Dạo này mình chê Spiderum :)

Dạo này bận quá, mình chỉ lướt qua Spiderum chút, và… chẳng có gì đáng ngạc nhiên. Chê nha! Mang danh “cộng đồng viết lách hàng đầu Việt Nam” mà chất lượng bài viết dạo này thật sự khiến mình muốn unfollow ngay lập tức. Ngay cả mấy tay viết đình đám như Tornard, Trường Sơn… cũng không cứu nổi. Chê hết! Không phải mình "chảnh chó", nhưng cái tiêu chuẩn từng làm mình hâm mộ giờ trượt dài không phanh, bài viết thì nhạt nhẽo, còn hời hợt đến mức nực cười.

Ok, writer mới nhiều, non tay cũng tạm thông cảm. Nhưng điều làm mình khó tiêu hóa nhất là các tác giả lâu năm, vốn được coi là "cột trụ", giờ lại lười sáng tạo đến thế. Bài viết không sâu, không khó, không đột phá – cứ kiểu viết làng nhàng cho qua chỉ tiêu. Mấy chủ đề phổ thông như tài chính, kinh tế hay mấy câu chuyện xã hội vốn đã "nhai đi nhai lại" thì tiếp tục tràn lan. Xin lỗi, nhưng mình nghĩ không cần thêm những bài viết lặp lại như vậy.

Còn những chủ đề khó nhằn hơn thì sao? À, có đó, nhưng hiếm đến mức như tìm nước trên sa mạc. Mà ngay cả khi có thì cũng như không, vì cách truyền tải chẳng khác gì bạn đang "quẳng nguyên cái giáo trình đại học" vào mặt người đọc. Tác giả viết mà chẳng buồn tiêu hóa trước, toàn lý thuyết khô khan như copy từ Wikipedia, thậm chí không có nổi chút xíu tư duy tổ chức hay sáng tạo. Nói thật, nếu chỉ để đọc những thứ đó, mình thà vào thẳng Nature hay ResearchGate còn nhanh hơn – ít ra họ còn có chất lượng.

Đã nói thì phải chứng minh mình xin phép phân tích nhanh luôn bài viết top của tháng này nhé

Tác giả cho rằng "khoái lạc là đích đến của cuộc đời" bằng cách mượn ý tưởng từ Epicurus – một triết gia cổ đại. Nhưng có lẽ cách diễn giải và lập luận của tác giả cũng "cổ" như thế, khi chẳng thèm phản biện hay mở rộng để đáp ứng trí tò mò của độc giả hiện đại. Thật buồn khi đọc phải những bài viết tưởng như "triết lý sâu sắc" nhưng thực chất lại chỉ là tập hợp các lý thuyết cắt-dán khô cứng, chẳng khác gì một trang Wikipedia dở. Nếu mục tiêu của bài viết là giúp độc giả hiểu sâu hơn về triết học khoái lạc, thì tác giả cần phải bước ra khỏi vùng an toàn của những quan điểm sáo rỗng và phân tích sâu hơn.

Cứ mãi khẳng định "khoái lạc là tất cả," nhưng lại thiếu một cái nhìn toàn cảnh. Trong khi đó, những hệ tư tưởng như chủ nghĩa khắc kỷ cho rằng việc theo đuổi khoái lạc dễ khiến con người bị dẫn dụ bởi những cảm xúc nhất thời, biến họ thành nô lệ cho chính ham muốn của mình.

Đọc bài, thấy lối tư duy về khoái lạc chẳng có chiều rộng và không có nổi một điểm phản biện. Epicurus cho rằng khoái lạc là điều tốt đẹp, nhưng đồng thời cũng nhấn mạnh rằng đó phải là khoái lạc tỉnh táo, không vướng vào ham muốn nhất thời. Chủ nghĩa khắc kỷ lại chỉ ra chính việc đắm chìm trong khoái lạc có thể làm mờ mắt con người, biến họ thành nô lệ của chính sự hào nhoáng cảm giác. Những điểm quan trọng như thế hoàn toàn bị lờ đi.

Nếu muốn thực sự làm sáng tỏ câu hỏi “mục đích cuộc đời là gì?”, không thể cứ ghép một loạt câu nói hời hợt của triết gia cổ vào rồi coi đó là “triết lý.” Mục tiêu của một bài viết triết học nên là khơi dậy sự tò mò, mở rộng góc nhìn cho người đọc, chứ không phải chỉ đơn thuần cung cấp một câu trả lời sơ sài.

Tuy nhiên chưa làm được ;)

Mình thật sự khá thất vọng với chất lượng bài viết top tháng này trên Spiderum. Thậm chí bất ngờ khi thấy những bài như vậy lại nhận được nhiều upvote – có lẽ là do tiêu chuẩn mình cao nên khó ai đáp ứng được. Nhưng đây cũng là lúc đặt câu hỏi: liệu độc giả có nên khó tính hơn trong việc chọn lọc nội dung để đọc không?

Việc dễ dãi đồng tình với bất kỳ bài viết nào, dù chất lượng chỉ ở mức trung bình, thực sự có thể tạo ra hiệu ứng domino tiêu cực. Nó không chỉ khiến độc giả rơi vào trạng thái thụ động, mà còn khiến các tác giả lười biếng, không còn động lực để đào sâu hoặc thử thách chính mình. Đây chính là lý do mà chất lượng bài viết trên Spiderum ngày càng sa sút. Nếu những bài viết dễ dãi cứ liên tục được tán thưởng, không khó hiểu khi các tác giả lâu năm cũng chọn cách "chơi an toàn," chỉ cần viết vừa đủ để thỏa mãn tiêu chuẩn thấp thay vì sáng tạo đột phá.

Hãy nhìn ví dụ từ Tornard, người thường mang quan điểm khá “thù đời” trong các bài viết. Một góc nhìn sắc bén là điều cần thiết, nhưng nếu thiếu tính xây dựng hoặc khả năng cân nhắc các quan điểm khác, bài viết dễ trở thành một chiều và khó thuyết phục. Hay Trà Kha, với phong cách "mộng mơ," cũng cần cảnh giác: lối viết giàu cảm xúc có thể dễ gây lú nếu thiếu nền tảng lập luận rõ ràng. Cả hai đều có điểm mạnh, nhưng những yếu điểm này cần được độc giả nhận diện và phản biện thẳng thắn, thay vì chỉ gật gù tán thưởng.

Độc giả chính là yếu tố quyết định tiêu chuẩn của một nền tảng viết lách. Nếu chúng ta đồng thuận quá dễ dãi, thì chẳng khác nào ép tác giả vào vòng lười biếng, chỉ viết để "vừa lòng" thay vì thách thức bản thân và người đọc. Nói đúng hông mấy chế :) đến cả mình còn đang tự chê lên chê xuống bài viết của chính mình là biết mình khó cỡ nào.

Mà cũng chẳng trách được, người đọc ngày càng dễ dãi thì các tác giả cũng có cớ để "ngủ quên trên bàn phím." Còn độc giả, thì thôi, buộc lòng phải đọc mấy bài viết như kiểu "tôi lười nhưng tôi có quyền" vì đâu còn lựa chọn nào khác. Mà Spiderum thì lại chơi bài: "Bạn hiền, có kiến thức gì hay ho thì share cho tớ với. Tớ trả công khum? Có á, là niềm vui!" Thật chứ, mình nghe mà rớt nước mắt… vì cười =)

Spiderum, từ một nền tảng tri thức hứa hẹn, giờ lại dần biến thành một "mớ lẩu thập cẩm". Ban đầu, khi kiến thức còn mới mẻ, các bài viết hấp dẫn như món ăn tinh thần chất lượng cao. Nhưng càng về sau, khi mọi người viết quá nhiều, nội dung dần bão hòa, các ý tưởng lặp lại, và số lượng bài chất lượng trở nên hiếm hoi như lá mùa thu.

Điều đáng nói hơn, Spiderum còn trở thành "chốn trú ẩn" cho những ai mệt mỏi vì sự toxic của Facebook. Họ mang theo cả đống tâm sự đời tư, biến nền tảng này từ một nơi chia sẻ tri thức thành mạng xã hội kiểu "nửa mùa", đầy những bài viết dài dòng nhưng chẳng mấy giá trị. Có vẻ, Spiderum đang đánh mất cái chất riêng mà nó từng tự hào.

Spiderum cần một sự cải tổ nghiêm túc. Một hướng đi khả thi là phân tách nội dung rõ ràng: một khu vực chuyên đăng các bài viết về khoa học, kiến thức được kiểm duyệt bởi đội ngũ chuyên gia, đảm bảo chất lượng; phần còn lại dành cho các bài viết tự do, không bị ràng buộc. Thậm chí, nếu Spiderum xây dựng một nền tảng song song như một tờ báo chuyên nghiệp, họ có thể giữ lại cả giá trị tri thức lẫn không gian cho cộng đồng chia sẻ cá nhân. Chỉ khi đó, Spiderum mới có thể thoát khỏi nguy cơ hòa tan vào những nền tảng mạng xã hội bình thường khác.

Thôi, đùa xíu chứ không đùa nhiều. Spiderum thực ra là nơi mình học hỏi được rất nhiều, từ những bài viết hay ho đến cơ hội va chạm với các cao nhân ẩn mình. Mình quen được nhiều người giỏi ở đây, mọi người thì thân thiện, chia sẻ góc nhìn đa chiều. Nói thẳng ra, tuy mình hay chê nhưng yêu bé nó như con đẻ. À nghe hơi nổi da gà, nhưng thật đấy. Chính vì yêu nên mới mắng yêu một chút, như kiểu: "Bé cưng ơi, lớn rồi, phải cố gắng hơn đi chứ, sa sút là mẹ buồn đó =)'' Dù vậy, mình vẫn quyết định định cư ở đây lâu dài, vừa chê vừa yêu thế này mới là thú vui thanh xuân, nhỉ? kkk

Viết chơi thôi nha, chưa tới level nghiêm túc đâu, để hôm nào có mood thì mình bóc phốt bài bản sau hen. Ai mà xuống đây la om sòm bảo sao mình không rep, thì mình chảnh á =) Vì là viết chơi thôi mà, chứ có phải bài công phá đâu. (À mà công nhận chê người ta "ươn ươn" xong giờ tự vả thì cũng "hơi cay cay" nhỉ? Nhưng thôi, chấp nhận, chơi thì chơi cho tới luôn, miễn là vui :)

An Nhiên