Game tất nhiên phải có luật chơi. Vậy viết luật chơi như thế nào ?

Khảo Sát

Đầu tiên ta viết thử luật chơi của game “Kéo búa bao” nhé. Một game rất quen thuộc.
Kéo búa bao: một trò chơi dân gian quen thuộc. Nước ngoài tên là Rock, paper, scissors
Nước đi gồm kéo búa bao.Hai người chơi chuẩn bị nước đi của mình.Hai người chơi ra nước đi cùng một lúc ngay khi cùng đếm oẳn tù tìKéo > bao, bao > búa, búa > kéoNgười chơi ra được nước đi mạnh hơn sẽ thắng và kết thúc cuộc chơiNếu người chơi ra nước đi giống nhau xem như huề. Sẽ tiếp tục chơi một ván khác cho đến khi có một người thắng cuộc.
Chúng ta có thể gom nhóm từng luật riêng lẻ phía trên thành 3 nhóm
Thiết lập: Các qui định về việc chuẩn bị ván chơi. Vận hành: Các qui định về việc xử lý các hành động của người chơi. Điều kiện kết thúc: Các qui định để kết thúc trò chơi.
Dựa vào 3 nhóm trên ta phân tích lại luật chơi của game kéo búa bao nhé.
Thiết lập:
Nước đi gồm có kéo búa bao. Kéo> bao, bao> búa, búa> kéo
Vận hành:
Hai người chơi chuẩn bị nước đi của mình.Hai người chơi ra nước đi cùng một lúc ngay khi cùng đếm oẳn tù tì.
Điều kiện kết thúc:
Người chơi ra được nước đi mạnh hơn sẽ thắng và kết thúc cuộc chơi. Nếu người chơi ra nước đi giống nhau xem như huề. Sẽ tiếp tục chơi một ván khác cho đến khi có một người thắng cuộc.

Biến Hóa Luật Chơi

Dựa trên phân tích 3 thành phần trên ta tham khảo một game hết sức nổi tiếng Candy Crush Saga. Nhưng đầu tiên ta sẽ tham khảo các tiền thân của nó nhé.
Game match-3 đầu tiên trên máy tính viết với Eugene Alemzhin và được đặt tên là “Shariki”

Luật Chơi Của Shariki :
Thiết lập:
Bàn chơi 8x8. Có 8 loại quân cờ phân biệt bởi màu: xám, vàng, xanh đậm, xanh nhạt, xanh lá, hồng, tím , đỏ
Vận hành:
Người chơi chọn 2 quân cờ để hoán đổi màu cho nhau.Nếu sau khi hoán đổi không có 1 bộ 3 quân cờ cùng màu theo hàng dọc hoặc ngang (gọi tắt là match-3) thì nước đi không hợp lệ và trở về trạng thái trước.Nếu sau khi hoán đổi mà có match-3 thì nước đi hợp lệ, các quân cờ trong bộ match-3 biến mất, các quân phía trên rớt xuống. Các quân mới được hệ thống phát sinh thêm. Các quân cờ rớt xuống nếu tạo thành match-3 thì cũng sẽ biến mất. Game tự tạo thêm các quân mới thay thế. (Chain-reaction). Mỗi bộ match-3 sẽ được cộng điểm vào tổng điểm.
Điều kiện kết thúc:
Khi không còn nước đi hợp lệ.
Nhận xét:
Wow, không hề đơn giản phải không. Đấy mới chỉ là game match-3 sơ khai đầu tiên thôi nhé.

Luật Chơi Của Bejewel


Thiết lập:
Bàn cờ 8x8
Có 6 loại quân cờ màu và 3 loại quân cờ đặc biệt:
Match-4: Quân cờ đặc biệt tạo bởi ghép 4 cục giống nhau trên một hàng hoặc 1 cột. Quân cờ đặc biệt này có khả năng nổ xung quanh nó một vùng 3x3. Khích hoạt bằng cách match cục match-4 với các cục cùng màu hoặc dùng 1 cục đặc biệt khác kích nổ cục match-4
Match-LT: Quân cờ đặc biệt tạo bởi ghép 3 cục trong đó có 3 cục hàng dọc và 3 cục hàng ngang (Tạo hành hình chứ L hoặc chữ T). Quân cờ đặc biệt này có khả năng nổ 1 dòng và 1 cột tại vị trí nó được kích hoạt. Kích hoạt giống match-4
Match-5: Quân cờ đặc biệt Tạo bởi ghép 5 cục trên 1 dòng hoặc 1 cột. Quân cờ đặc biệt này có khả năng tiêu diệt một màu trên bàn cờ. Nếu kích hoạt bằng cách swap nó với cục khác thì nó sẽ tiêu diệt các cục có cùng màu với viên nó swap. Nếu kích hoạt trong phạm vi nổ của Match-4 hoặc match-L nó sẽ ngẫu nhiên tiêu diệt 1 cục.
Vận hành:
Như Shariki cộng thêm.
Khi người chơi tạo được các nước đi đặc biệt như match-4, match-LT, match-5 sẽ xuất hiện quân cờ đặc biệt tương ứng.
Khi không còn nước trên bàn chơi, màn chơi tự được shuffle lại để người chơi có thể chơi tiếp.
Điều kiện kết thúc:
Khi hết thời gian 60s
Nhận xét:
Việc tạo các những viên mới như match-4, match-LT, match-5 giới thiệu thêm một hành động mới cho người chơi là ghép viên đặc biệt.
Match-5 giới thiệu thêm 1 kiểu swap là swap viên 5 và viên thường để tiêu diệt các viên cùng màu mới viên thường.
Các viên mới này làm cho chain reaction hoành tráng hơn, thông qua đó làm cho game nhìn đã mắt hơn.
Game tự động shuffle lại khi không có nước đi chứ không kết thúc cuộc chơi khi hết nước đi. Thay đổi này giúp người chơi chơi game được liên tục không phải ngắt quảng.
Giới hạn thời gian chơi thay vì dừng khi không còn nước. Tăng tính chiến thuật cho game. Thay vì nước đi nào cũng được miễn không chết như Sharika, người chơi nhắm đến những nước đi tạo ra điểm số cao để đua điểm trong thời gian ngắn.
Game thích hợp với mobile hơn thì thời lượng chơi ngắn.

Luật chơi của Candy Crush


Thiết lập
Màn chơi tối đa 9x9 ô, bao gồm các ô không chứa quân cờ.Quân cờ có thể rớt từ trên xuống, từ trái qua phải, từ phải qua trái tùy màn. Tùy màn có thể có thêm vật cản như cupcake, jelly. Tùy màn có thể có sẵn những viên power up như Match LT, Match 4, Match 5. Match LT khi kích hoạt sẽ nổ 2 lần mỗi lần nổ phạm vi 3x3Match 4 chỉ nổ 1 dòng hoặc 1 cột. Khi match 4 được ghép theo chiều ngang nó sẽ ra nổ dọc. Khi match 4 được ghép theo chiều dọc sẽ nổ ngang. Match 5 swap với 1 cục bình thường sẽ gây nổ những cục cùng màu với cục đó.
Vận hành:
Giới thiệu một action mới. Match 2 viên kẹo đặc biệt với nhau. MatchLT và Match 4 swap nhau sẽ nổ 3 dòng và 3 cột. Match 5 và match LT sẽ biến tất cả các cục có màu giống match LT thành cục match LT và nổ. Giới thiệu 3 loại power up sử dụng trong game. Xóa 1 cục, xóa một dòng và Free Swap.
Điều kiện kết thúc:
Tùy theo màn chơi mà có điều kiện kết thúc khác nhau.
Time: Kết thúc màn chơi với số điểm cho trước
Collect: Kết thúc màn chơi và thu thập được 1 số viên yêu cầu
Jelly: Kết thúc màn chơi và tiêu diệt hết các cục jelly
Drop: Kết thúc màn chơi và thu thập đủ nguyên liệu bằng cách cho nguyên liệu rơi xuống cuối màn chơi.
Chocolate: kết thúc màn chơi và xóa hết các cục chocolate.
Xem thêm về các phân tích thiết kế game Candy Crush Saga ở Link Này.

Kết bài: 

Lúc mới vào nghề mình cũng rất bối rối để viết luật chơi sao cho lập trình viên dễ code mà mình dễ phân tích hơn là thiết kế game như vậy hay dở như thế nào. Bằng cách phần tách thành 3 phần này giúp mình nhiều trong công việc để có thể tinh chỉnh luật chơi từng phần của trò chơi mà mình làm. Ngoài ra còn giúp việc phân tích các game khác như thế nào. Mình sẽ viết thêm nội dung về tinh chỉnh 3 phần này thì ảnh hưởng đến trải nghiệm như thế nào ở các bài viết sau. Nhớ upvote để có mình có động lực viết nhanh hơn nha các bạn. 
Muốn tham khảo các vị trí thực tập về game designer ở các công ty mới bài join group: Công việc ngành game