Chúng ta không thể giàu khi đi làm thuê

Đây là phần 3 trong series 'làm giàu mà không phụ thuộc vào may mắn'. Series này được dựa vào podcast của Naval Ravikant. Trong hai phần trước chúng ta có đề cập đến tại sao tất cả mọi người có thể làm giàu và bốn loại may mắn khác nhau. 

Naval Ravikant - Nhà sáng lập ra công ty AngelList

Naval Ravikant đã đưa ra những lý do sau để cho thấy rằng bạn sẽ không thể làm giàu nếu đi làm thuê:

Khi làm thuê, với mức lương được trả theo giờ, theo tháng,chúng ta thật ra đang đánh đổi thời gian của mình để kiếm tiềm. Điều này cũng áp dụng cho những công việc mà mức lương hàng giờ rất cao. Ví dụ như ở Mỹ, luật sư và bác sĩ có thể kiếm hơn 100 đô một giờ.

Khi  đánh đổi thời gian để kiếm tiền, cũng có nghĩa là khi bạn đang ngủ, bạn không kiếm ra tiền. Khi bạn nghỉ hưu, bạn không kiếm ra tiền. Khi bạn đi du lịch, bạn không kiếm ra tiền. Quan trọng hơn là bạn không thể kiếm tiền theo luật số mũ (exponential growth).

Quay trở lại ví dụ trên, khi chúng ta thấy những bác sĩ giàu, họ giàu bởi vì họ là chủ doanh nghiệp. Họ mở phòng khám tư nhân. Đây là một thương hiệu thu hút mọi người. Hoặc những bác sĩ này phát minh ra thiết bị y tế, một quy trình phẫu thuật, một tài sản sở hữu trí tuệ để kiếm ra tiền.

Khi đi làm thuê, người chủ sẽ chịu tất cả mọi rủi ro, tất cả trách nhiệm. Vì vậy, họ sở hữu cả thương hiệu và cả tài sản trí tuệ. Đương nhiên ông chủ sẽ không trả đủ giá trị thật của công sức lao động chúng ta bỏ ra. Họ sẽ chỉ trả mức lương thấp nhất có thể để chúng ta tiếp tục làm công việc của mình. Mặc dù mức lương tối thiểu này có thể rất cao, nhưng nó không đủ để cho bạn làm giàu.

Khi đi làm thuê, bạn chỉ làm đi làm lại một công việc hàng ngày. Do đó, công ty có thể dễ dàng thay thế bạn. Những công việc máy móc, thiếu sáng tạo thì lại càng dễ dạy lại cho người khác. Nếu việc của bạn làm được dạy ở trường học, thì sớm muộn bạn cũng phải cạnh tranh với những người có kiến thức mới hơn, được huấn luyện để thay thế bạn.

Hơn thế nữa, khả năng cao là công việc của bạn sớm muộn gì cũng sẽ bị thay thế bằng rô bốt hoặc trí tuệ nhân tạo. Nếu công việc này không thể hoàn toàn bị thay thế trong một đêm, thì nó cũng sẽ bị thay thế từ từ, từng phần một. Điều này sẽ giảm khả năng kiếm tiền của bạn.

Bởi vì số tiền bạn kiếm được phụ thuộc vào thời gian bạn bỏ ra và công ty có thể dễ dàng thay thế bạn, Naval tin rằng việc đi làm thuê không phải là cách để làm giàu.

Tất cả những người đã kiếm nhiều tiền đều đã từng sở hữu một phần doanh nghiệp, một tài sản trí tuệ hoặc một sản phẩm nào đó.

Khi bạn làm cho một startup, một công ty công nghệ, bạn có thể làm giàu nếu bạn có quyền chọn cổ phiếu (stock options). Nhưng sự giàu có thực sự được tạo ra khi bạn bắt đầu công ty riêng hoặc khi bạn đi đầu tư vào những công ty mới. (Naval là một angel investor thần rất thành công và công ty AngelList của ông giúp các angel tìm công ty mới để đầu tư). Đây là cách để làm giàu nhanh hơn là việc đi làm thuê và đánh đổi thời gian lấy tiền.

Bạn nên tìm ra một công việc, một sự nghiệp mà số tiền bạn kiếm được không tương xứng với công sức bỏ ra. Trong xã hội hiện nay, có rất doanh nghiệp có sự sáng tạo cao và có đòn bảy lớn như Facebook, Stripe, Airbnb, Uber. Đây là những nơi mà bạn có thể bỏ ra một tiếng và đem lại ảnh hưởng lớn. Nhưng bạn cũng có thể bỏ ra 1000 giờ làm việc mà không đem lại thay đổi gì.

Ví dụ, khi lập trình, một người kĩ sử giỏi có thể tạo ra bitcoin và tạo ra giá trị hàng tỉ đô. Nếu như người kĩ sư này tập trung vào sai việc hoặc làm việc nào đó không đủ tốt, không đủ sáng tạo, thì mặc dù có bỏ ra vài năm viết phần mềm thì nó không được sử dụng bởi bất kì ai. Đây là một trong những ngành nghề mà đầu vào và đầu ra không tương xứng. Thành quả công việc không phụ thuộc vào số lượng thời gian bạn bỏ ra.

Ngược lại, nếu bạn là tiều phu, ngay cả là tiều phu giỏi nhất thế giới, thì thành quả lao động của bạn vẫn bị phụ thuộc vào thời gian bỏ ra. Nếu bạn chỉ dùng búa hoặc cưa, thì ngay người tiều phu giỏi nhất trên thế giới cũng chỉ có thể có năng xuất hơn gấp 3 lần người tiều phu tệ nhất. Sự khác biệt này không lớn lắm.

Vì vậy, chúng  ta muốn chọn một sự nghiệp mà thành quả lao động không gắn liền với công sức bỏ ra - những việc có đòn bẩy lớn. Đòn bẩy ở đây không giống đòn bẩy tài chính như ở phố Wall mà là những công cụ khác nhau. Ví dụ, máy tính là một công cụ lập trình viên sử dụng. Nếu tôi là tiều phu mà tôi có máy ủi,  rô bốt cắt gỗ, máy cưa tự động thì năng suất lao động của tôi sẽ cao hơn hẳn những tiều phu mà chỉ cầm búa chặt gỗ thôi.

Các dụng cụ và đòn bẩy là những thứ giúp chúng ra tạo ra sự khác biệt giữa thời gian bỏ ra và thành quả lao động. Thành phần sáng tạo trong công việc cũng lạ một yếu tố khác tạo ra sự khác biệt này.

Nếu các bạn thấy các thông tin trong bài này hữu ích thì upvote cho mình nhé :)

Đây là đường link tới blog post từ website của Naval Ravikant.