[Review - Chê sách] Can’t hurt me – David Goggins
Chê sách "Can't Hurt Me" của David Goggins và phản biện user Andy Luong
Note: Tôi không có vấn đề gì với user Andy Luong, ngược lại, tôi thường xuyên đọc bài viết của anh ấy, đặc biệt là series về chủ nghĩa khắc kỷ và đã có lần tôi donate cho user này. Bài viết này chỉ thuần phản biện luận điểm.
Bối cảnh
Tôi đã đọc qua cuốn sách "Can't Hurt Me" của David Goggins, cuốn sách là một hồi ký truyền cảm hứng, chia sẻ hành trình vượt qua tuổi thơ khó khăn để trở thành một vận động viên bền bỉ và nhân vật quân sự nổi bật. Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của sự kiên cường tinh thần và việc vượt qua giới hạn bản thân. Một luận điểm cụ thể trong sách được user Andy review trong bài viết trước về việc so sánh sự phát triển khả năng phục hồi tinh thần với việc hình thành chai sần trên tay:
"Nếu không trải nghiệm những khó khăn như bị kỳ thị, bị bắt nạt, thất bại và thất vọng trong cuộc sống, tâm trí bạn sẽ vẫn 'mềm mại' và dễ dàng bị làm tổn thương. Chính những trải nghiệm trong cuộc sống, đặc biệt là những trải nghiệm tiêu cực, không mong muốn, sẽ khiến tâm trí trở nên chai lỳ và bản lĩnh.
Tuy nhiên, tôi cho rằng luận điểm này có thể bị phê bình vì so sánh giữa tâm trí và chai sần trên tay không hoàn toàn chính xác. Và việc chủ động trải nghiệm những điều xấu là không khôn ngoan, và tâm lý không hoạt động như cơ thể trong việc phát triển "lớp bảo vệ". Chúng ta sẽ phân tích luận điểm này dựa trên nghiên cứu và logic.

Phân tích
David Goggins, một cựu Navy SEAL và vận động viên siêu bền bỉ, chia sẻ trong sách rằng sự kiên cường tinh thần của ông được xây dựng qua việc đối mặt với các thách thức, bao gồm cả những trải nghiệm tiêu cực không mong muốn như kỳ thị, bắt nạt, thất bại và thất vọng. Ông so sánh điều này với việc tay phát triển chai sần qua việc tập gym, nơi ma sát lặp đi lặp lại dẫn đến da dày lên để bảo vệ. Ý tưởng này phù hợp với triết lý của ông về việc đẩy bản thân vượt qua giới hạn, như được thể hiện trong các chương trình huấn luyện quân sự khắc nghiệt và các cuộc đua siêu marathon.
Tuy nhiên, tôi cho rằng so sánh này không chính xác và việc chủ động tìm kiếm trải nghiệm xấu là không khôn ngoan. Điều này đặt ra câu hỏi về tính hợp lý của phép ẩn dụ và tác động tiềm tàng của nó đối với người đọc.
Để đánh giá, chúng ta cần xem xét tính hợp lệ của phép ẩn dụ và các bằng chứng khoa học liên quan.
1. Tính hợp lệ của phép ẩn dụ
- Cơ chế khác biệt: Chai sần trên tay là một phản ứng sinh học cụ thể, nơi da dày lên để giảm nhạy cảm và bảo vệ khỏi ma sát. Đây là một quá trình vật lý, có thể quan sát và đo lường được. Trong khi đó, khả năng phục hồi tinh thần là một khái niệm phức tạp, liên quan đến các yếu tố tâm lý, nhận thức và hành vi, như phát triển chiến lược đối phó, thay đổi tư duy, và xây dựng mạng lưới hỗ trợ. Không có một "lớp bảo vệ" vật lý tương tự trong tâm trí, làm cho phép ẩn dụ này không hoàn toàn chính xác.
- Ngưỡng và tác động: Quá nhiều ma sát có thể gây thương tích nghiêm trọng, và tương tự, căng thẳng mãn tính hoặc sang chấn có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tinh thần như rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), trầm cảm, hoặc lo âu, thay vì tăng cường khả năng phục hồi. Nghiên cứu cho thấy căng thẳng mãn tính có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất, như được nêu trong bài viết "Chronic stress puts your health at risk", nơi nó liên kết với các bệnh như tăng huyết áp, bệnh tim, và rối loạn tâm lý.
- Sự kiểm soát và tính tự nguyện: Trong ví dụ tập gym, người ta có thể chọn mức độ ma sát và kiểm soát quá trình, nhưng trong cuộc sống, các trải nghiệm tiêu cực như kỳ thị, bắt nạt, hoặc thất bại thường không thể kiểm soát. Điều này làm giảm tính áp dụng của phép ẩn dụ, vì nó không phản ánh thực tế rằng không phải ai cũng có thể chọn cách tiếp xúc với khó khăn.
2. Bằng chứng từ nghiên cứu
- Khái niệm "tiêm chủng căng thẳng" (stress inoculation) cho thấy rằng tiếp xúc với mức độ căng thẳng quản lý được có thể giúp con người đối phó tốt hơn với căng thẳng tương lai. Ví dụ, một nghiên cứu của Seery và đồng nghiệp (2010) cho thấy những người trải qua một mức độ trung bình khó khăn báo cáo sức khỏe tinh thần và sự hài lòng với cuộc sống cao hơn so với những người không gặp khó khăn hoặc gặp quá nhiều khó khăn (Resilience: A Guide to Facing Life’s Challenges, Adversities, and Crises).
- Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng không phải mọi khó khăn đều có lợi. Ví dụ, nghiên cứu "The effects of chronic stress on health: new insights into the molecular mechanisms of brain–body communication" nhấn mạnh rằng căng thẳng mãn tính có thể gây tổn thương não, dẫn đến các vấn đề như trầm cảm và lo âu, đặc biệt khi vượt quá ngưỡng chịu đựng của cá nhân.
- Ngoài ra, khả năng phục hồi (resilience) không chỉ phụ thuộc vào trải nghiệm tiêu cực. Các nghiên cứu như "10 Ways to Build Resilience" chỉ ra rằng thực hành chánh niệm, xây dựng mạng lưới hỗ trợ xã hội, và duy trì tư duy tích cực cũng là những cách hiệu quả để tăng cường khả năng phục hồi, không nhất thiết phải dựa vào khó khăn.
3. Rủi ro hiểu lầm
Luận điểm của Goggins có thể bị hiểu lầm là khuyến khích người đọc chủ động tìm kiếm hoặc chịu đựng các trải nghiệm tiêu cực để xây dựng khả năng phục hồi, điều này có thể nguy hiểm. Ví dụ, việc cố gắng trải qua kỳ thị hoặc bắt nạt không chỉ không khả thi mà còn có thể gây hại lâu dài. Thay vào đó, nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường hỗ trợ và các chiến lược tích cực, như được nêu trong "Building your resilience", nơi khuyến khích xây dựng mạng lưới hỗ trợ và thực hành kỹ năng đối phó.
4. Sự khác biệt cá nhân
Khả năng phục hồi phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tính cách, môi trường xã hội, và nguồn lực cá nhân. Không phải ai cũng phản ứng giống nhau với khó khăn. Ví dụ, một nghiên cứu của Werner và Smith (1992) về trẻ em ở Hawaii cho thấy rằng những đứa trẻ có môi trường hỗ trợ mạnh mẽ có khả năng phục hồi cao hơn, ngay cả khi không trải qua nhiều khó khăn (Overcoming the odds: High-risk children from birth to adulthood). Điều này cho thấy rằng khả năng phục hồi không nhất thiết phải dựa vào trải nghiệm tiêu cực, và phép ẩn dụ của Goggins có thể không áp dụng cho tất cả.
Kết luận
Luận điểm của Goggins có một phần đúng khi cho rằng khó khăn có thể giúp xây dựng khả năng phục hồi, nhưng phép ẩn dụ so sánh với chai sần trên tay không hoàn toàn chính xác và có thể dẫn đến hiểu lầm. Tâm trí không phát triển "lớp bảo vệ" như cơ thể, và việc chủ động tìm kiếm trải nghiệm xấu không được khuyến khích, vì căng thẳng mãn tính có thể gây hại. Thay vào đó, khả năng phục hồi có thể được xây dựng thông qua các phương pháp tích cực như thực hành chánh niệm, xây dựng mạng lưới hỗ trợ, và duy trì tư duy tích cực.

Quan điểm - Tranh luận
/quan-diem-tranh-luan
Bài viết nổi bật khác
- Thứ hai, nói về thể loại đau khổ. David Goggins đang sợ nỗi đau tinh thần thay vì nỗi đau thể xác. Nhưng nỗi đau thể xác lại chính là thứ đem lại cảm giác chữa lành giúp anh ta có đủ sức đối diện với nỗi đau tinh thần trong quá khứ (bắt nạt, phân biệt chủng tộc). Khi cơ thể bị đau, nó sẽ tiết ra một lượng lớn các hooc mon giảm đau gây nghiện, thực tế thì các cô gái bị sang chấn thường rạch tay để có được chất này. Gymmer cũng thế, tần suất tập luyện của họ sẽ tăng khi họ rơi vào giai đoạn khủng hoảng tâm lý.
- Thứ ba, phải biết nguồn gốc của sự đau khổ là gì thì mới vượt qua được, theo tôi được biết thì David Goggin đã nói về việc anh ta luôn viết những sai lầm của mình vào sổ tay để rút kinh nghiệm. Nhưng sai lầm đó là sai lầm trong tập luyện thể thao, không phải những nguyên nhân gây ra sự đau khổ về tinh thần.
Chung quy lại, anh ta biết mình có nỗi đau tinh thần trong quá khứ (bị bắt nạt, racist,...) nhưng anh ta chữa lành bằng nỗi đau thể xác, anh ta đang tự tạo ra cơn nghiện các chất giảm đau sinh ra từ cơ thể để trốn tránh nỗi đau tinh thần. Còn cách xử trí những nguyên nhân gây ra đau khổ tinh thần thì anh ta không có cách. Racist liên quan tới hệ tư tưởng, thế anh ta đã tìm hiểu về lĩnh vực này chưa? Nạn bắt nạt ở đâu, anh ta đã đào sâu vấn đề để thấu hiểu nó chưa? Anh ta sẽ làm gì để nâng dần sức chịu đựng của mình trước nỗi đau tinh thần này?