Đây là một series về những thiên kiến và lỗi logic trong nhận thức (cognitive bias) mà mọi người hay mắc phải dẫn đến những sai lầm khi đưa ra quyết định. Bài viết của mình chỉ dựa trên hiểu biết cá nhân chứ không sử dụng tài liệu chính thức nào về xã hội học hay kinh tế học hành vi nên có điểm nào sai sót mong các bạn bỏ qua nhé. Cảm ơn các bạn rất nhiều đã ủng hộ bài viết đầu tiên của mình. Bây giờ thì bắt đầu thôi nào...

Chuyên viên dự đoán

Được rồi mình sẽ bắt đầu với một tình huống mà bạn có thể gặp phải trong tương lai. Buổi sáng nọ, bạn nhận được một tin nhắn từ số điện thoại lạ thông báo với bạn rằng họ là một bộ phận chuyên phân tích, dự đoán kết quả trên Binomo. Dành cho bạn nào chưa biết thì Binomo là một sàn giao dịch theo hình thức chọn nhị phân, nghĩa là bạn chỉ cần chọn tăng hoặc giảm trong một khoảng thời gian nhất định, nếu chọn đúng bạn sẽ thắng rất nhiều tiền. Họ dự đoán 18h chiều hôm đó sàn Binomo sẽ tăng sau 30s.
Chiều hôm đó bạn xem thử kết quả và nó hoàn toàn chính xác. Ngày hôm sau, số điện thoại đó thông báo cho bạn rằng kết quả sẽ là giảm, và nó lại đúng. Bốn ngày sau đó họ đều gửi cho bạn kết quả lần lượt là giảm, giảm, tăng, giảm mặc dù có rất nhiều biến động nhưng kết quả cuối cùng thì họ vẫn dự đoán chính xác. Bạn đang rất bất ngờ về khả năng phân tích của họ thông qua kết quả của sáu ngày trước đó thì ngày thứ bảy họ thông báo với bạn rằng bạn phải chuyển cho họ 1000 USD để cung cấp kết quả hôm đó cho bạn. Dĩ nhiên nếu họ dự đoán chính xác thì bạn sẽ kiếm được số tiền gấp nhiều lần như vậy. Bạn có quyết định chuyển tiền cho họ không? Hãy thử suy nghĩ một chút nhé 😉

Lý giải

Thật ra việc dự đoán này rất đơn giản và kể cả bạn cũng có thể làm được. Đương nhiên bài viết này không phải khuyến khích các bạn làm theo mà chỉ muốn giúp các bạn hiểu được cách làm của họ thôi. Rất đơn giản, đầu tiên họ chỉ cần số điện thoại của 64 người (= 2^6) ngẫu nhiên. Nếu như bạn biết một chút về công nghệ thì việc thu thập thông tin này khá là dễ dàng. Ở ngày đầu tiên họ sẽ chia 64 người này thành 2 nhóm đều nhau, 1 nhóm sẽ nhận được kết quả dự đoán là tăng và ngược lại đối với nhóm thứ 2.
Sau ngày đầu tiên, nhóm được được dự đoán tăng gồm 32 người sẽ tiếp tục chia thành hai nhóm tương tự như vậy. Sau ngày thứ hai, còn một nhóm gồm 16 người nhận được kết quả đúng. Đến ngày thứ năm, chỉ còn 2 người nhận được dự đoán đúng. Vào ngày thứ sáu, một người nhận nhận kết quả là tăng, còn bạn nhận kết quả giảm và là người "may mắn" nhận được kết quả đúng suốt sáu ngày liên tiếp trong số 64 người. Rõ ràng đây chỉ là một cú lừa chứ không hề có sự phân tích hay tiên đoán nào ở đây cả. Vậy thì điều gì đã khiến bạn mắc lừa dễ như vậy?
Đón xem phần tiếp theo để biết thiên kiến nhận thức nào đã tác động đến tư duy của bạn trong ví dụ trên nha 🤞🤞