Bộ phim Queen's Gambit (2020) trên Netflix ắt hẳn đã để lại nhiều ấn tượng đối với khán giả cũng như giới phê bình phim khi đã khắc họa được những chuyển biến tâm lí của nhân vật Beth Harmon, sự phụ thuộc và thoát khỏi chất kích thích (rượu, thuốc lá, thuốc an thần). Tuy nhiên, cũng không ít người thắc mắc rằng, Gambit là gì, Queen's Gambit cụ thể là thế nào?

Định nghĩa Gambit

Gambit là một thuật ngữ trong cờ Vua, được sử dụng để chỉ việc hi sinh một quân (thường là Tốt) ở giai đoạn khai cuộc, nhằm phát triển các quân khác một cách thuận lợi, tạo lợi thế lớn về không gian. 
Các loại Gambit phổ biến trong cờ Vua hiện nay có thể kể tới: King's Gambit, Queen's Gambit, Evans Gambit, Englund Gambit,...

Queen's Gambit

Queen's Gambit là một khai cuộc lâu đời, xuất hiện ở những năm cuối thế kỉ XV, đầu thế kỉ XVI nhưng không thực sự phổ biến. Mãi tới đầu thế kỉ XX, Gambit Hậu mới thực sự được sử dụng rộng rãi bởi các kì thủ hàng đầu. 
Ngày nay, Queen's Gambit vẫn được các kì thủ chuyên nghiệp như Magnus Carlsen, Hikaru Nakamura, Fabiano Caruana sử dụng nhằm kiểm soát thế trận ở trung tâm, mở hướng tấn công hiệu quả. 
Queen's Gambit bắt đầu bởi:
1. d4    d5
2. c4
Ở đây, Trắng muốn hi sinh Tốt cánh Hậu ở cột c, nhằm chiếm trung tâm hoàn toàn, phát triển các quân và có thể khiến Đen lâm vào thế phải điều quân phòng thủ Tốt ở cột c đã bị chồng (Stacked Pawn). 
Nếu Đen chơi dxc4 thì chúng ta sẽ có khai cuộc Queen's Gambit: Accepted. Còn nếu Đen không ăn quân Tốt ở c4, ván cờ sẽ có khai cuộc Queen's Gambit: Declined (nhiều cách khác nhau để gia cố trung tâm).

Queen's Gambit: Accepted

2. c4    dxc4
3. e4

Việc hi sinh Tốt cánh Hậu đã mở ra trung tâm, Trắng dâng Tốt lên e4 kiểm soát hoàn toàn trung tâm, Tượng ở f1 đang tấn công Tốt ở c4 nhằm cân bằng ưu thế vật chất.
Ở đây, rõ ràng Đen đang hơn Tốt, vậy nên sẽ có hai cách chơi. Thứ nhất, cố gắng bảo vệ Tốt ở cột c, hoặc là mặc kệ Tốt cột c và tiếp tục phát triển quân.
Nếu Đen muốn bảo vệ lợi thế hơn Tốt, Đen sẽ chơi những nước như b5, phát triển lực lượng Tốt cánh Hậu ở a6, c6 để bảo vệ ô c4. Nhưng như vậy sẽ mở thể trận tấn công cho Trắng, thuận lợi phát triển quân:
3. e4    b5
4. a4

Nước Tốt a4 đã phá vỡ sự liên kết giữa 2 Tốt cột b và c, nếu Đen ăn thì mất quân bảo vệ ở ô c4, mà Đen đẩy Tốt lên ô b4 cũng làm suy yếu 2 Tốt ở cánh. Nếu Đen chơi a6:
Đen sẽ bị giằng ở cột a, nếu sau khi axb5 mà Đen chơi axb5 thì sẽ mất Xe. Nếu Đen không chơi a6 mà đẩy Tốt c6, Đen sẽ chơi Hf3
Hậu sẵn sàng đưa Đen vào thế bị giằng (Pin) bất cứ lúc nào nếu Tốt c6 ăn quân hoặc di chuyển.

Queen's Gambit: Declined

Như vậy, nếu đánh Queen's Gambit: Accepted, quân Trắng sẽ có ưu thế lớn ở trung tâm bàn cờ, dễ dàng phát triển quân và tổ chức tấn công. Vậy thì, việc không chấp nhận thế trận Gambit Hậu sẽ cân bằng được lợi thế, và đây cũng là cách chơi của nhiều đại kiện tướng trên thế giới.
Sau đây là hình cờ của Queen's Gambit: Declined:
Cả hai bên đều có nhiều cách chơi, nhưng hướng đi của Đen sau nước dâng Tốt c4 của Trắng sẽ là đẩy Tốt e6 gia cố trung tâm. Những nước tiếp theo, cả hai bên tiếp tục phát triển quân, nếu Trắng chơi nước g3, nhằm đưa Tượng lên g2 kiểm soát đường chéo a8-h1 thì sẽ mở ra hệ thống chiến thuật Catalan.

Slav Defense

Một cách khác để phòng thủ là sử dụng Phòng Thủ Slav. 
Ở Slav Defense, Đen sẽ đưa Tốt lên c6 gia cố trung tâm, và đưa Tượng lên g5, tạo ra một hình cờ tương tự London System nhưng chơi cho Đen. Sau đó, Đen có thể chơi e6 rồi Td6 tạo ra Semi-Slav Defense hay Triangle Defense:
---oOo---
Queen's Gambit là một khai cuộc mạnh, nhưng ngoài hai cách phòng thủ đã nêu, Englund Gambit chống lại khai cuộc bằng Tốt d4 (Queen's Pawn Openings) hiệu quả, có thể bẫy đối phương để chiếu bí trong 8 nước. Ngoài ra Albin Countergambit có thể dùng để phản công lại Gambit Hậu, cũng như tạo ra Lasker Trap, gây thiệt hại về quân cho bên Trắng. Nếu muốn phòng thủ một cách có hệ thống cho nước d4, hãy chơi King's Indian Set Up cho bên Đen, hoặc Stone Wall Set Up.
Dựa vào những thế trận đã đề cập, thực chất để phát triển một loại hình khai cuộc cũng chỉ dựa vào 3 nguyên lí chính. Ngoài ra, Queen's Gambit còn cho ta thấy được rằng, những nước thí Tốt (Gambit) ở giai đoạn khai cuộc có thể trở thành món vũ khí nguy hiểm nếu bên đối phương chấp nhận nó. Chiến thuật ở khai cuộc chỉ cho ta một hướng đi, còn việc xử lí như thế nào ở Trung Cuộc và Tàn Cuộc sẽ phụ thuộc vào kĩ năng phán đoán, đòn chiến thuật và khả năng phân tích thế cờ của mỗi cá nhân. 
-- Peace --
Bài viết cùng tác giả: