Lộ trình học trước khi bắt đầu tham gia ngành Ecommerce dành cho Newbie

Chào mọi người, mình là Nhất Ca, hiện mình đang làm Ecommerce Marketing bên phía client (nhãn hàng). Xuất phát là dân kỹ thuật, sau đó có cơ duyên đến với ngành này.

Thời điểm đầu khi lựa chọn làm ngành này thì mình cũng không được ai định hướng, chân ướt chân ráo, cứ tìm đường dần rồi đi, tại mình tin rồi đi mãi thì cũng thành đường mà thôi.Vậy nên mình muốn viết bài này để giúp các bạn giống mình ngày xưa có định hướng rõ ràng hơn trước khi đặt chân vào ngành này.Ok, mình cùng nhau bắt đầu, có gì nói thế nhé cả nhà.

Thường thì khi nhắc tới Ecommerce thì chúng ta thường đề cập đến các sàn TMĐT hiện tại như Shopee, Lazada, Tiktok Shop. Tuy nhiên, phạm trù Ecommerce lại rộng hơn thế nhiều, nó bao gồm:

- Các Market Place lớn: Là các sàn TMĐT quy mô lớn như Shopee, Lazada, Tiktok Shop, Tiki...

- Các Brand Website: Là website của các thương hiệu như Coolmate.me, Thegioididong.com...

- Các trang Social Media: Các mạng xã hội như Facebook, Instagram...

- Các trang Chợ kiểu kiot: Như Chiaki.vn, Vuahanghieu.com...

Tuy nhiên, để thực sự TMĐT Việt Nam trở nên chuyên nghiệp và có quy mô thì nhờ công rất lớn từ các Market Place phía trên vì có sự đầu tư bài bản về marketing, hệ thống kho vận, chăm sóc khách hàng, hệ thống thanh toán, tất cả nhằm tạo dựng sự uy tín và đảm bảo sự an tâm khi mua hàng online của người tiêu dùng. Quan trọng hơn là xu hướng dịch chuyển hành vi của người tiêu dùng qua các nơi bán online uy tín hơn thay vì mua qua Facebook không ai đảm bảo quyền lợi cho họ.

Theo mình nghĩ, xu hướng tương lai sẽ dần dịch chuyển về các Market Place lớn và Brand Website. Các kênh Social Media sẽ quay về đúng vai trò của nó là kênh truyền thông thay vì đang là kết hợp với bán hàng như hiện tại.

Có thể nói xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt (No Cash Payment) đã được các sàn Educate người dùng rất tốt khi mà dần dần tỷ lệ thanh toán online đã tăng lên rất nhiều so với trước năm 2020. Thành công trong thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam phải kể đến công rất lớn từ nỗ lực và đầu tư của các sàn TMĐT.

Với tốc độ tăng trưởng khoảng 30% mỗi năm, Ecommerce hứa hẹn sẽ là mảnh đất vàng cho các bên, đặc biệt là các bên đang vận hành mô hình D2C (Bán trực tiếp tới tay người tiêu dùng, bỏ qua kênh đại lý, siêu thị).Trung Quốc theo mình biết thì Ecommece đang chiếm 55% thị phần bán lẻ tại đây, có lẽ Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này khi đặc tính văn hoá, địa lý tương đối giống nhau.Kể từ phần này, khi mình đề cập tới Ecommerce tức là đang nói tới các Market Place lớn như các sàn TMĐT, để tạo ra sự nhất quán xuyên suốt về nội dung vì mình đang làm trực tiếp với các Client (nhãn hàng).

Thị trường Ecommerce tại Việt Nam đang được 3 ông lớn nhất dẫn đầu là Shopee, Lazada và Tiktok Shop. Trong đó Shopee đang chiếm thị phần 65%. Ngoài ra, có thể sẽ thêm một vài đối thủ mạnh khác nhảy vào xâu xé miếng bánh còn rất nhiều dư địa tăng trưởng này, kể đến gần nhất là Temu (kẻ đang làm mưa làm gió tại thị trường Bắc Mỹ và Châu Âu) với chiến lược giá rẻ, freeship.

Ở góc độ người đi làm thuê, thì thông thường chúng ta sẽ có hai lựa chọn đó là làm ở phía Client hoặc Agency:

- Client: Hay còn gọi là phía nhãn hàng, phía shop, chúng ta sẽ làm các công việc liên quan đến tăng trưởng doanh số, vận hành, kết hợp với bộ phận kho vận, CSKH. Đặc điểm ở đây sẽ là bạn sẽ làm trực tiếp với một ngành cụ thể, hiểu sản phẩm rõ ràng vì mình là người trực tiếp marketing và bán hàng. Client có thể hiểu là đơn vị sở hữu đội in-house.

- Agency: Hay còn gọi là phía làm dịch vụ, chúng ta sẽ làm các công việc liên quan đến tăng trưởng doanh số, vận hành. Tuy nhiên, điểm khác client là bạn sẽ làm với rất nhiều ngành hàng vì khách hàng của bạn là các Client phía trên. Bù lại, bạn sẽ không hiểu sản phẩm và ngành hàng sâu như khi làm cho Client. Agency có thể hiểu là đơn vị nhận out-soures.

Dù làm Client hay Agency thì nền tảng để ban đầu để làm Ecommere vẫn không thay đổi.

Người ta có hai cách học, một là học từ sách, hai là học từ những người giỏi hơn mình. Tất nhiên, mọi lý thuyết sách vở kiến thức chỉ là phù du nếu ta không thực chiến, vậy nên sau khi nắm được nền tảng rồi thì bạn có thể xin đi làm tại các đơn vị này, dù là thực tập sinh cũng được, ai cũng phải xuất phát từ số 0 phải không?

Mình sẽ nói riêng về Shopee nhé, các nền tảng khác như Lazada hay Tiktok Shop thì cách học cũng tương tự.

Thời điểm mới vào nghề, mình thường dành thời gian học trên các trang Youtube của Shopee Uni, đây là nơi các Top Seller chia sẻ những kinh nghiệm trong quá trình bán hàng. Đây có thể là nơi học các nền tảng căn bản để bắt đầu.

Ngoài ra, bạn nên tham gia nhóm "Lập Nghiệp với Shopee" hay "Nghiện Đơn - Cộng đồng nhà bán hàng online trên các sàn TMĐT", nơi đây tụ hội các seller vui phải biết, lắm câu chuyện dở khóc, dở cười, hãy tham gia thử đi nhé!

Hơn nữa, hãy tìm cho mình một người phù hợp để follow, ví dụ mình hay follow anh Vũ Minh Trà, seller có hơn chục năm trong nghề bán hàng online, tư duy rất bản chất.

Ngoài ra, bạn cũng có thể theo dõi các bài viết của mình trên trang cá nhân FB hoặc tại blog của mình vì mình cũng hay viết bài chia sẻ chuyện ngành.

À mình có cuốn Ebook nho nhỏ dành để training các bạn mới vào công ty. Ebook "5 chỉ số marketing quan trọng trên sàn TMĐT". Bạn nào muốn đọc thì comment email hoặc inbox để mình gửi tặng nhé!

Còn thực sự có nên bỏ tiền học các khoá học bên ngoài hay không thì mình nghĩ là có vì dù sao mỗi người dạy sẽ có những trải nghiệm khác nhau, họ sẽ có nhiều góc nhìn khác nhau, chưa kể có người tổng hợp kiến thức cho mình, bạn sẽ rút ngắn được lộ trình học. Lựa chọn đúng người dạy thì hiệu quả sẽ tăng gấp nhiều lần so với mình tự mày mò, nếu được coaching 1:1 thì càng tốt. Tuy nhiên, trước khi bỏ tiền ra thì nên nắm vững căn bản trước nhé!

Theo mình, khi theo đuổi ngành Ecommerce thì chúng ta nên có những kiến thức nền tảng và kỹ năng:

Nền tảng Marketing căn bản là vô cùng quan trọng, hãy bắt đầu hiểu những khái niệm cốt lõi như:

- Customer Journey (hành trình khách hàng)

- Insight (Nỗi đau, niềm vui của khách hàng)

- Mô hình 7P

- Mô hình phễu AIDA

- Touch Point (điểm chạm khách hàng)

- Brand KPI

- Product Market Fit

- ....

Cái này thì có thể học ở các trang cộng đồng Marketing hoặc Youtube, sách chuyên ngành hoặc các blog.

Tiếp đó là tư duy về thiết kế như ảnh, video hay trong nghề còn gọi là E-Merchandising, tức là thiết kế các banner, ảnh sản phẩm, video giới thiệu để trực quan hoá trước mắt khách hàng... Nếu bạn biết làm căn bản thì càng tốt vì dù sao biết làm vẫn hơn không. Cái này nhanh nhất là dùng Canva và Capcut, theo mình thế là quá đủ rồi.

Qua quá trình mình triển khai, content creative thật sự rất quan trọng vì nó là nghệ thuật kể chuyện, trình bày sản phẩm tới khách hàng. Cái này mình cũng đang học hỏi mỗi ngày, chả hạn như viết bài chia sẻ cũng là một cách mình sáng tạo nội dung chả hạn.Nếu bạn không biết, theo một thống kê của một trang báo uy tín từ nước ngoài về Marketing thì gần 50% hiệu quả của quảng cáo được quyết định bởi content.Bạn có thể học cách xây dựng content tại hội "Tâm sự con sen" này chả hạn, tha hồ mà đọc nhé!

Đặc điểm các sàn TMĐT là số liệu rất rõ ràng, thường là real-time nên việc update số liệu là vô cùng quan trọng, đặc biệt là trong các ngành sale lớn như Mega Sale 11.11 chả hạn.Thời điểm đầu, các bạn có thể sử dụng công cụ Google Sheet để xử lý, sau chuyên nghiệp hơn có thể dùng Google Data Studio hoặc Power BI để trực quan hoá dữ liệu. Ngoài ra, các sàn cũng có những bảng Dashboard phân tích rất trực quan, nếu không có thời gian để học và làm số liệu thì dùng cái này cũng được vì theo mình thấy nó cũng tương đối tối ưu rồi.

Trong thời đại "Data Driven Business" như hiện tại thì mọi quyết định đều phải có sự tham khảo qua các con số, không thể dựa trên cảm tính, trực giác hết như xưa được.

Ok chốt lại phần này, tất cả đọc qua thì nghe vẻ đơn giản nhưng nó là cả quá trình tích luỹ lên dần.Nói chung là không vội được, cứ học dần rồi kết hợp với làm thì sẽ vỡ ra.

Sau khi có một nền tảng căn bản rồi để tối thiểu ngồi chém gió đỡ sượng trước công ty mình muốn ứng tuyển. Dù sao thì người ta cũng biết mình chưa làm nhiều thì thái độ và nền tảng kiến thức sẽ là cái người ta sẽ ưu tiên xem xét.Lúc này lựa chọn công ty là Client hay Agency thì tuỳ vào khẩu vị của các bạn, không có lựa chọn đúng, chỉ có lựa chọn phù hợp vì đúng với người này nhưng sai với người khác, no-one-size-fits-all.

Điều kiện lý tưởng nhất là công ty giao cho bạn xây 1 shop từ số 0, khi đó bạn sẽ học hỏi và được thử nghiệm nhiều nhất. Việc cần làm trước khi bắt tay vào làm là tổng hợp lại một lượt những cái mình đã học, để sau gặp thì còn biết mà tìm lại.Ok, vậy là mình cũng đã nói sơ qua về lộ trình dành cho người mới theo đuổi ngành Ecommerce.

Bạn nào có hỏi là làm sao để biết được mình hợp với ngành này không? Thì lời khuyên của mình đó là hãy "dấn thân" đi, chỉ khi chúng ta nghiêm túc với lựa chọn của mình thì chúng ta mới biết khả năng của chúng ta tới đâu.

Cảm ơn cả nhà đã đọc bài nhé! Nếu thấy thích nội dung mình chia sẻ, đừng ngại comment phía dưới để mình có nhiều động lực viết tiếp nhé!