Hao tu không già

Sức khỏe là thứ quý giá nhất chúng ta có trong đời, đó là Cục-sạc nói, chứ tôi không đặt nó lên hàng đầu đâu, còn cái gì đầu thì mấy bạn đừng hỏi mà. Một cách trớ trêu, chúng ta thường không nhận ra điều đó cho tới khi quá muộn. Chúng ta là thế hệ sống thọ nhất, nhưng với một hệ quả không lường được, đó là phần lớn thời gian sống, chúng ta phải chịu đựng hàng đống thể loại bệnh tật. Ngày nay, già đi đồng nghĩa với ta phải chóng chọi với bệnh tật ngày một nhiều hơn và nặng hơn. Giới khoa học đang cố gắng chuyển đổi sự chú ý của nền y tế từ việc tối đa hóa thời gian sống sang tối đa hóa thời gian sống khỏe mạnh. Để làm được điều đó, chúng ta cần phải đánh vào căn nguyên của quá trình thoái hóa cơ thể: lão hóa.

Trong những năm qua, khoa học đã có những bước tiến lớn trong lĩnh vực này, sẵn sàng thử nghiệm trên người trong tương lai không xa. Hãy cùng ngó qua 3 trong số những khám phá có thể giúp chính chúng ta, những con người đang sống, chiến thắng bà nội của người khổng lồ.

Các tế bào của bạn đều có hạn sử dụng. Mỗi khi diễn ra nguyên phân, nhiễm sắc thể của chúng được sao chép. Bởi cơ chế nhân đôi, chúng thường bị mất vài khúc DNA ở đầu. Để giảm nhẹ thiệt hại, chúng ta có những khúc DNA dài với cái tên telemere, có chức năng giống như cái bọc nhựa ở đầu sợi dây giày. Nhưng, cứ mỗi lần phân bào, telemere bị co lại một chút. Đến một lúc nào đó, cái bọc đầu này bị mất, DNA không còn được bảo vệ, biến tế bào thành một con zombie, và được gọi với cái tên “tế bào lão hóa”. Chúng tồn tại trong cơ thể, bên cạnh các tế bào khỏe mạnh. Bạn càng già đi, chúng càng đông đảo và hung hãn hơn. Các mô xung quanh bị chúng chọc phá, gây ra nhiều bệnh liên quan tới tuổi già như tiểu đường hoặc suy thận.

Vậy nếu ta có thể kết liễu những cái xác sống này thì sao? Các nhà khoa học đã tiến hành thao tác gen trên các tế bào của chuột, để chúng có thể tiêu diệt những tế bào sống dai có hại này. Những con chuột già không mang tế bào lão hóa hoạt động tích cực hơn, tim và thận khỏe hơn, và ít bị ung thư hơn. Nhìn chung, chúng sống lâu hơn 30 % so với trung bình và có cuộc đời khỏe mạnh hơn.

Cơ mà tế bào con người là quá nhiều, chúng ta không thể làm mỗi lần 1 tế bào được, nên con người phải làm kiểu khác. Nhưng như chuyện làm sao diệt cỏ vàng lùn mà không hại tới lúa, how?

Phần lớn các tế bào trong cơ thể có một mã tự hủy, được kích hoạt khi chúng tự thấy mình không khỏe, nhưng những con giom bi của chúng ta thì không chịu chết vì nghĩa. Hóa ra là chúng bị thiếu protein “lời nhắc tử vong”. Trong một nghiên cứu vào cuối năm 2016, người ta tiêm loại protein này cho mấy con chuột già. Chúng giết 80 % các tế bào lão hóa, trong khi không gây phương hại gì đến lũ trẻ đang cống hiến cho đời. Những con chuột này có sức khỏe tốt hơn, thậm chí còn mọc lại lông đã mất. Hiện nay (2017), một số công ty đang nghiên cứu hướng loại bỏ tế bào lão hóa và sẽ bắt đầu thí nghiệm lâm sáng trên người sớm thôi...

Tế bào được tạo thành bởi hàng trăm triệu thành phần. Chúng là những bộ phận cấu trúc, làm việc, gửi thông tin, và xúc tác, giúp tế bào hoạt động. Chúng cần được thay thế, phá hủy, dọn dẹp và xây dựng lại liên tục. Khi ta già đi, quá trình này trở nên kém hiệu quả, nhiều bộ phận rệu rã, mục nát, cũ kĩ, hoặc giảm năng suất.

Một trong những thứ đó là NAD+, một loại protein hỗ trợ enzyme nhắc nhở chúng coi sóc lẫn nhau. Ở tuổi 50, lượng NAD+ giảm còn một nửa so với lúc ta 20. Hàm lượng thấp loại chất này dẫn đến nhiều chứng bệnh, như ung thư da, An giêy mơ, bệnh tim mạch, và xơ cứng các thứ.

Nhưng NAD+ không thể đi vào tế bào, do đó chúng ta không thể uống như uống thuốc được. Tuy nhiên, các nhà khoa học chỉ ra rằng có một chất khác có thể đi vào bên trong tế bào và được biến thành NAD+. Năm 2016, thí nghiệm trên chuột cho thấy sự gia tăng thay mới tế bào gốc của da, não, cơ. Chúng như được hồi xuân, có khả năng phục hồi DNA tốt hơn, tăng nhẹ tuổi thọ. Tới NASA còn có hứng thú với nghiên cứu này trong việc giúp giảm thương tổn về DNA cho các phi hành gia phơi nhiễm bức xạ nguy hiểm trong các nhiệm vụ Sao Hỏa. Kế hoạch thử trên người đã có, nhưng còn quá sớm để hứa hẹn một tương lai tươi sáng trước mắt. Nhìn chung, NAD+ có thể là chìa khóa cho những viên thuốc trường sinh mà vua chúa xưa kia luôn kiếm tìm.

Đây, thứ mà có lẽ chúng ta đã nghe quá nhiều trong những năm gần đây, sẽ là ứng viện cuối cùng của thử thách ngày hôm nay. Chúng là những bản thiết kế nằm trong mọi ngóc ngách của cơ thể, tự sao chép chính mình để tạo nên những tế bào trẻ với số lượng ổn định, nhưng khi ta già, chúng bị sụt giảm về số lượng, còn chúng ta bị sụt giảm về chất lượng. Không có phụ tùng mới, cơ thể con người đành bán ve chai.

Ở chuột, ừ, toàn chuột, người ta thấy rằng khi tế bào gốc của não mất đi, chúng bắt đầu bị đủ thứ bệnh tuổi già. Thế là người ta lấy tế bào gốc từ não của chuột con cấy thẳng vào não của mấy con chuột trung niên, cụ thể là đồi hải mã, một vùng đóng vai trò điều tiết hoạt động cơ thể. Các tế bào gốc tiếp thêm sinh lực cho các tế bào già bằng cách tiết ra các RNA giúp tăng trao đổi chất. Sau 4 tháng, những con chuột này thật sự hồi xuân, chức năng não và cơ tốt hơn so với những con không được tiếp xuân dược và sống lâu hơn khoảng 10 %.

Một ngâm cú khác lấy tế bào gốc từ bào thai chuột và tiêm thẳng vào tim của những con chuột có tuổi. Kết quả là, chúng được cải thiện về chức năng tim, có thể lực tốt hơn, và râu tóc mọc ra một cách kì tích so với tuổi.

Những gì chúng ta học được là, trường sinh là khả thi, nhưng không phải đến từ một viên thuốc kinh dị nấu bằng máu trinh nữ hay xác trẻ sơ sinh. Chúng ta cần nhiều bước phức tạp để có thể trị được bệnh thời gian. Chúng ta có thể dọn bớt rác “tế bào lão hóa”, tiếp thêm NAD+ cho cơ thể để boooooost quá trình trao đổi chất của tế bào, đưa tế bào gốc tươi mới xanh non vào thế chỗ.