Hành trình tâm lý của John Doe

Đôi khi tôi nghĩ rất nhiều về tiếng "Detective!" của John Doe trong phân cảnh này của Se7en. Tôi phân vân, không biết phải cắt nghĩa tiếng kêu (hay gào) đấy như thế nào. Tôi xem đi xem lại bộ phim này nhiều lần, và với mỗi thời điểm, lại thấy tiếng kêu đấy có ý nghĩa khác nhau. Tôi đã từng in kịch bản bộ phim ra, ngồi một mình dưới ánh đèn nhàn nhạt, đọc, nhớ, rồi cố gắng diễn tả lại phân cảnh này bằng trí tưởng tượng của mình. Tất cả mọi thứ đều khớp. "Nếu như ta là John Doe". Ngoại trừ tiếng kêu "Detective!" kia.

PLAIN CLOTHES COP
Your wife called this morning.  Do us a favor and get yourself an answering
machine, how bout it?
Mills nods and wave dismissively, pocketing the messages without looking at them and walking to follow Somerset.

JOHN DOE (o.s.)
Detective.

Mills heads toward the stairs.

JOHN DOE (o.s.)
Detective!

*(o.s) = Off screen, chỉ có tiếng, không có hình ảnh nhân vật.

Hãy bỏ qua sự tinh tế trong cách kể chuyện của Se7en qua chi tiết người cảnh sát nói với Thám tử Mills rằng “Your wife called this morning...”. Vì đó là thừa đối với những ai đã từng nghiền ngẫm bộ phim này. Và tôi vốn viết những thứ này là dành cho những người như thế. Hoặc những ai chưa xem hãy vì thế mà xem. Hãy nói về tại sao, John Doe lại (kêu) gào lên như vậy. Chính vì không có hình (o.s), chúng ta không biết được biểu cảm ngay lúc đấy, và trước lúc đấy của John Doe ra sao. Đó là một khuôn mặt lạnh lùng, không xúc cảm, khi nói những câu phía dưới này?

JOHN DOE
Wanting people to pay attention, you can't just tap them on the shoulder. You have to hit them in the head with a sledgehammer. Then, you have their strict attention.

Tạm dịch:        
Muốn chúng nghe, không thể nào chỉ vỗ vai được nữa.Phải dùng búa tạ đập vào đầu chúng. Và, chúng sẽ thực sự phải chú ý đến ta.

Nếu như đó là khuôn mặt khi nói những câu này, thì “Detective!” là tiếng gào. Tiếng gào giận giữ vì những lời nói nhỏ nhẹ của mình không được lắng nghe. Tiếng gào giận giữ vì nhìn thấy những con người, đáng lẽ ra không được vô cảm, lại vô cảm. Tiếng gào giận giữ, vì đến cuối cùng, chỉ có một mình ta với cái lý tưởng của ta mà thôi, thứ lý tưởng mà đáng lẽ, theo ta (John Doe), thì tất cả những thứ được gọi là “con người” đều phải biết? Tiếng gào giận giữ vì tại sao, những thứ ta làm, chỉ để cảnh tỉnh, mà các người vẫn ngu ngốc không hiểu. Thế thì trước khi bật ra tiếng gào đó, sẽ là cái nghiến răng, cau mày, khó chịu, cũng như khi nghe một tên -  như thám tử Mills - nói rằng những kẻ mình trừng phạt là vô tội.

JOHN DOE
Innocent?  Is that supposed to be funny? Look at the people I killed.  An obese man, a disgusting man who could barely stand up... who if you saw him on the street, you'd point so your friends could mock him along with you. Who if you saw him while you were eating, you wouldn't be able to finish  your meal. After him I picked the lawyer. And, you both must have been secretly thanking me for that one. This was a man who dedicated his life to making money by lying with every breath he could muster... to keeping rapists and murderers on the streets.

Tạm dịch        

Vô tội? Đùa đúng không? Nhìn những kẻ mà ta đã giết đi. Một tên phì nộn, một tên đáng ghê tởm đứng còn không nổi... một kẻ mà chính các người nếu         như nhìn thấy trên phố, chính các người sẽ chỉ trỏ để bạn bè các người sẽ chế nhạo hắn cùng với các người. Một kẻ mà nếu các người nhìn thấy khi đang ăn, các người sẽ không thể ăn nổi. Sau đó là thằng luật sư. Và, cả hai nên cảm ơn ta vì đã giết hắn. Đó là một tên dành cả cuộc đời để làm tiền nhờ dối trá qua từng hơi thở... để khiến cho những tên hiếp dâm và giết người vẫn lởn vởn ngoài đường phố.  

Hãy dừng lại ở đây một chút để nói về việc ngay sau khi bị đè nghiến dưới đất, John Doe nói với một cách vô cùng bình thản rằng:

JOHN DOE
        (to Mills)
I want to speak to my lawyer.

John Doe là một kẻ vô cùng hiểu về thứ “hệ thống” mà hắn đang sống trong đó. Điều đó chứng tỏ hắn là một người vô cùng bình tĩnh. Nhưng sự bình tĩnh đó, là sự bình tĩnh ngụy tạo, sự bình tĩnh khiến cho mọi người đều nghĩ rằng Patrick Bateman quá nhát gan để có thể giết người. Trong lòng John Doe là sự bất mãn, bất mãn vì hệ thống thối nát đó sản sinh ra không gì hơn là những kẻ, mà hắn cho là, đáng kinh tởm. 

Hắn cáu giận vì hệ thống, vì những kẻ nằm trong hệ thống, hắn mất kiên nhẫn, và, đánh mất chính mình, hoặc, tìm ra chính mình, trở thành một kẻ đem sự phẫn nộ của Chúa giáng xuống đám người phàm tục, trừng phạt chúng vì tội lỗi của chúng gây ra (Seven deadly sins). Nhưng John Doe không giống với Patrick Bateman, cũng không giống như Hannibal. Hắn không có vẻ quyến rũ chết người của sự hào nhoáng hay trí tuệ thông thái. Ở John Doe, trí tuệ đi kèm với sự bất mãn, cuồng tín, với những tiếng kêu gào sâu thẳm thúc đẩy hẳn đến bờ vực của sự giết người (trong trường hợp này). 

Chúng ta, nếu như có một sự hiểu biết sơ đẳng cùng khả năng liên kết của một đứa trẻ lên ba, đều sẽ lại nghĩ ngay đến Joker trong Killing Joke. Có điều, mục đích của hai kẻ này khác nhau, và nếu như ai đó lại lôi Joker của The Dark Knight lên để so sánh, thì... thôi, thôi, thôi, dừng ở đấy, để khi khác bàn. Tuy nhiên, John Doe không đơn giản chỉ có sự giận dữ. Nếu như chỉ giận dữ không, hắn đã không dày công bày đặt mọi thứ, sắp xếp mọi thứ, tận hưởng “thành quả” của chính mình. Và chính bởi như vậy nên tiếng “Detective” còn có thể là một thứ khác, một bộ mặt khác, một cái khía cạnh (khó có thể nói là nhân cách bởi thời gian xuất hiện của John Doe trên phim không đủ) khác. Đó là khi hắn mỉm cười và nói với Sommerset rằng:

Doe's eyes register shock.

JOHN DOE
You (he) didn't know.

Trong kịch bản, John Doe nói với Mills như vậy, nhưng trong phim, phân cảnh lạnh người (và xuất sắc này) được thể hiện qua ánh nhìn của John Doe dành cho Sommerset. Tại sao lại như vậy? Tại sai John Doe lại nhìn Sommerset chứ không phải nhìn Mills? Bởi hắn biết, hắn biết là Sommerset giấu Mills. Nếu như John Doe khi kêu lên “Detective!” là John Doe của phân cảnh này, thì khuôn mặt trước đó sẽ là một cái cười khẩy vô cùng thỏa mãn. Và hắn sốt ruột, sốt ruột cùng cực để chờ cho đến màn cuối trong vở kịch mà mình bày ra. Sốt ruột để người ta được chứng kiến tận mắt “tuyệt phẩm” của mình, và còn hơn thế nữa, được là một phần trong đó. Thế nên hắn phải gọi to, như một tuyên bố cho toàn thể những kẻ đang theo dõi hắn, rằng: “Hãy đến đây hỡi những kẻ phàm tục, và thưởng thức tuyệt phẩm của ta”. 

Đối với các phiên bản phim. Nếu như Hannibal phải trốn tránh, John Doe gần như không. Nếu như Joker phải tìm mọi cách để biến đổi con người nhưng không thành công, John Doe có. Nếu như Jigsaw chơi đùa với tâm lý con người, John Doe hoàn toàn thao túng. Nếu như Anton Cigurh khiến người ta phải lạnh gáy, John Doe khiến người ta không biết phải nhìn nhận hắn như thế nào. 

Hắn luôn chủ động khiến người ta không biết phải nhìn nhận hắn như thế nào. John Doe có một thứ tâm lý phức tạp, và, trong cái khía cạnh của John Doe ta đang nhắc đến ở đây, là thứ mặc cảm tự tôn. Đó là thứ đã khiến cho  Raskolnikov nhúng chàm. Nhưng John Doe đi xa hơn thế. Hắn không tôn sùng một cá nhân nào cả. Hắn tôn sùng Chúa, nhưng lại tự cho mình là Chúa khi chơi bời, khi nghịch ngợm với thứ tâm lý của con người mà hắn - thậm chí còn không có một danh xưng cụ thể, chỉ là John Doe - coi thường rẻ rúng. John Doe, trong một khoảnh khắc, đã thử cái thứ cuộc sống mà hắn cho là “bình thường ấy” và “nó không thành công”

OHN DOE
I tried to play husband... tried to taste the life of a simple man, but it didn't work out. So, I took a souvenir.

Tạm dịch:       
Đến đây phần lớn đám không biết/lười đọc đã bỏ cuộc, tự dịch đi

John Doe có mặc cảm tự tôn, nhưng cũng có thứ mặc cảm tự ti, và, một điều vô cùng đáng sợ, là hắn hiểu rõ cả hai khía cạnh đấy trong bản thân mình.

JOHN DOE
Because I envy your normal life.  Envy is
my sin.

Somerset can't hold back tears.

Fury rises in Mill and he turns to level his gun at John Doe.

Somerset raises his gun and points it at Mills.

SOMERSET
No!

Mills sees Somerset's gun, raises his gun to Somerset.

MILLS
Tell me it's not true.

SOMERSET
I can't let you do this...

Mills steps forward, enraged.

MILLS
Put your gun down!!

SOMERSET
Don't do this... please...

MILLS
Put the gun down, Somerset!

A pause.  Somerset's gun hand is trembling.  The wind whips across them.  The HELICOPTER can be HEARD distantly.  Somerset throws his gun down.

SOMERSET
David, listen to me...

Mills goes to grab John Doe by the throat and puts the gun to Doe's forehead, blind with rage.

Somerset holds his hand behind his back, opens his switchblade.

SOMERSET
He wants this!  He wants you to do it!

Doe is staring into Mills' eyes with wild expectation.

JOHN DOE
Kill me.

Doe lowers his head, waiting for execution.

Mills holds the gun at Doe's head, undecided, furious.

Somerset edges towards them.

MILLS
        (looks to Somerset)
Stop it!  You stay away!

Somerset moves the switchblade so he's holding it by the blade, ready to throw, keeping it hidden.

SOMERSET
I can't let you do this!

Mills kicks Doe and throws him backwards on the ground.  The HELICOPTER is CLOSER.

Mills stands over Doe and points the gun.

JOHN DOE
She begged for her life, and for the life of your baby inside her.

Mills' face fills with confusion -- then a wave of horror.

Doe's eyes register shock.

JOHN DOE
You didn't know.

SOMERSET
NO!

Nếu như Raskolnikov đi đến cùng, thì có lẽ Se7en sẽ là phim chuyển thể từ tiểu thuyết. Nhưng không, Raskolnikov không đi đến cùng, và chính vì vậy cuốn tiểu thuyết của Dostoyevsky mới mang tính nhân văn. Có điều, nói như vậy không phải để nói rằng Se7en không có tính nhân văn, bởi, những thứ mà John Doe khiến chúng ta phải suy nghĩ, khiến chúng ta phải hỏi, như Sommerset hỏi vợ của Mills (hay là nói với chính mình).

Tôi tự hỏi rất nhiều lần rằng, nếu như John Doe sống trong một môi trường khác, hắn sẽ trở thành cái gì? Mặc cảm tự tôn xuất hiện khi ta nghĩ rằng mình có tất cả những phẩm chất hơn người nhưng không thể hiện được. Mặc cảm tự ti xuất hiện khi ta nghĩ rằng mình vốn sinh ra đã kém cỏi và có làm gì cũng vậy thôi. 

Nhưng, điều gì, trong cái xã hội của Se7en có, lại khiến một người như John Doe xuất hiện?Và tôi chợt nhận ra rằng, Se7en là một bộ phim, một hình thức nghệ thuật cô đọng. Đó là lúc tôi vừa sợ, vừa không sợ rằng, một John Doe sẽ xuất hiện. Những thứ trong Se7en, trong tính cách của John Doe thật đến mức, bạn ngay lập tức có thể liên hệ. Nhưng, thứ khiến John Doe xuất hiện, đó gần như là sự tập hợp của tất cả những gì tồi tệ nhất có thể diễn ra trong tâm lý của một con người. Tất cả những thứ tội lỗi mắc phải, tất cả những sự mặc cảm đã trải qua, tất cả những thứ hạnh phúc đã được biết đến, tất cả những giây phút hằn thù, bất lực, giận dữ, cáu bẳn, đều  tập hợp ở trong cuộc đời của con người. 

Giống như nhiều người trẻ hay tôn sùng những thứ “điên khùng” kiểu như Joker trong The Dark Knight, đôi khi trước kia tôi cũng nghĩ rằng mình rất giống John Doe. Nhưng không. John Doe không sống để tạo ra sự khác biệt, hắn bị “buộc”phải tạo ra sự khác biệt. Hắn bị cầm tù trong tâm trí của hắn, đi kèm với một cái ổ khóa vững chắc nhất mà tâm lý con người có thể tạo ra: Niềm tin cùng hi vọng, và đứng ngoài phòng giam đó là tên cai ngục khó nhai nhất của nhân loại: Tôn giáo. Tôi không có cả hai thứ đấy. 

Hoặc, chưa.

Đùa thôi!

Mà xã hội cũng chưa cùng cực đến mức như thế

P/S: Các bạn có thể tìm được script của phim Se7en cũng như nhiều phim khác tại đây