Hai Năm Trên Spiderum Và Mình Hướng Dẫn Bạn Viết Bài

Cũng đã hai năm mình tham gia viết trên Động Nhện rồi. Bài viết này sẽ điểm qua những gì Spiderum mang đến cho mình và những kinh nghiệm viết lách mà mình đã học được. Dù hai năm là khoảng thời gian không dài so với các tay viết LỚN ở đây, nhưng mình hy vọng thông qua bài viết này, các bạn sử dụng Spiderum có thể rút ra một số bài học mà mình đã chiêm nghiệm được. Nhân tiện, đây là bài viết Phần 1

Nếu các bạn chưa biết, mình là sinh viên năm nhất. Về học tập và công việc, Spiderum như chiếc lò xo giúp mình bật lên để tiến đến các trình độ cao hơn mà mình phải cạnh tranh. Mình trong năm qua có 4 bài viết được chuyển thành dạng video: Đây là Playlist

Sau những bài viết tương đối thành công, mình đã dễ dàng nhận được công việc trong các Đoàn Hội, Câu Lạc Bộ và các công việc truyền thông bên ngoài nhà trường. Đây sẽ là một số thành tích “thật” và không hề Thread: Mình đã cạnh tranh với tỷ lệ chọi là 1 chọi 37,73 khi vào Đoàn. Khi đi phỏng vấn, có 6 người cast mình vào Câu Lạc Bộ. Nếu bạn biết kênh YouTube Bat Saber, thì mình là thành viên trong đó. Nói tóm lại là xin việc dễ dàng.

Việc viết mỗi ngày giúp mình cảm thấy rất thoải mái về mặt tinh thần. Mình sẽ không đi sâu vào phân tích vì sao lại khỏe về tinh thần, vì điều đó đi xa ra khỏi khuôn khổ bài viết. Nhưng tóm lại, mình thích viết và đọc hơn so với bản thân trước đây. Như phần lớn người dùng Spiderum, mình cũng không dùng TikTok, không xem truyền hình, không theo dõi gameshow; mình chả biết ngoài kia có trend gì, game gì đang hot, người nào đang dính drama. Mình chỉ quan tâm đến những kênh YouTube về kiến thức, thời sự, phát triển bản thân và sức khỏe. À, mình cũng đọc sách, đọc báo, đọc cực kỳ nhiều.

Mình không bị vấn đề ngộ độc dopamine như các Gen Z hiện nay; dù cuộc sống của mình được đánh giá là nhạt nhẽo so với sinh viên, nhưng mình thấy thỏa mãn với nó và không có ý định thay đổi.

Về sau, còn có những câu hỏi như: “Làm sao để giữ được động lực?”, “Làm sao để làm việc trong thời gian dài?”, “Làm sao để không tự cao?”, “Làm sao để bản thân có thể làm điều mà mình không thích?”, “Làm sao để phân chia thời gian?” và hàng chục cái “làm sao” khác nữa. À, tiện thể mình có bài viết về điều đó rồi [Link].

Giờ thật sự đấy! Quá cay đắng khi phải nhìn lại các bài viết đầu tiên của mình, về việc phải tỏ ra thật ngầu khi viết, phải dùng những từ ngữ hoa mỹ, bài nào cũng phải đạt tiêu chuẩn Nobel Văn Học. Dưới đây là những điều mình đã học được và muốn chia sẻ để các bạn không đi vào vết xe đổ của mình, tiết kiệm được rất nhiều thời gian.

Đầu tiên là được đọc các bài viết chất lượng tại đây. Người viết giỏi trên Spiderum thì không thiếu, nhưng để kể ra người mà mình học hỏi nhiều nhất, đó là bạn với Username @tasynguyen.

Picasso từng nói: “Các nghệ sĩ giỏi thường sao chép, còn các nghệ sĩ vĩ đại thì thường ăn cắp.” Xin thưa, mình thấy tay viết nào cũng có lối… ăn cắp cả. Đây là một điều không thể tránh khỏi nếu bạn muốn trở nên giỏi trong một lĩnh vực nào đó; hãy học hỏi từ người giỏi hơn bạn.

Hiện tại có MrBeast. Nội dung mà Jimmy sản xuất thường là các video đã có người làm trước đó, nhưng Jimmy sẽ làm lại một cách tốt hơn. Video nhiều view nhất của MrBeast là về Squid Game; thực chất trước khi video đó được xuất bản đã có các YouTuber khác tái tạo rồi, nhưng do quy mô nhỏ hơn, chưa chỉnh sửa hiệu ứng tốt và phần thưởng nhỏ hơn. Nói chung, làm lại mọi thứ từ người đi trước, nhưng sáng tạo hơn và đầu tư hơn sẽ cho ra kết quả tốt hơn.

Bài viết mạnh về cảm xúc: @a_dreamer, @Forensix, @inrajakha,...

Logic: @Tornad, @Huskywannafly, @happy_666_words

Chính trị: @victor_pham, @viethung292905,...

Tâm lý: @hueanhoctamly, .Ngưn. (Xin lỗi, em không ghi tên username của chị này được đâu ạ),…

Phát triển bản thân: anh trai tui @quachthaicong, @QuangNN,...

Review sách: @maianhgl123, @satori_musashi

Các chủ đề bên rìa: @samurice, @Bocool,...

Lưu ý: Nếu bạn tiếp xúc với con chữ đủ nhiều, bạn sẽ nhận ra đâu là bài viết do con người viết và đâu là bài viết do AI tạo ra. Hãy từ bỏ các tay viết sử dụng AI và trân trọng công sức của những người viết bằng khả năng tư duy.

Có một sai lầm (hoặc là định nghĩa thành công của một số người) là bài viết của họ phải hoặc là càng nhiều chữ càng tốt, hoặc là càng ngắn gọn càng tốt.

Mình thấy chả cái nào đúng cả. Nếu (nhấn mạnh chữ nếu) chữ nhiều mà lan man thì phí thời gian; nếu ngắn mà không đủ thông tin thì người đọc chả hiểu gì. Nếu đã có nhu cầu, người đọc sẽ không ngại đọc bài viết dài của bạn đâu. Vấn đề là bạn phải tối ưu câu văn đó.

Một câu có cấu tạo gồm chủ ngữ, vị ngữ và thành phần phụ. Thế nên, các câu sau bạn có thể rút gọn những từ này. Mình sẽ thử sức với một câu khó.

“Sau khi đã trải qua một ngày dài làm việc căng thẳng tại văn phòng, nơi tôi phải tham gia vào nhiều cuộc họp kéo dài và xử lý hàng loạt các công việc quan trọng liên quan đến dự án lớn mà công ty đang theo đuổi, tôi quyết định dành buổi tối thư giãn bằng cách ghé qua một quán cà phê nhỏ nằm trong góc phố, nơi tôi có thể ngồi một mình, thưởng thức một tách cà phê đậm đà và đọc cuốn sách mà tôi đã muốn hoàn thành từ lâu nhưng chưa có thời gian.”

Bước 1: Xác định chủ, vị, thành phần phụ

Bước 2: Xác định ý chính của câu (làm việc xong mệt rồi quyết định đi quán)

Bước 3: Bỏ thông tin phụ (tại văn phòng, nơi tôi phải tham gia vào nhiều cuộc họp kéo dài và xử lý hàng loạt các công việc quan trọng liên quan đến dự án lớn mà công ty đang theo đuổi,...)

Bước 4: Tối ưu các cụm (Sau khi đã trải qua một ngày dài làm việc căng thẳng tại văn phòng → Sau một ngày làm việc căng thẳng)

Bước 5: Lặp lại cho đến khi tối ưu nhất nhưng vẫn giữ nguyên ý chính ta sẽ có kết quả: “Sau một ngày làm việc căng thẳng với nhiều cuộc họp và công việc quan trọng, tôi quyết định dành buổi tối thư giãn tại một quán cà phê nhỏ, thưởng thức cà phê và đọc sách.”

Nếu các bạn có thể viết từ 2000 đến 4000 chữ mà câu nào cũng được tối ưu, thì bạn rất chuyên nghiệp đấy.

Mình biết vì mình cũng là người viết bài, khi các bạn in nghiêng, in đậm, gạch đầu dòng,... thì bạn cũng đã rất tâm huyết với bài viết đó rồi. Nhưng bạn ơi, Murakami từng có câu “một tấm bản đồ có quá nhiều chỉ dẫn sẽ thành ra vô dụng”. Góc nhìn của người đọc rất khác với người viết. Nếu bạn có quá nhiều trích dẫn, nghiêng, gạch chân,... thì nó rất rối rắm và khó hiểu, khiến người đọc có thể hiểu sai thông tin. Đôi khi, đơn giản và rõ ràng mới là điều khiến cho người dùng dễ dàng định hướng. Cũng phải có lý do mà quyển Deep Work của Carl Newport chả có cái gì gọi là thẩm mỹ, nhưng nhiều người vẫn dư sức hiểu ý của quyển đó.

Đơn giản, nếu bạn biết dùng từ ngữ hợp lý thì không cần bất kỳ biện pháp trang trí văn bản nào cả. Một câu nói hay sẽ tự động được lưu vào trí óc người đọc. Ví dụ:

Tất nhiên bạn có thể trang trí văn bản. Nhưng một đoạn thì chỉ nên có một kiểu trang trí thôi và phải tiết chế lại, vì người đọc sẵn sàng biết điều gì nên nhớ và điều gì nên bỏ qua.

Chỉ với ba từ, mình có thể cho bạn ba cảm giác khác nhau thông qua dấu câu:

Tôi biết rồi. (dứt khoát)

Tôi biết rồi! (bộc lộ cảm xúc)

Tôi… biết rồi. (chờ đợi, phân vân)

Hiểu vấn đề rồi ha! Dấu chấm thể hiện sự dứt khoát, dấu chấm than để bộc lộ cảm xúc, dấu ba chấm để chờ đợi, phân vân.

Dấu phẩy (,) và chấm phẩy (;) tạo sự liên kết câu. Dấu ngoặc () dùng để bổ sung hoặc giải thích. Dấu kép (“) để trích lời nói. Bạn chỉ cần biết sử dụng các dấu cơ bản này đã là một sự thành công lớn rồi.

Phận mình ngừng viết Spiderum lâu quá là do mình tập trung học viết script, chứ không còn là câu văn tự sự thế này trên Spiderum đâu. Nhưng nếu bạn muốn biết thêm về dạng viết cho văn nói.

Mở Bài: Nói về trong video này người xem sẽ được cung cấp thông tin gì và kèm theo câu hook (giữ chân) người xem. Có ba câu hook mà bạn cần chọn:

Hook câu hỏi: Đặt cho khán giả một câu hỏi mà họ muốn biết câu trả lời. Ví dụ: Bạn có bao giờ tự hỏi một người viết Spiderum được hai năm sẽ có những thay đổi gì không?

Hook câu ngữ cảnh: Đưa khán giả vào phần hấp dẫn nhất của video của bạn. Ví dụ: Mình đã làm việc cho kênh youtube về True Crime số một Việt Nam! Được tham gia ban truyền thông của đoàn với tỷ lệ chọi 1 chọi 37! Hôm nay mình sẽ hướng dẫn các bạn thực hiện điều đó.

Hook câu tuyên bố: Bắt đầu bằng một tuyên bố mạnh mẽ. Ví dụ: Từ hôm nay bạn sẽ là tay viết số một trên Spiderum nếu làm theo những điều này.

Xong, đánh vào cảm xúc người xem bằng cách kể bạn đã dành bao nhiêu sức lực, thời gian cho video này. Ví dụ: Mình đã tốn 2 năm để rút ra những bài học này,... mình sẽ trích dẫn tất cả các nguồn tham khảo,... mình đã liên tục,...

Thân Bài: Đây là lúc bạn thực hiện những gì đã hứa trong phần mở bài và nó chả khác gì một chương của quyển Self Help. Bạn tuyên bố một cái gì đó -> kể một câu chuyện -> đưa ra giải pháp.

Ví dụ: Đừng trang trí văn bản quá mức! Khi xưa mình từng rất chú tâm vào việc trang trí các văn bản, mình đã dành nhiều thời gian và tâm huyết cho nó nên mình đều muốn nhấn mạnh các phần quan trọng trong câu văn cho người đọc dễ hiểu ý. Cơ mà sau 2 năm, mình cay đắng đọc lại bài viết đó thì mình chả tìm ra ý chính nằm ở đâu cả, trong khi đó có rất nhiều cách khác hiệu quả hơn để bạn tìm ra ý chính mà không cần trang trí. Đầu tiên, bạn cần phải xác định,...

Thực hiện liên tục như thế cho đến khi đã đủ ý bạn hứa trong phần mở bài.

Kết Bài: Không cần kết bài, người xem chả ai quan tâm đến cái outro animation của bạn đâu; họ tắt clip cái rụp. Đó là lý do các Youtuber thường cắt ngang clip một cách rất bất ngờ. Nhưng mình khuyên thay vì làm thế, bạn nên kêu gọi người xem xem tiếp một video khác của bạn. Ví dụ: Như vậy bạn đã xem xong video 2 năm viết Spiderum của mình. Nếu bạn muốn biết đến các phương pháp giúp năng suất viết bài tốt hơn, hãy xem thêm video [Link].

Hai năm qua, hành trình viết lách trên Spiderum đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống của mình. Từ những ngày đầu còn bỡ ngỡ đến lúc này, mình đã học hỏi được rất nhiều điều quý giá. Những trải nghiệm và bài học này không chỉ giúp mình trở thành một người viết tốt hơn mà còn giúp mình phát triển trong học tập và cuộc sống.

Hy vọng rằng những chia sẻ trong bài viết này sẽ phần nào giúp ích cho các bạn, đặc biệt là những ai mới bắt đầu bước chân vào thế giới viết lách. Hãy kiên trì và đừng ngại học hỏi từ những người đi trước. Dù sao thì Pro cũng từ Newbie mà ra mà.

Cảm ơn Spiderum đã là nơi cho mình phát triển và kết nối với những người bạn tri thức. Mong rằng các bạn cũng sẽ tìm thấy niềm vui và động lực từ những trang viết của mình, cùng nhau tạo nên một cộng đồng viết thuật thật lành mạnh nhé!