Phong trào Khắc phục Syria (الحركة التصحيحية،) và sự lên ngôi của gia tộc al-Assad.

Các sự kiện lịch sử ít khi là các sự kiện đơn lẻ đứng một mình. Nó thường sẽ phải có liên kết với một sự kiện nào đó, diễn ra ở địa điểm khác rất xa. Do vậy trong một bối cảnh hẹp, chẳng hạn khi viết sử trong 1 nước, ta thường dễ bị bỏ qua những sự kiện liên kết ở xa đó. Chẳng hạn, nhân sự kiện nhà al-Assad ở Syria kết thúc triều đại của mình, ta nhìn lại sự lên ngôi của gia tộc này năm 1970, để nhận ra rằng sự kiện trực tiếp tạo nên sự lên ngôi đó lại diễn ra ở...Jordan!?

Vì thế, mong rằng các bạn đủ kiên nhẫn đọc hết phần 1 này, dù nó chưa liên quan gì tới Syria. Cũng trấn an các bạn rằng, đây chỉ là tóm tắt lại, chứ mà để nói chi tiết toàn bộ sự kiện "Tháng 9 đen" thì lại cần một bài khác dài hơn

Chuyện rằng, sau chiến tranh 6 ngày năm 1967, thất bại của phe Arab đẩy hàng trăm nghìn người Palestine phải đi tị nạn. Theo kế hoạch của khối Arab, 3 quốc gia Ai Cập, Syria, Jordan gần vùng đất Palestine nhất, phải có nghĩa vụ lớn nhất cho người Palestine tị nạn. Trong số đó, Jordan có dân số ít nhất (khoảng 1,5 triệu người) nhưng đã nhận số người tị nạn lớn nhất, chừng 225.000 đến 300.000 người Palestine.

Con số người Palestine đó đã chiếm 1/5 dân số Jordan và đã giành được khoảng 1/3 tới gần một nửa số ghế quốc hội Jordan. Họ cũng có quyền tự do tự tại, có các khu trại tị nạn riêng, các trại huấn luyện quân sự riêng mà chính quyền Jordan rất khó để kiểm soát. Trong tình hình đó, trong cộng đồng những người tị nạn Palestine bắt đầu hình thành các nhóm vũ trang có phần cực đoan, phần lớn là cánh tả.
Có thể kể tới là Tổ chức giải phóng Palestine (PLO) của Yasser Arafat. PLO ban đầu (nhấn mạnh là ban đầu, về sau sẽ giảm bớt) theo đường lối cực tả, khủng bố cực đoan, thậm chí có ý định lật đổ vua Jordan tiếm quyền. Nhóm này đứng ra chỉ huy các trại tị nạn, tự ý chiêu mộ và huấn luyện các du kích vũ trang ngoài tầm kiểm soát của chính quyền Jordan. Thậm chí, PLO còn liên hệ, thu nhận nhiều cố vấn, vũ khí, tài liệu, viện trợ,... từ các quốc gia hỗ trợ, đặc biệt là Trung Quốc. Vũ khí và cố vấn Trung Quốc thời này xâm nhập Jordan rất dễ dàng, chính phủ Jordan không thể ngăn cản nổi

Sau một thời gian dài hành động vô luật pháp của PLO [chúng ta tạm thời không kể ở đây do không phải là bài chính liên quan tới Tháng 9 đen], tháng 9 năm 1970 vua Hussein của Jordan ra lệnh tấn công các nhóm vũ trang Palestine trong lãnh thổ của mình, mở đầu cho sự kiện ''Tháng 9 đen'' năm 1970. Tới đây cơ bản kết thúc tóm tắt, nghe tên thì các bạn cũng đoán ra nó kết thúc với sự thất bại của người Palestine (nên mới gọi là "đen"). Thực tế các bạn có thể nghe cái tên "tháng 9 đen" này ở đâu đó rồi, nó là một tổ chức khét tiếng đã gây ra vụ thảm sát ở Thế vận hội Munich 1972". Kỳ thực họ đặt tên như vậy chính là để trả thù cho sự kiện tháng 9/1970 này ở Jordan

Tuy nhiên, câu chuyện không đơn giản giữa Palestine và Jordan như vậy. Chúng ta hãy cùng xem Syria liên quan tới nó như thế nào?

Vào lúc chiến sự nổ ra, dẫu nhận được nhiều hỗ trợ của các nước bên ngoài như Liên Xô, Ai Cập, Trung Quốc,... nhưng PLO vẫn chỉ là 1 nhóm du kích, không thể so được với quân đội chính quy Jordan. Do vậy càng về sau tình chiến sự càng bất lợi cho người Palestine.

Trước tình trạng đó, lãnh đạo Arafat của PLO đã lên tiếng kêu gọi các nước Arab trực tiếp đưa quân vào giúp đỡ. Và họ đã nhận được, xa hơn cả những gì mong đợi. Ngày 20/9/1970, không có thông báo trước, hơn 10.000 quân Syria cùng 300 xe thiết giáp, chủ yếu là tăng T-55 do Trung Quốc sản xuất (gọi là Type-59) đã vượt qua biên giới Jordan định hỗ trợ quân PLO. Cùng với đó, 17.000 Iraq áp sát biên giới phía Đông của Jordan, mặc dù cuối cùng họ đã không làm gì.

Cuộc can thiệp bất ngờ của Syria làm đe dọa đảo ngược thế cờ khiến Jordan thua trận, đã khiến vua Jordan phải đi đến một nước cờ chưa từng có: cầu cứu Tổng thống Mỹ - điều chưa một nguyên thủ Arab nào từng làm trước đây - và họ được đồng ý trợ giúp. Tuy nhiên, cuộc điều động quân của Syria cũng có một sự bất thường: một lực lượng bộ binh và thiết giáp hùng hậu đi qua biên giới Jordan nhưng không có không quân và phòng không hộ tống, yểm trợ. Tại sao có sự bất thường này đến phần sau sẽ rõ.

Nhưng quân đội Jordan đã rất nhanh nhạy nhận ra điều kỳ lạ này. Dự đoán quân đội Syria có biến, ngày 22/9/1970 quân Jordan dồn toàn lực mở cuộc không kích vào quân đội Syria. Cuộc tấn công đã chiến thắng một cách không thể mỹ mãn hơn: trong một buổi chiều nó tiêu diệt 600 lính Syria, phá hủy 120 bọc thép. Cuộc tấn công loại bỏ 1/3 lực lượng thiết giáp khiến quân Syria không dám tiến sâu.
Chưa hết, sáng sớm bình minh ngày 23/9/1970, hai tàu chiến USS Saratoga và USS Independence của Hải quân Mỹ lừng lững tiến về phía bờ biển Syria mà không hề bị phát hiện. Quân đội Mỹ đã đáp lại lời cầu cứu của vua Jordan. Lo sợ bị Mỹ tấn công, quân đội Syria rút toàn bộ quân đội ở Jordan về nước, bỏ rơi quân Palestine. Cuối cùng quân đội Mỹ đã không có một cuộc tấn nào, nhưng ở Jordan, quân PLO đã bị nghiền nát, phải bỏ chạy sang Lebanon (nguồn cơn dẫn tới Nội chiến Lebanon sau này). Sự kiện tháng 9 đen kết thúc với thất bại của Syria và PLO.

Giờ là phần giải thích cho điều bất thường ở trên: tại sao không quân Syria không tham chiến? Nhưng đầu tiên ta cần nói qua về nội tình Syria trước thời điểm này

Trước năm 1963, Syria là một nước có quan hệ mật thiết với Ai Cập lẫn Liên Xô, ủng hộ đường lối Xã hội chủ nghĩa của các nước này. Đặc biệt, sau cuộc cách mạng ở Iraq năm 1958 đưa Đảng Cộng sản Iraq lên nắm quyền, phong trào cánh tả ở Syria càng mạnh mẽ. Tuy nhiên, cũng như Iraq, các phong trào cánh tả ở Syria bị chia cắt giữa phe thân Liên Xô (Đảng Cộng sản) và thân Ai Cập (Đảng Baath). Lý do là phái Baath/thân Ai Cập ngoài tư tưởng Xã hội chủ nghĩa, còn có tư tưởng dân tộc chủ nghĩa Arab, bị Liên Xô coi là "dân tộc chủ nghĩa hẹp hòi". Hai nước Syria và Ai Cập từng có thời sáp nhập chung 1 nước, gọi là "Cộng hòa Arab thống nhất", nhưng do sự chống đối của các đảng Cộng sản thân Liên Xô, liên minh này đã bị tan rã, gây ra sóng ngầm căng thẳng giữa Liên Xô và Ai Cập

Đến năm 1963, Đảng Baath ở cả Iraq lẫn Syria cùng tiến hành đảo chính, loại bỏ các Đảng Cộng sản ở các nước này để tự mình nắm quyền. Do đó kể từ năm 1963, cả Iraq và Syria đều bước vào "kỷ nguyên Baath" (thuật ngữ tiếng Anh gọi là Ba'athist)

Tuy nhiên, ngay sau khi giành quyền lực, Đảng Baath Syria lại tự rơi vào chia rẽ. Chúng ta lưu ý rằng ở trên đã nhắc, đảng Baath là tập hợp chung giữa những người Cánh tả Xã hội chủ nghĩa và những người Cánh hữu theo đường lối Dân tộc chủ nghĩa Arab. Hai tư tưởng này không tránh khỏi những va chạm, mâu thuẫn bất chấp việc họ chung 1 đảng.
Cho tới trước năm 1970, phái cánh tả Xã hội chủ nghĩa nắm quyền lãnh đạo ở Syria, với Tổng thống là Salah Jadid. Salah Jadid là một lãnh đạo cực Tả, thân Liên Xô đã làm đảo chính loại bỏ các lãnh đạo mà ông cho là ''làm tay sai cho Ai Cập''. Salah Jadid lên nắm quyền, đưa đất nước theo con đường thân Liên Xô và đã được Liên Xô đầu tư rất nhiều về cả quân sự, kinh tế. Nhưng đường đến quyền lực của Salah Jadid không phải do một mình ông làm nên. Đó là nhờ sự ủng hộ của 2 sĩ quan quân đội có ảnh hưởng nhất trong quân đội Syria lúc bấy giờ: Hafez al-Assad và Mustafa Tlass - 2 nhân vật mà sau này trở thành 2 gia tộc quyền lực nhất Syria.

Thời kỳ lãnh đạo của Salah Jadid là thời kỳ mà Syria thoát khỏi sự chi phối của các nước láng giềng, thực sự trở thành quốc gia độc lập tự chủ. Nhưng thời Salah Jadid cũng chính là một thảm họa kinh tế của Syria. Từ năm 1960 đến 1970 đường phát triển GDP của Syria hầu như nằm ngang. Syria trở thành quốc gia nghèo đói bậc nhất khối Arab dù được Liên Xô tiếp sức không ít.

Hơn một nửa dân số không có điện để dùng (hãy nhớ chi tiết này). Điều này gây ra bởi chính sách của Salah Jadid bóp chết nền khu vực tư nhân và tự do kinh tế của Syria, giống như mô hình Liên Xô, trong khi không có một nền tảng công nghiệp trước đó.

Đến tháng 9 năm 1970, Salah Jadid còn gây bất bình hơn nữa. Trong khi người dân Syria thiếu ăn, ông cho quân đội Syria sang Jordan giúp đỡ người Palestine chống lại vua Jordan (chính là điều ta đã nói ở phần 2). Điều này bị ngay cả quân đội Syria phản đối dữ dội, bởi họ không thể nhìn ra tính chính nghĩa nào ở cuộc can thiệp này. Mà quân đội Syria lúc đó thực tế không hề phục tùng Tổng thống Jadid - họ tin tưởng vào 2 sĩ quan: Tham mưu trưởng Mustafa Tlass và tư lệnh Không quân kiêm bộ trưởng Quốc phòng Hafez al-Assad.

Thế là, sau khi quân đội Syria đã tiến sâu qua biên giới Jordan ngày 22/9/1970, tướng Hafez al-Assad vẫn ra lệnh cho toàn bộ lực lượng không quân Syria dưới quyền của mình án binh bất động bất chấp lệnh của Tổng thống Salah Jadid.

Mọi chuyện sau đó như đã biết ở phần 2: không có không quân, quân Syria hứng chịu không kích của quân Jordan và thảm bại nặng nề. Quân Syria rệu rã rút về nước ngày 23/9/1970, khiến Tổng thống Salah Jadid tức điên và ngay lập tức triệu tập một cuộc họp để chỉ trích các tướng Không quân, ở đây trực tiếp nhằm vào Hafez al-Assad, cách chức Assad khỏi ghế Bộ trưởng Quốc phòng. Xung đột có phần bị trì hoãn do cái chết của Tổng thống Ai Cập Nasser ngày 28 tháng 9, 1970 - một nhân vật danh tiếng lẫy lừng nên cái chết của ông khiến các nhà lãnh đạo Arab đều phải ngừng lại những xung đột để tỏ lòng tôn kính Nasser.

Nhưng tới ngày 12/11/1970, Salah Jadid triệu tập một Cuộc họp cấp cao của Đảng Ba'ath nhằm lên án và trục xuất Assad khỏi Đảng Ba'ath. Dù vậy toan tính của Jadid đã tan tành. Assad đi đến cuộc họp bằng xe tăng, có binh lính vũ trang hộ tống. Lúc đó mọi người hiểu rằng, quân đội Syria sẽ chỉ phục tùng Assad mà thôi.

Hafez al-Assad chiếm quyền lực ngày 13/11/1970 trong một cuộc đảo chính chớp nhoáng, không đổ máu và kín tiếng, tới mức rất ít các tờ báo và hãng truyền thông thế giới bấy giờ biết về nó. Do vậy ngày nay ta không có nhiều hình ảnh, tư liệu, video,... về cuộc đảo chính này của Hafez al-Assad. Dù sao, Hefez al-Assad cũng đã nhanh chóng thành lập chính phủ mới và tiến hành ngay một phong trào cải cách toàn diện, ta tạm dịch là "Phong trào Khắc phục".

Việc đầu tiên Assad làm là loại bỏ những người thân Liên Xô quá mức. Tổng thống Salah Jadid bị nhốt vào Nhà tù Mezzeh khét tiếng và ở đó cho đến lúc chết vào năm 1993. Nhà tù Mezzeh nổi tiếng là biểu tượng của đàn áp chính trị Syria, dù trong bất cứ thời nào. Vào năm 2000, con trai của Hafez al-Assad, chính là Tổng thống Bashar al-Assad hiện nay, đã ra lệnh đóng của nhà tù này trong một cuộc cải cách không kém phần nổi tiếng khác gọi là "Mùa xuân Damascus". Nhưng ta sẽ không đề cập tới nó trong khuôn khổ bài viết này

Việc Assad chiếm quyền lực khiến Liên Xô nổi giận, đe dọa rút hết vũ khí và viện trợ cho Syria. Nhưng bản lĩnh chính trị của Hafez al-Assad đã thể hiện đúng lúc. Trong khoảng thời gian trước cũng như sau cuộc đảo chính, ông ''dọa'' lại Liên Xô bằng cách cho đồng minh quan trọng của mình Mustafa Tlass - lúc này là Bộ trưởng quốc phòng - bay thẳng đến Trung Quốc từ trước đó. Ở Bắc Kinh, Tlass chụp ảnh vẫy tay với chủ tịch Mao Trạch Đông, cầm quyển ''Mao chủ tịch Ngữ lục'' và mua vũ khí Trung Quốc. Hãy nhớ rằng, thời điểm sau năm 1969 Liên Xô sợ các đồng minh ngả về Trung Quốc còn hơn là ngả về Mỹ.

Đòn "dọa" của Assad phát huy hiệu quả: Liên Xô vẫn tiếp tục bán vũ khí cho Syria bất chấp cựu tổng thống thân Liên Xô đang bị giam trong tù. Tuy nhiên, điều làm nên tên tuổi của Hafez al-Assad trong cuộc cải cách này, không nằm ở các cuộc thanh trừng chính trị, mà nằm ở những thành tựu kinh tế vượt bậc và chính sách ngoại gia khôn khéo, thứ mà di sản của nó còn lại đến tận ngày nay, ít nhất là trước khi nó bị phá tan.

Trước năm 1970, Syria là một quốc gia nghèo đói. Phân nửa dân số không có điện. Hafez al-Assad hiểu rõ đất nước mình cần gì lúc đó. Ngay sau khi nắm quyền ông chỉ đạo dùng toàn bộ sức lực của đất nước, nhờ thêm sự giúp đỡ của Liên Xô để xây một con đập lớn trên sông Ơ-phơ-rát.

Kế hoạch xây đập trên sông Ơ-phơ-rát này bị chỉ trích rất nhiều, bởi nó có thể nhấn chìm nhiều thành phố cổ dưới lòng hồ, và nhất là bị phía Iraq - nằm ở hạ nguồn sông - phản đối kịch liệt. Vì việc xây đập ở Syria có thể khiến lượng nước đổ về Iraq giảm mạnh, đe dọa nông nghiệp và sinh hoạt của người dân Iraq. Nó căng thẳng tới mức, Iraq nhiều lần dọa ném bom đập nước nếu Syria có ý định xây.

Nhưng cuối cùng, Liên Xô và Arab Saudi đã đạt thỏa thuận, tài trợ cho Iraq hàng năm để đổi lấy việc cho Syria xây đập. Năm 1974, đập Tabqa - một trong những đập lớn nhất thế giới thời đó, được hoàn thành, mang lại ánh sáng cho hầu hết dân số Syria. Đập Tabqa vì vậy trở thành biểu tượng của phong trào cải cách và cá nhân Hafez al-Assad, hay nói cách khác, nhắc đến Hafez al-Assad là phải nhắc đến đập Tabqa. Để ghi nhớ công lao này, hồ chứa nước của đập Tabqa được đặt tên là hồ Assad.

Sau khi thành công trong việc mang điện, Hafez al-Assad theo đuổi chính sách tự do kinh tế. Dù nó không đủ để nói là thành công mỹ mãn như Chile hay Hàn Quốc từng làm thời đó, nhưng ít nhất là tốt hơn rất nhiều so với thời Salah Jadid tiền nhiệm. Đời sống người dân Syria được nâng cao đáng kể, nhất là giới trung lưu thành thị vốn bị bóp nghẹt dưới thời Jadid. GDP của Syria tăng từ 2 tỷ USD năm 1970 lên 18 tỷ USD năm 1983.

Mặc dù vậy, thực tế là sự tăng trưởng của Syria có sự đóng góp lớn của giá dầu tăng cao những năm 1973, sau sự kiện khủng hoảng dầu mỏ. Chính vì vậy mà qua những năm 1985, khi giá dầu lao dốc, Syria không còn giữ được sự tăng trưởng, và Tổng thống Assad đã phải hạn chế các biện pháp tự do kinh tế của mình trước kia. Nhưng đến năm 1990, đà tăng trưởng kinh tế đã trở lại.

Trong chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, bất chấp quan hệ tồi tệ với Mỹ, Hafez al-Assad vẫn cho quân đội của mình gia nhập Liên minh quân sự do Mỹ đứng đầu chống lại Iraq. Chiến dịch thành công đã cải thiện đáng kể quan hệ giữa Mỹ và Syria. Để đền đáp Syria, chính quyền Tổng thống Bush lần đầu tiên mời Syria tham dự các Hội nghị ở Trung Đông, và cũng lần đầu tiên bật đèn xanh cho các nhà đầu tư vào Syria, một sự kiện chưa từng có trước đây.

Điều này đã thúc đẩy Hafez al-Assad tiến hành tự do hóa kinh tế lần thứ 2 trong những năm 90s. Dù vậy, thực tế là làn sóng đầu tư nước ngoài vào Syria sau năm 1991 là từ các nước vùng Vịnh hơn là phương Tây. Cho đến năm 2000 khi Hafez al-Assad qua đời, con trai ông Bashar al-Assad thừa hưởng một nền kinh tế thu nhập trung bình, và một nền chính trị ổn định. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng chính sách kinh tế của Hafez al-Assad đã tạo ra sự bất bình đẳng, tập trung quyền lực kinh tế và chính trị vào tay giới thượng lưu thủ đô hơn so với phần còn lại của đất nước, hay được biết với cái tên ''Damascene bourgeoise''(tư sản Damascus).

Cùng với kinh tế, Hafez al-Assad cũng thay đổi đáng kể về đường lối đối nội và đối ngoại, hướng Syria theo con đường tự chủ. Sau khi lật đổ Jadid, Assad đã từng bước loại bỏ ảnh hưởng của Liên Xô vào nền chính trị Syria, trong khi khiến họ phải duy trì viện trợ quân sự và kinh tế. Dễ hiểu bởi thực tế ngoài Nam Yemen lúc đó, Liên Xô không còn một đồng minh đáng kể nào trong khu vực.

Còn với các nước xung quanh, Syria xác định mình là quốc gia Arab, và vì vậy al-Assad hàn gắn quan hệ của mình với Ai Cập và Arab Saudi cũng như các nước vùng Vịnh. Riêng về Israel, al-Assad kiên định đường lối đấu tranh tiêu diệt nhà nước Do Thái, và vì vậy ông liên minh quân sự với Ai Cập đánh Israel năm 1973.

Nhưng cũng trong khối Arab, quan hệ của Syria với Iraq của Saddam Hussein vẫn khá xấu, do 2 nước thuộc 2 phái khác nhau trong đảng Baath. Thực tế thì quan hệ giữa 2 đảng Baath Syria và Baath Iraq đã rất xấu ngay từ năm 1966. Trước đó 2 đảng Baath ở 2 nước được coi là chung (với gốc gác hình thành Đảng Baath là ở Syria), nhưng tới thời điểm này đã tách biệt hẳn, đảng Baath Iraq tuyên bố tách khỏi đảng Baath Syria thành 1 đảng riêng, sử Arab gọi là "Baath Tả phái" (có vẻ vì Iraq năm ở Tả ngạn sông Ơ-phơ-rat). Trong thời gian chia rẽ này, Iraq đã hỗ trợ cho nhiều nhóm vũ trang gây rối loạn, thực hiện nhiều âm mưu đánh bom, ám sát trong nước Syria,... đặc biệt như đã đề cập ở đoạn trước - là nhằm vào Đập nước Tabqa. Để đáp trả, Syria đã ủng hộ Iran trong chiến tranh Iran-Iraq 1980-1988, bất chấp việc Syria là 1 quốc gia Arab. Năm 1991, Syria lại gửi quân cùng Mỹ đánh Iraq.

Với các đảng phái trong nước, chính sách của Assad có sự thay đổi giữa chừng. Ban đầu Hafez al-Assad cho phép một sự tự do nhất định. Đảng Cộng sản lẫn các nhóm cánh hữu, Hồi giáo cực đoan như ''Anh em Hồi giáo'' đều được phép hoạt động. Riêng về giáo phái, al-Assad dù là người Alawite thuộc dòng Shia, vẫn cho người Sunni quyền lực lớn hơn trong chính quyền.

Tuy nhiên, đến những năm 1980s, sự tự do của al-Assad mang lại đã khiến nội tình Syria trở nên bất ổn. Các đảng chính trị, giáo phái đấu đá nhau, nhiều nơi dẫn đến đổ máu. Đặc biệt từ năm 1976, phong trào Anh em Hồi giáo trỗi dậy trong 1 cuộc nổi loạn lớn.

Các bạn có thể đọc rõ hơn về Anh em Hồi giáo trong 1 bài viết khác cũng trên Spiderum, ở link này:

Vì thế đến năm 1982, Hafez al-Assad quyết định đi ngược lại, hạn chế tự do và tập trung quyền lực. Ông hạn chế Đảng Cộng sản lẫn Anh em Hồi giáo hoạt động. Quyền lực nhà nước nằm tuyệt đối trong tay người Alawite theo dòng Shia.

Năm 1982, tổ chức Hồi giáo cực đoan cánh hữu dòng Sunni ''Anh em Hồi giáo'' nổi dậy lớn ở thành phố Hama, nơi được biết là thành trì của người Sunni ở Syria sau khi bị chính phủ Assad đàn áp. Quân đội Syria, sau khi không thể dập tắt, đã cho máy bay ném bom rải thảm và cho xe tăng, pháo binh bắn san bằng thành phố. Hơn 20.000 (có ước tính 40.000) dân thường đã bị chết ở Hama năm 1982, với thành phố bị san phẳng.

Đây là vụ đàn áp rất hiếm hoi ở Syria, nhưng lại là vụ đàn áp đẫm máu bậc nhất trong thế giới Arab hiện đại. Hama từ đó về sau đã trở thành nơi có ''truyền thống'' chống chính phủ, và vì vậy, nội chiến Syria năm 2011 bắt đầu từ đây.

Ngoài trang đen tối ở Hama năm 1982, tồng quan nền chính trị mà Hafez al-Assad để lại vẫn rất tích cực. Syria trở thành một quốc gia thế tục, tiến bộ hơn nhiều nhà nước quân chủ khác vùng Trung Đông. Hơn hết, chính sách ngoại giao của Syria không để họ phụ thuộc vào bên nào, được đánh giá là quốc gia có đường lối độc lập nhất ở Trung Đông. Những di sản này đã được để lại cho con trại ông, Bashar al-Assad thừa kế. Vào năm 2000, Bashar al-Assad đã xin lỗi về vụ thảm sát Hama năm 1982, cho phép Anh em Hồi giáo hoạt động và đóng cửa nhà tù Mezzeh - những vết đen về đàn áp của cha mình.

Như vậy, tổng kết nhanh bài này, ta có những điểm chính sau đây:

-Có 1 sự kiện tên là "Tháng 9 Đen" do người Palestine nổi dậy ở Jordan năm 1970

-Quân Syria can thiệp vào sự kiện đó, nhưng thất bại, và Hafez al-Assad đã làm đảo chính chiếm quyền. Nhà al-Assad từ đó cai trị Syria.

-Hafez al-Assad sau khi có được quyền lực đã tiến hành cải cách sâu rộng trong 1 phong trào gọi là "Phong trào Khắc phục", đưa Syria trở thành 1 quốc gia ổn định và có mức phát triển trung bình trong Thế giới Arab

Để có thêm những kiến thức thú vị khác xoay quanh chủ đề này - vì như đã nói, các sự kiện lịch sử thường ít khi đứng riêng lẻ một mình - các bạn có thể tự tìm đọc các vấn đề khác liên quan như:

-Chi tiết cụ thể chiến sự trong sự kiện tháng 9 Đen ở Jordan năm 1970

-Mâu thuẫn và xung đột ảnh hưởng giữa Liên Xô và Ai Cập trong thế giới Arab những năm 1960s

-Nội chiến Lebanon từ năm 1976

-Cuộc nổi dậy của Anh em Hồi giáo ở Syria

-Sự ly khai và xung đột giữa đảng Baath Syria với Baath Iraq

-Sự hỗ trợ của Syria cho Iran trong chiến tranh Iran-Iraq 1980-1988 nói riêng, và quan hệ đồng minh Iran-Syria nói chung

... và nhiều chủ đề hấp dẫn khác (nhưng không kém phần nhức não hao nơ-ron). Suy cho cùng, lịch sử-chính trị Trung Đông vốn không phải thứ giành cho những tâm hồn yếu đuối mong manh! <(")