Tuần trước mình có host một buổi trò chuyện nhỏ về Nationalism - Chủ nghĩa dân tộc. 
Note này sẽ tóm tắt lại buổi trò chuyện ngày hôm đó + sắp xếp lại ý để mọi người theo dõi một cách mạch lạc hơn. Mình sẽ sử dụng tiếng Anh và tiếng Việt song song để làm rõ một số chi tiết thú vị về ngôn ngữ.

I. Lời mở đầu

Sau vụ hack hai sân bay lớn nhất Việt Nam, cũng như khi Hoàng Xuân Vinh mang về huy chương vàng Olympic đầu tiên cho Việt Nam, “chủ nghĩa dân tộc” trở thành đề tài nóng bỏng của những người không có khái niệm về nó. Các Social Influencer tha hồ dẫn dắt đám đông bằng sự tự hào lẫn tự ái dân tộc. Người ta chửi mắng nhau vì chủ nghĩa dân tộc. Kẻ hô hào đoàn kết, người khóc lóc vì tật xấu của “người Việt mình”. Tất cả đều là chủ nghĩa dân tộc.Nhắc đến chủ nghĩa dân tộc, nhiều người nghĩ đến các thanh niên đi phượt mặc áo cờ đỏ sao vàng hát những bài ca kiểu “Nối lòng tay lớn” và, lòng yêu nước. Mình thì nghĩ đến một vlogger mất tích đã lâu: duhocsinhmy.Trước khi bạn đọc, mình xin lưu ý rằng có rất nhiều câu hỏi chưa được giải đáp trong này.

II. 2 câu hỏi lớn về chủ nghĩa dân tộc

Chủ nghĩa dân tộc được cắt nghĩa là lòng trung thành và sự cống hiến cho quốc gia - dân tộc. Định nghĩa này đặt ra 2 câu hỏi lớn: Tôi sẽ trung thành với ai, và tôi sẽ thể hiện sự trung thành bằng cách nào? Các loại chủ nghĩa dân tộc khác nhau đưa ra những câu trả lời khác nhau cho hai câu hỏi đó.

Thế nào là một dân tộc?

Mình hỏi mọi người trong phòng: “Theo mọi người, thế nào là một người Việt Nam?” Mọi người có vẻ câu hỏi đó hơi thừa thãi.  Mọi người đều cho rằng, có bố mẹ người Việt, sống tại Việt Nam là những điều kiện tiên quyết để trở thành người Việt Nam. “Vậy theo mọi người, thế nào là một dân tộc?”. Mọi người nói rằng đó là một nhóm người có chung văn hóa, tập tục, ngôn ngữ v.v 

Vậy nếu mình có một tập đoàn, kiểu Vin Group chẳng hạn, họ tuyên bố họ sẽ trở thành một dân tộc: họ có văn hóa riêng, họ có tập tục riêng, họ có ngôn ngữ của họ, bạn nghĩ sao? Tại sao Vin Group không trở thành một dân tộc? Thậm chí bất cứ nhóm người nào cũng có thể trở thành một dân tộc.


Tôi sẽ trung thành với ai, đó là câu hỏi đầu tiên. Tôi trung thành với dân tộc, nhưng dân tộc là ai? Khi báo chí nói rằng: “Hoàng Xuân Vinh là niềm tự hào của người Việt Nam”, họ có tính những người được sinh ra từ bố mẹ Việt nhưng sống ở nước ngoài không, có tính 53 dân tộc còn lại trên Việt Nam, và họ có loại trừ Tây đã nhập tịch thông qua luật pháp không nhỉ? Mình thực sự tò mò điều đó.

III. Những loại chủ nghĩa dân tộc đang tồn tại ở Việt Nam 


Ethnic Nationalism - Chủ nghĩa dân tộc Vị Chủng


Truyền thông Việt Nam sử dụng chủ nghĩa dân tộc vị chủng để ca ngợi dòng máu của người Việt Nam ta ở nước ngoài, người Đức gốc Việt làm phó Thủ Tướng, cậu bé Hàn gốc Việt khuấy đảo trong MV Gangnam Style ...Đặc điểm của Ethnic Nationalism là việc bạn sẽ hướng sự trung thành của mình tới

  • Những người được sinh ra từ bố mẹ Việt. Hoặc bố hoặc mẹ Việt.
  • Thường là chia sẻ chung ngôn ngữ với bạn (ở Việt Nam thì hầu như chỉ có điều 1)
  • Chủ nhân của đất nước phải là những người có dòng máu Việt. (Hãy tưởng tượng chuyện gì sẽ xảy ra một anh Nigger nắm giữ vị trí thiên tử trong triều đình).

Từ “Đồng bào” là ví dụ tiêu biểu cho chủ nghĩa này.

Civic Nationalism - Chủ nghĩa dân tộc Tự do


Chủ nghĩa dân tộc tự do cho rằng: Mọi người được tự do chọn cho mình dân tộc của mình. Nhưng mình cũng nói về “lòng yêu nước” tại đây.


Yêu nước là yêu điều gì? 

Ví dụ như mình là người Việt Nam, ngoài yêu nước, mình cũng có tình cảm với nước Nhật chẳng hạn (mình là một otaku, weaboo). Người Nhật sẽ coi thứ tình cảm của mình với nước Nhật là lòng yêu nước chứ?

Mình đặt câu hỏi cho mọi người trong phòng, yêu nước là yêu điều gì? Mọi người nói rằng, yêu nước là yêu tất tần tật về đất nước đó: con người, văn hóa, lịch sử, cảnh vật..., muốn cho đất nước đó tốt lên.

Chúng ta hoàn toàn có thể có tình cảm đó với những đất nước khác, phải không nào?Người Nhật sẽ nói gì với tình cảm dành cho nước Nhật của tôi, nếu tôi yêu con người, văn hóa, lịch sử, cảnh vật của họ?

John nói: “Tôi nghĩ có một câu hỏi sẽ phân loại được tình cảm của cậu. 


Cậu có dám giết người vì đất nước đó không?


“Nếu cậu dám giết người vì nước Nhật, tôi nghĩ tình cảm của cậu là lòng yêu nước. Nói cách khác, đó là nhập ngũ khi đất nước có chiến tranh”

State Nationalism - dịch tạm: Chủ nghĩa dân tộc nhà nước.


Chủ nghĩa này cũng có tại Việt Nam. Benito Mussolini từng miêu tả về nó cực kì súc tích: "Everything in the State. Nothing outside the State. Nothing against the State"



Mọi thứ thuộc về nhà nước. Không có gì ngoài nhà nước. Không có gì chống lại nhà nước



Chủ nghĩa này cho rằng, nói về một đất nước là nói về nhà nước đó, không phải người dân.“Cám ơn Đảng và nhà nước đã tạo điều kiện cho tôi...” là một ví dụ tiêu biểu cho chủ nghĩa này. Mọi thành tựu đều tìm thấy khởi đầu của nó từ nhà nước.

Romantic Nationalism - Chủ nghĩa dân tộc lãng mạn


Chủ nghĩa dân tộc lãng mạng khá thú vị, vì nó xuất hiện từ hàng nghìn năm trước.Nếu ai đó tin rằng truyền thuyết về khởi sinh của người Việt, Lạc long Quân và Âu Cơ là thật hoặc tự hào về điều đó, người đó là người theo Chủ nghĩa dân tộc lãng mạng.

Chủ nghĩa dân tộc lãng mạng cũng có thể tìm thấy trong các tác phẩm của Hồ Chí Minh. Người từng viết:“Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ Quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”

Người cũng hay dùng từ “Đồng bào”. Từ “Đồng bào” vừa thể hiện chủ nghĩa dân tộc vị chủng vừa thể hiện chủ nghĩa dân tộc lãng mạn.Nói thế nào nhỉ... Nó là chủ nghĩa dân tộc, và, nó lãng mạn.

Cultural Nationalism - dịch tạm: Chủ nghĩa dân tộc văn hóa


“Không ăn được mắm thì vẫn còn là Tây”.Chủ nghĩa này cho rằng, một người khác dòng giống nhưng nếu chịu ảnh hưởng của văn hóa và tập tục Việt Nam thì vẫn có thể được coi là người Việt Nam.Như Hari Won chẳng hạn. Nếu Ethnic Nationalism phản đối cô là một người Việt Nam thì Cultural Nationalism sẽ đồng ý với điều đó.

Expansionist Nationalism - Chủ nghĩa dân tộc bành trướng


Từ “bành trướng” nghe có vẻ tiêu cực, nhưng thực sự nó dùng để nói về sự phát triển nhiều hơn. Trung thành với dân tộc bằng cách phát triển đất nước.Chủ nghĩa này ăn mừng với những chiến thắng, giận dữ với sự tước đoạt của các phe ngoại bang hay thất bại của dân tộc. 

Một số ví dụ là:Bóng Đá: Cá nhân mình thấy Việt Nam đá không hay, nhưng mình tin rằng mình và nhiều người khác xem bóng đá vì chủ nghĩa dân tộc bành trướng. Nhiều người thậm chí dù không xem vẫn vui cho chiến thắng của đội bóng, đó là chủ nghĩa dân tộc bành trướng.

“ Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu.”

“Chúng ta cần phải biết mình đang ở đâu, cần đi đến đâu, và cần bao nhiêu tiền để đi đến đó”

Duhocsinhmy là một người theo chủ nghĩa dân tộc bành trướng. Nếu được đề nghị đứng vị trí thống trị toàn thế giới, chủ nghĩa này sẽ gật đầu ngay lập tức.

IV. Một số vướng mắc về ngữ nghĩa.

Định nghĩa từ “Nation”

Người Do Thái là một dân tộc - “nation”, trước cả khi họ có đất Israel. Người Basque ở Tây Ban Nha cũng là một dân tộc - “nation”, và đang lăm le đòi quyền tự chủ của mình, dù họ đang sống dưới danh nghĩa đất nước Tây Ban Nha.Có một điều mình cũng mới nhận ra rằng, trong tiếng Anh, Nation dùng để nói về Con người, Dân tộc, không phải là nói về một đất nước. Nation-state mới là từ để nói về một quốc gia, với con người và nhà nước như mọi người vẫn thường nghĩ về từ “quốc gia”.

State ở đây là nhà nước. Một dân tộc có thể không có nhà nước, và một nhà nước chưa chắc đã là một dân tộc. Người Basque muốn có nhà nước của riêng mình, cũng như Serbia và Montenegro v.v . They want their own state. Và, như nước mình chẳng hạn, nhà nước của 54 dân tộc thay vì một dân tộc.

Cá nhân mình nghĩ không có dân tộc Việt Nam. Một là “dân tộc Kinh”, hai là “người Việt Nam”.

Một ví dụ thú vị là: tổ chức khủng bố IS tự nhận mình là Islamic State - Nhà nước Hồi Giáo, chứ không phải Islamic Nation.

_______________________

Fact: Quân đội Mỹ không bảo vệ người dân Mỹ. Quân đội Mỹ bảo vệ Hiến Pháp Mỹ. Quân nhân phải thề rằng họ sẽ bảo vệ Hiến Pháp, bảo vệ những ý tưởng đã làm nên nước Mỹ.“ I, __________, do solemnly swear (or affirm) that I will support and defend the Constitution of the United States against all enemies, foreign and domestic...”

Đọc thêm: