Tác giả bài viết: Henneke
Đừng hiểu nhầm ý tôi.
Tôi ghét những câu chữ dài dòng lê thê nhiều như bạn vậy. Nó khiến tôi phát ngán chết đi được. Tôi rất là thiếu kiên nhẫn.
Nhưng tôi cũng không đồng ý rằng câu chữ lúc nào cũng phải ngắn gọn.
Sự ngắn gọn có thể rút hết sinh lực của bạn ra khỏi việc viết. Viết ngắn gọn tạo ra những câu chữ vô hồn. Nó thiếu sức mạnh lôi kéo và tạo cảm hứng cho người đọc.
Đối ngược với điều đó là những câu chữ viết chính xác, chúng sắc bén, sinh động và đầy nhiệt huyết. Khi đó thì cho dù câu từ của bạn trở nên dài hơn thì sự chính xác đó giúp lôi kéo tâm trí của người đọc.
Bạn muốn biết làm sao để được vậy đúng không?
Một ví dụ về câu chữ chính xác sắc bén
John McPhee là một nhà báo đoạt giải Pulitzer. Đây là cách ông đã viết đoạn mở đầu cho quyển "Những cấp độ trong cuộc chơi" (để mọi người dễ đọc online hơn thì tôi đã tách đoạn mở đầu ra thành ba đoạn nhỏ):
Arthur Ashes, đứng dang chân, đầu gối hơi khuỵu xuống, nâng trái banh tennis lên giữa không trung. Cú ném thì cao và banh bay thẳng đứng. Nếu quả banh được phép rơi xuống, và hiển nhiên nó sẽ như vậy, thì theo như lời Ashe nói: "sẽ tạo ra một đường công parabola và rớt vào bụi cỏ cách vạch kẻ ba thước về phía trước". Anh đã tập ném banh tennis lên trời cả ngàn lần. Nhưng lần này anh sẽ đánh trúng trái banh. Hai chân anh khép lại. Cơ thể anh thẳng ra và nghiêng về phía trước quá điểm cân bằng. Anh đang ngã xuống. Trọng lực và đà của các cơ từ chân tới cánh tay dồn lại với nhau khi anh vung vợt lên và đánh trúng trái banh. Anh nặng một trăm và năm mươi lăm cân anh, anh cao sáu thước, và thuận tay phải. Cơ thể anh không thì đủ đầy đặn để không bị gọi là yếu ớt, nhưng sự phối hợp nhịp nhàng của anh thì đáng kinh ngạc tới mức quả banh sau khi chạm vào vợt đã bay với tốc độ đầy giận dữ. Với một chân bước lên phía trước để chặn cơ thể không ngã xuống, anh lại di chuyển để tiếp tục.
Nếu viết ngắn gọn, McPhee có thể viết như sau:
Arthur Ashe bắt đầu trận đấu bằng một cú phát bóng.
Câu đó chỉ có 12 từ, trong khi đoạn văn gốc như mô tả ở trên có 219 từ.
Nhưng hãy để ý và bạn sẽ thấy rằng đoạn văn gốc giúp bạn hình dung được Ashe đứng thế nào, anh ném trái banh thế nào và anh phát bóng đầy mạnh mẽ ra sao. Bạn cũng có thể hình dung được thể trạng của Ashe: nặng 155 cân, cao 6 thước, người hơi mảnh mai. Bạn cũng biết được rằng Ashe đã tập luyện ném trái banh tennis hàng ngàn lần.
Việc viết chính xác giúp kéo người đọc vào câu chuyện của bạn bởi những hình ảnh sinh động trong đó giúp họ trải nghiệm được câu chuyện. Đọc những dòng mô tả của McPhee bạn có cảm giác bạn đang ngay ở trên sân đấy, theo dõi diễn biến của trận banh.
Nhưng viết chính xác còn có nhiều hơn thế...
Viết chính xác còn giúp tăng khả năng thuyết phục cho bài viết của bạn. Nếu bạn là chuyên gia, nó khiến người đọc thực sự tin bạn là chuyên gia.
Chỉ cần đọc một đoạn văn ở trên về một cú phát banh trong một trận tennis, bạn có thể suy đoán rằng McPhee biết rất nhiều về tennis. Anh đã quan sát trận đấu kỹ lưỡng, anh biết cách giải thích những gì anh đang thấy. Điều đó thể hiện một sự hiểu biết sâu sắc.
Điều này không chỉ đúng với việc viết báo. Việc viết nội dung quảng cáo bán hàng cũng cần áp dụng việc viết chính xác. Ví dụ Apple có thể chỉ cần viết như vầy:
Màn hình iPhone XS hiển thị hình ảnh với tông màu tự nhiên hơn.
Nhưng họ không làm vậy vì câu đó thiếu sự chính xác và thiếu sự uy tín. Dòng quảng bá thực sự của họ thì chính xác hơn.
True Tone. Một cảm biến ánh sáng sáu kênh sẽ nhẹ nhàng điều chỉnh độ cân bằng trắng trên màn hình để phù hợp với hình ảnh nhiệt độ của ánh sáng ở môi trường chung quanh bạn. Nhờ đó các hình ảnh hiển thị trông tự nhiên như màu sắc của hình ảnh trên giấy in và sẽ nhẹ nhàng với mắt bạn hơn.
Apple cũng không viết những câu ngắn như dưới đây:
Hình ảnh của bạn sẽ hiển thị cả những chi tiết thiếu sáng.
Mà phiên bản họ dùng với đầy tính thuyết phục hơn là như sau:
Nhiều chi tiết hơn dù bị thiếu sáng. Các cảm biến máy ảnh có độ phân giải sâu hơn và lớn hơn. Độ sâu này cho phép cải thiện sự chân thực của hình ảnh. Và độ lớn này cho phép các cảm biến thu được nhiều ánh sáng hơn. Kết quả là gì? Những ảnh chụp thiếu sáng có chất lượng tốt hơn.
Khi những câu từ quảng cáo bán hàng quá ngắn gọn, nó nghe có vẻ giả tạo - cứ như chúng được viết bởi những người làm marketing mà không biết chính cô ta đang nói gì.
Những câu từ đầy tính thuyết phục giúp giáo dục người đọc, và các chi tiết trong từng câu chữ giúp tăng độ uy tín của người bán hàng.
Viết chính xác giúp tăng độ kịch tính
Hãy quay lại đoạn văn đầu tiên của McPhee về trận banh tennis.
Khi bạn đọc, bạn có cảm thấy sự căng thẳng tăng cao? Bạn có cảm thấy tò mò xem liệu cú phát banh đó là chính xác hay bay ra ngoài sân? Hay liệu nó có là một cú ăn điểm trực tiếp?
Sự căng thẳng đó hoàn toàn không có trong câu văn ngắn gọn: "Arthur Ashe bắt đầu trận đấu bằng một cú phát bóng."
Thường mọi người hay hiểu nhầm về kết quả mà việc viết chính xác tạo ra cho những đoạn văn kịch tính. Đây là những gì mà Lee Child, người viết kịch bản cho Jack Reacher và là bậc thầy trong việc dẫn dắt câu chuyện, nói về việc viết chính xác:
Bạn có thể viết chậm về những thứ xảy ra nhanh và viết nhanh về những thứ diễn ra chậm. Tôi học được điều đó từ việc xem TV. Hãy xem cách mà họ ghi hình các cảnh cao trào dồn dập - luôn luôn là quay chậm. Ở đây cũng vậy. Bạn có thể mô tả cảnh bấm cò súng xuyên suốt mấy trang giấy. Trích từ sách: "Reacher Said Nothing: Lee Child and the Making of Make Me" của Andy Martin.
Tôi đã bôi đậm dòng cuối. Giống như việc mô tả hành động bóp cò súng trên nhiều trang giấy, bạn có thể viết một đoạn văn dài về một cú phát bóng tennis. Và chính sự chính xác, sự chi tiết trong câu chữ giúp tăng sự kịch tính.
Nhưng hãy cẩn trọng: những chi tiết ngẫu nhiên sẽ làm chán người đọc, và khiến câu chữ của bạn dài không cần thiết.
Để kết nối người đọc với câu chuyện của bạn, các chi tiết đều phải liên quan với nhau. Ví dụ, McPhee không có mô tả Ashe đang mặc gì. Bởi vì điều đó không có quan trọng trong chuyện này. Điều quan trọng là anh ấy chơi như thế nào.
Giống như McPhee viết trong quyển sách của ông "Quyển nháp số 4":
Một châm ngôn khác mà tôi vẫn hay viết bằng phấn lên bảng đen là "Một Ngàn Chi Tiết Tạo Nên Một Hình Ảnh". Thật ra nó là một câu nói của Cary Grant. Ý nghĩa của nó là chỉ có vài chi tiết có ý nghĩa nếu xét chúng độc lập với nhau, nhưng gộp chung với nhau thì chúng lại trở nên cực kỳ thiết yếu.
Viết chính xác có nghĩa là bỏ đi những chi tiết thừa và những từ không cần thiết. Do đó nếu bạn thuần thục viết chính xác thì các câu văn đều ngắn gọn - người viết đã chọn rất kỹ từng chi tiết để đưa vào và những thứ phải bỏ ra.
Từng chi tiết giúp kể câu chuyện.
Khi nào bạn cần chính xác trong việc viết
Quyển sách "Những cấp độ trong cuộc chơi" thì dài 150 trang, mô tả một trận banh tennis giữa Arthur Ashe và Clark Graebner vào năm 1968.
Hiển nhiên là việc mô tả từng cú đánh bóng trong trận đấu với độ chi tiết như đoạn văn mở đầu là điều không thể. Nếu cứ viết liên tục đầy chi tiết như thế thì sẽ rút hết năng lượng của người đọc. Một câu chuyện cần có cao trào và sự bình lặng.
McPhee đã đan xen câu chuyện về trận banh tennis với đời sống cá nhân của hai vận động viên. Đó là kỹ thuật "Phóng to thu nhỏ" (Zoom-In-Zoom-Out): anh ấy thu nhỏ soi kỹ chi tiết của vài cú đánh trong trận đấu, rồi lại phóng to ra nói về con người của các vận động viên.
Ví dụ, anh phỏng vấn Graebner về lối đánh của Ashe:
Tôi chưa bao giờ thấy Ashe thực sự tuân thủ theo kỷ luật. Anh ấy vào cuộc chơi với phong thái ẻo lả, cẩu thả của những người theo chủ nghĩa tự do.
Tôi càng biết nhiều về câu chuyện đằng sau - về sự trưởng thành của các vận động viên, về gia đình của họ, về sự rèn luyện, nhân cách, và về tâm lý trong trận đấu - thì trận đấu càng trở nên sôi động trong đầu tôi, với vai trò là một người đọc. Với sự hăng hái, tôi đọc thêm một đoạn nữa về những cú trả banh:
Graebner nâng trái banh lên. Khom người. Ngay ở chính giữa. Ashe vung thật mạnh và cú đánh trả ngửa tay của anh mạnh đến mức Graebner không thể đỡ nổi. "Anh ta phát điên rồi," Graebner nghĩ, và rắc rối mà Graebner đang gặp phải lớn tới mức anh nghĩ nó không thể tệ hơn được nữa. Mười lăm - bốn mươi. Điểm quyết định.
Làm sao để thu hút và truyền cảm hứng qua việc viết chính xác
Đây là bốn quy tắc đơn giản để giúp bạn viết chính xác mà không trở thành viết lê thê:
1. Quyết định xem bạn muốn làm giảm nhịp độ khúc nào trong câu chuyện bằng cách mô tả một khung cảnh thật sinh động.
2. Dùng các chi tiết liên quan tới giác quan để khiến chi tiết bạn mô tả trở nên rực rỡ hơn.
3. Nếu có thể thì hãy dùng các con số - chúng tạo ra ấn tượng rằng bạn thực sự biết về điều này.
4. Tránh dùng từ mông lung và vô nghĩa.
Nhưng có một sự thật bạn cần biết
Viết chính xác thể hiện thái độ và trình độ của bạn.
Để viết chính xác bạn cần phải quan sát kỹ lưỡng, đào thật sâu và có một sự hiểu biết sâu sắc.
Chính sự hiểu biết sâu sắc này mới là yếu tố khiến việc viết chính xác có sức hấp dẫn của nó.
Và đó là thứ khiến người đọc khao khát muốn biết thêm.
Bài gốc
Huskywannafly
@Huskywannafly
Quan điểm - Tranh luận
/quan-diem-tranh-luan
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất