Làm kiểm toán không hề bận, nếu bận bạn đang làm những thứ không phải kiểm toán!

Hôm nay đọc bài về việc đăng hình lúc 2h sáng tại văn phòng của các kiểm toán viên mà thấy kỷ niệm ngày nào ùa về. Mình cũng từng có những đêm làm đến khuya, cá biệt thức đến sáng. Mình vẫn nhớ những ngày làm đến 3-4h sáng, ngủ vội mấy tiếng rồi 7h dậy chuẩn bị cho một ngày làm việc mới. Tuy nhiên đó là những lúc mùa bận, còn mùa rảnh thì sẽ có những ngày chơi dài không có việc hoặc có thể đi làm theo đúng giờ văn phòng. Tuy nhiên, đó là trải nghiệm của mình ở một vài thị trường nhất định còn trong bài này mình muốn nói về nghề kiểm toán để các bạn có cái nhìn khách quan hơn. Đọc xong hi vọng các bạn đừng nghĩ kiểm toán là không cân bằng cuộc sống. Và mình xin khẳng định lại 1 lần nữa, công việc kiểm toán không hề bận!

Hôm nay là một ngày đầu tháng 4 ở London, trời có nắng nhưng lạnh dưới 10 độ. Các công ty kiểm toán đều làm ở nhà cũng hơn 1 năm rồi do dịch Covid. Mình thường chỉ review file làm việc (hay còn gọi là workpapers trong ngành kiểm toán). Tháng 4 công việc cũng ít hơn nên có thời gian ngồi chit chat với các bạn trong team cũng như hỏi han về cuộc sống của mọi người. Bạn trưởng nhóm có hỏi mình một câu là vì sao bạn ấy không thể click chuột được vào 1 ô excel. Mình bảo là share màn hình để coi. Trời ơi, lúc đó mình mới để ý đến thao tác excel của các bạn ấy. Bạn ấy dùng chuột là chủ yếu và phím tắt nhất bạn ấy dùng nhiều nhất chắc chỉ là bôi đen hay in nghiêng. Mỗi tính năng của excel như paste value hay merge ô đều dùng chuột 100%. Mình tự hỏi rằng nếu các bạn biết dùng phím tắt thì đã nhàn hạ hơn biết bao. Nhưng thực ra mọi người đều không cần vì công việc cũng đã khá nhàn hạn rồi. Nhưng tại sao lại vậy?

Thứ nhất, nếu ai đã từng học kiểm toán cũng đọc vanh vách một câu đó là trách nhiệm giải trình là trách nhiệm của ban giám đốc. Câu đó đơn giản có nghĩa là tất cả thông tin trong báo cáo tài chính phải được chứng minh, mà người chứng minh là ban giám đốc chứ chắc chắc không phải kiểm toán viên. Ví dụ khi bạn thấy báo cáo chỉ ra rằng ban giám đốc mua tài sản 1 tỷ trong năm thì ban giám đốc phải cung cấp cho bạn danh sách nghiệp vụ cho khớp với số 1 tỷ đấy. Và nếu kiểm toán viên yêu cầu chứng từ thì họ phải cung cấp đúng hạn. Là kiểm toán viên bạn hoàn toàn có quyền đòi hỏi những điều đó, điều đó đã được ghi trong chuẩn mực kiểm toán. Các bạn kiểm toán viên bên này họ tận dụng triệt để điều đó và nó giúp họ tiết kiệm thời gian rất nhiều. Hãy tự hỏi rằng bạn có thật sự hiểu và sử dụng trách nhiệm của ban giám đốc không hay đang làm thay phần của họ. Với các bạn associates thì hì hục lọc sổ sách, các bạn filter như cái máy, và khi lọc ra đúng số của khách hàng thì hào hứng trình bày vào file làm việc. Với các bạn senior in charge thì hì hục draft báo cáo, lên các note thuyết minh. Các bạn vui sướng khi làm ra cash flow cần với số dư tiền. Các bạn tự hào về kỹ năng excel của mình khi trình bày cho khách hàng xem hay dạy các em mới vào nghề. Các bạn có biết rằng đó không phải là kiểm toán, đó là công việc của khách hàng và bạn đang làm thay họ. Hãy thử ngẫm xem nếu bạn làm 1 khách hàng có đầy đủ chứng từ, giải thích cho bạn 1 cách cặn kẽ làm sao họ ra được những số trên báo cáo tài chính, và gửi cho bạn 1 báo cáo tài chính từ mục lục cho đến thuyết minh cuối cùng trên báo cáo, thì bạn có cần 1 kỹ năng excel siêu việt để đúng deadline không. Nếu các bạn còn chưa tin thì hãy thử mở 1 cái hợp đồng kiểm toán có định nghĩa bên A, bên B và bên nào có trách nhiệm làm báo cáo, giải trình thì các bạn sẽ hiểu rằng từ lâu nay mình đang làm việc của cả 2 bên. Đó là lý do vì sao mình nói nếu bạn chỉ làm việc của kiểm toán thì sẽ không cảm thấy bận. 

Điều thứ 2, nếu khách hàng hỏi bạn tư vấn cho họ một vấn đề về thuế bạn sẽ trả lời sao? mình cá là 99% các bạn sẽ cố gắng trả lời họ và coi đó như là trách nhiệm của mình. Nếu biết bạn sẽ bật ra ngay lúc đó và cảm thấy tự hào. Nếu không biết bạn xin hoãn rồi về thảo luận với cả team. Tuy nhiên là một kiểm toán viên bạn có thể hoàn toàn trả lời họ là đó không phải trách nhiệm của bạn. Trách nhiệm của bạn được ghi trong chuẩn mực kiểm toán, ngoài ra bạn chẳng có trách nhiệm phải trả lời những câu hỏi về kiến thức nào hay tư vấn cho khách hàng cả. Nếu bạn giúp được họ thì tốt nhưng hãy nhớ rằng đó không phải trách nhiệm. 

Thứ 3, bạn đang làm việc của sếp mình. Nếu các bạn cầm hợp đồng lao động lên thì mình chắc chắn bạn chỉ ước là được làm đúng thời gian ghi trong hợp đồng. Tuy nhiên lý do đưa ra là mùa bận ít nhân sự, các bạn cố gắng qua mùa rồi mọi thứ sẽ ổn. Mình tự hỏi sao không ai có câu hỏi khác là vì sao không tuyển thêm nhiều người hơn. Tất nhiên việc tuyển thêm nhiều người hơn cũng sẽ tốn hơn và sếp thì không thích điều đó (bạn thì chắc chắn thích vì nó không ảnh hưởng đến túi tiền của bạn trong ngắn hạn). Tuy nhiên vấn đề này đã được nhận sự công ty kiểm toán ở các thị trường phát triển giải quyết, nếu muốn hãy copy cách làm của họ. Và mình xin nhấn mạnh lại một lần nữa, đó cũng không phải vấn đề kiểm toán viên phải quan tâm. Mình chỉ đồng ý với phương án các bạn kiểm toán viên nên làm thêm giờ để giúp đỡ sếp nếu cứ sau mỗi mùa sếp của bạn nghèo đi, phải bù thêm tiền để trả lương, và có thể sau vài mùa phải bán cả nhà đi để cho các bạn nhận lương đúng hạn. Tất nhiên có thể do kinh nghiệm mình chưa nhiều nên chưa thấy ai vậy mà chỉ thấy các sếp mua xe và rủ mình đến ăn liên hoan nhà mới. Nếu các bạn làm chăm chỉ hơn, có thể năm sau sếp bạn sẽ có nhà rộng hơn. 

Mình hiểu tại một số thị trường, việc kiểm toán viên phải làm công việc của khách hàng là điều bình thường. Bình thường đến mức các bạn quên đi cái công việc thật của bản thân mình là gì. Mình nghĩ nhiều khách hàng cũng không biết trách nhiệm của họ mà chỉ đơn thuần cung cấp cho bạn một cái GL và TB, còn lại việc lập báo cáo là của bạn. Mình hiểu là không thể thay đổi một sớm một chiều cách làm việc tại từng thị trường tuy nhiên nếu bạn hiểu thì ít nhất bạn cũng có định hướng riêng cho mình về công việc kiểm toán. Và trên tất cả mình mong mọi người, những ai đã và đang làm trong ngành hiểu được giá trị của nghề. Kiểm toán không vất vả, mọi thứ đều do con người tạo ra thôi.