TÀU SÂN BAY MỸ vs TÀU SÂN BAY NHẬT BẢN: Mặt trận Thái Bình Dương (1941-1945) (Phần 4: Trận Midway tháng 6-1942)

Soái hạm của Lực lượng Tấn công số Một (Kido Butai số 1) và là nơi Nagumo chỉ huy trong trận Midway là tàu sân bay Akagi. Akagi vốn là một thiết giáp tuần dương hạm được cải tạo, do đó Akagi có thể đạt tốc độ tối đa trên 31 hải lý/giờ, được bảo vệ tốt, và sau đợt tái cấu trúc lớn trong năm 1935–1938 có thể mang tối đa 91 máy bay. Đến khi chiến tranh bùng nổ, Akagi thường mang theo 63 máy bay chiến đấu. Ngoài số máy bay hoạt động chính thức, các tàu sân bay Nhật còn mang theo máy bay dự bị; Akagi chứa máy bay dự bị ở boong chứa máy bay ở bên dưới, nhưng trong chiến dịch Midway thì không có máy bay dự bị nào được mang theo. Vũ khí trang bị của Akagi cũng rất mạnh: 6 pháo 203 mm (8 inch) đặt trong tháp pháo ở hốc pháo thấp sát mạn tàu, 12 pháo phòng không 120 mm (4.7 inch) bố trí kiểu hai nòng, 14 bệ pháo phòng không 25 mm Type 96 hai nòng (28 nòng). (Tranh của Stefan Draminski)

Một trong những ngộ nhận dai dẳng nhất về trận Midway là chiến dịch AL của Nhật Bản nhằm chiếm các điểm đảo ở quần đảo Aleutians chỉ là một đòn đánh lừa nhằm kéo lực lượng Mỹ ra khỏi hướng tấn công chính tại Midway. Mục tiêu chính của Yamamoto là lôi kéo càng nhiều tàu chiến Mỹ càng tốt đến Midway để tiêu diệt chúng tại đó. Vậy tại sao trong đại kế hoạch tháng 6 năm 1942 lại có bất kỳ phần nào cố tình kéo lực lượng Mỹ đi khỏi chính nơi mà Nhật muốn chúng xuất hiện để bị tiêu diệt? Ngoài Fuchida – người có tường thuật về trận đánh chứa đầy những sai sót nghiêm trọng – thì không một người Nhật nào tham gia trận đánh ở vị trí đủ để biết từng mô tả chiến dịch Aleutians là một đòn nghĩ binh. Dù một số tàu không thuộc loại mạnh nhất của Hạm đội Liên hợp, thì Lực lượng Phương Bắc vẫn có tới 43 tàu. Hai tàu sân bay tham gia Chiến dịch AL (Junyo và Ruyjo thuộc Kido Butai số 2) mang tổng cộng 63 máy bay – con số lớn hơn bất kỳ tàu sân bay chủ lực nào trong Kido Butai số 1 tại Midway. 3 tàu tuần dương hạng nặng, 11 tàu khu trục và 6 tàu ngầm đều là những đơn vị chiến đấu hữu dụng. Những tàu này nếu được bổ sung cho lực lượng Midway sẽ tạo ra sự khác biệt rất lớn, nhưng trong toàn bộ kế hoạch của người Nhật không hề có ý định điều chuyển lực lượng Aleutians về Midway. Thậm chí còn ngược lại: đã có hai giai đoạn tăng viện được lên kế hoạch cho Lực lượng Phương Bắc bằng cách rút tàu từ Chiến dịch MI đến ngày 20 tháng 6.

Ba tàu sân bay lớp Yorktown (Yorktown, Enterprise - trong bức tranh, và Hornet) chính là trung tâm của lực lượng Mỹ trong trận Midway. Được thiết kế dựa trên kinh nghiệm thực tiễn của hạm đội, lớp Yorktown là một trong những thiết kế tàu sân bay xuất sắc nhất của Mỹ từ trước đến nay, thành công đến mức đã trở thành nền tảng cho lớp Essex sau này thậm chí còn ưu việt hơn. Trọng tâm thiết kế của lớp là vận hành phi đoàn lớn một cách nhanh chóng và hiệu quả. Nhờ nguyên tắc đỗ máy bay trên sàn bay – tức bảo dưỡng máy bay ngay trên sàn bay thay vì trong boong chứa máy bay như tàu sân bay Nhật – nên các tàu này mang được nhiều máy bay hơn đối thủ Nhật cùng kích cỡ. Lớp Yorktown được thiết kế để vận hành 90 máy bay, nhưng trong giai đoạn này của chiến tranh thực tế mang khoảng 80 chiếc. Với lượng giãn nước tiêu chuẩn gần 20.000 tấn, lớp tàu đủ lớn để bố trí hệ thống bảo vệ đáng kể chống ngư lôi. Nhìn chung, hệ thống bảo vệ này hoạt động rất tốt – bằng chứng là tại Midway sắp tới, Yorktown chịu đựng mức hư hại vượt xa dự kiến của các nhà thiết kế trước khi cuối cùng bị đánh chìm. Vũ khí phòng không của lớp Yorktown rất mạnh và tiên tiến: Là những tàu Mỹ đầu tiên được trang bị pháo đa năng 127 mm/38 – loại pháo phòng không tầm xa tốt nhất chiến tranh. 4 bệ pháo 1.1 inch (28 mm) bốn nòng bố trí trước và sau đảo thượng tầng. Ban đầu có 24 súng máy 12,7 mm (.50-cal) cho phòng thủ tầm gần, nhưng trước Midway đã được thay bằng pháo tự động 20 mm Oerlikon (Hornet và Yorktown mỗi tàu nhận 24 khẩu 20 mm, Enterprise nhận 32 khẩu). Quan trọng nhất, cả ba tàu đều có radar: Yorktown nhận một trong sáu bộ CXAM đầu tiên vào tháng 10-1940, Enterprise được lắp CXAM-1 cải tiến, Hornet được lắp radar SC kém hiệu quả hơn. (Tranh của Stefan Draminski)

Lúc 04 giờ 26 phút vào ngày 4 tháng 6, đợt tấn công lớn vào Midway của Kido Butai số 1 chính thức bắt đầu cất cánh. Tổng cộng 108 máy bay được huy động, chia đều thành ba thành phần: 36 tiêm kích Zero, 36 máy bay ném bom bổ nhào Aichi D3A “Val”, 36 máy bay ném bom-ngư lôi Nakajima B5N “Kate” (lần này dùng làm máy bay ném bom ngang). Mỗi tàu sân bay đóng góp chín tiêm kích, trong đó Akagi và Kaga (như trong bức tranh đang mô tả một chiếc máy bay Type 99 mang mã hiệu ở đuôi AII đang chuẩn bị cất cánh trên sàn bay) mỗi tàu góp 18 máy bay ném bom bổ nhào. Máy bay ném bom bổ nhào của Akagi được phân công đánh các mục tiêu trên Đảo Eastern với mục tiêu chính là sân bay, còn máy bay ném bom bổ nhào của Kaga được phân bổ đánh các mục tiêu trên Đảo Sand. Mỗi chiếc Val mang một quả bom phá đất Type 98 No. 25 nặng 532 pound. Các chiếc Kate đến từ Sư đoàn Hàng không 2. Phi đội của Hiryū được lệnh đánh Đảo Sand, còn phần lớn phi đội của Sōryū đánh Đảo Eastern. Trong vai trò ném bom ngang, các chiếc Kate mang bom phá mặt đất Type 80 nặng 1.760 pound. Dẫn trước các máy bay ném bom là 36 tiêm kích. Nhiệm vụ chính của chúng là giành quyền kiểm soát không phận trên quần đảo. Khi đã hoàn thành việc này, chúng sẽ hạ thấp độ cao để thực hiện các cuộc tấn công xả súng. Các máy bay ném bom sẽ vòng qua để tiếp cận Midway từ phía đông, do đó đặt mặt trời vào mắt lực lượng phòng thủ. Lần đầu tiên trong chiến tranh, Kido Butai được kỳ vọng sẽ vô hiệu hóa một mục tiêu được phòng thủ mạnh để chuẩn bị cho cuộc đổ bộ. Đối với một mục tiêu như Midway, 72 quả bom mà các máy bay ném bom bổ nhào và ném bom ngang mang theo rõ ràng là không đủ để gây ra một đòn dứt điểm. Với chỉ bốn tàu sân bay, thật đáng nghi ngờ liệu lực lượng của Nagumo có thể tiến hành một chiến dịch kéo dài để vô hiệu hóa Midway được phòng thủ mạnh và sau đó vẫn ở trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu một trận hải chiến lớn hay không. (Tranh của Stefan Draminski)

Bức tranh này mô tả cuộc tấn công của 108 máy bay từ Kido Butai lúc 06 giờ sáng ngày 4 tháng 6, nhằm vào hệ thống phòng thủ và các cơ sở khác tại Midway, (Tranh của John Hamilton)

Với các thủy phi cơ Catalina đang tuần tra trên không và Kido Butai đã ở cách Midway chưa đến 200 hải lý, việc phát hiện ra người Nhật là điều không thể tránh khỏi. Chiếc Catalina phụ trách khu vực có các tàu sân bay Nhật Bản do Trung úy Howard Ady điều khiển. Vào lúc 05 giờ 20 phút, ông trông thấy một máy bay không xác định và phát đi báo cáo tiếp xúc. Đây có lẽ là một máy bay trinh sát của Nhật. Chỉ mười phút sau, Ady đã gửi đi báo cáo mà mọi người đang chờ đợi: "tàu sân bay, hướng 320, khoảng cách 180". Chiếc Catalina PBY của Ady đã bắt gặp Kido Butai số 1 như minh hoạ ở đây và báo cáo lại cho Bộ Tham mưu hải quân. Khi tin tức về phát hiện này được truyền đến Trân Châu Cảng, Đô đốc Nimitz đã nhận xét với Trung tá Layton: "À, anh chỉ sai lệch có năm phút, năm độ và năm dặm thôi". (Tranh của Stefan Draminski)

Một trong khoản khắc ít người biết đến trong giai đoạn đầu của trận Midway là chiếc máy bay B-26 Marauder của James Perry Muri bay dọc theo sàn bay của tàu sân bay Akagi sau khi thả ngư lôi không thành công vào soái hạm của Kido Butai. Muri và phi hành đoàn của ông điều khiển chiếc Martin B-26 Marauder của Không quân Lục quân Hoa Kỳ (có số hiệu 40-1391, "Susie-Q") thuộc Phi đoàn trinh sát số 18, Liên đoàn Ném bom số 22. Vào sáng ngày 4 tháng 6 năm 1942, trong Trận Midway , một lực lượng tàu sân bay Nhật Bản đã được phát hiện đang tiến đến hòn đảo. Đơn vị của Muri không được huấn luyện cụ thể hay bất kỳ một cuộc họp giao ban trước chuyến bay nào; họ chỉ được biết vị trí của tàu sân bay Akagi . Trên đường đến mục tiêu, đội hình của Muri đã bị các máy bay tiêm kích Zero của Nhật Bản chặn lại và phi đội đã hạ độ cao xuống 200 feet so với mực nước biển để tránh hỏa lực của máy bay chiến đấu và pháo phòng không của tàu sân bay. Muri, sau khi thả ngư lôi và tìm kiếm một tuyến đường thoát hiểm an toàn hơn, đã bay thẳng xuống dọc theo chiều dài của Akagi trong khi bị các máy bay tiêm kích và hỏa lực phòng không tấn công như minh hoạ ở trên. Việc máy bay B-26 bay thẳng về Akagi đã khiến những máy bay Zero phải ngừng bắn để tránh bắn trúng soái hạm của chính mình. Ngư lôi của Muri và đơn vị của ông đã không đánh trúng bất kỳ tàu Nhật Bản nào, mặc dù ông vẫn bắn hạ một chiếc Zero và giết chết hai thủy thủ trên tàu Akagi bằng hỏa lực súng máy. Sau cuộc tấn công, ông và một phi công B-26 khác đã có thể hạ cánh máy bay an toàn xuống Midway. Một cuộc kiểm tra cho thấy có hơn 500 lỗ đạn trên máy bay của Muri, lốp bên trái đã bị bắn văng, và tất cả các cánh quạt và mọi hệ thống chính đều bị hư hại. Muri được phép khắc tên trên thân máy bay để giữ làm kỷ niệm. (Tranh của Stefan Draminski)

Mười lăm máy bay Devastator từ VT-8 xuất kích từ tàu sân bay Hornet lúc 07 giờ 55 phút và di chuyển theo đội hình cùng phần còn lại của Không đoàn 8. Thiếu tá Waldron đã huấn luyện các phi công của mình rất nghiêm khắc trước trận chiến và nghĩ rằng họ đã sẵn sàng cho mọi thứ. Tuy nhiên, ông không hề biết rằng VT-8 cuối cùng sẽ phải tấn công toàn bộ hạm đội Nhật mà không có bất kỳ sự hỗ trợ nào. Khi Chỉ huy Ring dẫn Không đoàn của mình theo hướng 265 độ sau khi xuất kích từ Hornet, sự bất mãn của Waldron ngày càng tăng. Ông tin chắc rằng Ring đang dẫn họ đi sai hướng, và ông đã cho Ring biết điều đó. Trong một cuộc trao đổi nảy lửa, Ring yêu cầu Waldron phải đi cùng ông ta. Đến 08 giờ 25 phút, Waldron đã chịu đựng đủ việc Ring từ chối đổi hướng. Ông rẽ sang trái, và theo lời kể của Thiếu úy George H. Gay, người sống sót duy nhất của phi đội kể lại: "Chúng tôi đi thẳng đến hạm đội Nhật như thể ông ấy có một sợi dây buộc vào họ vậy." Trực giác của Waldron về vị trí kẻ địch tỏ ra chính xác đến kinh ngạc, nhưng nó lại đặt phi đội của ông vào tình thế nguy hiểm. Vì các máy bay tiêm kích của VF-8 vẫn ở lại với Ring, nên phi đội của Waldron sẽ không có sự hộ tống của các tiêm kích. Bay ở trên cao 22.000 feet là 10 chiếc Wildcat của Trung úy Gray thuộc VF-6. Với tầm nhìn tốt, Gray không gặp khó khăn gì trong việc theo dõi những chiếc Devastator chậm chạp ở phía dưới xa. Dù vậy, Waldron lại không hề biết rằng Gray đang cung cấp sự bảo vệ từ trên cao. Bay ở độ cao 1.500 feet với tốc độ 100 hải lý/giờ, Waldron tiếp cận Kido Butai. Vì tầm nhìn trong khu vực có hạn, Waldron ra lệnh cho 8 chiếc Devastator của Phân đội 1 hình thành một tuyến trinh sát. Khi các máy bay bắt đầu tản ra, Waldron đổi ý và ra lệnh cho phi đội tập hợp lại. Ở trên cao, Gray quan sát những chiếc Devastator biến mất vào một dải mây. Ông mất dấu họ và không bao giờ tìm lại được. Một trong các máy bay tiêm kích của Gray phát hiện vệt sóng của Kido Butai lúc 09 giờ 10 phút. Khi họ tiếp tục lượn vòng ở phía đông Kido Butai trong phần lớn một giờ đồng hồ, không một phi công tiêm kích nào nhìn thấy bất kỳ máy bay Mỹ hay Nhật nào. Khi VT-6 bắt đầu tấn công vào 09 giờ 40 phút, không chiếc Wildcat nào nghe thấy những lời kêu gọi hỗ trợ liên tục của họ. Lúc 09 giờ 56 phút, Gray gửi một báo cáo liên lạc và vài phút sau quyết định quay về Enterprise. Việc một nhóm 10 máy bay địch có thể vây quanh Kido Butai mà không bị quấy rầy là điềm báo về những rắc rối sắp tới đối với người Nhật. Cuối cùng, người Nhật cũng phát hiện ra các máy bay tiêm kích của Gray, xác định chúng là một "đơn vị ném bom theo chiều ngang", và phóng lên ba máy bay tiêm kích từ Soryu lúc 10 giờ để giao chiến với chúng. Quyết định rời khu vực của Gray đã ngăn cản mọi tiếp xúc với các chiếc Zero đánh chặn. Trong khi Gray và các máy bay tiêm kích của ông bay lượn trên cao, bản năng tìm mục tiêu của Waldron đã đơm hoa kết trái. Lúc 09 giờ 15 phút, VT-8 đã trông thấy khói ở đường chân trời, dẫn họ đến vị trí của Nagumo. Waldron phát hiện ba tàu sân bay và gửi báo cáo liên lạc trước khi dẫn phi đội của mình vào tấn công. Hornet không bao giờ nhận được báo cáo đó. Khi VT-8 tiếp cận chính diện Kido Butai, Waldron ra lệnh cho 15 chiếc máy bay ì ạch của mình tiếp cận ở độ cao ngang sóng để không có cơ hội bị Zero tấn công từ bên dưới. Waldron chọn chiếc ở giữa trong số ba tàu sân bay để tấn công và nhận dạng nó là tàu sân bay Soryu. Tuân thủ theo học thuyết, Waldron ra lệnh cho Phân đội 2 của mình tách ra để thực hiện một cuộc tấn công cái"đe". Ngay khi lực lượng của ông bị Zero tấn công, Waldron đổi ý và ra lệnh cho các máy bay của mình dính sát nhau để bảo vệ lẫn nhau. Trong minh hoạ này, các máy bay của Walron bắt đầu tấn công tàu sân bay Soryu ở đằng trước, bay ngang qua hệ thống phòng không của thiết giáp hạm Haruna và đồng thời cũng sắp bị đánh chặn bởi các máy bay Zero đang thực hiện tuần tra không chiến. (Tranh của Stefan Draminski)

Người Nhật tuyên bố rằng CAP của họ bắt đầu giao chiến với mối đe dọa ngư lôi lúc 09 giờ 23 phút. Vào lúc bắt đầu cuộc tấn công, CAP Nhật bao gồm 18 máy bay tiêm kích ở trên không. Lực lượng này nhanh chóng được tăng cường. Lúc 09 giờ 20 phút, Kaga phóng lên 6 chiếc Zero, tiếp theo là 5 máy bay tiêm kích từ Akagi lúc 09 giờ 32 phút, và thêm 4 chiếc nữa lúc 09 giờ 37 phút. Những gì diễn ra sau đó với các máy bay ngư lôi không khác gì một cuộc tàn sát. Trong trường hợp này, hệ thống phòng không của hạm đội Nhật đã hoạt động tốt như mong đợi. Máy bay địch tiếp cận được các tàu hộ tống phát hiện sớm, và có rất nhiều máy bay tiêm kích trên không để đối phó với mối đe dọa. Có tới 21 chiếc Zero hướng về phía 15 máy bay của Waldron. Và đây không phải là những chiếc Zero bình thường – chúng được điều khiển bởi một số phi công ưu tú nhất của Hải quân Đế quốc Nhật. Ngược lại, những chiếc Devastator thì không có máy bay tiêm kích hộ tống và chỉ có thể bay khoảng 100 hải lý/giờ khi mang theo ngư lôi. Để làm cho nhiệm vụ của Waldron thêm khó khăn, Nagumo ra lệnh cho hạm đội quay về hướng tây, để mũi tàu về phía người Mỹ và làm cho đường tiếp cận của họ dài hơn. Theo người Nhật, 18 máy bay Mỹ đã tấn công. Hầu hết bị tiêu diệt bởi máy bay tiêm kích và pháo phòng không trước khi chúng kịp phóng ngư lôi. Bốn máy bay sống sót có thể phóng ngư lôi của chúng vào Soryu lúc 09 giờ 30 phút như trong minh hoạ ở trên, nhưng tất cả đều trượt. Bốn máy bay địch cuối cùng sau đó bị tiêu diệt. Đây là một tường thuật khá chính xác. Trong khoảng 15 phút, các chiếc Zero tiến hành các cuộc tấn công bổ nhào vào đội hình của Waldron từ phía trên và phía sau. Máy bay của Waldron bị trúng thùng nhiên liệu bên trái, bốc cháy và lao xuống biển. Ba chiếc Devastator tiếp cận đủ gần Soryu để buộc cô phải thực hiện động tác tránh né trước khi các chiếc Zero bắn hạ hai chiếc máy bay. Chiếc Devastator cuối cùng, do Thiếu úy George Gay lái, tiếp cận trong vòng 800 yard của Soryu và thả ngư lôi của nó phía mũi trái tàu sân bay. Nó trượt, và máy bay của Gay bị bắn hạ bởi các chiếc Zero vừa được phóng lên vội vã từ Akagi. Tất cả 15 chiếc Devastator của VT-8 bị phá hủy, với Gay là người sống sót duy nhất. Gay rơi xuống biển ngay giữa đội hình của Nagumo nhưng có thể thoát ra khỏi chiếc máy bay đang chìm và trốn dưới một tấm đệm ghế để tránh bị phát hiện. Ông được một thủy phi cơ Catalina giải cứu vào ngày hôm sau. VT-8 đã phải trả một cái giá khủng khiếp cho sự quyết tâm tấn công không có hỗ trợ của Waldron. Việc mất 15 máy bay và toàn bộ phi hành đoàn chỉ trừ một người không được đền bù bằng bất kỳ thiệt hại nào gây ra cho phía Nhật. (Tranh của Steven Heyen)

Bức tranh ấn tượng này đang cho thấy một máy bay Devastator từ VT-6 đang vượt qua hệ thống phòng không và tiến gần đến tàu sân bay Kaga. Sau các đợt tấn công từ các máy bay ngư lôi của Hornet thì các máy bay từ Enterprise nối tiếp tấn công và cũng gặp phải số phận tương tự. VT-6 của Lindsey mất dấu các máy bay ném bom bổ nhào của McClusky và buộc phải hành động một mình. Thỏa thuận của ông với Trung úy Gray về việc cung cấp hỗ trợ tiêm kích khi được yêu cầu đã trở nên vô hiệu vì Gray đã theo VT-8 đến mục tiêu. Tiếp cận trực tiếp từ phía nam, Lindsey không gặp vấn đề gì trong việc tìm thấy lực lượng của Nagumo. Những chiếc Devastator đang tiếp cận bị tàu tuần dương Tone phát hiện lúc 09 giờ 38 phút ở độ cao thấp. Người Nhật vẫn đang hướng về phía tây, tạo cho các Devastator một cơ hội bắn ngư lôi tiềm năng vào mạn trái. Một trong những phi công sống sót của phi đoàn đã đưa ra đánh giá xuất sắc về bố trí của Kido Butai: "...một đội hình rất lỏng lẻo và dường như có ba tàu sân bay ở trung tâm. Vòng màn ngoài cách trung tâm 15 hải lý và bao gồm các tàu tuần dương hạng nhẹ. Vòng màn chắn trong cách trung tâm 8 hải lý và bao gồm các tàu tuần dương hạng nặng và một vài thiết giáp hạm. Tàu khu trục đi kèm mỗi tàu sân bay và có mặt ở các điểm khác trong màn chắn. Các tàu sân bay và tàu khu trục đi kèm cơ động độc lập với tốc độ cao trong khi các tàu trong màn chắn vẫn giữ vị trí tương đối của họ và không di chuyển với tốc độ cao như vậy." Ngoài việc nhầm lẫn tàu khu trục trong vòng ngoài thành tàu tuần dương hạng nhẹ, đây là mô tả chính xác nhất về Kido Butai cho đến lúc đó và có lẽ được cung cấp cho các sĩ quan thẩm vấn sau khi quay về Enterprise. Theo học thuyết, khi tiếp xúc với Kido Butai, Lindsey chia phi đội của mình thành hai phân đội, mỗi phân đội gồm 7 máy bay. Một phân đội dưới sự chỉ huy trực tiếp của Lindsey và phân đội kia dưới quyền Trung úy Arthur Ely, sĩ quan điều hành của phi đội. Với hai phân đội, ông có thể thực hiện một cuộc tấn công "cái đe" vào một trong các tàu sân bay. Mục tiêu được chọn là Kaga, tàu sân bay gần Lindsey nhất. Để phản ứng với báo cáo phát hiện từ Tone, Nagumo ra lệnh rẽ sang mạn phải để đặt các máy bay ném ngư lôi ở phía đuôi Kido Butai. Động tác né tránh ưa thích này tạo ra mục tiêu nhỏ nhất có thể cho ngư lôi Mỹ, và nó còn kéo dài đường tiếp cận cho những chiếc Devastator chậm chạp đến đau đớn. Điều này đặc biệt đúng với phân đội của Lindsey, phải bay một quãng đường xa hơn để đến một vị trí phía bắc Kaga cho cuộc tấn công "cái đe". Mặc dù Tone đã phát hiện VT-6 từ khoảng cách xa, người Nhật vẫn bị bắt mất thế cân bằng. Phần lớn các chiếc Zero phòng thủ vẫn ở phía đông bắc đối phó với cuộc tấn công của Waldron. Giờ đây, Lindsey lại đến từ một hướng khác. Trong khi người Nhật vất vả đưa một số chiếc Zero vào vị trí để chặn đòn tấn công của Lindsey, những chiếc Devastator đã có thể vượt qua vòng ngoài trước khi những chiếc Zero đầu tiên xuất hiện. Phân đội của Ely đang hướng thẳng đến Kaga nên là những chiếc đầu tiên chịu hỏa lực. Những đợt tấn công chớp nhoáng của các chiếc Zero đã tiêu diệt 5 máy bay của ông trước khi chúng đến vị trí phóng. Hai chiếc có thể phóng vũ khí đã làm vậy ở một góc tấn công kém. Thuyền trưởng của Kaga làm góc tấn công càng tệ hơn bằng cách rẽ sang mạn trái và đưa hai chiếc Devastator cuối cùng vào vị trí phía đuôi tàu. Cả hai quả ngư lôi đều trượt. Khi người Nhật tập trung vào phân đội của Ely, 7 máy bay dưới quyền Lindsey dường như có cơ hội thành công tốt chống lại Kaga. Không chiếc Devastator nào bị bắn hạ bởi Zero, có lẽ vì những chiếc đang giao chiến với phân đội của Lindsey đã hết đạn cho pháo 20mm của chúng. Không có máy bay tiêm kích hộ tống (những chiếc Wildcat của Gray đang ở phía đối diện của đội hình Nhật cách khoảng 20 hải lý), vận may của Lindsey không thể kéo dài mãi. Tình hình trở nên tồi tệ hơn nhiều đối với người Mỹ khi một đợt Zero mới được phóng lên; Akagi điều thêm ba chiếc Zero nữa lúc 09 giờ 45 phút, và Kaga phóng thêm 6 chiếc lên không lúc 10 giờ, ngay khi các Devastator đang thực hiện đợt chạy tấn công cuối cùng. Với hỏa lực mới này, đội hình của Lindsey bắt đầu tan rã. Bốn máy bay của ông bị bắn rơi xuống biển, bao gồm chiếc Devastator của Lindsey. Ba máy bay còn lại cố gắng tìm một góc ngắm tốt, nhưng Kaga đã rẽ sang hướng đông, một lần nữa đưa đuôi tàu cho những kẻ tấn công. Đối mặt với lựa chọn bị bắn hạ hoặc phóng ngư lôi ở tầm xa, ba phi công còn lại quyết định thả vũ khí. Chiếc Kaga được điều khiển khéo léo không gặp vấn đề gì khi né tránh cả ba quả ngư lôi. Cuộc tấn công dũng cảm nhưng vô ích của VT-6 kết thúc lúc 10 giờ. Trong số 14 máy bay bắt đầu cuộc tấn công, chỉ có năm chiếc sống sót qua hành trình tiếp cận Kaga và sau đó rút lui về phía đông hoặc đông nam xuyên qua đội hình của Kido Butai. Tất cả 5 chiếc máy bay cuối cùng đều bị hư hại ở một mức độ nào đó bởi những chiếc Zero truy đuổi; một chiếc buộc phải hạ cánh khẩn cấp trên đường về tàu, và một chiếc khác bị hư hại nặng đến mức bị đẩy xuống biển sau khi về đến Enterprise. Một yếu tố góp phần vào sự sống sót của năm chiếc máy bay cuối cùng là các chiếc Zero không truy đuổi quyết liệt. Sau khi những chiếc Devastator thả ngư lôi, chúng không còn là mối đe dọa nữa và các phi công tiêm kích Nhật đã chọn cách tiết kiệm đạn dược, đặc biệt là 60 viên đạn 20mm cho mỗi khẩu pháo gắn trên cánh của họ. (Tranh của John Hamilton)

Trrận chiến giờ đã bước sang giai đoạn quyết định. Giờ đây, kết cục trận đánh phụ thuộc vào những con người đang dẫn đầu 11 phi đội bay về phía Lực lượng Tấn công Nhật Bản (hoặc Kido Butai). Hai phi đội của Enterprise, VF-6 và VT-6, cũng không gặp khó khăn trong việc phát hiện lực lượng Nhật. Canh bạc lớn của Mitscher dựa Không đoàn của Hornet nhằm tìm kiếm nhóm tàu sân bay Nhật Bản đã kết thúc trong thảm họa. Điều này khiến kết cục của trận đánh rơi vào tay một nhóm người còn nhỏ hơn nữa. Một trong số đó là McClusky, người đang chỉ huy những gì còn lại của không đoàn Enterprise. Với quá nhiều thứ phụ thuộc vào các quyết định của mình, McClusky chứng tỏ ông là người phù hợp, ở đúng nơi, vào đúng thời điểm. Đi cùng ông là 32 máy bay ném bom bổ nhào Dauntless – gồm máy bay chỉ huy của chính ông, 16 chiếc thuộc VS-6 của Trung úy Gallaher (một chiếc khác đã phải quay về sớm trong nhiệm vụ), và 15 chiếc thuộc VB-6 của Trung úy Best (ba chiếc khác gặp sự cố cơ khí trước khi cất cánh và không rời được Enterprise). McClusky nhận lệnh từ Spruance lúc 07 giờ 52 phút, bay theo hướng 231 độ về phía lực lượng Nhật. Ông tính toán rằng điều này sẽ đưa biên đội tới vị trí mục tiêu ở khoảng cách 142 hải lý, vào khoảng 09 giờ 20. Tuy nhiên, khi đến vị trí dự kiến của đối phương, ông không thấy gì cả. Thay vì tiếp tục hướng về Midway, Nagumo đã đổi hướng sang phía đông, rồi sau đó đông-đông bắc vào lúc 09 giờ 17 phút. McClusky không hề biết rằng Kido Butai lúc này đang ở phía đông bắc của ông. Dù đồng hồ nhiên liệu của một số máy bay đã tụt xuống dưới nửa bình, nhưng McClusky vẫn quyết định tiếp tục tìm kiếm trước khi tình hình nhiên liệu trở nên tuyệt vọng. Ông dẫn các phi đội bay về phía tây nam trong 15 phút, nhưng vẫn không phát hiện được gì. Sau đó, McClusky quyết định đổi hướng sang tây bắc, theo hướng ban đầu của lực lượng Nhật về Midway. Ông dự định giữ hướng này đến 10 giờ, và nếu vẫn không thấy đối phương, sẽ bay sang đông bắc trước khi nhiên liệu buộc ông phải quay về tàu. Nếu Spruance không cho các máy bay ném bom bổ nhào của McClusky xuất phát sớm, thì sẽ không có đủ nhiên liệu cho cuộc tìm kiếm kéo dài này. Một chiếc Dauntless của VB-6, do tiêu hao nhiên liệu nhanh hơn vì mang bom 1.000 pound, đã buộc phải hạ cánh khẩn xuống biển trước khi đội hình quay sang hướng đông bắc. Kế hoạch của McClusky là một phép tính hợp lý, và nó đã được đền đáp vào lúc 09 giờ 55 phút, khi ông nhìn thấy vệt sóng dài của một tàu Nhật Bản, mà ông đánh giá là một tàu tuần dương đang chạy hết tốc lực về phía đông bắc. Đó chính là Arashi, đang chạy với tốc độ 35 hải lý/giờ để quay lại nhập đội với hạm đội của Nagumo. Như vậy, cuộc đụng độ không phân thắng bại giữa Arashi và tàu ngầm Nautilus (vốn là con tàu ngầm Mỹ theo dõi Kaga và bị tàu khu trục truy bắt) cuối cùng lại có ảnh hưởng cực lớn đến toàn bộ trận đánh. Trong khi Kido Butai đang hoàn tất việc thu hồi máy bay, thì Brockman đang ở độ sâu, cố tránh một đợt tấn công bằng bom chìm khác. Arashi chính là tàu tiến hành cuộc truy kích này, với mục tiêu ghìm chặt tàu ngầm của Brockman, để Kido Butai có thể cắt đuôi. Lúc 09 giờ 33 phút, Watanabe tiến hành đợt thả bom chìm cuối cùng, mà theo Brockman là đợt nguy hiểm nhất. Cho rằng mình đã hoàn thành nhiệm vụ – giữ chân tàu ngầm đủ lâu để lực lượng chủ lực chạy thoát – Watanabe cho tàu đổi hướng sang bắc - đông bắc với tốc độ cao, nhằm tái nhập đội hình của Nagumo. Sau khi phát hiện Arashi, McClusky đoán đúng rằng con tàu đang quay lại nhập với lực lượng chủ lực, nên ông đổi hướng sang đông bắc, bay song song với vệt hành trình của con tàu. Lúc 10 giờ 02 phút, McClusky được đền đáp khi phát hiện mục tiêu của mình ở xa về phía đông bắc. Trong có lẽ là khoảnh khắc quan trọng nhất của trận đánh cho đến lúc đó, ông gửi báo cáo về cho Spruance rằng đã phát hiện được đối phương. Dù hoàn toàn không phải do chủ ý, McClusky đã tiếp cận khu vực Kido Butai đúng vào thời điểm hoàn hảo. Không có chiếc Zero nào đang ở độ cao lớn, và cách tiếp cận ở độ cao 19.000 feet của ông không bị phát hiện. Hai phi đội ném bom bổ nhào dày dạn kinh nghiệm giờ đây đã ở ngay trên đầu Kido Butai, với yếu tố bất ngờ hoàn toàn. McClusky không hề biết rằng, chỉ một phút sau đó, không đoàn của Yorktown cũng phát hiện lực lượng Nhật từ phía đông nam. Lực lượng của Nagumo đang lâm vào tình thế cực kỳ nguy hiểm: bị đe dọa từ hai hướng, và ở các độ cao khác nhau. Đây là kịch bản ác mộng đối với phía Nhật, và là tình huống mà Kido Butai chưa từng phải đối mặt trước đây. (Tranh của John Hamilton)

Tiếp cận từ phía tây nam lúc 10 giờ 22 phút, McClusky đối mặt với hai tàu sân bay ngay trước mặt. Theo học thuyết, khi có hai mục tiêu, phi đội dẫn đầu sẽ tấn công mục tiêu xa hơn và phi đội phía sau sẽ tấn công mục tiêu gần hơn. McClusky là một phi công tiêm kích vừa chuyển sang máy bay ném bom bổ nhào. Hoặc là ông không biết về học thuyết này, hoặc quên nó đi trong lúc căng thẳng. Nên ông đã ra lệnh qua radio cho phi đội của Gallaher tấn công tàu sân bay gần nhất (Kaga) và cho Best tấn công tàu sân bay ở xa hơn (Akagi). Vì điều này trái với học thuyết, nên kết quả là gây ra sự nhầm lẫn. Best đã quyết định tuân thủ học thuyết và tấn công Kaga; trong khi đó, McClusky lại quyết định dẫn bộ chỉ huy gồm ba máy bay của mình và cùng tập trung vào Kaga. Nếu không có gì thay đổi, tất cả 31 chiếc Dauntless sẽ cùng nhắm vào một mục tiêu. Thật khó tin, không một quan sát viên Nhật nào phát hiện ra sự tiếp cận của McClusky qua những đám mây rải trong khu vực. Điều này, cùng với sự tập trung hoàn toàn vào cuộc đối đầu đang diễn ra với VT-3, đã tạo ra kịch bản tốt nhất có thể cho McClusky. Phần lớn các chiếc Zero vẫn đang ở khu vực đông nam đối phó với các máy bay Devastator và Wildcat của Yorktown. Không có radar, người Nhật hoàn toàn phụ thuộc vào các lính canh để cảnh báo về các mối đe dọa sắp tới. Chỉ đến khi quá muộn, người Nhật mới cuối cùng phát hiện ra máy bay của McClusky. Lúc 10 giờ 19 phút, một lính canh trên Hiryu phát hiện ra các máy bay ném bom bổ nhào phía trên Kaga. Ngay sau đó, các quan sát viên trên Kaga cũng thoáng thấy mối đe dọa từ trên cao. Các tổ pháo Type 89 trên tàu sân bay ngay lập tức nâng vũ khí và khai hỏa. Thuyền trưởng của Kaga cũng kịp thời cho tàu quay gấp sang mạn phải. Sự thất bại hoàn toàn của hệ thống phòng không Kido Butai sắp dẫn đến hậu quả khủng khiếp. Theo sau McClusky và hai phi đội trưởng của ông, Gallaher và các phi công VS-6 của ông bắt đầu cú bổ nhào từ độ cao khoảng 20.000 feet, lướt qua Best và VB-6 trên đường xuống. Mỗi chiếc Dauntless của VS-6 mang một quả bom 500 pound ở đường trung tâm, và hầu hết đều mang thêm hai quả bom 100 pound ở trên cánh. Ba máy bay đầu tiên ( thuộc bộ chỉ huy của McClusky) đã thả bom trượt do Kaga quay gấp, và bom của chúng phát nổ vô hại xung quanh tàu sân bay. Gallaher ở chiếc máy bay thứ tư thực hiện cú bổ nhào và ông đã ghi phát trúng đầu tiên vào Kaga. Quả bom trúng gần thang nâng phía sau ở mạn phải. Nó phát nổ trong khu vực chỗ ở của thủy thủ bên cạnh boong chứa máy bay phía trên. Hai chiếc Dauntless tiếp theo cũng thả bom trượt, với một chiếc bị trúng hỏa lực phòng không và lao xuống biển. Hai chiếc tiếp theo ghi phát trúng trực tiếp – một quả phía trước và một quả trúng vào đảo chỉ huy. Quả bom trúng đảo đã xóa sổ toàn bộ ban chỉ huy cấp cao của Kaga. Cả thuyền trưởng, sĩ quan điều hành, sĩ quan pháo binh chính, sĩ quan hàng hải và sĩ quan thông tin của tàu đều thiệt mạng. Trong 8 chiếc máy bay tấn công đầu tiên, ba chiếc ghi phát trúng trực tiếp. Phân đội 2 của VS-6 đã ghi thêm ít nhất một phát trúng nữa, lần này là ở giữa tàu. Cuộc tấn công tiếp theo là 10 chiếc Dauntless của VB-6 với bom 1.000 pound. Quan sát thành quả của phi đội của mình từ độ cao 12.000 feet, Best đã nhận xét, "Họ đánh trúng từ mũi đến đuôi." Thach cũng ở gần đó và nói thêm, "Tôi chưa bao giờ thấy kỹ thuật ném bom bổ nhào xuất sắc như vậy. Đối với tôi, có vẻ như gần như mọi quả bom đều trúng đích." Trong khi nhiều quả bom 1.000 pound góp phần vào sự hủy diệt trên Kaga, tổng số phát trúng cuối cùng vẫn không rõ ràng. (Tranh của Stefan Draminski)

Trong một trận đánh đầy những khoảnh khắc then chốt, cuộc tấn công của Best và hai phi công hộ tống tấn công vào Akagi - soái hạm của Nagumo có lẽ là quan trọng nhất. Nếu cả hai phi đội máy bay ném bom bổ nhào của Enterprise đều tập trung vào Kaga, điều đó có nghĩa là một trong những tàu sân bay khác của Nagumo có thể sống sót. Best ngay lập tức nhận ra điều gì đang xảy ra. Để ngăn chặn tàu sân bay thứ hai trốn thoát, ông gọi radio cho thuộc cấp: "Phân đội 1, Phân đội 2, hãy đi cùng tôi và tấn công qua đây. Đừng để tàu sân bay này trốn thoát." Lời kêu gọi của ông không được đáp lại. Điều này đã đã dẫn đến việc chỉ còn lại Best và hai phi đội trưởng của ông để tấn công tàu sân bay thứ hai, vốn là Akagi. Ba chiếc máy bay rút khỏi cú bổ nhào và hướng về phía đông để tấn công tàu sân bay Nhật gần đó chưa bị ảnh hưởng. Chúng leo lên độ cao 14.000 feet để thực hiện cuộc tấn công mới. Thay vì tấn công theo trình tự, ba chiếc máy bay bổ nhào theo đội hình chữ “V” mà chúng đang bay. Ngay cả người Nhật cũng nhận thấy rằng cuộc tấn công không được thực hiện theo cú bổ nhào dốc thông thường. Nhóm của Best tấn công từ mạn trái của Akagi, với mỗi phi công đồng hành cách chiếc máy bay trung tâm của Best khoảng 75–100 feet. Tấn công từ mạn tàu như vậy chỉ đưa chiều rộng 100 feet của tàu sân bay làm mục tiêu; trong khi tấn công từ phía đuôi theo cách ưu tiên sẽ đưa chiều dài 850 feet của tàu làm mục tiêu. Điều khó tin là không ai trên Akagi nhận ra máy bay của Best cho đến khi chúng bay ngay trên tàu. Tiếng la hét cảnh báo đầu tiên xuất hiện đúng lúc một chiếc Zero bắt đầu chạy đà trên sàn đáp. Một vài khẩu pháo 25mm khai hỏa trong nỗ lực vô ích bảo vệ tàu. Lúc đó là 10 giờ 26 phút. (Tranh của Robert D. Perry)

Best nổi tiếng vì đã giữ cú bổ nhào đến tận phút cuối cùng. Trong trường hợp này, ông tiếp tục tấn công xuống còn 1.500 feet. Ông quan sát quả bom của mình trúng giữa sàn bay của Akagi. Best nghĩ rằng bom của các phi công hộ tống cũng trúng đích, nhưng thực tế chỉ là gần trúng. Quả bom đầu tiên trượt mạn trái tàu khoảng 5–10 yard; quả thứ hai gần như trúng phần đuôi. Quả bom của Best rơi trực tiếp xuống sàn bay, vào phần đuôi của thang nâng giữa tàu. Nó dễ dàng xuyên thủng sàn đáp và phát nổ trong boong chứa máy bay trên ngay bên dưới. Quả bom duy nhất này đã định đoạt số phận của Akagi. Sự diệt vong của tàu gắn liền với hành động nhanh nhạy của một con người và kỹ năng của ông như một phi công. Ở đằng xa có thể thấy tàu Kaga đang bốc cháy sau đợt tấn công bổ nhào. Nếu các quan sát viên trên Akagi cảnh giác hơn, hỏa lực phòng không chính xác hoặc ít nhất là mạnh mẽ hơn, hoặc nếu con tàu thực hiện được hành động tránh né, có lẽ độ chính xác của Best sẽ bị ảnh hưởng đủ để tạo ra kết quả khác. Kết cục của những trận đánh lớn đôi khi lại phụ thuộc vào những sự kiện nhỏ. (Tranh của Robert D. Perry)

Trong khi các máy bay Zero đang ở độ cao thấp đối phó với những chiếc Devastator của Massey và các máy bay Wildcat của Thach, Leslie tiếp cận từ phía đông nam mà không bị phát hiện. Ông nhìn thấy hai tàu sân bay ở gần nhau và có thể là một chiếc thứ ba ở xa hơn. Vẫn giữ ấn tượng rằng phi đội VS-5 của Trung úy Wallace Short đang có mặt trong nhiệm vụ và ở trong khu vực, vào lúc 10 giờ 15 phút, ông gọi radio cho Short: "Anh tấn công chiếc bên trái còn tôi tấn công chiếc bên phải nhé? Tôi sẽ bắt đầu tấn công." Sau khi không nghe thấy hồi âm từ Short, ông chuẩn bị tấn công chiếc tàu sân bay ở cực bắc của Nhật, hy vọng phối hợp với VT-3. Mục tiêu của ông là tàu sân bay Soryu. Leslie dẫn phi đội của mình về phía bắc để chiếm một vị trí ngược gió. Ông liên lạc được bằng radio với Massey lúc 10 giờ 20 phút để phối hợp cuộc tấn công. Ngay sau đó, ông nghe thấy Massey đang cố gắng nhận sự hỗ trợ từ Thach khi bị các máy bay Zero tấn công dữ dội. Vào thời điểm này, Leslie quyết định từ bỏ nỗ lực đạt được một cuộc tấn công phối hợp và bắt đầu tấn công Soryu. Ông đã đặt phi đoàn đội mình vào một vị trí đáng thèm muốn nhất. Không có sự xuất hiện của bất kỳ chiếc Zero nào, và mục tiêu dường như hoàn toàn không hay biết về sự tiếp cận của ông. Việc tiếp cận ngược gió hỗ trợ độ chính xác, và khi Soryu đổi hướng sang phía đông, con tàu đã phơi dọc thân tàu ra trước các máy bay, đúng như giấc mơ của một phi công máy bay ném bom bổ nhào. Lúc 10 giờ 24 phút, một lính canh trên Soryu phát hiện ra những chiếc Dauntless. Cũng như trên Kaga, tất cả giờ đây đã quá muộn. Mặc dù các khẩu pháo 25mm có thể đã khai hỏa trước khi máy bay Mỹ bắt đầu bổ nhào, thì không có hy vọng bảo vệ con tàu khỏi những phi công thông thạo kỹ thuật ném bom bổ nhào. Leslie chia phi đội của mình thành 3 phân đội để thách thức hệ thống phòng thủ của tàu sân bay. Chiến thuật này có hiệu quả, vì hai trong số các phân đội thậm chí không bị phát hiện trước khi tấn công. Sau sự cố với công tắc kích nổ điện, chỉ còn 13 trong số 17 chiếc Dauntless của phi đội Leslie vẫn mang vũ khí. Mặc dù máy bay của ông không có bom, Leslie là người đầu tiên bổ nhào lúc 10 giờ 25 phút. Chiếc Dauntless tiếp theo được lái bởi phi đội trưởng của ông, người đã khéo léo thả quả bom 1.000 pound của mình gần thang nâng phía trước của Soryu. Nó phát nổ trên boong chứa máy bay với hiệu quả tàn phá khủng khiếp. Một quả bom khác đánh trúng giữa con tàu và làm tăng thêm sự hủy diệt trên các boong chứa máy bay. Quả bom thứ ba trúng phía đuôi và xuyên xuống boong chứa máy bay dưới; các mảnh bom đi vào các ống khói nồi hơi và tràn hơi nước vào các phòng nồi hơi. Leslie đếm được năm phát trúng và ba phát suýt trúng, nhưng phía Nhật chỉ xác nhận ba phát trúng như mô tả ở trên. Ba phát trúng này được phân bố đều, khiến việc thủy thủ đoàn không thể kiềm chế được các đám cháy đã ngay lập tức biến thành một biển lửa. Tình trạng của Soryu đã trở nên nghiêm trọng đến mức những chiếc máy bay ném bom bổ nhào cuối cùng của Leslie đã bỏ qua con tàu để tấn công các tàu hộ tống. Hai chiếc máy bay tuyên bố đã trúng một thiết giáp hạm, và hai chiếc máy bay khác tấn công thứ mà họ nghĩ là một tàu tuần dương hạng nhẹ (thực ra là tàu khu trục Isokaze) và cũng tuyên bố trúng mục tiêu. VB-3 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Trong số 13 máy bay mang bom, 9 chiếc tấn công Soryu và đạt được 3 phát trúng. Không chiếc nào trong số bốn máy bay tấn công tàu hộ tống ghi được phát trúng trực tiếp. (Tranh của Anthony Saunder)

Khung cảnh nhìn từ một phi công hải quân Mỹ bị bắn rơi, cho thấy sự tàn phá khủng khiếp của lực lượng tàu sân bay Nhật Bản vào khoảng 10 giờ 35 phút sáng ngày 4 tháng 6 năm 1942. Đây là thời điểm ngay sau khi các máy bay ném bom bổ nhào của Mỹ đã thiêu rụi ba tàu sân bay Nhật, và giữa lúc đợt tấn công bằng ngư lôi đang diễn ra nhằm vào chiếc thứ tư là Hiryū. Vào sáng ngày 4 tháng 6 năm 1942, trong khi không đoàn của Hornet và Enterprise đã tan rã hoàn toàn, không đoàn của Yorktown vẫn giữ được sự phối hợp lỏng lẻo nhưng hiệu quả nhất trong ngày định mệnh ấy. Từ 10 giờ đến 10 giờ 30 phút, 12 chiếc Devastator của VT-3 do Trung tá Lance Massey chỉ huy, được 6 chiếc Wildcat của Jimmy Thach hộ tống trực tiếp và phi đội SBD của Leslie yểm trợ trên cao, đã lao vào Kido Butai từ phía tây nam. Người Nhật chỉ nhìn thấy máy bay ném ngư lôi, và hoàn toàn bỏ sót các máy bay ném bom bổ nhào ở phía trên. Phần lớn các Zero vẫn đang ở độ cao thấp sau khi tiêu diệt VT-8 và VT-6. Massey nhắm vào Soryu trước, sau chuyển hướng sang Hiryū. Ngay lập tức có 15–20 chiếc Zero đổ xuống tấn công. Lần đầu tiên trong trận chiến, Thach áp dụng chiến thuật “Thach Weave” nổi tiếng: 6 chiếc Wildcat dù bị áp đảo số lượng vẫn cầm cự được gần 25 phút, bắn rơi 6 chiếc Zero (riêng Thach hạ được 3 chiếc) và chỉ mất 1 máy bay, giúp VT-3 chỉ mất 1 chiếc Devastator trước khi vào vị trí phóng ngư lôi. Đến 10 giờ 20 phút, các Zero mới từ Hiryū và Soryu tách được những chiếc Wildcat ra ngoài. Massey bị bắn rơi đầu tiên. Chỉ còn 5 chiếc Devastator tiếp cận được Hiryū ở cự ly 600–800 yard, nhưng góc tấn công lại quá xấu; cả 5 quả ngư lôi đều bắn trượt hoặc hỏng. Trong vài phút tiếp theo, 10 trong số 12 chiếc Devastator bị tiêu diệt tại chỗ hoặc trên đường rút lui, 2 chiếc cuối cùng phải hạ cánh khẩn xuống biển. (Tranh của Howard Gerrard)

Yorktown bắt đầu phóng máy bay lúc 11 giờ 39 phút. Lực lượng được phóng lên bao gồm 10 máy bay trinh sát VS-5 và 12 máy bay Wildcat để tăng cường lực lượng CAP. Sáu máy bay Wildcat đang làm nhiệm vụ CAP được cho hạ cánh. Ngay sau đó, khi Yorktown bắt đầu thu hồi lực lượng tấn công lúc 11 giờ 52 phút, radar của tàu phát hiện một mục tiêu mạnh về phía tây nam cách 32 hải lý. Nó nhanh chóng được đánh giá là một nhóm máy bay địch với số lượng từ 30 đến 40 chiếc. Khi tin tức về mối đe dọa mới đến, tình hình CAP của Yorktown không tốt. 12 chiếc Wildcat vừa được phóng lên được gửi về phía tây, leo cao nhanh nhất có thể. TF 16 cách TF 17 khoảng 30 hải lý về phía đông nam. Dow hiện có 19 máy bay Wildcat trên không và không thể phóng thêm bất kỳ chiếc nào từ boong tàu vì cả Enterprise và Hornet đều đang thu hồi máy bay. Không có mối đe dọa nào với TF 16, Dow đã làm những gì có thể để giúp TF 17. Ông ra lệnh cho 8 máy bay Wildcat từ Hornet ở cách 30 hải lý về phía tây bắc đánh chặn đợt tấn công sắp tới của Nhật, nhưng chỉ có 4 chiếc phản hồi. Đồng thời, ông di chuyển 7 máy bay Wildcat của VF-6 vào giữa TF 16 để đối phó với đợt tấn công sắp đến. Bốn phi công trong số này đã đi xa hơn và lao đến bảo vệ TF 17. Kobayashi không gặp khó khăn gì khi dẫn nhóm của mình đến mục tiêu nhờ sự hỗ trợ của một tin nhắn lúc 11 giờ 32 phút từ máy bay trình sát số 5 của Chikuma. Việc tìm mục tiêu tỏ ra dễ dàng, nhưng vấn đề đã bắt đầu vào khoảng 11 giờ 30 phút khi lực lượng hộ tống Zero phát hiện 4 máy bay Mỹ bên dưới. Trung úy Shigematsu Yasuhiro, chỉ huy lực lượng tiêm kích hộ tống, đã xin phép Kobayashi được tấn công chúng và được chấp thuận. Với điều này, Shigematsu lao xuống để kiếm vài chiến công dễ dàng để chống lại thứ mà ông nghĩ là những máy bay ném ngư lôi chậm chạp. Những gì diễn ra sau đó không khác gì một thảm họa cho toàn bộ đợt tấn công từ Hiryu. Kobayashi tiếp tục hành trình mà không có máy bay tiêm kích hộ tống. Việc thiếu vắng các máy bay Zero trong phần đầu của cuộc giao tranh sắp tới với CAP của Yorktown đồng nghĩa với việc đội hình của Kobayashi sẽ bị xé nát. Việc cho phép Shigematsu theo bản năng võ sĩ đạo của mình để tấn công một đội hình không gây ra mối đe dọa nào cho Hiryu là một quyết định thảm khốc và có thể dễ dàng tránh được. Khi những chiếc Wildcat đầu tiên vượt qua độ cao 10.000 feet, họ có thể nhìn rõ phi đội của Kobayashi được sắp xếp thành hai nhóm, mỗi nhóm 9 chiếc, mỗi nhóm theo đội hình chữ "V", với một nhóm cao hơn nhóm kia một chút. Ngay sau tin tức gửi về cho Hiryū về việc chuẩn bị tấn công lúc 12 giờ của Kobayashi, 5 chiếc Wildcat đã xông vào đội hình của người Nhật. Một cuộc tấn công chớp nhoáng từ bên dưới vào một nhóm, tiếp theo là một cuộc tấn công chính diện vào nhóm thứ hai, đã làm tan nát cả hai đội hình. Mặc dù các máy bay Wildcat buộc phải tấn công theo nhóm nhỏ hoặc trong một số trường hợp đơn lẻ, cuộc tấn công mở màn của họ vào đội hình gọn gàng của Kobayashi thật tàn khốc. Các máy bay Val buộc phải phá vỡ đội hình để tránh va chạm với những chiếc Wildcat hung hãn. Với đội hình tan rã, những chiếc Val dễ dàng bị bắn hạ. Một chiếc Wildcat, do Trung úy Hải quân Arthur Brassfield điều khiển, đã bắn rơi 3 máy bay ném bom bổ nhào. Tổng cộng, 7 máy bay ném bom bổ nhào bị tiêu diệt và thêm 2 chiếc buộc phải vứt bỏ bom của chúng. (Tranh của Stefan Draminski)

Trong giai đoạn thứ hai của cuộc giao tranh, các máy bay Zero của Shigematsu xuất hiện muộn màng. Đến lúc này, cuộc giao tranh đã biến thành một cuộc hỗn chiến không có sự kiểm soát tập trung ở cả hai bên. Sự xuất hiện của các máy bay Zero hộ tống của Shigematsu đã lôi kéo một số máy bay Wildcat vào một trận không chiến hỗn loạn. Trong cuộc giao tranh này, 3 chiếc Zero bị bắn rơi, với Shigematsu là người sống sót duy nhất. Đổi lại, phía Mỹ chỉ có một chiếc Wildcat bị mất. Chỉ còn lại 8 chiếc máy bay ném bom bổ nhào, không tính chiếc của Kobayashi, và 2 chiếc Val không có bom. Một nhóm ba chiếc hướng thẳng về phía đông đến Yorktown, và một nhóm năm chiếc bay vòng về phía tây nam để tiếp cận tàu sân bay từ phía mặt trời. Nhóm lớn hơn lại bị các máy bay Wildcat từ Hornet tấn công trong vòng 5 dặm từ Yorktown, nhưng chỉ có một máy bay ném bom bổ nhào bị bắn rơi. Một nỗ lực đánh chặn bởi các máy bay Wildcat từ Enterprise đã không thành công khi súng của phi công dẫn đầu bị trục trặc. Ông rút lui để xử lý vấn đề trong khi hướng dẫn ba máy bay khác tiếp cận. Họ không nhận được tin nhắn của ông và cũng rút lui. (Tranh của Stefan Draminski)

Chụp từ một tàu hộ tống, bức ảnh nổi bật này cho thấy Yorktown đang bị tấn công bằng bom bổ nhào. Một máy bay ném bom bổ nhào Type 99 của Hiryu – mất phần đuôi – sắp rơi xuống biển phía trước Yorktown. Một chiếc khác hiện ra phía trên Yorktown sau khi hoàn thành cú bổ nhào, nhưng quả bom của nó đã trượt về phía sau. (NHHC)

Mặc dù lực lượng CAP của Mỹ không được triển khai tốt lúc bắt đầu cuộc giao tranh, nhưng họ đã làm tốt việc làm giảm đội hình 18 máy bay ném bom bổ nhào của Kobayashi xuống chỉ còn 7 chiếc, buộc họ phải thực hiện một cuộc tấn công rời rạc. Lúc 12 giờ 09 phút, các quan sát viên trên Yorktown phát hiện người Nhật đang tiếp cận từ phía sau và góc phải mạn phải của con tàu. Một phút sau đó, những máy bay ném bom bổ nhào còn sống sót bắt đầu tấn công. Ba máy bay ném bom bổ nhào đầu tiên tiếp cận từ phía sau và tấn công liên tiếp nhanh chóng vào lúc 12 giờ 11 phút. Chiếc đầu tiên, do phi công không rõ danh tính điều khiển, đã giữ cú bổ nhào xuống dưới 1.000 feet để đảm bảo trúng đích. Mặc dù phải đối mặt hỏa lực phòng không dày đặc, phi công vẫn có thể thả quả bom của mình, quả bom lộn nhào về phía Yorktown. Quả bom nổ mạnh trúng gần thang nâng giữa tàu, xuyên xuống boong chứa máy bay và gây ra hỏa hoạn. Chiếc Val bị trúng đạn từ một trong những bệ pháo bốn nòng 1,1 inch của tàu sân bay nằm phía sau đảo chỉ huy ngay khi nó thả bom, vỡ tan thành ba mảnh, và sau đó đâm xuống vệt nước sau đuôi của Yorktown. Vụ nổ của quả bom nổ mạnh gây thương vong nặng nề cho các tổ pháo thủ của hai bệ pháo bốn nòng 1,1 inch phía đuôi, các pháo 20mm gần đó, và nhân sự gần cuối đảo và trên boong chứa máy bay phía dưới. Hành động của 7 máy bay ném bom bổ nhào sống sót qua các máy bay Wildcat và thực sự thực hiện một cuộc tấn công đã khẳng định danh tiếng của Đơn vị Máy bay Ném bom Tàu sân bay Hiryu như một phi đội ưu tú. Hai máy bay nữa ghi thêm phát trúng trực tiếp, và thêm hai chiếc nữa gây ra những phát suýt trúng gây hư hại. Khi chiếc máy bay ném bom bổ nhào Nhật cuối cùng rời khỏi chiến trường, Yorktown đã chết máy giữa biển với làn khói đen dày đặc bốc lên từ giữa tàu. Mặc dù có vẻ như người Nhật đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho một tàu sân bay Mỹ, nhưng phi đội máy bay ném bom bổ nhào của Hiryu đã tan nát. Trong số 18 máy bay được cử đi ngay trước 11 giờ, chỉ có 5 chiếc trở về ngay sau 13 giờ. Trong số 13 chiếc Val bị phá hủy, các máy bay Wildcat chịu trách nhiệm cho 11 chiếc và hỏa lực phòng không cho 2 chiếc cuối cùng. Chỉ có một trong số 4 chiếc Zero đi cùng đợt tấn công sống sót. Sau khi hạ cánh, chiếc Zero và một trong những máy bay ném bom bổ nhào đã bị loại bỏ do hư hại nghiêm trọng.(Ảnh từ Task Force Admiral)

Việc tấn công từ nhiều hướng khác nhau khiến cho dàn pháo 5 inch của Yorktown khó khăn trong việc khóa bám mục tiêu. Việc phòng thủ con tàu phụ thuộc vào các bệ pháo bốn nòng 1,1 inch tầm ngắn, pháo 20mm và súng máy 0,50 inch mà Buckmaster đã giữ lại cho chính tình huống này. (Tranh của John Hamilton)

Sau khi bị trúng bom, Yorktown giờ đã mất điện hoàn toàn dẫn đến việc không có thông tin liên lạc và radar của con tàu không thể hoạt động. Khói dày đặc làm cho đảo chỉ huy không thể ở được. Lúc 13 giờ 23 phút, Fletcher buộc chuyển cờ hiệu của mình lên tàu tuần dương Astoria. Trên Yorktown, các đội kiểm soát thiệt hại đã nhanh chóng bắt tay vào công việc. Quả bom đầu tiên trúng gần thang nâng giữa tàu tạo ra một lỗ hổng 10 feet vuông trên sàn bay, được sửa chữa trong khoảng 25 phút. Các mảnh từ quả bom xuyên vào boong chứa máy bay và đốt cháy ba máy bay – hai chiếc Dauntless bị hư hại từ Enterprise và một trong những máy bay ném bom bổ nhào được nạp đầy nhiên liệu và vũ khí của Yorktown. Hành động nhanh chóng của sĩ quan tại boong chứa máy bay để kích hoạt hệ thống phun nước và màn nước đã dập tắt ngọn lửa. Nếu nó thiêu rụi hoàn toàn chiếc Dauntless được nạp bom 1.000 pound hoặc lan sang 6 chiếc Dauntless sẵn sàng chiến đấu khác trong boong chứa máy bay, thì rất có thể thảm họa đã xảy ra giống với các tàu sân bay Nhật hồi sáng cùng ngày. Trong vòng 70 phút sau vụ nổ trong các ống khói, ba nồi hơi đã hoạt động trở lại, cho phép Yorktown hoạt động trở lại với vận tốc 19 hải lý/giờ. Đến 13 giờ 50 phút, các đám cháy đã được kiểm soát đủ để cho phép tiếp nhiên liệu cho các máy bay Wildcat trên sàn bay. Việc chuẩn bị kiểm soát thiệt hại trước cuộc tấn công và phản ứng nhanh chóng, hiệu quả của nhân viên kiểm soát thiệt hại sau cuộc tấn công đã tạo ra sự tương phản rõ rệt với những nỗ lực kiểm soát thiệt hại trên ba tàu sân bay Nhật của Nagumo bị trúng bom trước đó trong ngày.

Đợt tấn công thứ hai của Hiryu trong ngày 4 tháng 6 nhằm vào lực lượng tàu sân bay Mỹ được thực hiện bởi Đơn vị Tấn công Tàu sân bay dưới quyền chỉ huy của Trung úy Tomonaga. Khi lực lượng này phát hiện các tàu Mỹ vào lúc 14 giờ 30 phút, họ không nhận ra rằng mình đang quan sát chính con tàu Yorktown — chiếc tàu đã bị hư hại trước đó. Các đội kiểm soát thiệt hại trên Yorktown đã dập tắt được các đám cháy và khôi phục tốc độ lên 19 hải lý/giờ sau những tổn thất do các máy bay ném bom từ Hiryu gây ra trước đó. Tomonaga quyết định tấn công ngay lập tức vào con tàu dường như chưa hề bị hư hại. Ông chia 10 máy bay tấn công của mình thành hai nhóm. Nhóm thứ nhất, do chính Tomonaga chỉ huy, sẽ tấn công từ phía sau mạn trái của tàu sân bay Mỹ. Nhóm còn lại vòng lên phía bắc để tấn công từ phía trước mạn phải của con tàu. Nhóm của Tomonaga bắt đầu một cú bổ nhẹ để tăng tốc độ. Khi còn cách tàu Mỹ hơn 10 dặm, phi công hộ tống của Tomonaga bị bắn hạ bởi các tiêm kích Wildcat. Bốn chiếc còn lại tiếp tục tiến gần mục tiêu và nhận thấy rằng tàu sân bay Mỹ đã đổi hướng sang đông nam, đưa đuôi tàu hướng về phía các máy bay Nhật. Tomonaga không hề biết rằng con tàu cũng đang quay đầu vào gió để phóng 10 tiêm kích Wildcat đang chờ trên sàn bay. Đáp lại, Tomonaga chia nhỏ đội hình của mình để tạo góc tấn công thuận lợi hơn. Hai máy bay được lệnh vòng sang trái để tấn công từ mạn trái của tàu, trong khi Tomonaga và một chiếc khác tiếp tục tiếp cận từ phía sau mạn phải. Chiếc tiêm kích đầu tiên cất cánh từ sàn bay của Yorktown do Thiếu tá Thach điều khiển. Ông lao ngay về phía máy bay của Tomonaga, nhanh chóng giao chiến và bắn cháy nó. Tuy nhiên, với kỹ năng lái tuyệt vời, Tomonaga vẫn giữ được chiếc máy bay đang bốc cháy ổn định cho đến khi thực hiện một cú thả ngư lôi hoàn hảo. Dù vậy, quả ngư lôi đã trượt mục tiêu, và Tomonaga đâm xuống biển phía sau Yorktown. Sự hy sinh của ông không hề vô ích. Cuộc tấn công của nhóm Tomonaga đã mở đường hoàn hảo cho nhóm tấn công thứ hai gồm 5 máy bay, nhóm này đã đánh trúng hai quả ngư lôi vào Yorktown — những cú đánh chí mạng cuối cùng dẫn đến sự mất mát của con tàu này. (Tranh của Howard Gerrard)

Trong ảnh chụp từ tàu tuần dương hạng nặng Pensacola, nhóm bốn chiếc Type 97 của Tomonaga lao về phía Yorktown. Chú ý hoả lực phòng không dày đặc khi các máy bay tiếp cận tàu sân bay. (NHHC)

Năm chiếc Kate thuộc nhóm thứ hai, dưới quyền của Trung úy Hashimoto Toshio, đã tấn công từ mũi trái của Yorktown sau khi xuyên qua đội hình trong một khoảng trống giữa tàu tuần dương Portland và tàu khu trục Balch. Buckmaster cho tàu của mình rẽ sang mạn phải để hướng đuôi tàu về phía những kẻ tấn công, nhưng với khả năng chỉ đạt 19 hải lý/giờ của Yorktown, khả năng cơ động của Buckmaster bị hạn chế. Một số ít máy bay Wildcat đã thực hiện một nỗ lực tuyệt vọng để chặn đứng năm máy bay ném ngư lôi cuối cùng đang lao về phía Yorktown ở độ cao 150 feet. Chiếc đầu tiên tấn công là chiếc máy bay tiêm kích thứ năm vừa được phóng từ Yorktown. Đòn tấn công của nó bị hai chiếc Zero hỗ trợ tầm gần chặn lại. Khi các máy bay tiêm kích đang khóa nhau trong chiến đấu, Hashimoto đưa nhóm của mình vào một dải mây và tiến gần hơn đến mục tiêu. Ba chiếc Wildcat nữa có cơ hội thực hiện các đợt bắn vào nhóm của Hashimoto, giờ đã ở bên trong màn hình bảo vệ và trên bờ vực phóng ngư lôi. Hỏa lực của họ không hiệu quả vì cả năm chiếc Kate vẫn tiếp tục. Hashimoto đã kiên trì tấn công đến trong khoảng 600 yard và nhắm vào giữa tàu sân bay. Ba chiếc Kate khác đã có thể lặp lại thành tích của Hashimoto. Chiếc Kate cuối cùng, vốn tị nạn từ Akagi, bị trục trặc hệ thống thả ngư lôi và không thể thả vũ khí. Khi bay về phía đông nam, Hashimoto ngoái lại nhìn xem ông hay đồng đội của mình có thành công hay không. Ông có thể thấy hai quả ngư lôi trúng tàu sân bay và đã gửi tin về Hiryu lúc 14 giờ 45 phút về thành công này. Cả hai quả ngư lôi đều trúng Yorktown ở mạn trái của con tàu. Hậu quả xảy ra ngay lập tức và tàn khốc. Quả đầu tiên làm tê liệt ba phòng nồi hơi và tạo ra độ nghiêng sáu độ. Khoảng 30 giây sau, quả ngư lôi thứ hai trúng ngay phía trước quả đầu tiên. Thiệt hại làm ngập phòng máy phát điện phía trước và cắt điện toàn bộ con tàu. Một đoản mạch cũng khiến máy phát điện khẩn cấp của con tàu không thể hoạt động. Yorktown giờ đây đã được định đoạt số phận. (Tranh của Stefan Draminski)

Ảnh này cho thấy nhóm Type 97 thứ hai tấn công Yorktown. Hai chiếc Type 97 hiện rõ, một ở trên và một phía sau Yorktown, cả hai đều đã thả ngư lôi Type 91. Trong năm máy bay của nhóm này, hai chiếc ghi được phát trúng. (NHHC)

Cả Nagumo và Yamaguchi đều vẫn cam kết với chiến lược của họ là để Hiryu giao chiến với lực lượng tàu sân bay đối phương để các tàu mặt nước của Kido Butai có thể áp sát cho một cuộc giao chiến ban đêm. Yamaguchi thông báo ý định này của mình cho Nagumo trong một bức điện lúc 15 giờ 31 phút. Kế hoạch này được đưa ra sau khi biết kết quả cuộc tấn công của Kobayashi, nhưng trước khi báo cáo về kết quả cuộc tấn công của Tomonaga được trình lên. Trong mọi trường hợp, Yamaguchi rõ ràng thiếu phương tiện để thực hiện chiến lược vô hiệu hóa các tàu sân bay Mỹ nhằm tạo điều kiện cho một cuộc giao chiến mặt nước. Đợt tấn công của Tomonaga quay về, bắt đầu từ 15 giờ 40 phút. Đợt tấn công thứ hai lúc bắt đầu có 16 máy bay xuất kích; khi trở về thì chỉ còn có 9 chiếc. Những người sống sót bao gồm 4 chiếc Zero và 5 chiếc Kate. Con số này thậm chí còn giảm hơn nữa khi người ta phát hiện ra 2 chiếc Kate và 3 chiếc Zero bị hư hại nặng đến mức không thể sửa chữa. Tổn thất nặng nề vẫn không ngăn được Yamaguchi thực hiện ý định phóng đợt tấn công thứ ba. Nếu có gì đó, thì việc nghe báo cáo từ các phi hành đoàn còn sống sót khiến Yamaguchi chắc chắn rằng những nỗ lực của không đoàn tàu Hiryu đã góp phần rất lớn vào việc san bằng thế trận. Lúc 16 giờ, ông báo cáo với Nagumo: "Hai quả ngư lôi chắc chắn trúng đích vào một tàu sân bay lớp Enterprise (không phải cùng một con tàu như đã báo cáo bị ném bom trước đó)." Yamaguchi tiếp nối điều này bằng một bức điện lúc 16 giờ 30 phút thông báo cho Nagumo: "Đợt tấn công thứ ba sẽ cất cánh lúc 18 giờ để giao chiến với địch lúc hoàng hôn. Đề nghị cho một thủy phi cơ trinh sát duy trì nhằm theo dõi với các tàu sân bay đối phương." Máy bay trinh sát Nhật đã làm tốt hơn nhiều sau khởi đầu tồi tệ thảm hại vào buổi sáng. Máy bay trình sát số 5 của Chikuma đã bị bắn hạ nhưng sau đó được thay thế bởi Máy bay trình sát số 4 của Tone, có lẽ vẫn do Amari chỉ huy. Lúc 12 giờ 50 phút, Amari truyền đi một báo cáo liên lạc cho thấy lực lượng Mỹ bao gồm hai tàu sân bay được hộ tống bởi hai tàu khu trục. Nếu điều này chính xác, nó đã vẽ nên một bức tranh rất khác so với việc các đợt tấn công của Hiryu đã loại khỏi vòng chiến hai trong số ba tàu sân bay Mỹ. Có lẽ để nhận thức được mối đe dọa cao đối với Hiryu, lúc 15 giờ 50 phút thì Nagumo ra lệnh lực lượng đổi hướng sang tây bắc với tốc độ cao - rời xa các tàu sân bay Mỹ. Ba mươi phút sau, Nagumo sửa lại hướng đi sang phía tây. Trong khi đó, Yamaguchi đang thực hiện các chuẩn bị cuối cùng cho đợt tấn công tiếp theo vào các tàu sân bay Mỹ. Ông muốn phóng một đợt tấn công sớm vào lúc 16 giờ 30 phút. Tuy nhiên, Yamaguchi và thuyền trưởng tàu Hiryu - Đại úy Kaku Tomeo, nhanh chóng nhận ra rằng các phi công đã hoàn toàn kiệt sức vì cường độ hoạt động trong ngày. Một số người thậm chí còn chưa kịp ăn trưa. Chấp nhận thực tế, Yamaguchi quyết định lùi mọi thứ lại 90 phút. Để đợt tấn công có thể cất cánh lúc 18 giờ, quá trình sắp xếp máy bay trên sàn bay sẽ phải bắt đầu sớm hơn khoảng 30 phút. Một đợt tấn công lúc hoàng hôn mang lại khả năng bắt người Mỹ bất ngờ với số lượng máy bay tiêm kích CAP giảm bớt. Trên Hiryu gần như không còn gì cho đợt tấn công thứ tư trong ngày. Đến lúc này sau hai đợt tấn công, Hiryū giờ chỉ còn lại 4 máy bay ném bom, 5 máy bay ngư lôi và 10 máy bay tiêm kích là có thể hoạt động để chuẩn bị cho đợt tấn công thứ ba nhằm tiêu diệt côn tàu sân bay còn lại của đối phương trong một cuộc giao chiến lúc hoàng hôn. Đợt tấn công nhỏ này được giao phó cho Trung úy Hashimoto, người sẽ thực hiện phi vụ tấn công thứ ba trong ngày của mình. Để xác nhận vị trí của các tàu sân bay Mỹ và dẫn đường cho Hashimoto đến đó, chiếc Judy dự kiến xuất kích khoảng một giờ trước khi phóng lực lượng chính. Tuy nhiên, trước khi điều này xảy ra thì cả các chỉ huy lẫn thủy thủ đoàn đều bất ngờ trước điều xảy ra trước mắt mình: những chiếc Dauntless từ các tàu sân bay Mỹ đang bổ nhào trước mũi tàu. (Tranh của Edouard A. Groult)

Hiryu là tàu sân bay cuối cùng của Lực lượng Kido Butai số 1 bị đánh bom trong ngày 4 tháng 6. Nguyên nhân dẫn đến sự diệt vong của nó là một lực lượng hỗn hợp gồm các máy bay ném bom bổ nhào từ tàu Enterprise và Yorktown. Một lần nữa, trong ngày 4 tháng 6, các máy bay ném bom bổ nhào của Mỹ lại giành được yếu tố bất ngờ gần như tuyệt đối. Mãi đến 17 giờ 01 phút, người Nhật mới phát hiện ra máy bay Mỹ, chỉ vài phút trước khi chúng bắt đầu lao xuống tấn công Hiryu. Trước khi người Mỹ tiến vào khu vực gần tàu, Hiryu đã thực hiện một cú ngoặt gắt sang mạn trái. Sau khi phát hiện máy bay Mỹ, thuyền trưởng Kaku tiếp tục ngoặt gắt sang trái, nhằm đưa mũi tàu hướng thẳng vào hướng tấn công của đối phương. Pháo phòng không của Hiryu nhanh chóng nâng nòng lên để khai hỏa dữ dội vào mối đe dọa mới. Cùng lúc đó, lực lượng CAP gồm 13 tiêm kích Zero của Hiryu điên cuồng lao vào các máy bay ném bom Mỹ khi chúng bổ nhào xuống mục tiêu. Tất cả những biện pháp này đã khiến Hiryu trở thành mục tiêu khó đánh nhất mà các phi công Dauntless phải đối mặt trong ngày hôm đó. Những quả bom đầu tiên đều trượt mục tiêu, như thể hiện trong cảnh này. Tuy nhiên, kỹ năng của các phi công Mỹ cuối cùng đã mang lại thành công trước Hiryu. Bốn quả bom nặng 1.000 pound đã đánh trúng phần trước của sàn bay, tập trung quanh biểu tượng Mặt Trời đỏ lớn được vẽ trên phần trước của boong, mà các phi công Mỹ đã dùng làm điểm ngắm chính xác. Những cú đánh này đã tạo nên các đám cháy dữ dội trên tàu sân bay cuối cùng của Kido Butai số 1, và dẫn đến việc con tàu bị mất hoàn toàn vào sáng hôm sau. Với sự hủy diệt của Hiryu, trận chiến Midway coi như đã kết thúc. (Tranh của Howard Gerrard)

Cuộc bổ nhào ném bom xuống Hiryu vào buổi chiều ngày 4 tháng 6 trong một số khía cạnh là đợt tấn công thú vị nhất. Enterprise phóng toàn bộ 11 máy bay ném bom bổ nhào còn lại của mình, cùng với 14 chiếc thuộc Phi đội Ném bom 3 (VB-3) của Yorktown, tất cả đặt dưới quyền chỉ huy chung của Trung úy Gallaher. Các máy bay thuộc VS-6, VB-6 và VB-3 được trang bị hỗn hợp bom 500 pound và 1.000 pound, mặc dù có vẻ như sự pha trộn này thậm chí tồn tại ngay trong từng phi đội. Lý do thực sự vẫn chưa rõ, nhưng có thể là do sự xuất hiện của các “máy bay lạc đội” (orphans) từ Yorktown. Dù nguyên nhân là gì, không thể giả định rằng mọi phát trúng đích đều là bom 1.000 pound, và cũng không có tài liệu nào cho biết chính xác ai mang loại bom nào. Điểm thú vị thứ hai của đợt tấn công là Gallaher là người bổ nhào đầu tiên, dẫn VS-6 lao xuống mục tiêu. Ông phân công Shumway cùng VB-3 tấn công thiết giáp hạm đang ở gần đó. Best cùng VB-6 bay ở phía sau đội hình của Enterprise, nhưng chỉ còn ba máy bay, do chiếc thứ tư đã phải quay về vì trục trặc động cơ. Rất có khả năng ý định ban đầu của Gallaher là để Best theo ông trong cuộc tấn công vào Hiryu. Có ý kiến cho rằng Shumway, khi nhận thấy Gallaher và một số máy bay khác trong VS-6 đã đánh trượt Hiryu, đã chuyển mục tiêu từ thiết giáp hạm sang Hiryu. Tuy nhiên, khả năng rất lớn là Shumway chỉ dùng lý do đó như một cái cớ thuận tiện. Khả năng là ông không hề hài lòng khi phải để Enterprise tấn công tàu sân bay trong khi đơn vị của mình lại bị giao nhiệm vụ đánh thiết giáp hạm, nhất là sau những gì Hiryu đã gây ra cho Yorktown. Dù thế nào đi nữa, Shumway đã lao vào đợt tấn công, cắt ngang đội hình và chặn Best cùng hai máy bay hộ tống của ông, khiến họ không thể thực hiện cú bổ nhào. Đây là lần thứ hai trong ngày chuyện này xảy ra với Best. Hệ quả cuối cùng là Weber thiệt mạng, khi ông bị CAP Nhật bắn hạ trong lúc cố gắng tập hợp lại đội hình với Best. Cả Enterprise lẫn Yorktown đều nhận công cho phát trúng đích đầu tiên: Jaccard (VS-6) và Shumway (VB-3). Xét việc vụ nổ đã hất thang nâng máy bay lên va vào khu vực đài chỉ huy tàu của Hiryu, rất có khả năng đó là bom 1.000 pound, điều này nghiêng lợi thế về phía Shumway. Tuy nhiên, Jaccard thuộc VS-6 theo thông lệ sẽ mang bom 500 pound, nhưng không loại trừ khả năng ông cũng mang bom 1.000 pound. Shumway (VB-3) và Best (VB-6) rất có khả năng đều được trang bị bom 1.000 pound. Vì một lý do nào đó, Kleiss lại là một trong những người bổ nhào sau cùng và thực hiện phát trúng đích thứ tư. Lý do chính xác vì sao ông là một trong những người lao xuống muộn nhất có lẽ cũng bắt nguồn từ việc Shumway “nhảy” vào đợt tấn công Hiryu khi thấy phần lớn VS-6 đánh trượt, và Kleiss bị cắt khỏi đội hình theo cách tương tự như Best. (Tranh của Stefan Draminski)

Bức tranh vẽ tàu sân bay IJN Hiryū bốc cháy không kiểm soát sau khi bị trúng 4 quả bom 1.000 pound thả từ máy bay ném bom bổ nhào SBD Dauntless vào buổi chiều ngày 4 tháng 6. Con tàu bên phải là tàu khu trục lớp Yūgumo, nhiều khả năng là tàu Makigumo đang lại gần để tìm cách dập lửa và giải cứu thủy thủ đoàn của con tàu. (Tranh của Carter Kaplan).

Sau khi va chạm với tàu chị em Mogami vào sáng sớm ngày 5 tháng 6, tàu tuần dương hạng nặng Mikuma chỉ bị hư hại nhẹ. Trong khi đó, Mogami bị hư nặng hơn và chỉ có thể duy trì tốc độ 12 hải lý/giờ, nên hai tàu tuần dương, được hai tàu khu trục hộ tống, rút lui về phía tây nhằm rời khỏi khu vực giao chiến. Cảnh trong hình mô tả đợt không kích đầu tiên của Mỹ nhằm vào hai tàu tuần dương này. Lúc 06 giờ 30 phút, một thủy phi cơ PBY từ Midway phát hiện nhóm tàu Nhật nhỏ. Hai tàu tuần dương được báo cáo nhầm là thiết giáp hạm, khiến phần còn lại của phi đội Thủy quân Lục chiến VMSB-241 được lệnh cất cánh từ Midway để tấn công “mục tiêu béo bở” này. Lực lượng tấn công gồm 12 máy bay ném bom bổ nhào – 6 chiếc SBD Dauntless và 6 chiếc SB2U Vindicator đời cũ hơn. Sáu chiếc Dauntless tấn công Mogami, nhưng trước hỏa lực phòng không dày đặc, không quả bom nào trúng mục tiêu. Sáu chiếc Vindicator, do Đại úy Richard Fleming chỉ huy, lao vào Mikuma. Fleming quyết định thực hiện kiểu tấn công ném bom liệng từ độ cao 4.000 feet. Tuy nhiên, hệ thống phòng không đối phương bắn trả dữ dội, và máy bay của Fleming bị trúng đạn. Cảnh ở trong hình mô tả chiếc máy bay rơi xuống biển và không ai sống sót. Trái với tin đồn lâu nay, máy bay của Fleming không hề đâm vào tháp pháo số 4 của Mikuma. Không chiếc Vindicator nào trúng mục tiêu, và một đợt tấn công bằng B-17 sau đó trong ngày cũng thất bại. Tuy nhiên, vận may của hai tàu tuần dương Nhật đã chấm dứt vào ngày hôm sau, khi chúng bị tấn công bởi các máy bay Dauntless của Hải quân Mỹ.