QUẢ BOM NGUYÊN TỬ MÀ NHẬT BẢN ĐÃ TẠO RA(P1)
QE (Quantitative easing) hay chính sách nới lỏng định lượng là một hình thức bơm tiền kiểu mới của Nhật Bản bắt đầu những năm 2001.Khi...
QE (Quantitative easing) hay chính sách nới lỏng định lượng là một hình thức bơm tiền kiểu mới của Nhật Bản bắt đầu những năm 2001.Khi đó ngân hàng trung ương Nhật muốn bơm tiền bằng QE họ đã mua lại trái phiếu chính phủ từ ngân hàng thương mại từ đó trực tiếp đẩy một lượng tiền lớn vào thẳng nền kinh tế,vậy tại sao họ lại làm vậy tại sao không sử dụng các phương pháp bơm tiền truyền thống như qua kênh dự trữ ngoại khối,giảm dự bắt buộc,hạy hạ lãi suất tái cấp vốn? Bài viết này sẽ trả lời câu hỏi này và nói lên tác động của QE lên nền kinh tế Nhật Bản nói riêng và và nền kinh tế thế giới nói chung.P1 chủ yếu sẽ viết về bối cảnh ra đời của QE và hiệu quả của QE đối với nền kinh tế Nhật Bản?.
I.Bối cảnh lịch sử ra đời của QE.
Sau khi trải qua một đợt bong bóng bất động sản người ta thường nói từ những năm 1990 gọi là thập kỷ mất mát của nền kinh tế Nhật Bản vậy tại sao lại gọi vậy hãy tìm hiểu bối cảnh lịch sử kinh tế của họ để biết được điều gì đã xảy ra trong lịch sử.
Sau khi bong bóng bất động sản phình to,BOJ(Ngân hàng trung ương Nhật Bản) và chính phủ Nhật Bản đã quyết định hút tiền nhằm chọc thủng bong bóng bất động sản Nhật Bản:
-Lãi suất điều hành(giống lãi suất tái cấp vốn ở Việt Nam) liên tục tăng từ 1989-1990 từ 2,5%-6%:
Nguồn:https://tradingeconomics.com/japan/interest-rate
-Siết chặt,tạo trần tín dụng cho vay bất động sản và luật thuế bất động sản mới:
=>Kết quả bong bóng bất động sản giảm mạnh nhanh chóng:
Sau đấy nhằm thúc đẩy phục hồi tăng trưởng kinh tế Nhật Bản đã bơm tiền liên tục cho nền kinh tế từ giảm lãi suất điều hành cho đến bơm tiền qua dự trữ ngoại khối:
Hạ lãi suất từ năm 1992 đến 1996 về gần như bằng 0:
-Cung tiền M2 thì liên tục tăng từ sau 1993:
Câu chuyện sẽ đẹp như mơ nếu nền kinh tế Nhật Bản phục hồi với lượng tiền được bơm vào như thế nhưng không số liệu sau đấy đã cho ra một kết quả bất thường có thể nói là lần đầu tiên trong lịch sử kinh tế xuất hiện:
-Tốc độ tăng trưởng GDP thấp dưới 1% thậm chí có lúc là âm:
nguồn:https://tradingeconomics.com/united-states/gdp-growth
-CPI thì có xu hướng đi ngang thậm chí có lúc giảm điểm:
-
-Hãy tưởng tượng bơm tiền liên tục trong vòng 10 năm nhưng GDP không tăng CPI không tăng cái quái gì hiện tượng gì đang xảy ra vậy?họ còn gần như không hút tiền trong nền kinh tế.
Để thấy được độ nghiêm trọng của nền kinh tế Nhật Bản ta sẽ áp dụng công thức cân bằng Fisher.
P.Q=GDP ,M là cung tiền,V vòng quay tiền.
-Năm 1980 GDP 1,129 nghìn tỷ USD,tốc độ tăng trưởng M2 là 887 tỷ USD ,V gần bằng 1.27
-Năm 2000 GDP Nhật Bản là 4.492 nghìn tỷ USD,tốc độ tăng trưởng M2 là 4.841 tỷ USD ,V gần bằng 0.92
,https://datatopics.worldbank.org/world-development-indicators/)
Điều này cho thấy Nhật Bản cứ bơm 1 đồng tiền thì chỉ có 0,9 đồng được sử dụng để sản xuất,tiêu sài tạo ra 0,9 GDP còn 0,1 đồng nữa thì không chảy vào sản xuất.Nếu bạn đã đọc bài (TIỀN BƠM NHƯ THÁC, SẢN XUẤT LẶNG IM: BÓNG MA LẠM PHÁT ĐANG TỚI?)
Bạn sẽ biết ở Việt Nam vòng quay tiền thấp lượng tiền chảy vào các tài sản tài chính như cổ phiếu,vàng,bất động sản nhưng trong trường hợp của Nhật Bản thì hoàn toàn ngược lại tiền không chảy vào chứng khoán,bất động sản.
Chỉ số TOPIX(Gần như đại diện cho toàn bộ thị trường chứng khoán Nhật) có xu hướng đi ngang:
Bất động sản thì dậm chân.
Vậy lượng tiền đó đã chảy vào đâu?Mãi sau này mới xác định được Nhật Bản bị Liquidity Trap(Hay bẫy thanh khoản) do nhà kinh tế học Paul Krugman phát hiện và phân tích sâu rộng trong giới học thuật trong bài viết “It’s Baaack: Japan’s Slump and the Return of the Liquidity Trap” (1998)
Bẫy thanh khoản là gì là gì?Là tình trạng lãi suất thấp,lượng tiền được bơm ra trong nền kinh tế mạnh tuy nhiên nền kinh tế lại chậm chạp không tăng trưởng do các chính sách tiền tệ không còn hiểu quả nền kinh tế nữa. Người dân có xu hướng tích trữ tiền mặt,bi quan về nền kinh tế,không tiêu xài,không gửi tiết kiệm,không đầu tư. Các ngân hàng thì không dám cho vay,doanh nghiệp không dám mở rộng kinh doanh sản xuất trong nước.Tốc độ vòng quay tiền có xu hướng giảm mạnh.Đấy là lý do tại sao Nhật Bản bơm tiền mạnh vòng quay tiền thấp mà tiền cũng không chảy vào các tài sản tài chính như vàng,chứng khoán,bất động sản bởi người dân Nhật Bản đang giữ tiền quá nhiều và không tiêu xài quá nhiều,doanh nghiệp thì không vay nợ mở rộng sản xuất kinh doanh từ đó dẫn tới tiền không luân chuyển sản xuất kinh doanh làm cho vòng quay tiền thấp
II Hiệu quả của QE đối với nền kinh tế Nhật Bản?.:
Để giải quyết tình huống này Nhật Bản đã cải thiện bơm tiền của mình bằng QE.Vậy tại sao họ lại phải bơm tiền qua QE mà không bơm tiền qua ngoại tệ?Thỏa ước Louvre (1987) Nhật Bản ký kết với Mỹ và các nước G7 là Anh,Pháp,Đức,Ý,Canada nhằm mục tiêu ổn định trị đồng USD.Vì vậy nếu họ sử dụng việc mua USD sẽ làm USD tăng giá trái với mục tiêu ổn định USD của thỏa ước Louvre,tuy hiệp ước này sau đó bị vô hiệu sau đó do sự kiện Black Monday – Chứng khoán Mỹ sụp đổ các nước trong G7 theo đuổi chính sách riêng.Tuy nhiên Nhật Bản lại bị ảnh hưởng chính trị nhiều bởi Mỹ sau chiến tranh thế giới thứ 2 nên họ luôn phải cẩn trọng trong việc bơm qua dự trữ ngoại khối.Thể hiện qua Yên/USD luôn ổn định từ sau năm 1987
Nếu họ mua ngoại tệ khác như Đức,Anh,Pháp,Ý,Canada thì họ sẽ làm Mỹ khó chịu vì dám bơm tiền qua ngoại tệ khác làm giảm độ phổ biến của đồng USD.Vậy cách tốt nhất là bơm tiền qua QE (mua trái phiếu chính phủ đẩy yên Nhật ra) giảm đáng kể tác động USD so với cách truyền thống là bơm tiền yên qua dự trữ ngoại khối.Khác với bơm tiền qua dự trữ ngoại khối tác động cả cầu đô và cung nội tệ ảnh hưởng mạnh tới tỉ giá thì bơm tiền qua QE chỉ tác động đến cung tiền nội tệ và cầu trái phiếu ít tác động hơn tới tỉ giá do chỉ làm tăng cung tiền nội tệ không tác động mạnh đến cầu đô.
Tổng tiềm bơm qua phương thức QE đỉnh cao nhất trong năm 2001 là 12.5 nghìn tỷ yên chiếm hơn một nửa tổng tăng trưởng cung tiền M2 nhật bản năm đó là 20 nghìn tỷ yên.
nguồn: https://www.frbsf.org/research-and-insights/publications/economic-letter/2001/11/quantitative-easing-by-the-bank-of-japan/?utm_source=chatgpt.com
Sau đấy Nhật Bản đã sử dụng song song 2 cách bơm tiền QE và dự trữ ngoại khối vừa nhằm giảm giá đồng yên Nhật tăng cạnh tranh với đồng tiền khác mà vừa tránh bị cho là phá giá tiền tệ(do bơm QE tác động nhẹ với tỉ giá hơn),đồng thời kích thích đầu tư công chính phủ .Tuy nhiên Nhật Bản lại không đạt mục tiêu của mình.
Dự trữ ngoại khối Nhật Bản mua ròng gần 500 tỷ đô từ 2000 đến 2004:
Tuy nhiên tỷ giá Yên Nhật và USD có xu hướng tăng sau giảm rớt xuống
có 2 nguyên nhân tôi nghĩ ra:
1 là Nhật Bản mua đô bao nhiêu thì thì Mỹ in ra bấy nhiêu
2 là Nhật Bản mua đô vào đẩy yên ra nhưng người dân,doanh nghiệp không vay không tiêu sài,giữ yên,các ngân hàng ngại cho vay làm cho cung yên trong lưu thông vẫn giữ nguyên.
tôi nghĩ thuộc trường hợp 2 hơn do tốc độ cho vay của các ngân hàng thương mại có bị âm tử 2001-2006.
sau đấy,tốc độ tăng trưởng GDP chậm có lúc còn bị âm .
CPI thì vẫn đi ngang:
Họ vẫn chưa thể giải quyết được bẫy thanh khoản cho dù cách bơm tiền QE có hiệu quả tuy nhiên chỉ tác động ở mặt tăng lượng tiền lên nhưng lại không tăng vòng quay tiền lên kích thích cung cầu,tiêu dùng,sản xuất.Cho thấy sự bất lực của ngân hàng tường mại Nhật Bản(BOJ) khi các lỗ lực chính sách tiền tệ gần như là vô hiệu không tác động đến nền kinh tế được nữa.
Tác giả không phải là một chuyên gia tài chính mà chỉ đang cố học tập vận dụng các kiến thức vĩ mô vào thực tế đời sống nên nếu có gì sai sót người đọc có thể góp ý để giúp tác giả cải thiện hơn.
(Phần 2 mình sẽ viết sự tiến hóa của QE và Tác động mạnh mẽ của nó)
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất