Các bạn đọc các phần trước tại đây

Các chất dinh dưỡng trong cơ thể chúng ta được chia làm 2 loại lớn, nguyên tố đa lượng và nguyên tố vi lượng, sự khác biệt của chúng chỉ nằm ở lượng chúng ta hấp thụ vào thôi, chứ không hề có ý nghĩa cái nào quan trọng hơn cả. Mọi nguyên tố trong cơ thể đều quan trọng.

Khi chúng ta ăn thực phẩm, cũng chính là chúng ta đang ăn những cơ thể sống khác, luôn bao gồm các loại dưỡng chất khác nhau. Với mỗi loại thực phẩm, thì thành phần dinh dưỡng đều khác nhau.

Phần này mình sẽ nói một cách sơ lược về việc các chất dinh dưỡng này được hấp thụ, chuyển hóa ra sao. Phần này hơi khoai một chút, nhưng lại khá quan trọng để giúp mọi người tự trang bị kiến thức đẩy lui những chiêu trò Giả Khoa học người ta dựng nên.

1, Carbohydrates


Chúng ta nạp vào cơ thể 2 loại Carbohydrate chính: 1 là các loại đường, bột(bao gồm cơm phở bánh mì) nói chung, 2 là chất xơ. Phần lớn các loại đường bột vào cơ thể chúng ta được chuyển hóa thành Glucose, đây cũng chính là cái mà người ta vẫn gọi là đường trong máu.

Chất xơ vào cơ thể chúng ta rất khó và gần như không bị hấp thụ. Chúng chính là thành phần thịt của hoa quả, rau xanh, măng, v.v... Chủ yếu chất xơ vào cơ thể chúng ta giúp hệ tiêu hóa trơn tru hơn, tránh đầy hơi, táo bón.

2, Chất béo


Nói một cách phức tạp thì chất béo là sản phẩm este hóa của Glycerol và 3 gốc Acid béo. Nhưng có lẽ mọi người sẽ dễ hiểu hơn khi nhìn nó là dầu ăn, mỡ động vật chúng ta hấp thụ hàng ngày.

Để phân loại chất béo rất phức tạp, vì có rất nhiều cách phân loại nó. Chính vì vậy, đây cũng là 1 điểm hay bị lợi dụng để những nhà sản xuất thực phẩm lập lờ đánh lận con đen, nói không đúng sự thật với người tiêu dùng.

3, Protein


Protein là "vật liệu" xây nên cơ thể của động vật nói chung, như da, tóc, cơ, v.v... tất cả đều là Protein. Chúng ta hay gọi nó là Vitamin thịt :D

Vào cơ thể chúng ta, Protein được phân rã thành các đơn vị nhỏ hơn đó là các amino acid. Các amino acid này lại được sử dụng để sửa chữa, thay thế, làm mới cơ thể của chúng ta, nếu thừa sẽ được chuyển hóa thành năng lượng, còn vẫn thừa sẽ được thải ra ngoài cơ thể.

Một điều khá thú vị(?) của thiên nhiên, đó là không phải loài động vật nào cũng có thể tổng hợp được tất cả các amino acid mà nó cần. Những amino acid này đối với chúng rất thiết yếu(essential amino acids), cách duy nhất để bổ sung các amino acid này đó là đi chiếm của loài khác(nói thẳng ra là đi ăn con khác).

4, Nước


Có lẽ không cần nói nhiều về nước nữa. Nước chiếm phần lớn khối lượng cơ thể chúng ta, là thành phần không thể thiếu của sự sống.


5, Sự chuyển hóa của các chất trong cơ thể

Sự trao đổi chất trong cơ thể(metabolism) bao gồm sự đồng hóa các chất đưa vào(anabolism) sau đó biến chúng thành vật liệu để xây dựng nên cơ thể của chúng ta - dị hóa(catabolism). Sự trao đổi chất trong cơ thể rất phức tạp, vẫn rất nhiều quá trình được để ngỏ, và được khám phá mới mỗi ngày. Trong khuôn khổ một bài viết kiến thức phổ thông, mình xin đưa 1 sơ đồ giản lược các quá trình trao đổi chất lớn trong cơ thể.


Như đã nói ở trên,

  • Protein vào cơ thể chúng ta sẽ được đồng hóa thành Amino Acid
  • Đường, tinh bột, được đồng hóa thành Glucose
  • Chất béo được đồng hóa thành Acetyl CoA

Từ điểm này, các bạn có thể thấy, bất kể những thứ mình ăn vào là trân cầm dị thú như nào, hễ cứ là 3 nhóm chất này, thì một là được đồng hóa vào cơ thể, 2 là không kịp tiêu hóa/thừa và bị thải ra ngoài.

Ví dụ rằng, bạn đi ăn 1 bữa steak ở Moobeef, sau đó thấy lưng dạ nên tạt qua hàng Sashimi làm vài lát cá hồi, rồi sau đó đi uống 1 cốc sinh tố xoài. Mặc dù cảm nhận vị giác thì khác nhau, nhưng cơ thể luôn hiểu chúng là Protein, Đường bột và Chất béo. Đến cuối ngày, cái hóa đơn gần triệu đồng kia sẽ không còn là gì ngoài Amino Acid, Glucose và Acetyl CoA. (mình đang tối giản hóa bỏ qua các chất vi lượng)

Sau khi chúng ta có các viên gạch trên, cơ thể chúng ta sẽ tiếp tục làm 1 công việc vĩ đại, đó là điều tiết liều lượng của chúng cho phù hợp. Bạn ăn quá nhiều cơm hôm nay? Hay do đầu bếp ở Moobeef quá khéo tay nên bạn gọi thêm 1 đĩa Steak Ripeye nữa? Không sao cả, cơ thể đã tạo ra Citric Acid Cycle (CAC) đóng vai trò 1 trạm trung chuyển, biến đổi các viên gạch ở trên theo nhu cầu của cơ thể. Dĩ nhiên sự chuyển đổi này, mặc dù vô cùng linh hoạt, nhưng vẫn có giới hạn của nó. Khi chúng ta ăn quá nhiều 1 thứ, mà thiếu những thứ khác, dĩ nhiên cơ thể sẽ không tự điều tiết được.

Một cái nhìn cụ thể hơn về hoạt động trao đổi chất xoay quanh Citric Acid Cycle - Guồng quay vĩ đại của cơ thể

(Chú thích nhỏ: Glucose được chuyển hóa thành Pyruvate để đi vào CAC. Amino Acid có thể chuyển hóa lại thành Glucose thông qua PEP)

Để kết lại phần I của series, và đón chờ phần II, chúng ta cùng "lật tẩy" một loại thực phẩm bổ sung được các chị em tin dùng: Viên uống Collagen. 

Collagen thực tế là loại protein phổ biến nhất trong cơ thể chúng ta (1). Collagen đóng góp tạo nên rất, rất nhiều bộ phận trên cơ thể. Và chúng ta quay trở lại với Guồng quay vĩ đại của cơ thể chúng ta: Tất cả protein đi vào cơ thể đều được chuyển hóa thành Amino Acid. Tức là, việc chúng ta uống viên Collagen bổ sung, chính là chúng ta đang ăn thịt đó.

Vậy sức mạnh thực sự của viên Collagen ở đâu khiến da mặt chị em mịn màng, căng mọng? Đó chính là các thành phần vi chất trong nó, như Vitamin C, dầu cá(bao gồm rất nhiều chất béo thiết yếu), v.v... (2) Hiện giờ, vẫn chưa có kết luận chính thức về tác dụng chính xác của thực phẩm bổ sung Collagen, các nghiên cứu lâm sàng cho thấy có tác dụng của viên uống Collagen so với việc không sử dụng bổ sung thực phẩm nào khác. (3) (4) Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào về việc sử dụng Collagen so với thực phẩm bổ sung nên kết luận trên rất mơ hồ.


Phù. Phần dễ mà khó viết nhất của Series đã kết thúc tại đây, xin hẹn mọi người tại phần II -Truyền thông đã lừa dối người tiêu dùng như thế nào?


Nguồn bài viết

(1) doi:10.1074/jbc.M110709200

(2) http://www.dailymail.co.uk/health/article-3754397/Can-supplements-REALLY-make-beautiful-Collagen-pills-useless-vitamin-C-does-protect-skin-experts-say.html

(3) doi: 10.1016/j.ctim.2011.12.007

(4) doi: 10.2147/CIA.S65939