Những ngày vừa qua, dự án Sử Hộ Vương gây nhiều tranh cãi khi xuất hiện trên chương trình truyền hình thực tế Shark Tank. Vì cũng làm thiết kế, ý tưởng của một Card Game lấy đề tài lịch sử rất thú vị với mình. Vì sao nhiều người lại bàn tán và chỉ trích dự án này đến thế?
Có lẽ nhìn vào hình ảnh minh hoạ từ trò chơi này, bạn sẽ hiểu:
Từ cái nhìn đầu tiên, chắc hẳn các bạn sẽ thấy có một nét lai căng nhẹ. Những hình minh hoạ dù rất sắc nét và đẹp, nhưng có phong cách khá Nhật Bản, hơi phồn thực (?) Nhưng dự án lại được giới thiệu ở một tầm vĩ mô, đầy tham vọng: Giúp giới trẻ Việt học lịch sử Việt Nam.
Xuất hiện tại Shark Tank với tham vọng 'làm nên lịch sử'
Lộc và Thảo, 2 bạn co-founder của dự án, xuất hiện với phong thái đầy tự tin. Phải công nhận là các bạn rất giỏi. Gây quỹ được 295,450,000 VND trên comicola.com đâu phải là chuyện dễ. Bản thân 2 bạn cũng đã đem dự án này đi thuyết trình trên rất nhiều chương trình trước Shark Tank. Nói gì thì nói, đầu tiên vẫn phải khen các bạn vì sự tập trung và quyết tâm cho dự án của mình.
Tuy nhiên sau khi nghe phần tranh luận giữa 2 bạn và các Shark, mình có chút giật mình vì cách đặt vấn đề của các bạn:
'Em muốn thu hút các bạn yêu thích văn hoá nước ngoài (cụ thể là Nhật Bản), thông qua (SHV) sẽ yêu thích văn hoá nước mình'.
Mượn nét vẽ Manga của Nhật để kể câu chuyện lịch sử người Việt? Vậy là bản thân lịch sử Việt không đủ thú vị, mà chúng ta cần vay mượn một chất liệu khác được cho là 'cool' hơn, 'ngầu' hơn để 'dụ' người Việt đọc Sử Việt hay sao?
Mình nghĩ ra một ví dụ thô thiển thế này. Hoa Hậu Việt Nam dự thi Miss Universe. Sau khi 'khảo sát thị trường', cô quyết định chọn Kimono để dự thi phần Trang phục truyền thống dân tộc. Bạn sẽ nghĩ gì về việc đó?
Phải chăng cách đặt vấn đề của các bạn, đang có vấn đề?
Cuộc tranh cãi giữa Team Lộc - Thảo và Team Shark trở nên nảy lửa. Shark Liên tỏ ra khá bất mãn vì các nhân vật lịch sử được hình tượng hoá một cách 'méo mó', 'sai lệch' và 'lai căng'. Lập tức phản biện, Thảo đã thốt lên.
Có các anh chị nào đã từng nhìn thấy Nguyễn Huệ thực sự không ạ?
'Cùng lắm chỉ là những bức tượng'
Cứu đời hay thoả mãn cái tôi?
Cả Lộc và Thảo đều rất tự tin nói rằng mình yêu lịch sử Việt Nam rất nhiều, mới bỏ công bỏ sức ra làm dự án này. Các bạn khoác lên mình một tầm nhìn vĩ mô, 'cứu độ' giới trẻ Việt Nam. Thảo tự tin phán rằng:
Chắc chắn là nếu không có tụi em, các bạn sẽ vẫn yêu thích văn hoá của Nhật Bản, hay của Hàn Quốc thôi ạ?
Cá nhân mình xin được phép nói thẳng, điều mà các bạn đang làm (hoặc cố làm), là một việc không hề mới. Khi đi học mình rất ghét môn Sử. Nhưng nếu bạn hỏi mình cái gì đã giúp mình có hứng thú hơn với Sử Việt, thì câu trả lời của mình sẽ là:
Hồi nhỏ còn nhịn ăn để mua Thần Đồng Đất Việt.
Còn nếu bạn đang nói, làm ra trò chơi dựa theo lịch sử là điều độc đáo mà chỉ có bạn làm được, thì mình có thể giới thiệu với bạn những dự án mình biết đến như Thần Chủ và Vạn Tích.
Thần Chủ - Card Game lấy cảm hứng từ Sử Việt
Vạn Tích - Board Game cho trẻ em dựa theo cổ tích Việt Nam
Có thể các bạn yêu thích lịch sử Việt Nam thật. Nhưng với mình thì thật khó hiểu khi bạn nói bạn yêu Sử Việt, nhưng dường như lại phủ nhận những giá trị hình ảnh, chất liệu của Sử Việt. Thay vào đó, bạn chọn cách khoác cho Sử Việt một bộ áo Manga. Như vậy không phải là các bạn thích Nhật Bản hơn hay sao?
Không ai tranh cãi về lý do tại sao nhiều bạn trẻ Việt mê Manga và Anime. Hình ảnh thu hút, trau chuốt, các giai thoại thú vị, hấp dẫn. Các otaku là một tệp khách hàng có sức 'chịu chi' cực khủng. Với một nhà kinh doanh, đây là một đối tượng cực chuẩn để hướng đến.
Vì vậy, mình hoàn toàn ủng hộ việc các bạn dùng chất liệu Manga để tạo nên một trò chơi. Chắc chắn sẽ bán đắt như tôm tươi. Nhưng khi các bạn đặt câu chuyện lịch sử vào, sẽ có rất nhiều câu hỏi về việc 'đúng lúc, đúng chỗ'.
Ít nhất bạn có thể nhìn thấy được nỗ lực nghiên cứu và đặc tả ở Thần Chủ, hoặc cách mà Vạn Tích tạo nên nét thân thiện, dễ gần hơn với trẻ em với cách tạo hình của mình. Cùng một nguồn cảm hứng, nhưng cách tiếp cận khác hoàn toàn.Đừng vội chê trách những người đang phê phán bạn. Có thể bạn có một mục tiêu đẹp, nhưng cách làm của bạn chưa tới nơi.
Các bạn sẽ bảo việc cứng nhắc với lịch sử là 'cổ hủ', không khuyến khích sự sáng tạo của các bạn.
Vậy mình phải hỏi ngược lại các bạn, bạn đang làm dự án này để làm gì?
Nếu đây là một dự án fan art, các bạn làm vì sở thích, theo kiểu nghệ thuật vị nghệ thuật, thì chắc cũng ít ai quan tâm hay chỉ trích các bạn. Nhưng chính các bạn đặt ra cho mình một sứ mệnh, một nhiệm vụ khổng lồ. Nếu đã sáng tạo để phục vụ số đông, hãy hiểu rõ những giới hạn đi kèm.
Điều tệ nhất có thể xảy ra là gì?
Thực sự Sử Hộ Vương có giúp học sinh giỏi Sử hơn?
Mình nghĩ là Có thể.
Tưởng tượng thế này.
- Mình là một nguời dốt sử.
- Mình chơi SHV và nghe nói đây là những nhân vật dựa trên lịch sử.
- Mình rất thích chơi nhân vật Lạc Long Quân vì nó mạnh vãi chưởng.
- Mình search Google xem Lạc Long Quân là ai.
- Mình học thêm được về một nhân vật mới.
Nếu mọi chuyện chỉ dừng ở đó, thì vai trò của Sử Hộ Vương rất đáng hoan nghênh chứ?
Nhưng còn những điều khác có thể xảy ra là gì?
Khi Fan Art bắt đầu ' ship' Thánh Gióng và Lý Thường Kiệt
'Bà Trưng đã thua trận dưới tay Bà Tưng'
'Người xưa còn nói thế, con đi học làm gì?'
...
Senpai? Keikaku?
Nguyễn Du làm sao bằng Cậu Vàng?
Đến những bộ Cosplay Nguyễn Huệ...
Mình cũng xin phép trích dẫn một số comment trên fanpage của Sử Hộ Vương:
ĐCM CỤ ĂN CÁI M* GÌ MÀ ĐẸP THẾ HẢ CỤ ƠI
Nguyễn Nhạc trẻ hơn Nguyễn Huệ bao nhiêu !! địp zai quá~~
Phương châm của Ánh giáo là gì? "Chấp 10 thằng Huệ, không cần biết lí do, thắng Huệ là đủ"
Một trong những hiểm hoạ lớn nhất trên mạng hiện nay là Fake News.
Bạn nghĩ sao nếu chúng ta bắt đầu có Fake History?
Mình chưa xem clip shark tank này, cũng không muốn lao vào những tranh cãi dù cho có 1 số ý trong bài mình không đồng tình, hay nói khác đi là quan điểm của mình không giống.
Nhưng mình comment là để khen trong bài có 1 câu hay - mình thích:
"Đừng vội chê trách những người đang phê phán bạn. Có thể bạn có một mục tiêu đẹp, nhưng cách làm của bạn chưa tới nơi."
Nếu có điểm nào chưa đồng ý thì có thể dẫn ra, hoặc giả bạn có ý tưởng nào mới mẻ hơn thì cũng cứ nói, chứ nói chuyện kiểu 1 + 1 = 2 nghe buồn cười lắm.
Nói thật, SHV thì kém rồi, nhưng cũng hơi lo cho Thần Chủ, sở dĩ thấy các bạn toàn la về art, chẳng thấy ai nói gì về gameplay. Trong khi đã làm game thì gameplay là quan trọng nhất, gameplay dở thì vẽ đẹp mấy cũng chỉ triển lãm cho vui thui.
Không bàn về vấn đề Sử học, cái đó thì chắc chắn cái dự án này failed rồi. Nhưng vấn đề lại khác vì đây là một dự án kinh doanh? Thật vô lý khi bạn bắt buộc người khác phải kinh doanh theo ý của bạn, họ nhắm đến thị trường họ cho là tiềm năng, lấy mô hình thành công của những người làm game làm truyện tranh bên tàu (họ cũng vay mượn nét vẽ manga để làm game làm truyện, rồi thành công và tạo nên một cộng đồng WIbu lớn v.v). Còn bạn muốn làm cho xác cho văn minh thì ok, nhưng 7554 là một ví dụ cho sự thờ ơ của người Việt đối với lịch sử, được câu chuyện này thì họ a dua theo rồi sau thì lại chẳng quan tâm. Đây là một dự án để kinh doanh, ko phải dự án free cho người yêu Sử.
Hình như bạn hiểu lầm ý mình rồi 😅 Mình chỉ nói ở khía cạnh kinh doanh thì có nhiều điều hợp lý, chỉ có việc gắn mác giáo dục lịch sử vào, đối với mình, là chưa đúng chỗ thôi.
Đó là ý kiến cá nhân của các bạn, bạn không thấy nó phù hợp với giáo dục là quan điểm của bạn. Mình cũng không lạm bàn về lịch sử. Nhưng với những nickname yêu thích cái game đó, thì bạn nên che tên, và tôn trọng sự yêu thích của họ vì đó là một dự án kinh doanh không hơn không kém? Nhắc lại là chẳng ai nói về chính sử nên đừng nói báng bổ hay gì nhé, chẳng tranh cãi về cái đó đâu? Còn việc nên dùng lịch sử kinh doanh hay không thì tùy, không vi phạm pháp luật là được? Còn sống hay chết thì để thời đại quyết định chứ bạn tư duy bảo thủ về kinh doanh lịch sử thì bảo người khác cũng phải thế sao được.
Cảm ơn ý kiến của bạn. Thực ra việc che tên của các bạn yêu thích game là việc mình chưa nghĩ đến. Mình đã chỉnh lại trên bài nhé bạn.
Mình không hề có ý chỉ trích những bạn thích hay ủng hộ dự án này. Mình cũng không đặt câu hỏi về việc có nên dùng lịch sử kinh doanh hay không. Mình cũng không cho là trò chơi này có ý báng bổ lịch sử.
Điều mình đang nói đến là khả năng tạo ra những dị bản từ trò chơi này. Chúng ta đều biết và hiểu những nhân vật các bạn khắc hoạ lên có phần hư cấu và sáng tạo riêng của các bạn. Nhưng nếu trò chơi này trở nên thành công, đến mức nhiều bạn trẻ hơn lứa của mình khi nhắc đến Lý Thường Kiệt, Nguyễn Huệ, Hồ Xuân Hương... với những hình ảnh ecchi, 'công thụ'... thay vì những hình ảnh 'nhàm chán' trong sách sử, thì mình cảm thấy hơi đáng lo.
Lúc đó thì liệu mục tiêu 'giúp bạn trẻ Việt Nam hiểu và yêu lịch sử' có còn đúng hay không?
Nếu là dự án kinh doanh, đừng mở miệng ra nói " cứu Sử" hay "truyền đam mê Sử", còn đã nói thì phải làm. Đã làm thì phải đúng và làm một cách thật nghiêm túc. Tôi nói nếu đây là dự án "dã sử" hoặc chỉ dựa trên một vài nhân vật lịch sử thì tôi sẽ chẳng có vấn đề gì, nó cũng chỉ là một game bình thường như tất cả các game khác trên thị trường. Còn đằng này đưa câu chuyện lịch Sử, nhưng là đạp Sử, lật Sử và những phát ngôn coi thường người bề trên thì kể cả kinh doanh hay không, tôi cũng thấy nó đáng bị dìm chết. Chưa kể, Phạm Vĩnh Lộc còn nhét chữ vào mồm cha ông, báng bổ những người đi trước thì còn gì bênh vực cho cái dự án này? Bạn nào thừa hơi có thể theo dõi facebook của hắn để xem hắn thực sự là ai, theo dõi các page lớn nhỏ về lịch sử để xem họ nói thế nào về chuyện này. Tôi đồng ý với chủ bài viết này. Đừng đội lốt "cứu Sử" để thỏa mãn cái tôi, để làm tiền và để "lật Sử" :)
Hy vọng gameplay của Thần Chủ ok tí.
Nhắc lại là chẳng ai nói về chính sử nên đừng nói báng bổ hay gì nhé, chẳng tranh cãi về cái đó đâu?
Còn việc nên dùng lịch sử kinh doanh hay không thì tùy, không vi phạm pháp luật là được? Còn sống hay chết thì để thời đại quyết định chứ bạn tư duy bảo thủ về kinh doanh lịch sử thì bảo người khác cũng phải thế sao được.
Chưa kể, Phạm Vĩnh Lộc còn nhét chữ vào mồm cha ông, báng bổ những người đi trước thì còn gì bênh vực cho cái dự án này? Bạn nào thừa hơi có thể theo dõi facebook của hắn để xem hắn thực sự là ai, theo dõi các page lớn nhỏ về lịch sử để xem họ nói thế nào về chuyện này. Tôi đồng ý với chủ bài viết này. Đừng đội lốt "cứu Sử" để thỏa mãn cái tôi, để làm tiền và để "lật Sử" :)