MẤT BAO LÂU KHI XÀ BÔNG HẾT#4

Cùng seri với mất bao lâu để uống một ly MATCHA

Một ngày cũng như bao ngày bình thường, tôi đi tắm. Nhưng vấn đề là, khi đang hăng say kì cọ giũ bỏ bao muộn phiền ấu trĩ bu bám trên người, tôi phát giác ra chai sữa tắm hương lavender yêu thích của mình đã cạn nhách từ hồi nào. Tin buồn là hết sữa tắm. Tin buồn hơn là chai đó hơi mắc còn tôi thì đã hết tiền. Cứ như vậy, tôi đứng tư lự mãi trong căn phòng đang bốc đầy hơi nước...

Rốt cuộc, con người ta thực sự cần gì khi sử dụng xà bông? Nếu chỉ là khả năng làm sạch thôi thì có lẽ xà bông cục đã không bị lép vế trước những thứ gel tắm, sữa tắm đựng trong chai lọ lung linh kia. Trên thực tế thì cũng đã có thời điểm, tôi áp dụng lối sống khắc kỉ triệt để bằng việc dùng xà bông cục mua ngoài siêu thị hai, ba chục ngàn gì đấy để tắm, với suy nghĩ "miễn có tạo bọt là được rồi, không nên rườm rà hóa mấy cái nhu cầu thể chất vặt vãnh ".

Tuy nhiên, việc xài xà bông cục công nghiệp lắm lúc khiến tôi cảm thấy mình... đếch phải là con gái nữa. Tôi khi ở bình diện nữ tánh sẽ la ó rằng: "wtf, mình nghĩ gì mà đặt niềm tin vào một cục xà bông mấy chục ngàn chứa hoạt chất dưỡng ẩm này nọ, bảo vệ làn da, tiêu diệt 99% virus vại iii!!!!"

Điều này bỗng dưng cũng dấy lên trong tôi một khao khát muốn tìm hiểu. Trước khi người ta đặt đủ thứ kì vọng vào xà bông, biến nó trở thành nước hoa, là kem dưỡng, là công cụ để vuốt ve nâng chiều giá trị bản thân; trước khi mọi lấp lánh đẹp đẽ được dát lên nó, thì khởi nguồn thực sự của xà bông là như thế nào? Bản chất cốt lõi đầu tiên của nó là gì?

Hóa ra, từ thời Lưỡng Hà cổ đại, xà bông đã được phát hiện. Lúc bấy giờ, bằng việc giặt giũ ven những con sông chứa đầy dầu mỡ và tro cốt động vật từ các đền tế thần gần đó đổ về, người ta thấy quần áo trở nên sạch sẽ hẳn. Từ đó suy ra, mọi thể loại xà bông trong cuộc đời đều xuất phát từ một công thức chung như sau:

Dầu/mỡ +( Tro (cốt động vật hoặc thực vật) + nước sông )--> sạch bong kin kít

Gốc axit béo+( dung dịch kiềm )--> xà phòng hóa --> Xà bông

Dĩ nhiên, thứ xà bông mà người cổ đại đầu tiên phát hiện ấy chính là xà bông nước, nền tảng của các loại gel, sữa tắm bây giờ, khi mà hỗn hợp tro cốt động vật thường chứa rất nhiều gốc kali. Sau đó người ta thử kết hợp đun chảy mỡ dê, cừu với tro của các loại cây cối, để đông lại và những bánh xà bông cứng đầu tiên ra rời, chứng minh cho sự hoạt động của gốc muối natri có trong tro thực vật. Khoa học nghiên cứu sau này, con người phát triển nhiều công thức phức tạp nhì nhằng hơn từ cái nền tảng đơn giản thuở ban sơ ấy, nhưng túm quần lại để ra hai loại xà bông mềm cứng khác nhau, người ta phải sử dụng các gốc muối kiềm khác nhau để thay vào công thức.

Với một đứa không sở hữu tiềm năng về các môn tự nhiên, suốt ngày đầu óc thơ ca bóng bẩy thì việc tìm kiếm xâu chuỗi được các dữ liệu đẫm mùi hóa học như trên chính là một sự...mặc khải trong tôi. Nhưng con đường gian nan thực sự là khi tôi, trong khoảnh khắc muốn dốc hết tâm can, tự tay làm một cục xà bông hoàn hảo cho riêng mình.

Để bắt đầu điều đó, tôi tiếp tục công cuộc tìm hiểu phương pháp chế biến các loại xà bông trên thị trường. Có hai phương pháp căn bản là lạnh và nóng. nói về phương pháp nóng thì cục xà bông mấy chục nghìn tôi mua chính là một sản phẩm tiêu biểu của phương pháp này. Người ta sẽ đun nóng hỗn hợp axit béo và dung dịch kiềm cho đến khi sự xà phòng hóa xảy ra ( thường là thời gian rất ngắn ). Sản phẩm của quá trình xà phòng hóa thường là Glycerin, tuy nhiên khi sử dụng mức nhiệt cao để thúc đẩy thì các chất dưỡng ẩm như thế này sẽ bị phá hủy. Đó là lí do vì sao khi sử dụng xà bông công nghiệp, từ cục xà bông rẻ tiền đến các thể loại xà bông nước nhãn mác long lanh thường gây cho da khô ráp. Thêm một lí do nữa khiến mấy chú xà bông cục công nghiệp rẻ bất ngờ như vậy, đó là do trong quá trình nấu xà bông, người ta tiện tay chiết tách luôn lượng glycerin ở trỏng để.... đi bán cho mấy nơi sản xuất mĩ phẩm. Thành ra khi nghe tin về một cục xà bông thuần tự nhiên sẽ có khả năng giữ ẩm, tôi hoàn toàn bị bất ngờ! :))

Phương pháp thứ hai chính là phương pháp các nhà làm xà bông thủ công hay dùng-cũng là phương pháp tôi hướng đến. Phương pháp lạnh.

Ở phương pháp này, thời gian sẽ là lâu vô cùng vì quá trình xà phòng hóa không bị thúc đẩy bằng nhiệt độ cao nên diễn ra hoàn toàn chậm rãi... Tuy nhiên sau khi quá trình này kết thúc, mọi tinh túy của những thứ đã được cho vào nó trước đó phần đa sẽ lưu giữ lại trọn vẹn, bao gồm cơ số glycerin tự nhiên mà quá trình sản sanh được. Nói chung với một loại xà bông công nghiệp mua ở bên ngoài, nó là tổng hợp của đủ các thành phần công thức hóa học, bài toán lãi suất, chiến lược kinh doanh..ect, còn với một cục xà bông hoàn toàn làm theo phương pháp thủ công thì nó chính là cách mà bạn ....sinh một đứa con ra đời :)

Hành trình chào đón đứa trẻ tinh thần của tôi :))

Bất kì câu chuyện nào khi được kể ra thì trông có vẻ dễ dàng và liền mạch. nhưng thực tế có vẻ như trúc trắc hơn hẳn. Giây phút nảy sinh hứng thú bất chợt về xà bông, tôi không biết rằng mình đang đâm đầu vào một cuộc vui dưới là gian nan, trên là xa xỉ. Sau khi tìm kiếm các tư liệu trên mạng, tôi phát hiện ra khi làm xà bông thủ công, người ta có hơi hướm kết hợp nó với các loại thảo mộc. Sự kết đôi này sẽ tạo ra một sản phẩm hoàn hảo về mặt công dụng: Đó là làm sạch và chăm sóc da. Xa xỉ tôi nhắc đến ở đây là: Độ chất lượng của xà bông phụ thuộc vào tính thuần khiết cũng như độ hảo hạng của thảo mộc và dầu. Khía cạnh gian nan còn lại chính là tìm ra công thức thích hợp nhất cho đống xa xỉ, hảo hạng kể trên vì một sự thật đáng sợ của phương pháp làm xà bông thủ công: Nếu không kiểm soát được tỉ lệ, phản ứng của các chất khi đổ xà bông thì lượng kiềm không được bay hơi hoàn toàn sau quá trình xà phòng hóa sẽ gây ăn mòn da. Có thể nói, gian nan đầu tiên của tôi chính là nhận thức được tính nghiêm trọng của công trình này. Có những thứ không thể cứ đơn giản nói thích mà làm bất chấp được, vì nếu chỉ sai một li thôi, hậu quả sẽ rất phiền. Đây không đơn thuần là một thú vui handmade hời hợt, nó là cuộc thí nghiệm hóa học quy mô nơi ta phải dốc tâm lực của mình bằng tất cả sự nghiêm túc và tập trung. ( tóm lại là căng thẳng vãi ra ý :))

Gian nan thứ hai, tìm công thức chuẩn.

Nếu như các lí thuyết chung về gốc gác, phương thức có thể tìm dễ dàng trên mạng thì một cơ sở để đúc kết ra công thức riêng lại chính là vấn đề. Mùa hè năm 2019, tôi có tham dự một workshop làm xà bông do một xưởng xà bông thảo mộc trong thành phố tôi ở tổ chức( đăng kí phát một vì hứng thôi chứ chưa tìm hiểu nhiều về xà bông trước đó ). Tôi đã khá thất vọng vì xuyên suốt workshop chỉ là việc nung chảy các phôi xà bông glycerin trong có sẵn, thêm vào tinh dầu và các cánh hoa này nọ rồi đổ khuôn. Tuy nhiên đây lại là tiền đề cho các tìm kiếm của tôi sau này. Tôi muốn nhiều thứ: công thức xà bông thảo mộc và cả phôi xà bông glycrin. Từ đây tôi lại gặp tiếp khó khăn khi tư liệu có giá trị về chế tác xà bông thường là những tư liệu bằng tiếng anh, các từ chuyên ngành học thuật lại nhiều trong khi cả đời tôi... chưa từng dịch hiểu nghiêm túc bất kì văn bản tiếng anh nào ngoại trừ lời bài hát. Trước biển thông tin khổng lồ bằng thứ ngôn ngữ... quá ư xa lạ, lòng kiên nhẫn của tôi không ít lần bị đánh gục :))

Thôi có lẽ tôi sẽ không nói về khó khăn nữa, vì với một đứa ưa phiêu lưu thử nghiệm, đường dễ không đi ưa cua dường lắt léo như tôi đó là một thứ tiểu thuyết dài bất tận. Bây giờ tôi sẽ chỉ tổng hợp lại mọi thứ một chút.

Nửa đầu năm 2019, tôi nảy sinh ý tưởng trong tâm trí, sau đó tìm hiểu tài liệu và thu thập nguyên vật liệu từ cho đến hết năm 2019. Đầu 2020, tôi kiếm được cơ sở căn bản cho công thức. Bắt đầu tách xuất các số liệu riêng, đồng thời tranh thủ xử lí vật liệu. Các loại dầu, bơ tôi đặt mua trên mạng, từ mắc đến rẻ mỗi thứ một ít và thầm đặt niềm tin về cam kết nguyên chất. Cân tiểu li, nhiệt kế, cốc đong, naoh cũng mua dần dần luôn.

Thảo mộc như ngải cứu, cam thảo, trà xanh, gừng nghệ..v..v... được tôi phơi khô, sấy lấy bột mịn và ép nước cốt....công đoạn khá là nhì nhằng. Tôi không sử dụng tinh dầu vì ba nguyên do: Thứ nhất vì hết tiền. thứ hai là tinh dầu nguyên chất thì mắc, tinh dầu không nguyên chất thì xác định phản ứng hóa học tùm lum vô cùng nguy hiểm. Thứ ba, tinh dầu có tốt cỡ nào, hương thơm không thể lưu giữ sau một thời gian dài phơi xà bông, thôi khỏi thơm luôn cho rồi.

Nói chung, cái thứ mà tôi sắp sửa làm chính là một loại bánh, bao gồm mấy thứ kiểu như oliu, hạt nho, hạnh nhân, trà xanh, bơ xoài..ect. Ngon hay không thì chưa biết, nhưng mất công thì là chắc chắn rồi!

Công cuộc chuẩn bị cuối cùng kéo dài dăm tháng, đến tháng 3-2020, tôi chính thức đổ khuôn mẻ xà bông đầu tiên.

khuôn từ hộp sữa, mới ra lò sẽ y chang bánh đậu vậy đó ^^

Trong quá trình cân đo tỉ lệ, cái máu tùy hứng trong tôi được phô diễn ít nhiều nhưng kết quả dạo đầu cũng không đến nỗi tệ. Đổ khuôn rồi, tiếp theo tôi để xà bông ổn định thêm 36 tiếng rồi mới tháo khuôn và đem phơi nhiệt độ phòng. Bước quan trọng đầu tiên đã xong, bây giờ phải chờ giai đoạn xà bông hóa tối thiểu là một tháng rưỡi nữa mới quyết định mẻ xà bông có đổ sông hay đỗ đạt.

Vì chả có gì ngoài lòng kiên nhẫn, tôi chờ luôn đến ba tháng. Xà bông càng để lâu càng ổn định và glycerin cũng sẽ sản sinh nhiều hơn.

Đến tháng năm, tôi lấy xà bông thành phẩm ra, cống hiến thân mình làm chuột bạch. Thấy cái bản mặt sau dùng chưa bị ăn mòn miếng nào, tôi mới thở phào nhẹ nhõm. Đứa con tinh thần của tôi chính thức chào đời sau gần một năm rưỡi thai nghén. Thực sự, cảm giác hồi hộp và lâng lâng hạnh phúc ấy khiến tôi không thể nào ngừng liên tưởng về hình ảnh của một người mẹ có con đầu lòng.

Thành phẩm được tầm bốn loại:

- Xà bông ngải cứu, cam thảo ( dầu, bơ thì hầm bà lằng các thứ )

-Xà bông gừng, nghệ, nước gạo ( dầu mỡ vẫn như trên )

-Xà bông trà xanh ( thêm linh tinh mấy thứ gì đó nữa )

- Xà bông cà phê, muối himalaya để tẩy tế bào chết ( bỏ cà phê hơi nhiều nên tẩy hơi rát chút:)) )

Xà bông ngoại hình dung dị, không màu không vị ( màu từ thảo mộc nên khá nhạt còn hương thì là mùi xà bông kinh điển thôi ), hoàn thành tốt nhiệm vụ thuần túy của xà bông đó là làm sạch và giữ ẩm da. Nói chung nếu gạt bỏ hết những lớp áo rườm rà lấp lánh người ta muốn mặc lên cho nó thì với tôi, đây là xà-bông-đích-thực!

Dĩ nhiên trong thành công cũng không thiếu những pha thành...công cốc!!

Đầu tiên là mẻ phôi glycerin đặc quéo như.... keo dính chuột. Kết quả của hai tiếng đồng hồ đun, nấu, thêm đường, thêm rượu các kiểu.. ( soap glycerin cần tỉ lệ siêu đúng, nguyên liệu khó kiếm và nấu siêu cực )

Tiếp đó là mẻ xà bông sữa ong chúa và sữa bê của tôi. Ban đầu, tôi hí hứng thao tác với kì vọng sẽ cho ra đời một loại soap rửa mặt dưỡng da thượng hạng. Ai dè đâu nó... phản ứng hóa học tùm lum khiến lòng tôi tan nát... :))

chừng này bọt là anh dư tắm rồi...!

Tổng kết lại. Tôi từ chuyện tiếc tiền trăm mua chai sữa tắm hương lavender, rốt cục thành ra mất... tiền triệu cùng rất nhiều công sức cho một thú vui tao nhã mà không nghĩ là tốn kém thế này

Cũng từng có nhiều ý kiến đề nghị tôi bán/cho công thức, bán sản phẩm hoặc mở workshop. Nhưng mấy cái vĩ mô đó, tôi... mệt lắm. Tôi nghĩ mình nên lặng thầm đi tắm một phát cho tỉnh người trước đã. Sau đó lên diễn đàn viết bài chém gió, có khi vui hơn nhiều!

.......................................................................................................................................

30/1/21

xem bài viết này nữa giúp mình nhé! THE..5h30'