Hôm nay, mình xin được nói về một loài rắn mà đa phần những người dân Nam Bộ hiểu rất rõ, thậm chí cả những thợ săn rắn hay những nhà nghiên cứu đôi khi cũng toát mồ hôi khi làm việc với loài này...
Giới: Động vật - Animalia Ngành: Động vật có dây sống - Chordata Lớp: Bò sát - Reptilia Bộ: Có vảy - Squamata Họ: Rắn hổ - Elapidae Chi: Hổ mang thật sự - Naja Loài: N.siamensis
***Đặc điểm nhận dạng: Là một loài hổ mang có kích thước dạng trung, loài rắn này khi trưởng thành có thể đạt chiều dài từ 0.9 đến 1.2 m. Đây là một loài hổ mang có màu sắc rất đa dạng, tùy theo vùng phân bố mà chúng có màu sắc khác nhau. VD: Những cá thể hổ mang Xiêm/hổ mèo ở Việt Nam thường có màu nâu nhạt hoặc nâu đất, trong khi những cá thể ở Thái Lan lại có màu đen hoặc xám, có chấm hoặc các khoanh trắn xen kẽ. Khi bị đe dọa, chúng bạnh mang ra để trông to lớn hơn, nếu nhìn kỹ sau phần mang của chúng thì có khả năng rằng bạn sẽ thấy một hình mặt mèo nhỏ, đấy là tùy màu sắc nữa (nhưng tốt nhất là lùi xa lại, đứng cách xa nó ít nhất 2m!!!).
***Phân bố: Khu vực phân bố của loài này khá hẹp: Lào, Campuchia, Việt Nam và Thái Lan.Hổ mèo có 2 dạng màu, dạng đen trắng và dạng nâu sáng và các sắc thái của màu nâu sáng.
Ở Việt Nam, tụi này thường được tìm thấy ở miền Nam và Nam Trung Bộ, còn phần còn lại của dải đất hình chữ S này thì hầu như không thấy vì chúng không phân bố ở đâu trừ 2 vùng đã kể trên của Việt Nam.
Ở Việt Nam, những cá thể hổ mèo thường có màu nâu sáng, màu be hoặc thậm chí là màu kem, có thể có hoa văn hình chữ V rất mờ sau cổ hoặc không có hoa văn sau cổ.
***Tập tính: Rắn hổ mèo thường sống ở những vùng đồi núi, rừng rậm hoặc những vùng đất bằng nhưng hay đi lạc vào những khu dân cư để tìm thức ăn là chuột. Loài này là một loài ăn đêm (nocturnal) nên ban ngày, chúng sẽ trốn vào các hang hốc để nghỉ ngơi. Thường thì tụi hổ mang Xiêm này thích tìm bạn tình vào những tháng hè như tháng 5, đúng tháng học sinh được nghỉ học, đến mùa giao phối, chúng thường chủ động đi tìm bạn tình nên người ta dễ đụng độ hơn, những là những em học sinh thích thể hiện với những bạn nữ, thường bắt rắn tay không, dẫn đến bị cắn và tử vong (đừng đổ lỗi do con rắn). Đến tháng 6, chúng bắt đầu đẻ trứng, rắn cái bảo vệ trứng và tầm 2 tháng sau, trứng nở, rắn con ra đời, sẵn sàng để tự lập (Lưu ý: Thường thì rắn con nguy hiểm hơn rắn lớn vì chúng ít cắn khô hơn). Khi bị tấn công, loài này thường sẽ né tránh và cố gắng trốn đi, nhưng nếu lỡ bị dồn vào đường cùng, chúng sẽ bành mang đe dọa, nếu kẻ thù không bỏ đi, chúng sẽ phun nọc (có thể phun xa tận 2m), và cuối cùng, nếu những cách trên vô ích thì chúng sẽ cắn.
***Thức ăn: Thực đơn của loài này khá đa dạng: Chuột, cóc và một số loài rắn khác.
***Nọc độc: Độc gây chết người vì hệ thần kinh bị tấn công và shut down bởi nọc thần kinh (neurotoxin) và chỗ bị cắn có thể bị hoại tử do nọc tế bào (cytotoxin), rắn này có thể phun nọc xa 2m dưới dạng tia, cực kỳ chính xác, trúng vào mắt kẻ thù với tỷ lệ rất cao, khoảng 9/10, đây cũng là một trong những hình thức tự vệ chính của nó bên cạnh việc cắn tiêm nọc, nên tốt nhất, khi gặp bất cứ con hổ mang nào mà không phân biệt được rõ loài thì hãy mang kính bảo hộ hoặc nón bảo hiểm có kính chắn gió phía trước rồi tính sau. Tuy nhiên, bên cạnh đó, nọc của loài này khi bào chế đúng có thể gây tê (vì chất độc tác động vào hệ thần kinh) và có thể chữa một số bệnh khác, các nhà khoa học đang nghiên cứu để cho ra những loại thuốc có thể chữa nhiều bệnh sau này.
1 giây trước thảm họa, 1 con hổ mèo đang phun nọc, các bạn có thể thấy 2 tia nọc bằng ra từ răng nanh của chúng, xác suất bắn trúng mắt của nhóm hổ mang phun nọc (spitting cobra) này rất cao, khoảng 90%. Ảnh cắt từ clip: "Crazy Cobra Spits At My Camera! Indo-Chinese Spitting Cobra - Naja Siamensis" của kênh "Snakes of Thailand!", link ở bên dưới. ***Cách sơ cứu khi bị cắn: Rửa sạch vết cắn với nước hoặc dung dịch sát trùng, áp dụng kỹ thuật băng nẹp, không băng chặt quá, cũng không băng lỏng quá, làm sao để nhét được 1 ngón tay vào lớp băng, KHÔNG GARO. Khi nạn nhân bị phun vào mắt, lập tức di chuyển nạn nhân ra xa, dùng nước sạch, bia, sữa, nước chè,... để rửa mắt, sau đó, đưa vào viện.
***Cách phòng tránh để không bị cắn: Đi vườn ban đêm nhớ mang ủng, luôn mang theo gậy và đèn pin, đi đến đâu, dẫm chân thật mạnh xuống đất đến đấy, luôn cẩn thận bước chân, nhất là ở chỗ cỏ rậm hoặc bụi cây, rắn không nghe được nhưng có thể cảm nhận rung động nên sẽ sợ mà bò đi.
***Có nên đập rắn khi chúng bò vào nhà? Đấy là theo quan điểm của từng người, và đối với mình, chúng ta KHÔNG NÊN ĐẬP RẮN, vì: - Rắn là một mắt xích quan trọng của môi trường trong việc kiểm soát chuột và dịch bệnh, nạn phá hoại do chuột gây ra. - Rắn còn là thức ăn của một số loài động vật khác như chim, cú, tắc kè, mèo rừng,... - Nọc rắn là một loại chất lỏng kỳ diệu, có tiềm năng chữa được bệnh ung thư, các bệnh về máu,... - Khi bạn đập rắn, bạn vô tình đập vỡ tuyến pheromone (một loại hormone) của nó, lỡ như bạn đập trúng tuyến pheromone tình dục của nó, việc đó sẽ vô tình lôi kéo thêm vài con rắn khác đến nhà bạn, bạn có thích không? - Một mặt khác, khi rắn bị đập chết, tụi chuột sẽ hoành hành nhà bạn hơn vì ở đó ko còn gì để nó sợ nữa. - Bạn đập thì cứ đập, tụi nó đẻ thì cứ đẻ, nó sẽ không ngăn rắn bò vào nhà bạn mà bạn còn phạm phải tội sát sanh. - Khi bạn không đập nó, nó không cảm thấy nguy hiểm và nó chỉ nằm thế thôi, nếu bạn có dấu hiệu đập nó và nó thấy nguy hiểm, nó sẽ tấn công lại bạn.
***Cách xử lý khi rắn bò vào nhà: Đây là một số mẹo nhỏ khi bạn phát hiện có rắn bò vào nhà bạn: - Đánh giá tình hình, nếu không biết đó là loài gì hoặc không chắc chắn thì tuyệt đối không bắt bằng tay, dù có bao tay hay không, nanh rắn dư sức xuyên thủng bao tay. Cũng nên nhớ bảo vệ chân kẻo bị cắn, và mắt vì một số loài có thể phun nọc vào mắt kẻ thù. - Nếu bạn là đàn ông và bạn có đủ gan, hãy lấy một cây chổi cùng với cây xúc rác để xúc nó đi chỗ khác, bình tĩnh, nhẹ nhàng, cẩn trọng. - Nếu nhà bạn có rắn vào thường xuyên, hãy lấy một đoạn thép chắc chắn và uốn cho mình một cây móc rắn, để chỗ nào dễ thấy để lỡ rắn bò vào còn lấy để di chuyển nó đi chỗ khác, thật bình tĩnh, cẩn thận. - Nếu như rắn bò vào sân và nhà bạn có vòi xịt nước, hãy xịt và đuổi nó đi (cách an toàn nhất). - Nếu như bạn là phụ nữ hoặc trẻ em, hãy lấy một tấm vải hay áo quần, đứng từ xa quăng lên đầu con rắn, tụi rắn sẽ cảm thấy an toàn và cuộn lại 1 cục trong miếng vải (có thể thay bằng cái nón lá hoặc mũ cũng được), sau đó, nhờ một người có đủ gan mang nó ra khỏi nhà.
***Cách phòng tránh rắn vào nhà: Có! Cách này đa phần là hiệu quả (nhưng nếu nhà bạn ở ngay đồn điền cao su, cà phê hay bìa rừng thì bạn xui rồi): - Luôn dọn dẹp quanh nhà, nhất là những chỗ tối, ẩm như những đống phế liệu, tôn, gỗ củi, gạch đá không sử dụng,... cái gì ko dùng thì dọn tất. - Không trữ gà con, chim cút, ếch nhái, chuột,... số lượng lớn trong nhà. - Phát quang vườn thường xuyên, vừa tránh được muỗi, chuột, rắn, lại vừa sạch sẽ. - Rào lại vườn, che chắn kẻ hở như vách tường, kẻ tường,... - Ngủ nhớ treo mùng màn, nhét xuống đệm, vừa tránh đc muỗi, vừa tránh đc rắn. Ok, viết đến đây là quá đầy đủ những thông tin cơ bản để các bạn cùng tìm hiểu rồi, tạm nghỉ ở đây, mấy bạn có thắc mắc gì cứ cmt phía dưới, mình sẽ trả lời nhanh nhất có thể. Làm ơn không cmt mấy câu như "đập đi", "giết đi",... Mọi loài đều có vai trò của nó trong tự nhiên...
Bạn nên giải thích rõ hơn một số chi tiết, chẳng hạn tại sao không buộc garo, tại sao có thể rửa mắt bằng sữa. Có thể nhiều người đọc chưa hiểu, mà chỉ đọc thông báo vậy thì không thấy thuyết phục.
Nếu rắn phun nọc vào mắt thì cảm giác sẽ như thế nào? Nó có làm suy giảm thị giác đáng kể hay không? Mình biết là nọc rắn khi vào mắt sẽ không gây chết người hay mù mắt ngay tức khắc.
Nọc hổ mèo là 1 hỗn hợp nhiều loại enzyme và nọc độc khác nhau, trong đó có enzyme tiêu hoá và chất độc gây hoại tử (tỷ lệ phần trăm lượng nọc gây hoại tử trong thành phần nọc độc của hổ mèo lớn nhất trong 3 loài hổ mang nước ta) và đương nhiên nó sẽ tấn công vào các mô mềm và thiếu niêm mạc hoặc lớp biểu bì bảo vệ, mắt là bộ phận nằm trong số đó. Khi bị nọc rắn bắn vào mắt, nạn nhân sẽ rất đau đớn, mắt sẽ bị kích ứng và bị tấn công mạnh, gây cảm giác đau đớn, nếu không xử lý kịp sẽ mất một phần thị giác hoặc tệ nhất là gây mù lòa vĩnh viễn vì giác mạc bị tổn thương nghiêm trọng. Và nọc bắn vào mắt không gây chết người được nhưng chuyện bị mất khả năng nhìn là rất cao nếu không xử lý kịp thời.
1. Thời gian vàng của việc xử lý nọc rắn hổ mèo trong mắt là bao lâu sau khi bị trúng?
2. Nhận xét của bạn về video này: https://www.youtube.com/watch?v=0SUOokFRsag. Bạn có thể xác nhận tính chân thực video này? So với nọc rắn hổ mèo ở VN thì nọc của con rắn trong video này có sự khác nhau về độ sát thương không?
1. Thực ra không hẳn là có một khoảng thời gian vàng cho việc xử lý nọc rắn bắn vào mắt, ngay sau khi bị nọc rắn bắn vào mắt thì bạn đã phải sơ cứu ngay rồi, để càng lâu càng tồi tệ vì mức độ bị hủy hoại của tế bào giác mạc nói riêng và các mô tế bào của mắt nói chung sẽ tăng theo thời gian. Theo mình biết, khoảng 1-2 phút sau khi bị bắn vào mắt, nạn nhân vẫn có thể khôi phục thị giác bình thường như trước nếu được sơ cứu và điều trị đúng cách.
2. Video đấy thông tin chính xác đấy bạn, hổ mang phun nọc (spitting cobra) không phải một loài mà là một nhóm các loài hổ mang thực sự (Naja) có khả năng phun nọc vào mắt kẻ thù dưới dạng tia và chính xác. Và đương nhiên là mỗi loài khác nhau sẽ có một mức độ độc lực riêng trong nọc độc mà chúng tiết ra.
