Hugin và Munin (Suy nghĩ và Trí nhớ) thường giúp đỡ ông bằng cách hằng ngày bay khắp nơi và đến tối mang thông tin về. Hai con sói Geri và Freki cũng ngày đêm túc trực bên ông để bảo vệ. Odin chỉ có thể uống rượu nho hoặc rượu mật ong và toàn bộ thức ăn mọi người dành cho, ông đều cho hai con sói ăn hết cả.