TÔI ĐÃ TỪNG TỰ TỬ HỤT 2 LẦN

Lần thứ nhất là đầu năm 2016, tôi đứng ở làn phân cách quốc lộ suốt 1 tiếng đồng hồ, xe container xé gió lao vun vút hai bên, cách tôi chừng nửa mét, “chỉ cần bước một bước nữa thôi là tất cả sẽ kết thúc”, tôi tự nhủ.
Lần thứ hai là cuối năm 2018, sáng hôm đó tôi rơi vào khủng hoảng và gom hết tất cả thuốc giảm đau trong nhà thành một vốc đầy, tôi cũng ngồi ôm đống thuốc suốt 1 tiếng đồng hồ với suy nghĩ “cho hết tất cả vào miệng là xong”.
Ngoài hai lần đó ra là vô số lần tôi tự hỏi mình: “Làm thế nào để có thể biến mất một cách nhẹ nhàng nhất?!”

Tôi có thể liệt kê ra hàng loạt lý do như: thất bại trong công việc, đổ vỡ trong chuyện tình cảm, tổn thương chuyện gia đình, muốn trả thù đời v.v… tất cả cộng dồn lại cùng một lúc đủ để khiến tôi cảm thấy vỡ vụn và vượt quá sức chịu đựng. Tôi đủ lý trí để phân tích phải trái đúng sai nhưng tôi lại không thể làm chủ thứ cảm xúc đau đớn tột cùng khiến tôi cảm thấy thà chết còn hơn. Thứ cảm xúc đó khiến tôi lao ra ngoài hành xử như một kẻ điên, gào thét, trách móc, đập phá và cào cấu những kẻ được tôi định tội là đã gây ra tổn thương cho tôi. Tôi phá bỏ tất cả những giá trị đạo đức tôi từng đề ra. Khi ấy tôi chỉ muốn chối bỏ con người biến chất bên trong mình và chạy trốn thực tại.
Bây giờ nhìn lại, tôi có thể hiểu được là do khi ấy tôi đã quá “vô minh”, tôi cho rằng cuộc đời bất công, cho rằng mọi nỗi khổ của tôi là do người khác gây ra. Giờ đây tôi biết được đó thực chất là hệ quả của việc chưa trưởng thành về mặt nhận thức và thiếu hiểu biết về chính bản thân.

Một giờ tuyệt vọng đó là thời gian tôi đấu tranh với chính mình. Thực ra tôi rất hèn nhát, tôi sợ chết chứ! Tôi biết rằng tôi không muốn chết, tôi chỉ đang quá bất lực vì không tìm thấy giải pháp cho những vấn đề của mình mà thôi. Tôi đã ngồi đó, gom góp từng mảnh kí ức tích cực còn rơi rớt đâu đây. Và điểm mấu chốt quan trọng hơn hết thảy đã giúp níu giữ tôi lại, đó là vì tôi biết mình không đơn độc. Tôi nghĩ đến mẹ, tôi biết mẹ sẽ là người đau khổ nhất nếu tôi làm chuyện ngu ngốc này. Tôi nghĩ đến những người bạn biết chuyện của tôi, những người đã lắng nghe không biết mệt mỏi suốt mấy năm qua, ra sức đưa cho tôi những lời khuyên có ích mà tôi không hề nghe theo, tôi biết nếu làm vậy thì họ sẽ dằn vặt nhiều lắm. Tôi nghĩ cả đến những người tôi căm ghét, chắc cái chết của tôi sẽ làm họ hối hận, dằn vặt đôi chút, nhưng rồi họ sẽ lại tiếp tục với cuộc sống riêng của mình mà thôi. Còn chính tôi thì sao, tôi đã cố gắng rất nhiều trong suốt thời gian qua mà, tôi có đáng phải đánh mất mình như thế này không? Tất nhiên ở thời điểm ấy thì tôi không thể suy nghĩ mạch lạc được như thế này, tâm trí tôi lúc đó như đang diễn một vở kịch trào phúng, ra sức nhạo báng, ra sức phản biện. Chỉ biết là sau 1 tiếng đó, tôi mệt nhoài, chỉ còn muốn kiếm một xó xỉnh nào đó để cuộn tròn và ngủ một giấc tạm quên đi mọi thứ. Và như thế, tôi đã may mắn không tự giết chết chính mình.
.
Nhưng có nhiều người không được may mắn như tôi. Chỉ khi cái chết đã xảy ra những người xung quanh họ mới thực sự nhận ra mức độ trầm trọng của vấn đề và hối hận thì cũng đã muộn. Còn những người trong cuộc hoặc tự tử hụt hoặc đang rất cận kề với lằn ranh đó thì lại quá xấu hổ, nhục nhã với bản thân để dám thừa nhận mình đã rơi xuống đáy sâu như thế nào. Tôi đã ở trong tình trạng đó suốt 4 năm qua. Giờ đây, khi những vết thương cũ đang dần dần được chữa lành, tôi mới đủ dũng cảm để chia sẻ câu chuyện của mình với hy vọng có thể giúp mọi người hiểu hơn về căn bệnh trầm cảm, để những ai đang bị trầm cảm hiểu rằng: Bạn không hề đơn độc.

.Hãy nhớ rằng, hành trình chữa lành của mỗi người sẽ rất khác nhau cả về thời lượng lẫn cách thức. Giống như điều Đức Phật để lại cho thế gian này là con đường mà ngài đã đi, bạn có thể học theo những lời dạy của Phật, có thể nối bước ngài, nhưng con đường bạn đi chắc chắn sẽ khác với con đường của Phật, đó là con đường của riêng bạn. Trên con đường của tôi, tôi đã là một người có bệnh vái tứ phương, tôi đã thử qua mọi cách như: thiền Vipassana, liệu pháp viết chữa lành, tham gia những khoá học về tâm lý, học cách yêu bản thân, tôi cũng đã đăng ký trị liệu tâm lý không dùng thuốc. Tôi đọc rất nhiều sách liên quan, xem những bộ phim, bài giảng, tài liệu, tôi cũng viết không ngừng nghỉ để ghi lại tiến trình của mình. Có những cách thức ban đầu hiệu quả, nhưng rồi hiện tượng “nhờn thuốc” diễn ra, tôi buộc phải tìm một phương pháp khác. Nếu bạn biết về cách thức chữa trị bệnh trầm cảm, có lẽ bạn cũng biết là bác sĩ sẽ phải kết hợp vài loại thuốc với nhau, thử đi thử lại nhiều lần thì mới tìm ra được phác đồ điều trị phù hợp với bạn. Khi một người bạn hỏi tôi làm cách nào tôi vượt qua được căn bệnh này, tôi đã suy ngẫm rất lâu, thật khó để đưa ra một câu trả lời tổng quát rõ ràng. Nhưng rồi tôi chợt nhớ đến trong Thiền Tuệ Vipassana có ba loại trí tuệ (paññā), khi tôi quán chiếu lại hành trình của mình, tôi cảm thấy khái niệm về ba loại trí tuệ này phù hợp để minh hoạ cho hành trình này. Tất cả những kiến thức và phương pháp mà tôi thử tìm hiểu có thể coi là Văn tuệ - tuệ thụ nhận, là hiểu biết do nghe người khác giảng giải. Trong quá trình thử thực hành những liệu pháp này, tôi tự mình quan sát, phân tích để biết những cách thức này có phù hợp với mình hay không, những kết luận chọn lọc này có thể coi là Tư tuệ - tuệ tư duy, hiểu biết do phân tích, lý luận. Và cuối cùng, khi trải qua hết tất cả, thực sự hiểu rõ bản thân, hiểu rõ những vấn đề mình gặp phải, chữa lành được tổn thương, đó là lúc tôi đạt được Tu tuệ - tuệ thực chứng, hiểu biết dựa trên kinh nghiệm trực tiếp. Từ nền tảng tư duy này, tôi nhận ra rằng không có một cách thức duy nhất, một phương thuốc duy nhất hay một bác sĩ duy nhất nào cả.
.
Dẫu vậy, hành trình này thực sự không dễ dàng. Kể từ khi tôi có những tổn thương tâm lý đầu tiên đến giờ đã là hơn 10 năm. Mỗi lần xuống đáy, tôi đều nghĩ đây có lẽ là thời điểm tồi tệ nhất trong cuộc đời mình rồi, nhưng tôi nhầm, những lần sau tôi luôn cảm thấy tệ hơn trước, hoá ra lần nào cũng “tệ nhất” cả. Trải qua ba lần trầm cảm nặng, tôi nhận ra một nghịch lý, khả năng phòng thủ của tôi càng tăng, thì khả năng chịu đựng nỗi đau của tôi lại càng giảm. Nghe có khó hiểu quá không? Khả năng phòng thủ tức là tôi nhận biết tốt hơn những dấu hiệu của một đợt khủng hoảng đang đến, tôi nhạy bén hơn với những cảm giác của cơ thể, với những biểu hiện của cảm xúc và tôi sẽ làm mọi cách để ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình đó lại (như tham gia một khoá học nào đó, thử một liệu pháp mới). Nhưng khi cơn trầm cảm ập đến (điều không thể tránh khỏi) thì khả năng chịu đựng ngày một giảm của tôi không còn giúp tôi chống cự được nữa, tôi dễ rơi vào cơn trầm uất hơn với đầy những ý nghĩ tiêu cực và sự căm ghét bản thân, đôi khi thậm chí nó còn dẫn đến những hành động tự huỷ hoại. Những giải pháp cũ cũng mất dần tác dụng khiến tôi thấy nản lòng. Dần dần, hệ miễn dịch của tôi yếu đi, tôi chuyển từ trầm cảm sang rối loạn lưỡng cực và khoảng cách của các chu kỳ cũng rút ngắn lại. Có vẻ như tình hình ngày càng nặng hơn thì phải? Nhưng đừng lo, như bài trước tôi có đề cập, nhận thức được vấn đề và dám thừa nhận nó đã là bước đầu tiên để tiến gần hơn tới giải pháp rồi. Ngoài ra tôi còn có hai nguồn sức mạnh đã luôn giúp tôi vượt qua những khó khăn này.
.
Nguồn sức mạnh thứ nhất đến từ chính bên trong tôi, nguồn sức mạnh nội tại. Sự bền bỉ kiếm tìm giải pháp suốt 10 năm qua đã bồi đắp cho tôi những kiến thức nền tảng, đưa tôi ra khỏi sự “vô minh”. Có một cái nhìn đa chiều khiến tôi không còn đặt ra câu hỏi: “Tại sao cuộc đời lại bất công với tôi đến vậy?” Thay vào đó sẽ là “Cuộc đời đang đưa đến cho tôi bài học gì?” và gần đây khi tôi bắt đầu đặt câu hỏi: “Tôi có thể tạo ra giá trị gì cho những người xung quanh tôi?” đó là lúc tôi biết mình đang được chữa lành. Sự trưởng thành về mặt nhận thức và cảm xúc giúp tôi vượt lên trên nỗi khổ của mình và nhận ra ai cũng có nỗi khổ riêng của họ và nỗi khổ nào cũng đớn đau như nhau cả. Khi tôi tin vào sức mạnh nội tại hơn, tôi kiên nhẫn với chính mình hơn. Dần dần, khi tôi chấp nhận đối diện và mở lòng để chia sẻ những góc khuất của mình một cách công khai, đó là lúc tôi nhận được sự giúp đỡ từ nguồn lực bên ngoài.

Nguồn sức mạnh thứ hai như tôi đã nói ở trên, tôi không đơn độc. Tôi vô cùng biết ơn từng con người đã xuất hiện trong cuộc đời tôi. Tôi biết ơn vì sự hiện diện và đồng hành của mỗi người. 

Hiện diện - là những người đã xuất hiện trong cuộc đời tôi ở một khoảng thời gian nhất định. Có thể họ đến để đưa cho tôi thấy một bài học nào đó. Hoặc ở thời điểm tôi rơi xuống đáy họ đã xuất hiện như một nguồn lực tích cực nâng đỡ tôi, là mỏ neo để giữ tôi không bị cuốn theo cơn lốc tiêu cực kia. Thậm chí họ có thể là những người tôi chưa từng gặp bởi đơn giản họ là tác giả một cuốn sách nào đó hay một nhân vật trong những bộ phim tôi xem nhưng sự hiện diện của họ lại tác động đến tôi rất nhiều. Và tôi còn đang nói đến cả những người tôi từng căm ghét, những người tôi nghĩ họ đã gây ra tổn thương cho tôi, nhưng giờ tôi không thấy thế nữa rồi, tôi thấy biết ơn vì sự hiện diện của họ là điều cần thiết trên con đường trưởng thành của tôi. Hiện diện - họ đến rồi đi, nhưng họ không để tôi đơn độc!
Đồng hành - là những người gắn bó lâu dài hơn, không chỉ hiện diện mà họ còn đi cùng tôi qua những thăng trầm trong cuộc sống. Dù tôi có thay đổi đến thế nào thì họ vẫn chấp nhận yêu thương tôi vô điều kiện. Thậm chí họ còn chấp nhận cả việc bị tôi làm cho tổn thương, xây xát, họ vẫn sẽ kiên nhẫn ở đó chờ cho tôi qua cơn điên dại. Tôi sẽ thế nào nếu thiếu họ đây? Vào những giây phút tuyệt vọng nhất, chỉ những ý nghĩ về họ thôi cũng đã đủ an ủi tôi rồi. Đồng hành - họ đã không để tôi đi một mình trên con đường này.
.
Hãy tưởng tượng rằng trên con đường bạn đi, mỗi kiến thức bạn thu nhận được, mỗi trải nghiệm bạn có được, mỗi con người bạn gặp được là những viên gạch bồi đắp cho con đường đó trở nên vững chãi, chắc chắn. Nếu không có kiến thức, bạn sẽ không hiểu vì sao mọi chuyện xảy đến với mình, bạn sẽ đổ lỗi cho hoàn cảnh và con người. Nếu không có trải nghiệm, bạn sẽ không có đủ năng lực cảm xúc, bạn sẽ hành động đầy bản năng, thiếu suy xét. Và nếu không có những con người đã hiện diện và đồng hành trong cuộc đời bạn, bạn sẽ chẳng có tấm gương nào để soi chiếu mà nhận ra bài học cuộc đời, cũng chẳng có sự ủng hộ, sẻ chia. Cứ như vậy, thiếu đi những viên gạch, con đường của bạn sẽ là một con đường đất bùn lầy lội, dần dần dẫn bạn đến đầm lầy tâm trí và kéo tuột bạn xuống. Cũng chẳng có một viên gạch đơn lẻ thần kì nào giúp bạn giải quyết được tất cả, bạn sẽ phải rất kiên nhẫn từ từ gom góp từng viên gạch một cho đến khi con đường phía trước quang đãng, rõ ràng hơn. Vậy nên, tôi mong rằng bạn và cả bản thân tôi, sẽ luôn giữ vững niềm tin ở chính mình, tôi mong chúng ta đủ dũng cảm để nói ra, đối diện, tìm kiếm sự giúp đỡ. Có như vậy chúng ta mới đủ sự bền bỉ, vững vàng để đi trên con đường rất dài của riêng mình.

Hãy luôn nhớ một điều: Chúng ta không đơn độc.
SG, 4.4.2020
Ly Sei / a beautiful mess.

Hình ảnh từ bộ phim Arrival (2016).

- If you could see your whole life from start to finish, would you change things?

- Maybe I'd say what I felt more often.