Networking qua mạng với người mình không quen biết

Trong cuộc sống, vấn đề của ta, dù to hay nhỏ, có thể được giải quyết rất nhanh gọn và tốn ít nguồn lực hơn nếu ta có quan hệ. Vì vậy nên mình muốn chia sẻ 1 cách đơn giản đã hiệu quả với mình khi bản thân bế tắc trên con đường tìm việc, dù là sinh viên, người đi làm, hướng nội hay ngoại cũng áp dụng được.

Trước hết, mình coi giá trị của việc networking là những mối quan hệ tiềm năng có thể kết nối được dựa vào những mối quan hệ của bạn, chứ không phải là bạn biết bao nhiêu người. Lấy ví dụ câu chuyện của mình: Cậu bạn đại học muốn chuyển ngành qua Tâm Lý Học bên ĐH XHNV, nhưng không biết chương trình học bên đó thế nào và bối cảnh nghề đó tại Việt Nam nên cần hỏi anh/chị đi trước (đặc biệt là người đã và đang học ở XHNV); mình là kiểu người introvert "không quen biết nhiều", NHƯNG lại "quen người có mối quan hệ rộng" nên đứa bạn nhờ mình thăm hỏi, mình nhờ các anh chị thì họ biết 2 người đã học Tâm Lý Học ở HXNV và mình giới thiệu bạn mình cho 2 người đó.

Bạn thấy đó, không nhất thiết phải quen biết nhiều, nếu bạn có mối quan hệ chất lượng và người đó là connector (người có quan hệ rộng), hoặc là ccó thể kết nối bạn tới mối quan hệ mà bạn cần (1 người senior hay lead trong lĩnh vực bạn theo đuổi), thì đó mới chính là giá trị thật sự của việc networking. Bạn sẽ là cái cây và networking sẽ là "cái rễ", mỗi khi cần tìm ai thì "rễ cây" sẽ giúp bạn kết nối với người đó.

Giờ thì mình muốn chia sẻ trải nghiệm của mình và đồng thời chia sẻ các bạn cách làm của mình nhé. Cách làm này mình dựa vào 1 bài viết trên Medium:

Đây là đoạn tin nhắn mình gửi cho 1 anh Lead Product Designer (mình xin giấu tên công ty) để nhờ anh giúp về việc định hướng nghề nghiệp cho mình. Mình hoàn toàn không biết ảnh, mình thấy ảnh hay chia sẻ và comment các bài viết để giúp đỡ và feedback các bạn khác nên mình muốn kết nối với ảnh. Như trong ảnh thì ảnh đã đồng ý dù chả biết mình là ai cả.

Một tin nhắn như vầy có dàn ý á mấy bạn, vì mình dở giao tiếp nên hay cẩn trọng làm theo công thức. Sau đây mình phân tích dàn bài bài khi mình chuẩn bị viết tin nhắn.

Bước đầu là phải tìm hiểu họ là ai, là người thế nào. Liệu có phù hợp với mình hay không. Tìm hiểu ở đây không phải chỉ là tên và nơi làm việc. Ta cần biết họ đã cống hiên gì, có thành tựu thế nào, họ có cởi mở không, tính cách họ thế nào, họ có sở thích gì không. Không chỉ là để hiểu họ mà họ cũng thấy được sự cố gắng của mình khi tìm hiểu họ.

Mình nghĩ đây giống như sự "công nhận" - con người ai cũng thích sự công nhận, họ đạt được điều gì thì cũng muốn người khác biết tới và công nhận điều đó. Khi thấy bạn chịu khó tìm hiểu và biết tới những thành tựu của mình thì họ cũng sẽ vui và có thiện cảm hơn. Giống như khi ta làm việc tốt thì muốn sếp và mọi người công nhận điều đó vậy. Ở đây không phải là những tricks hay tips để lấy lòng gì cả, để nhờ sự giúp đỡ của họ thì đây ít nhất là điều mình có thể làm được.

Đưa ra thông tin đầy đủ về khó khăn cũng như quá trình làm việc của mình. Mình nghĩ trình bày rõ ràng cho họ thấy quá tình phát triển của mình như thế nào để họ biết mình là ai, là người thế nào và nêu rõ vấn đề mà mình gặp để người kia biết họ có thể giúp bạn không, đôi khi họ khó khăn của bạn không phải lĩnh vực của người đó thì họ có thể giới thiệu, hướng dẫn tìm người khác hoặc hướng đi đúng đắn.

Đừng đặt câu hỏi mà không đưa ngữ cảnh, sẽ khiến người trả lời khó xác định hơn.Việc mình nói thêm về thời gian tự học, project của mình là để họ biết mình đang ở mức độ nào trong quá trình học để biết giúp mình như thế nào.

Mọi người hãy tránh những câu nhờ vả và riêng tư nhé. Như vậy là ta đang đặt trách nhiệm và yêu cầu lên họ chứ không phải là nhờ sự giúp đỡ nữa.

Dù đôi khi mục đích của bạn là như vậy, nhưng 1 mối quan hệ cần có sự tin tưởng và hiểu nhau trước chứ không phải sự trục lợi từ nhau, khi họ thấy ở bạn những phẩm chất và giá trị đáng quí thì họ sẽ chủ động giúp bạn nhiều hơn thôi.

Đây là bước rất quan trọng vì thời gian của mỗi cá nhân rất quý giá, họ cần biết bạn sẽ tốn của họ bao nhiêu thời gian để họ sắp xếp được, nếu không thì họ sẽ từ chối vì ai biết được bạn sẽ lấy của họ bao nhiêu thời gian.

Điều cuối là bạn cho biết họ cần làm gì để giúp bạn - trả lời câu hỏi, xem CV, nhận xét portfolio,... Nếu là trả lời câu hỏi, có thể gửi họ những câu hỏi chính cho họ đọc trước, tương tự với CV và portfolio. Mình đã hứa với người ta bao nhiêu phút thì hãy tận dụng hiệu quả, nếu để tới lúc đó mới đưa câu hỏi thì có thể sẽ tốn nhiều thời gian hơn, đưa trước thì họ có quyền đọc trước hay không, nếu đọc trước thì họ sẽ cho câu trả lời tốt hơn trong buổi nói chuyện.

Anh lead product designer không chỉ giúp mình giải đáp thắc mắc và định hướng đúng hơn cho mình, sau đó anh cũng giới thiệu mình vị trí Intern ở Shopback do ảnh có bạn làm ở đó đang cần tuyển. Nhưng lúc đó mình còn gà lắm, nên cũng không được tuyển 😯. Sau này khi gặp 1 số khó khăn thì ảnh cũng đã định hướng cho mình nữa chứ không phải chỉ hỏi 1 lần là xong, thật sự rất may mắn gặp được những người anh chị như vậy.

Mình cũng tự giới thiệu và được 1 chị middle UX/UI giúp, chị đó comment trả lời thắc mắc của mình rất nhiệt tình trong group FB nên mình muốn chủ động kết nối thêm với chị. Không chỉ giúp giải đáp thắc mắc mà còn chủ động giúp mình làm mock interview khi mình kiếm được vị trí intern nữa. Đặc biệt là khi mình ở HCM và người chị ấy ở HN, xa đến vậy và dù sau này có khi chả bao giờ gặp nhau nhưng vẫn giúp nhau vậy ấy, sau khi giúp mình còn hỏi có chơi LOL không nữa (chắc để rủ chơi cùng 😂). Nhìn lại thì đó là trải nghiệm rất vui và đáng quý của mình vì trước giờ mình cứ nghĩ phải lợi lộc gì đó thì người ta mới giúp một người xa lạ như mình.

Trong hành trình networking thì cũng có người không giúp mình, cũng có người không trả lời, nhưng không sao, sẽ luôn có người muốn giúp đỡ bạn khi họ thấy giá trị trong con người bạn và chỉ khi bản thân có giá trị và thái độ đúng đắn. Kết lại, điều quan trọng là ở thái độ, sự chân thành và luôn phát triển để năng cao giá trị của mình thì mọi người sẽ vui vẻ và chủ động giúp bạn thôi ^-^.