Nghỉ hưu...

Bố mẹ mình vừa nghỉ hưu cùng một lúc.

Sau 40 năm làm việc, công tác với mức lương trước khi nghỉ hưu là 20 triệu một tháng thì bố mẹ mình về hưu với mức lương hàng tháng là 5 triệu.

Con số này làm cho mình phải tự đặt một câu hỏi lớn “Số tiền này có đủ để bố mẹ mình sống hàng tháng hay không?”

Trường hợp 1: Nếu không đủ vậy thì còng lưng làm việc liên tục 40 năm trời, 2/3 cuộc đời làm việc liên tục không nghỉ chỉ để có mức lương hưu không đủ sống vậy có đáng hay không?
Trường hợp 2: Nếu đủ, vậy thì nếu chỉ 5 triệu 1 tháng là đủ chi phí, bố mẹ mình có cần phải làm việc cật lực đến tận 40 năm hay không?

Dù là trường hợp 1 hay 2 thì nghĩ kiểu gì cũng thấy làm việc 40 năm để đổi lấy mức lương hưu 5 triệu một tháng cũng thấy vô lý.
Và hơn nữa, đây là chưa hề tính các tác nhân khác như lạm phát, chính trị bất ổn, bệnh tật bất chợt khiến cho khoản lương hưu đó chắc chắn không thể đủ nuôi bố mẹ mình thêm 10 – 20 năm nữa.  Tất nhiên là bố mẹ mình vẫn có mình để nuôi bố mẹ, những điều mình thực sự muốn nói ở đây chính là vấn đề về TỰ CHỦ TÀI CHÍNH
Tự chủ tài chính hay Độc lập tài chính (Financial Independence) theo định nghĩa của Wikipedia là “Tình trạng có đủ thu nhập để trang trải chi phí sinh hoạt cho phần còn lại của cuộc đời mà không phải làm việc hoặc phụ thuộc vào người khác”.

Nếu đi làm 40 năm mà không tự chủ tài chính được, thì thực sự hình thức chỉ có làm công ăn lương này có vấn đề. Bố mẹ mình không phải là trường hợp duy nhất, và mình tin là có rất nhiều người thế hệ Baby boomers đều đi theo con đường của Nghỉ hưu truyền thống (Traditional Retirement).

Một mặt, hình thức này có ưu điểm là bạn có rất rất nhiều thời gian, tầm 30-40 năm để tích lũy tiền bạc và kinh nghiệm trước khi không thể đi làm nữa. Nếu biết tiết kiệm thì có lẽ cũng có kha khá tiền để dành đến lúc nghỉ hưu.
Mặt khác, hình thức này có 2 nhược điểm rất rõ ràng: (1) Bạn có chắc mình sống lâu đến khi được nhận lương hưu hay không? và (2) số tiền bạn kiếm được cộng với đồng lương hưu liệu có đủ để bạn sống đến cuối đời, it nhất là 10-15 năm nữa với sự lạm phát gia tăng hằng năm hay không?
Đó là chưa kể khi bạn phụ thuộc vào nguồn thu nhập duy nhất đến từ lương, thì khi chẳng may mất việc nhiều do bất cứ lý do gì thì hoàn toàn không thể tự chủ tài chính cho bản thân được nữa.

Chuẩn bị Kế hoạch nghỉ hưu (Retirement plan) thực sự rất quan trọng. Bởi vì nghỉ hưu là khi bạn từ bỏ quá trình làm công ăn lương để đi vào trạng thái tự do nghỉ ngơi. Và vì thế để nghỉ hưu được, bạn nhất định phải có một số tiền đủ lớn để tự trang trải mà không cần phải làm việc cho đến khi bạn chết. Tóm lại trước khi yêu bạn cần phải đạt được trạng thái là Tự chủ tài chính. Và để đạt được trạng thái đó, bạn cần phải có một Kế hoạch nghỉ hưu được chuẩn bị thật kỹ càng.

Có rất nhiều cách để nghỉ hưu chứ không chỉ có một cách Nghỉ hưu truyền thống như mình nói ở trên. Dù nghỉ hưu theo cách nào thì mục đích của Kế hoạch nghỉ hưu cũng sẽ không thay đổi đó là tạo được dòng tiền nhất định hoặc kiếm được một khoản tiền nhất định để bạn không cần phải đi làm nhưng vẫn có đủ tiền để hỗ trợ bản thân.

Vậy làm thế nào để xác định được số tiền  mình cần có trước khi nghỉ hưu?

Có thể bạn đã nghe nói đến “Quy tắc 25x”. Hiểu đơn giản là bạn cần số tiền gấp 25 lần tổng chi phí hằng năm của bạn để nghỉ hưu yên ổn.

Giả sử như ví dụ trên, nếu bố mẹ mình chỉ cần 5 triệu/tháng để sống. Vậy là tổng chi phí 1 năm sẽ là 60 triệu. Gấp 25 lần lên là 1,5 tỷ. Vậy tức là để nghỉ hưu yên ổn, bố mẹ mình cần ít nhất 1,5 tỷ mỗi người.
Với mức lương 20 triệu/tháng, trừ hết mọi chi phí, giả sử bố mẹ mình để ra được 10 triệu/tháng. Như vậy, có thể dễ dàng tính được là bố mẹ mình chỉ cần 1,5 tỷ/10 triệu/12 tháng = 12,5 năm để đạt được Tự chủ tài chính! Chứ không phải là 40 năm!!!!

Vậy câu hỏi đặt ra là: Nếu 25 lần số chi phí một năm, tức là nhiều nhất là 25 năm mình sẽ hết tiền đúng không? Vậy là từ năm 26 trở đi sẽ phải quay lại làm việc đúng không?

Câu trả lời: Không phải như vậy!

1,5 tỷ này không phải là cứ để tiền mặt nhàn rỗi như vậy rồi tiêu dần, mà là số tiền để bố mẹ cần phải đầu tư với lãi suất kỳ vọng là 4%/năm. Tức là bố mẹ mình sẽ phải xây dựng danh mục đầu tư với lãi suất kỳ vọng 4%/năm, thì mỗi năm bố mẹ sẽ có thêm 1,5 tỷ x 4% = 60 triệu – bằng đúng chi phí cần dùng trong vòng một năm! Tức là bố mẹ mình không hề tiêu lẹm vào 1,5 tỷ kia mà nó sẽ ở đó mãi mãi và cung cấp cho bố mẹ mình 60 triệu mỗi năm vĩnh viên! Đây chính là Quy tắc 4%

Hãy tưởng tượng là 1,5 tỷ  đó là một cái cây bạn trồng và chăm bẵm suốt 12,5 năm và giờ nó có khả năng tự sinh sôi nảy nở ra quả trái để nuôi sống bạn vậy.
Hiểu được điều này là rất quan trọng. Tiết kiệm tiền để nghỉ hưu không phải là bạn cứ để tiền mặt như thế vì sớm hay muộn, kể cả khi không có lạm phát đi chăng nữa thì số tiền đó cũng sẽ chỉ đủ cho bạn một khoảng thời gian nhất định mà thôi, chứ không thể biến thành một cỗ máy tạo ra thu nhập thụ động được. Đây chính là điều cốt lõi của nghỉ hưu. Hãy kiếm đủ số tiền gấp hai mươi lăm lần chi phí hằng năm đầu tư số tiền đó để tôi ra tầm 4-7 % một năm.

Dựa vào quy luật này thay vì nghỉ hưu truyền thông (Traditional Retirement), có 5 cách nghỉ hưu sau đây được nhắc đến nhiều nhất: Lean fire, Fat fire, Coast fire, Barista fire và Mini retirements

Giờ mình sẽ nói về từng hình thức nghỉ hưu một:

Lean = thịt nạc. Đây là kiểu nghỉ hưu khá là phổ biến và không quá khó để đạt được.

Lean fire tập trung vào Frugality -  sống tằn tiện. Đó là hình thức nghỉ hưu mà khi bạn giảm thiểu tối đa chi phí hằng năm của bản thân.
Ví dụ như bố mẹ mình ở trên kia, mặc dù kiếm được 20 triệu/tháng nhưng chi tiêu chỉ cần 5triệu/tháng. Vậy nếu mỗi tháng bố mẹ mình để ra được 10 triệu, thì chị sau 12,5 năm là có được 1,5 tỷ như mình phân tích ở trên để nghỉ hưu an nhàn. Và vì thế thay vì đi làm 40 năm, bố mẹ mình chỉ cần đi làm 12,5 năm, tích lũy đủ số tiền 1,5 tỷ, xây dựng danh mục đầu tư để kiếm được 4% một năm.
Một ví dụ khác, rất rất phổ biến luôn, đó là những người ở các nước phát triển như Mỹ, Nhật, Châu Âu với mức thu nhập rất rất cao tầm 2000 đô tức là tầm 40 triệu/tháng. Những người này thường có xu hướng đi làm một thời gian, rồi chuyển đến sống tại các nước đang phát triển ở Đông Nam Á như là Việt Nam, Thái Lan, Lào để giảm thiểu tối đa chi phí.

Ví dụ một người sống ở Nhật với mức thu nhập đi làm full time thì tối thiểu cũng kiếm được 40 triệu/tháng. Họ chi tiêu hết 20 triệu/tháng và tiết kiệm được 20 triệu.

Giả sử người này dự tính sẽ nghỉ hưu ở Việt Nam với chi phí hàng tháng là 10 triệu. Áp dụng quy tắc 25x sẽ dễ dàng tính được người này cần 10 triệu x 12 tháng x 25 = 3 tỷ để nghỉ hưu tại Việt Nam.  
Để kiếm được 3 tỷ này, người Nhật cần phải làm việc 3 tỷ/ 20 triệu (tiết kiệm)/12 = 12,5 năm. Vậy tức là thay vì làm việc 30-40 năm, người Nhật này chỉ cần làm việc 12,5 năm là có thể nghỉ hưu sung sướng tiện nghi ở Việt Nam rồi.

(Ầy dà, viết đến đây mới thấy số mình sinh ra ở các nước đang phát triển thì không được hưởng những lợi thế tự nhiên này nhỉ)

Hình thức này khá là phù hợp với những người theo chur nghĩa Minimalism, không cần quá nhiều vật chất trong cuộc sống hàng ngày.

2. Fat fire

Fat = thịt béo. Hình thức này chỉ cần nghe thôi là đã thấy ngược lại hoàn toàn với hình thức Lean (thịt nạc) ở trên.

Nếu Lean fire là bạn đi theo frugality, chủ nghĩa sống tằn tiện để tối thiểu hóa chi phí thì Fat fire tập trung vào tối đa hóa nguồn thu nhập, để bạn không cần phải cắt bỏ chi tiêu của bản thân, vẫn có thể tiêu vào những sở thích xa hoa của mình mà vẫn Tự chủ tài chính và nghỉ hưu sớm đc.

Một ví dụ điển hình chính là các tỷ phú. Bạn thấy Jeff Bezos hay Bill Gates hoàn toàn có thể nghỉ hưu mà không cần phải làm việc luôn và ngay. Với số tài sản lên đến 182 tỷ đô la thì các ông ý có thể tiêu cả nửa tỷ đô một tháng thì cũng chỉ mất 6 tỷ đô /năm, gấp 25x lên thì cũng chỉ là 150 tỷ đô, vẫn chưa thấm gì so với số tiền 182 tỷ đô vẫn tiếp tục sinh sôi này nở của ông ý.
Mặc dù khác với Lean fire nhưng về bản chất thì vẫn là áp dụng kiểu quy tắc 25x và quy tắc 4%.
Nếu chi tiêu của bạn lên đến 50 triêu thay vì 5 triệu thì bạn sẽ cần đến 15 tỷ thay vì 1,5 tỷ.

Để đạt được số tiền 15 tỷ đó, bạn sẽ cần phải làm một công việc với mức lương chót vót sở hữu những kỹ năng chuyên nghiệp cao “highly professional skills” với mức thu nhập trên 100 triệu mỗi tháng. Hoặc là bạn sẽ phải là một người làm kinh doanh, đầu tư giỏi để đạt được số tiền đó nhanh nhất có thể.
Hình thức này có ưu điểm là bạn không cần phải cắt bỏ chi tiêu của bản thân, bạn vẫn có thể giữ nguyên lifestyle của mình với những sở thích đắt tiền như đi Spa, tập Gym, xem phim và đi du lịch. Và để đạt được điều đó thì bạn cần phải sử hữu một hoặc nhiều kỹ năng mà khó ai có được, hoặc bạn phải sở hữu những công ty kinh doanh hoặc danh mục đầu tư với lại suất cao.

Coast = trượt đến

Khác với 2 hình thức ở trên là tập trung vào “nghỉ hưu sớm”, hình thức này tập trung vào sức mạnh của lãi kép, và, bạn, vẫn sẽ làm việc, chứ không nghỉ hưu sớm.

Từ từ đừng thất vọng vội, để mình giải thích ngay đây.
Coast fire có nghĩa là bạn dành đủ số tiền tiết kiệm cần có để nghỉ hưu ở tuổi còn rất trẻ, tầm 20-30 tuổi, và đem số tiền tiết kiệm đó đi đầu tư lấy lãi kép và, quên nó đi.... Hãy để nó tự trượt (coast) đến số tiền đó bạn cần có ở độ tuổi nghỉ hưu.

Ví dụ, bạn dự định mình sẽ nghỉ hưu năm 65 tuổi và lúc đó sẽ cần 20 triệu/tháng để sống. Tức là, theo luật 25x bạn sẽ cần tầm 6 tỷ để nghỉ hưu thoải mái và an toàn. Giả sử hiện bạn đang 25 tuổi và muốn đạt Coast fire vào năm 30 tuổi. Bạn kỳ vọng rằng bạn sẽ có lãi kép tầm 7%/năm. Như vậy để đạt được 6 tỷ vào năm 65 tuổi, bạn cần bao nhiều tiền vào năm 30 tuổi?

Áp dụng công thức FV = PV x (1+r) ^ t

Với FV = 6 tỷ, r = 7% và t = 35 năm, có thể dễ dàng tính được bạn sẽ cần 561 triệu vào năm 30 tuổi.

Cái hay của coastfire đó là bạn tiết kiệm càng sớm bao nhiêu thì số tiền bạn cần kiếm càng ít bất nhiêu.

Ví dụ nếu muốn đạt 6 tỷ vào năm 65 tuổi, bạn cần tiết kiệm:

285 triệu vào năm 20 tuổi HOẶC

561 triệu vào năm 30 tuổi HOẶC

1,1 tỷ vào năm 40 tuổi HOẶC

2,1 tỷ vào năm 50 tuổi.

Tuy nhiên, nếu đi theo con đường của Coast fire thì vẫn làm việc để chi trả chi phí cho đến khi bạn đạt số tuổi nghỉ hưu, chỉ khác là bạn không cần phải suy nghĩ đến việc tiết kiệm cho nghỉ hưu nữa. Nếu bạn không phải là người giỏi tiết kiệm cả đời cho lắm thì đây cũng là một cái nghỉ hưu để bạn lên kế hoạch cho bản thân. Cách tiết kiệm này được cộng đồng phải đánh giá là dễ đạt nhất.Nghĩ 6 tỷ, 10 tỷ thi khó nhưng nếu bạn biết tận dụng sức mạnh của lại kép thì số tiền bạn cần tiết kiệm 20-30 năm sau đó thực sự không khó để đạt được chút nào.

Tuy nhiên, nhược điểm là (1) bạn vẫn phải đi làm và (2) không phải lúc nào lãi kép cũng như kỳ vọng của bạn. Lạm phát, kinh tế chính trị bất ổn hoàn toàn có thể làm cho tiền của bạn bay hơi nhanh chóng trước khi bạn 65 tuổi. Vì thế, Coast fire có thể đặt được sớm nhất nhưng nó cũng nên sử dụng kết hợp nhiều hình thức khác chứ không chỉ trông mong mỗi vào khoản nghỉ hưu này được.

Barista = Người pha chế. Ám chỉ những công việc mà bạn đam mê nhưng mức lương lại không cao.

Hình thức này không phải là nghỉ hoàn toàn mà là “Semi-retirement". Nó kiểu mix giữa 3 kiểu nghỉ hưu nói ở trên.

Giả sử bạn có thể thanh toán tất cả các chi phí đều của mình như thực phẩm, chỗ ở quần áo với số tiền 120 triệu mỗi năm (10 triệu/tháng). Các chi phí không thiết yếu khác như sở thích, giải trí và du lịch tốn thêm 60 triệu/năm (5 triệu/tháng). Vậy là tổng chi phí sinh hoạt của bạn tầm 170 triệu. Dựa theo luật 25 lần, để đạt được Barista fire, bạn cần phải xây dựng một danh mục đầu tư chị giá 4,25 tỷ để tạo ra 120 triệu mỗi năm để trang trải tất cả các chi phí thiết yếu của mình. Phần còn lại sẽ được chi trả bất cứ công việc nào bạn thích với thu nhập 5 triệu/tháng.

Tùy theo bạn là người muốn đi theo Lean fire hay Fat fire thì chi phí thiết yếu hằng tháng của bạn sẽ khác nhau và tất nhiên cũng giống như Coast fire là bạn vẫn phải đi làm thêm kiếm tiền thu nhập chứ không phải là nghỉ hoàn toàn.

Barista fire, mình nghĩ se phù hợp với những bạn có đam mê hoặc sỏ thích riêng, muốn théo đuổi nó nhưng mức lương ngành đó lại quá thấp chẳng hạn, thì hình thức này khá là phù hợp.

Nếu bạn nào đã đọc cuốn “Tuần làm việc 4 giờ” của Tim Ferris thì có lẽ đã nghe qua khái niệm này rồi. Đúng như tên gọi của nó, đó là nghỉ hưu ngắn hạn. Tức là, thay vì làm việc hùng hục 40 năm rồi nghỉ 1 lèo 25 năm, thì bạn chia nhỏ quãng thời gian đó xen kẽ nhau. Đi làm một vài năm, rồi nghỉ hưu một vài năm hoặc vài tháng, rồi lại tiếp tục đi làm và nghỉ xen kẽ.

Cái lợi đầu tiên của hình thức này, đó là bạn không cần đợi đến khi mình vừa già vừa xấu để tận hưởng kỳ nghỉ hưu, mà bạn có thể nghỉ hưu ngay khi mình còn đang trẻ đẹp, nhiều năng lượng. Ví dụ bạn 22 tuổi bắt đầu đi làm, đi làm được 5 năm đến khi 27 tuổi bắt đầu nghỉ hưu, đi vòng quanh thế giới tầm 6 tháng đến 2 năm. Và khi 29 tuổi lại bắt đầu kiếm việc đi làm. Cứ đan xen như vậy, bạn vừa có thể kiếm công ăn việc làm ổn định, lại vừa có thể enjoy các kỳ nghỉ hưu của mình.

Mặt không lợi lắm của hình thức này là xin việc trở lại có thể sẽ gây khó khăn. Đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh Covid như thế này thì việc bạn mất việc làm trong khoảng thời gian rất rất dài là khá cao.

Theo mình nghĩ, những người thích tự do, đi đây đi đó, thích nhảy việc có lẽ là thích hợp nhất.

Theo mình, dần dần những cách nghỉ hưu thời hiện đại này sẽ trở nên phổ biến và phong phú hơn rất nhiều. Những cách này cũng khiến cho mình enjoy cuộc sống hơn, có nhiều lựa chọn hơn, và học hỏi được nhiều điều hơn là nghĩ hưu truyền thống. Hơn nữa, mình không cần phải bám lấy một kiểu nghỉ hưu nào cả mà có thể mix nhiều loại với nhau. Mình cho rằng lợi ích của nghỉ hưu sớm và lên kế hoạch cho nghỉ hưu sớm, là bạn không còn phải phụ thuộc vào đồng tiền nữa, bạn có thêm nhiều lựa chọn để làm những thứ bạn thích, học những thứ bạn thích, sống nhiều hơn, trải nghiệm nhiều hơn và mang lại giá trị cho thế giới với những điều mà bạn đam mê.

Nguồn tham khảo

1. https://www.youtube.com/watch?v=yuUsTGs57x0

2. https://investedwallet.com/types-of-fire-in-finance/

3. https://www.businessinsider.com/personal-finance/what-is-fatfire-vs-leanfire-early-retirement-fire