Lithromantic: Yêu hay không yêu nói một lời?

Chắc hẳn không ít thì nhiều bạn đã từng lướt qua những meme về việc ai đó thích một người nhưng đến khi được thích lại thì quay sang chán ghét. Có người đồng cảm, có người cười cợt nhưng phần nhiều không ai cho rằng như vậy là “bình thường”.

Đó hẳn sẽ là những lời bạn nhận được trong những trường hợp như vậy. Việc uncrush ngay khi crush thích lại mình, không phải là điều dễ dàng chấp nhận, đặc biệt khi chúng ta được dạy rằng trong tình yêu, chung thủy gần như là yếu tố quan trọng nhất.  

Điều này có thể giải thích phần nào qua định nghĩa về  Xu hướng tính dục (Sexual Orientation). Theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA), Xu hướng tính dục là sự hấp dẫn có tính bền vững về tình cảm và/hoặc tình dục hướng tới những người khác, bao gồm:

- Bị hấp dẫn bởi người khác giới: Dị tính. (Heterosexual)

- Bị hấp dẫn bởi người cùng giới: Đồng tính. (Homosexual)

- Bị hấp dẫn bởi cả hai giới: Song tính. (Bisexual)

- Bị hấp dẫn bởi bất kỳ giới nào: Toàn tính. (Pansexual)

- Không bị hấp dẫn bởi bất kỳ giới nào: Vô tính. (Asexual)

Dù vậy, với một số người, định nghĩa về Xu hướng tính dục không miêu tả được đầy đủ đặc thù tính dục của họ. Chẳng hạn bạn có cảm xúc tình cảm, nhưng không có ý muốn quan hệ tình dục với bất kì người nào cả, hay bạn có xu hướng tình dục với một người nhưng không có tình cảm với người đấy. 

Vậy nên, Xu hướng tình cảm (Romantic orientation) đã được sử dụng thay thế/song song với Xu hướng tính dục - chỉ việc bạn có khuynh hướng yêu, mong muốn thân mật và gắn bó với một kiểu người nhất định. Hiểu được điều này, bạn sẽ có một cái nhìn cởi mở hơn về quan niệm “tình yêu”.

Trong Xu hướng tình cảm, có một khái niệm gọi là Aromantic - chỉ những người không có cảm giác lãng mạn với bất cứ ai. Vùng Aromantic (Aromantic Spectrum hay Aromantic Umbrella) là từ dành chung cho những nhóm Xu hướng tình cảm không cảm thấy hoặc thấy rất ít những thu hút lãng mạn. Điểm chung của những người thuộc vùng Aromantic là họ không cảm nhận về tình yêu theo “quy chuẩn chung” của xã hội.

Vùng Aromantic bao gồm các Xu hướng tình cảm như Aromantic - không có tình cảm với bất kỳ ai hay Gray-romantic - rất ít khi hoặc không thể chắc chắn việc mình có cảm xúc tình cảm.

Nổi bật trong số đấy, và cũng là khái niệm mình muốn đề cập sâu trong bài viết này: Lithromantic - chỉ việc bạn có tình cảm với một người khác nhưng không muốn được đáp lại. Những người thuộc nhóm này sẽ cảm thấy không thoải mái hoặc đánh mất cảm giác yêu thích khi người khác thích lại mình; và vì vậy không tìm kiếm một mối quan hệ tình cảm lâu dài.

Thuật ngữ Lithromantic được một người dùng Tumblr sáng tạo theo từ “lithos” trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là ‘stone’ (hòn đá). Vì là một từ xuất xứ từ Internet nên hiển nhiên định nghĩa này cũng vấp phải nhiều phản đối. 

Đến thời điểm hiện tại, không có nhiều nghiên cứu khoa học về Xu hướng tình cảm và những Lithromantic thường được chỉ trích là có vấn đề về tâm lý, dẫn đến việc không dám chấp nhận, ghê sợ tình cảm của người khác - điều có thể ngầm ẩn những tổn thương từ thuở thơ ấu khiến người ấy không có niềm tin vào bản thân. 

Sự mất niềm tin ấy còn dễ bị cường điệu hóa khi tất cả phim ảnh, sách báo đều dạy chúng ta rằng tình yêu là mục tiêu sống của mỗi người, tình yêu là điều tự nhiên nhất, tuyệt đẹp và không dễ dàng thay đổi. Bởi vậy, những người có Xu hướng tình cảm khác biệt, như trường hợp của Lithromantic, dễ dàng chán ghét chính mình, tự chỉ trích bản thân với câu hỏi “Mình có bình thường không?”

Chỉ cần dạo quanh Reddit, Tumblr hay các trang mạng xã hội, bạn có thể nhận thấy câu hỏi trên xuất hiện rất thường xuyên với cộng đồng này (như meme dưới đây).

Dù vậy, có một điều chắc chắn rằng khi bạn có cả một cộng đồng chia sẻ cùng câu chuyện thì câu trả lời rằng tất cả những người đấy có vấn đề về tâm lý thật sự không thỏa đáng. 

Nếu như không phải chính bản thân cảm thấy “có gì đó không đúng” mà chỉ vì những sức ép, định kiến từ xã hội khiến bạn tự chối bỏ chính mình thì vấn đề ở đây không phải là ở bạn mà là ở những niềm tin của xã hội. Như mình đã chỉ ra ở đầu bài, mỗi người có thể có Xu hướng tính dục hay Xu hướng tình cảm riêng. Điều đó đồng nghĩa với việc một người có thể yêu người cùng giới hay khác giới, có thể yêu một người nhưng không có mong muốn quan hệ tình dục với người đấy, hay chỉ muốn quan hệ tình dục chứ không có cảm xúc lãng mạn. Tình yêu, vì vậy, cũng không thể chỉ giới hạn trong mối quan hệ 1-1 hay tình cảm nam nữ đơn thuần.  

Tất nhiên, nếu bạn tự nhận mình là một Lithromantic nhưng vẫn mong muốn một mối quan hệ lâu dài, dưới đây là một vài cách mà bạn có thể thử: 

- Nói với người mà bạn đang thích tại thời điểm hiện tại rằng bạn là một Lithromantic, hỏi người đấy có thể chấp nhận mối quan hệ như vậy hay không

- Tìm kiếm những người giống bạn, cùng là Lithromantic hay trong vùng Aromantic

- Hay đơn giản là ngừng việc so sánh mình với người khác, tự nhắc nhở bản thân rằng bạn sẽ chán ghét các hành động tình cảm của người khác dành cho mình như thế nào

Sau cùng, hãy nhớ rằng, cũng như sự ra đời của các nghiên cứu Xu hướng tính dục và Xu hướng tình cảm, thuật ngữ Lithromantic ra đời để giúp mỗi người có thể học cách chấp nhận và yêu quý bản thân mình. Bởi suy cho cùng, chẳng có định nghĩa nào là đúng nhất về tình yêu.