"Nghệ sĩ giỏi mượn, làm nghệ thuật phải giỏi ăn cắp"- Hãy ăn cắp như một nghệ sĩ.

Sao hè! Đã từ rất lâu rồi chưa đọc lại một quyển sách. Lâu lắm rồi mới ngồi viết review một cuốn sách. Và chắc từ thời vua Hùng mới viết review về sách thiết kế. "Steal like an artist" của Austin Kleon, sách có tên trong sổ hộ khẩu là Ăn cắp “như một nghệ sĩ”.

Cuốn sách rất ngắn tầm 100 mấy chục trang thôi và cũng rất dễ đọc, chắc có lẽ chỉ mất vài giờ thôi để đọc nhưng nó. Austin nói về những thắc mắc trên con đường trở thành nhà thiết kế đố họa nói riêng và nghệ thuật nói chung. Có những điều tưởng chừng như rất dở hơi, nhưng mà nó bổ ích thật! Mình sẽ tổng hợp 10 lời khuyên mà Austin muốn nói trong cuốn sách này một cách ngắn gọn nhất có thể, không lòng vòng như Hải Phòng đi thẳng vào bài viết thôi.

_ Tác giả thật biết làm người đọc bất ngờ và ngạc nhiên hơn nữa khi ông mở đầu với một đoạn đối thoại ngắn tủn như thế này: “Ý tưởng từ đâu tới...”. Hoạ sĩ Picasso và Dali thành thật sẽ trả lời như thế này: “Tôi cướp nó”. + Bài học bản thân: Mỗi người có cái hay riêng và nhiệm vụ của bạn là lấy cái hay của người này và bỏ qua cái xấu của họ. Liên tưởng thực tế nó giống như khi xưa bạn thi vở sạch chữ đẹp. Bạn phản biện rằng giờ đánh máy không, có ghi thì toàn ghi tắt thì học viết chữ đẹp làm chi. Nhưng bản chất của của quá trình này là rèn luyện tính kiên trì và ngăn nắp. Và hơn hết đức tính đó là thứ mà máy móc không thể chẳng thể nào dạy cho bạn được.

+ Bài học trong sách: tác phẩm nghệ thuật là tinh hoa từ một tác phẩm khác, có tính kế thừa và phát huy, được xây dựng từ sản phẩm của những thế hệ trước đó. Không có công trình sáng tạo nào xuất hiện từ hư vô một cách độc lập, người nghệ sĩ tận dụng hết những tinh túy này hay không hề ngần ngại “sao chép”. Điều gì sẽ xảy ra khi bạn thử nghiệp copy trong 1 tháng, lúc này căn cơ bạn đã vững ý tưởng tưởng phọt mạnh như kem đánh răng, cứ thử đi nào.

_ Một quan niệm sai lầm mà mình cùng đa số mọi người thường xuyên mắc phải là cố tạo ra điều gì xuất sắc người khác phải WOW khi nhìn thấy: "Tác phẩm chỉ được coi là xuất sắc khi nó chưa từng xuất hiện trước đó".

+ Bài học bản thân: Lỗi này mình hay gặp nhất, nó đốt rất nhiều thời gian của mình và đẩy mình xa vào mê cung tìm kiếm ý tưởng miệt mài với quan niệm tạo ra gì đó khác biệt. Tuy nhiên, kết quả nhận lại sẽ luôn là thêm một lần đau dù đã có cố gắng đến đâu. Bởi lẽ, không tác phẩm nào là nguyên bản, cho dù nó có được tạo ra từ bàn tay thiên tài của Picasso, Dali hay W. B. Yeats.

+ Ví dụ: The Beatles là một ban nhạc hát lại những ca khúc nổi tiếng. Giai điệu tự sáng tác chỉ ra đời khi họ đã thực sự chinh phục được những ca khúc của nghệ sĩ họ hâm mộ.

_ Liên tưởng thực tế: cũng tương tự như nguyên lý di truyền học. Mỗi đứa trẻ đều là sản phẩm của sự kết hợp gen giữa bố và mẹ. Trí thông minh của con có liên quan chặt chẽ với nhiễm sắc thể X. Vì nữ giới có 2 nhiễm sắc thể X, gấp đôi số lượng nhiễm sắc thể ở nam giới nên khả năng di truyền trí thông minh từ mẹ sang con cao gấp 2 lần so với từ cha.

_ Bắt chước Idol lại là một khởi đầu lý tưởng, cứ làm theo người mà bạn hâm mộ. Mình đặc biệt thích phong cách thiết kế Comic nhất là các trang truyện tuổi thơ: Dragon ball, Trạng tí, Doremon nè... Và như bạn biết thì mình chắn chắc cũng là kẻ trộm, không chỉ sao chép tác phẩm, mà mình cũng học theo cách họ sống và tìm kiếm động lực làm việc. Rất nhiều ca sĩ nổi tiếng như Nick Cave đều khởi nghiệp theo cách này. "Fake it until you make it", hãy tưởng tượng mình là một nhà sáng tạo chuyên nghiệp cho đến khi bạn thật sự trở thành điều đó.

_ Khi quá trình này đủ nhiều và sâu, bạn sẽ có nhiều khác biệt hơn, những điểm bạn nhận ra là khác với Idol. Mình gọi nó là sự mô phỏng.

+ Thế giới Internet hiện có khoảng 600 triệu blog tài khoản và trên 1.7 triệu website liên quan thiết kế. Khoảng 2.5 tỉ bài đăng trên Blog, Behance hoặc Linked... được xuất bản mỗi năm tương đương 5.760.000 bài đăng mỗi ngày và 4.000 bài đăng mỗi phút. Thật khủng khiếp… phải không ? Có thể khẳng định rằng gần như mọi thông tin “trên trời dưới biển” đều đã được chia sẻ miễn phí qua Internet. Và chính mẹo bên trên làm cho tác phẩm của bạn tách biệt với phần còn lại.

+Thả dụ: như Conan O’Brien khởi nghiệp không sao chép hoàn toàn phong cách của David Letterman. Sau cùng, điểm khác biệt đó đã giúp ông trở nên nổi bật và độc lập với thần tượng.

_ Đầu tiên, sở thích và những công việc bên lề chính là cách để bạn reset não thư giãn khi sự sáng tạo đột nhiên cạn kiệt. Quá tập trung vào nghệ thuật, hiệu quả công việc sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi cảm giác chán nản khi mọi nỗ lực để sáng tạo đều giã tràng côc cốc.

Cảm hứng và sự sáng tọa chỉ quay về khi bạn để cho bộ não mình được thoải mái. Đó là mặt trái của sự thật nên lần tới khi đang quá đau đầu thi hãy nhớ xem Edison ngồi ở đâu để phát hiện ra định luật hấp dẫn và ai là người ngâm mình trong bốn tắm để lại định lí Thủy tĩnh với câu nói: "Tôi tìm ra rồi".

Tác giả đã nhận ra điều này khi ông từ bỏ Guitar để tập trung toàn lực vào nghệ thuật. Tuy nhiên, cảm hứng chỉ quay lại khi ông tìm lại tiếng Guitar. Bản thân mình cũng là một ảo thuật gia đường phố, cuối tuần thì anh em hay gặp nhau ngoài phố đi bộ được gặp nói chuyện với nhiều người làm mình thấy relax hơn nhiều so với việc lạm dụng cồn và khói thuốc.

_ Hầu hết ai cũng muốn trở nên nổi tiếng, nó là nhu cầu cơ bản mà. Đặc biệt trong giới nghệ sĩ, luôn cố gắng để nổi tiếng nhanh nhất có thể. Về lâu về dài, đây là một mục tiêu tốt, nhưng sự riêng tư sẽ là lựa chọn có lợi và an toàn hơn ở thời điểm bắt đầu.

Mình đang học thiết kế đồ họa và cũng rất nhiều lần chứng kiến cảnh tố cáo vi phạm bản quyền. Cụ thể khi bạn còn là Newbie thoải mái nhưng đã dùng vào mục đích thương mại thì sẽ rối như tơ vò. Hằng hà thứ như là luật vi phạm bản quyền hình ảnh, luật sở hữu trí tuệ hay các dạng bản quyền All Rights Reserved, Public Domain, Creative Commons License...buộc bạn phải đi vào quy tắc. Đừng ngại tìm hiểu về luật tác quyền nếu bạn đang muốn thiết kế của mình "sạch", dù đọc luật thì nó khá bùn ngủ.

_ Sự riêng tư sẽ cho bạn cơ hội phạm sai lầm và được thử nghiệm, đồng nghĩa với việc bạn có thể thử nghiệm và phạm sai lầm bao nhiêu tùy thích. Khi nổi tiếng, bạn sẽ luôn bị đặt dưới áp lực của sự phán xét. Thử tượng tưởng Fan của bạn sẽ cảm thấy thất vọng và bị tổn thương khi bạn bị gắn mác Thief.

_ Điều này có thể đến từ việc khi xoắn tay áo lên làm việc các bạn đã để Moodboard là 1 tác phẩm hoàn thiện. Vô tình não bạn đang khát ý tưởng nhanh như điện xoẹt ghi nhớ và copy ngay khắc. Lâu dần nó thành thói quen và phản xạ vô điều khiện dẫn đến việc bạn không thể tự đẻ ra được ý tưởng nào cả.

_ Dù là với mục đích luyện tập cũng không nên dùng stock từ một thiết kế đã hoàn chỉnh. Hãy lấy stock từ những nguồn sạch, hạn chế copy Google nha.

+ Bài viết trên blog hay website cá nhân là một gợi ý tuyệt vời cho bạn chia sẻ về công việc của mình, cũng như mình đang viết bài viết này nhằm quảng cáo sách hay cho mọi người. Bài này cũng là mục đích thõa mãn đam mê viết và khả năng chơi đùa với những con chữ.

_ Designer sáng tạo bằng những Photoshop hay Illustrator... Tuy nhiên, mình không ưu tiên phương pháp đó. Sản phẩm sáng tạo thường đến từ chính kinh nghiệm sống, kiến thức những bản phác thảo hay dòng chữ viết nghệch ngoạng là cách mình dùng khi lên ý tưởng. Hãy dùng tay, đừng chỉ dùng chuột.

_ Vào thế kỷ thứ 19, mọi người phải tìm tới vùng Địa Trung Hải, nhìn ngắm những bức tượng và tranh vẽ tường thời Phục Hưng để tìm cảm hứng. Ngày nay, bạn có tất cả trong laptop của mình. Sáng tạo giờ đây có thể xây dựng ở nhà, nên việc thiết kế không gian làm việc tại gia là rất quan trọng.

+ Ví dụ trong sách: ông bạn tác giả in các trang sách, cắt chúng thành nhiều mảnh nhỏ và dán khắp nhà. Điều này sẽ tạo ra không gian cho anh thỏa sức sáng tạo thử nghiệm nhiều cách viết mới mẻ, và tất nhiên nó sẽ hiệu quả hơn những màn hình máy tính vô tri. Cứ thử đi khi input bạn đủ nhiều thì output sẽ tuôn ra như suối nguồn, làm CV thu hút nhà tuyển dụng.

_ Ngồi lì 1 chổ tập trung cho công việc là điều gang dở, quá hài lòng với hiện tại, tác phẩm cũng sẽ dần bị nhàm chán theo tâm trạng của bạn. Những chuyến đi trải nghiệm đến một thành phố hay quốc gia khác cho bạn nhiều góc nhìn và lăng kính cho cuộc sống hơn rất nhiều việc cảm nhận qua màn hình máy tính.

+ Quê hương của tác giả ở Texas, nhưng khoảng thời gian sống ở Anh và Ý đã thay đổi hoàn toàn cuộc đời và sự nghiệp của anh ấy. Hãy cứ như ca sĩ Soobin Hoàng Sơn Đi để trở về.

_ Nó gồm 2 giai đoạn: làm tốt và chia sẻ. Làm thế nào để làm tốt? Không có con đường tắt nào cả, làm nó mỗi ngày. Sẽ có xoa đầu, cắn bút, thất bại và thêm một lần đau, sau cùng làm tốt hơn. Austin chỉ cho chúng ta một cách như thế này:

1. Tự thắc mắc về vấn đề nào đó. Luôn luôn mang theo bên mình một quyển sổ, một cây viết, một cái máy ảnh, một thứ gì đó giúp mình ghi lại những ý tưởng xung quanh mà mình bắt gặp.

2. Mời mọi người cùng thắc mắt với mình, đơn giản như đang giỡn phải không nào.

_ Tạo một file riêng trong máy tính. File đó sẽ chứa những email, poster hay collage art đẹp cộng với nhiều dòng nhận xét tích cực mà bạn nhận được. Khi cảm thấy chán nản, hãy ngồi đọc nó để nhắc nhở bản thân rằng, mình của ngày hôm qua đã xuất sắc như thế nào.

Cách nhanh nhất để học một thứ gì đó là copy từ những người giỏi nhất khác nhau, kẻ đánh cắp ý tưởng không chuyên nghiệp là những kẻ ăn cắp y bản của người khác. Người đã đọc “steal like an artist” là người biết remix từ những người khác nhau, từ những ý tưởng khác nhau và biến nó thành ý tưởng của mình.

Bài viết tóm tắt tinh túy nhất của sách đan xen kinh nghiệm của chính người viết. Vẫn khuyên mua sách đọc trực tiếp. Và vẫn là câu slogan cũ, nếu thấy bài viết này hay và hữu ích thì có thể để lại comment bên dưới và nhấn phím lên để ủng hộ tác giả.