Lịch sử chiến tranh đầy rẫy những câu chuyện về những con ngựa gỗ thành Troy – những món quà tưởng chừng vô hại nhưng lại ẩn chứa mầm mống của sự sụp đổ. Nhưng sẽ ra sao nếu con ngựa gỗ của thế kỷ 21 không phải là một bức tượng khổng lồ, mà là hàng trăm chiếc xe tải thông thường, lặng lẽ lăn bánh trên những nẻo đường của kẻ thù? 

Và rồi từ đó, hỗn loạn nổ ra…

Chiến dịch Mạng Nhện, một đòn tấn công táo bạo được Ukraine chuẩn bị trong hơn 18 tháng [4, 13], đã trả lời câu hỏi đó. Với chỉ 117 chiếc drone có tổng chi phí chưa đến 150,000 đô la [4, 7, 8], dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng thống Zelenskyy và trong sự ngỡ ngàng của cả phương Tây [13], Ukraine đã gây ra thiệt hại ước tính lên tới 7 tỷ đô la cho kho vũ khí chiến lược của Nga [7, 8, 10]. Con số này bao gồm việc phá hủy hoặc làm hư hỏng nặng hơn 40 máy bay quân sự, vô hiệu hóa 34% phi đội máy bay ném bom chiến lược của đối phương [1, 2, 4, 7, 8, 14, 17]. Để các bạn dễ hình dung, thì với 7 tỷ đô la, bạn có thể mua được gần 3 con tàu khu trục lớp Arleigh Burke hoặc xấp xỉ 70 đầu đạn hạt nhân.

Đây không chỉ là một chiến thắng trên chiến trường. Nó báo hiệu một cuộc cách mạng trong chiến tranh, và là minh chứng cho khởi đầu của "du kích công nghệ" - một tư duy quân sự mới được kích hoạt trên thế giới, đặc biệt là nhờ trí tuệ nhân tạo. Giờ đây, các quốc gia nhỏ hơn, yếu thế hơn hoàn toàn có thể sử dụng AI để cân bằng tiềm lực và tái định hình cán cân quyền lực toàn cầu.

Vậy, làm thế nào một quốc gia đang bị vây hãm lại có thể dàn dựng một chiến dịch phức tạp đến vậy ngay dưới mũi kẻ thù, đặc biệt là một kẻ thù sừng sỏ như Nga? Kho vũ khí 1,200 đô la 1 cái đã đánh bại những cỗ máy hàng trăm triệu đô la ra sao? Và cuối cùng, di sản của Chiến Dịch Mạng Nhện dạy chúng ta điều gì về tương lai của chiến tranh?

Một lưu ý nhỏ của tác giả trước khi bắt đầu: Bài phân tích này được thực hiện với mục đích mổ xẻ các khía cạnh chiến lược, công nghệ và học thuyết quân sự của Chiến dịch Mạng Nhện, dựa trên các nguồn thông tin được công bố từ cả phía Ukraine, Nga và các nhà phân tích quốc tế độc lập. Mình cung cấp một góc nhìn đa chiều, không nhằm mục đích tuyên truyền hay ủng hộ cho bất kỳ bên nào trong cuộc xung đột. Chiến dịch Mạng Nhện là của người Ukraine và vì người Ukraine, nên trong khi phân tích, chúng ta sẽ cần nhìn từ góc độ của đất nước này nhiều hơn. 

Trước tiên, để thực sự hiểu được sự ra đời của Chiến dịch Mạng Nhện, chúng ta phải quay trở lại bối cảnh ngột ngạt của đầu năm 2024. Bầu trời Ukraine lúc này dường như không bao giờ ngơi tiếng gầm rú của chiến tranh. Đã hơn hai năm kể từ khi Nga phát động cuộc xâm lược toàn diện, và áp lực vẫn không hề suy giảm. Gần như mỗi ngày, các thành phố và cơ sở hạ tầng trọng yếu của Ukraine phải oằn mình hứng chịu những đợt không kích tàn khốc của Nga [24, 1, 7, 8, 32, 25, 10, 26, 2, 21, 3, 17, 28, 29]. Thủ phạm chính trong chiến dịch khủng bố từ trên không này là phi đội máy bay ném bom chiến lược hùng mạnh của Nga, những "con gấu" Tu-95 và "bóng ma" Tu-22M [1, 2, 7, 10, 12, 21, 22, 23, 27, 30, 36, 37, 40, 41, 42, 43, 44, 46, 49, 50, 51, 52, 53, 55]. Các bạn hãy nhớ 2 cái tên này nhé, vì chúng sẽ tiếp tục xuất hiện đấy.

Cất cánh từ các căn cứ không quân được bảo vệ nghiêm ngặt như Olenya ở Murmansk hay Belaya tận Siberia, nằm sâu hàng nghìn cây số trong lãnh thổ Nga, những cỗ máy chiến tranh này có khả năng phóng tên lửa hành trình vào bất kỳ mục tiêu nào ở Ukraine mà không gặp nhiều rủi ro. Nói một cách đơn giản thì tên lửa hành trình, về cơ bản, là những robot bay thông minh. Sau khi được phóng từ máy bay mẹ ở khoảng cách an toàn, chúng sẽ bay ở độ cao rất thấp, bám sát địa hình để tránh bị radar phát hiện, và tự tìm đến mục tiêu đã được lập trình sẵn. Chính khả năng "tàng hình" và tấn công từ xa này đã biến chúng thành một mối đe dọa cực kỳ nguy hiểm và khó đối phó. Đặc biệt là với những đất nước với công nghệ quân sự không quá cao. Những quả tên lửa thông minh này là biểu tượng cho sức mạnh quân sự áp đảo của một siêu cường như Nga. Chúng là hiện thân của sự bất cân xứng trong cuộc chiến, nơi mà tiền bạc, tài nguyên và các mối quan hệ quyết định mọi thứ. Phía Moscow có đưa ra giải thích về các cuộc tấn công này. Họ lý giải rằng, các hành động quân sự cần thiết nhằm vào hạ tầng có công năng kép (phục vụ mục đích dân sự và quân sự), với mục tiêu làm gián đoạn chuỗi cung ứng quân sự và tê liệt khả năng sửa chữa khí tài của Ukraine. Mục tiêu của Nga là làm giảm năng lực chiến đấu của đối phương trên tiền tuyến. 

Tuy nhiên, đối với Ukraine, hậu quả của chúng là vô cùng nặng nề. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, tính đến thời điểm đó, cuộc chiến đã cướp đi sinh mạng của hàng chục ngàn dân thường và gây thiệt hại cho cơ sở hạ tầng Ukraine lên tới hàng trăm tỷ đô la. Tổng thống Zelenskyy đã nhiều lần mô tả thảm kịch này bằng những lời lẽ đau xót, gọi đó là "nỗi đau không thể xóa nhòa trên cơ thể đất nước chúng tôi". 

Theo các báo cáo tình báo được Cơ quan An ninh Ukraine (gọi tắt là SBU) công bố, đây là một trong những cuộc tấn công lớn nhất mà Nga thực hiện vào mùa đông năm 2023-2024, gây thiệt hại nghiêm trọng cho hệ thống năng lượng của Ukraine ngay trước thềm mùa đông khắc nghiệt.

Khi mọi nỗ lực hòa bình đều thất bại và các cuộc tấn công vẫn tiếp diễn, có lẽ người Ukraine đã quyết định rằng họ không thể chỉ phòng thủ.

Mục tiêu lúc này không chỉ là phòng thủ. Ukraine bắt buộc phải chủ động tấn công vào chính nguồn gốc của các cuộc không kích. 

Trong một cuộc họp với các chỉ huy quân sự cấp cao, Tổng thống Zelenskyy được cho là đã nói: "Chúng ta không thể thắng cuộc chiến này bằng cách vá những lỗ thủng. Chúng ta phải phá vỡ cỗ máy tạo ra những lỗ thủng đó". Người đứng đầu SBU, Trung tướng Vasyl Malyuk, đã cụ thể hóa mệnh lệnh đó: "Kẻ thù nghĩ rằng chúng có thể ném bom Ukraine và giết hại người Ukraine mà không bị trừng phạt... Nhưng không phải vậy. Chúng ta sẽ đáp trả... và tiêu diệt kẻ thù ở mọi nơi" [7].

Chính vào thời điểm này, chiến dịch Mạng Nhện (Spider's Web) đã ra đời như một lời đáp trả.

Chiến dịch này có một nhiệm vụ kép: 

Thứ hai: Vực dậy tinh thần của người Ukraine. 

Đối với phía Ukraine, đòn phản công này không phải là một hành động trả thù mù quáng, mà là một hành động tự vệ có tính toán. Như Tổng thống Zelenskyy sau này đã nhấn mạnh, các cuộc tấn công chỉ nhắm vào "các mục tiêu quân sự mà từ đó các cuộc tấn công vào Ukraine được phát động" [1]. 

Hãy hình dung Chiến dịch Mạng Nhện như một mũi tên độc đã được tẩm kỹ và đặt sẵn lên cung. Quyết định chế tạo mũi tên đó đã được đưa ra từ cuối năm 2022, ngay sau khi Ukraine tái chiếm được Kherson. Đó là thời điểm ban lãnh đạo Ukraine nhận ra rằng, để sống sót trong một cuộc chiến mà cả 2 phe đều đang tiêu hao tài nguyên với tốc độ khủng khiếp, thì phòng thủ thôi là chưa đủ. Khả năng phòng thủ của Ukraine rồi sẽ đuối sức trước tiềm lực tấn công của Nga. Thứ Ukraine cần một đòn răn đe, một một cú đấm thật mạnh ở tầm xa, vào thẳng những vị trí trọng yếu của đối thủ.

Tổng thống Zelenskyy tiết lộ một con số chi tiết đến bất ngờ: kế hoạch này đã được thai nghén trong "một năm, sáu tháng và chín ngày" [4, 13]. Suốt hơn 18 tháng ròng rã đó, trong khi thế giới chỉ thấy một Ukraine đang gồng mình phòng thủ, thì trong bóng tối, SBU đã kiên nhẫn dệt nên một tấm lưới của tình báo, hậu cần và công nghệ. Họ xây dựng mạng lưới điệp viên, tuồn lậu thiết bị, và huấn luyện các phi công bay drone. 

Mũi tên đã được đặt lên cung, dây cung đã được kéo căng. Họ chỉ chờ một thời điểm hoàn hảo, một lý do không thể chối cãi để buông tay. Các cuộc tấn công tàn khốc của Nga vào mùa đông 2023-2024 mà chúng ta vừa đề cập ở trên chính là thời điểm đó. Nó mang lại cho Ukraine sự chính danh về mặt đạo đức và sự cấp thiết về mặt chiến lược. Đó là tín hiệu để họ nói với thế giới và với chính bản thân họ rằng: "Chúng tôi buộc phải làm điều này ngay bây giờ".

Canh bạc 18 tháng này, về quy mô và sự tỉ mỉ, có thể so sánh với chiến dịch Overlord đổ bộ vào Normandy trong Thế chiến II, vốn cũng mất khoảng một năm rưỡi để lên kế hoạch. Nó cho thấy đây không chỉ là một chiến dịch quân sự, mà là một ván cờ được tính toán đến từng chi tiết.

Thế nhưng, làm thế nào để dệt nên một tấm lưới tinh vi như vậy ngay dưới mắt của một trong những cơ quan tình báo đáng gờm nhất thế giới?

Sự táo bạo của kế hoạch này được thể hiện rõ nhất qua một chi tiết gây sốc do Tổng thống Zelenskyy tiết lộ: trung tâm điều phối chiến dịch, một "văn phòng" đầu não, được đặt ở một vị trí không tưởng – sâu trong lãnh thổ Nga, và được cho là nằm ngay cạnh một trụ sở khu vực của Tổng cục An ninh Liên bang Nga, gọi tắt là FSB [5, 7, 13]. Mặc dù vị trí chính xác không được tiết lộ, các nguồn tin tình báo cho rằng nó có thể nằm ở một thành phố gần biên giới nhưng vẫn đủ sâu để tạo ra một vỏ bọc an toàn.

Các nhân sự được lựa chọn cho nhiệm vụ này đều là những điệp viên ưu tú nhất của SBU, những người phải sống hai mặt, chấp nhận nguy cơ bị bắt và tra tấn bất cứ lúc nào. "Trung tâm thần kinh" này không phải là một văn phòng sáng bóng, mà có thể chỉ là một căn hộ bình thường, được trang bị các thiết bị liên lạc mã hóa tối tân, nơi mọi kế hoạch, từ việc buôn lậu drone đến tuyển mộ người vận chuyển, đều được điều phối từ đây. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối, toàn bộ nhân sự đã được rút khỏi Nga thành công ngay trước thềm chiến dịch [13, 16, 18, 23], cho thấy sự tồn tại của một mạng lưới ngầm tinh vi.

Nhưng một trung tâm chỉ huy, dù tinh vi đến đâu, cũng cần có vũ khí. 

Vũ khí được chọn cho chiến dịch thế kỷ này không phải là tên lửa hành trình đắt tiền hay máy bay ném bom hiện đại. Thay vào đó, SBU đã đặt cược vào 117 chiếc drone FPV (First-Person View) – những thiết bị bay nhỏ, được điều khiển qua góc nhìn thứ nhất [4, 7, 8]. Về cơ bản, chúng có cấu trúc tương tự những chiếc drone mà chúng ta thấy trong các màn trình diễn ánh sáng ngoạn mục ở Việt Nam gần đây, nhưng được tùy chỉnh để mang theo thuốc nổ thay vì đèn LED.

Điều đáng kinh ngạc nhất là chi phí của chúng. Mỗi chiếc drone chỉ có giá từ 500 đến 1,200 đô la [3, 9, 19]. 

Nhưng, câu hỏi lớn nhất là: làm thế nào để đưa 117 chiếc drone này đến gần các mục tiêu được bảo vệ nghiêm ngặt, nằm sâu hàng nghìn cây số trong lòng nước Nga?

Đây là lúc chúng ta cần đề cập đến mưu kế "Con ngựa thành Troy". Đề phòng bạn chưa biết thì, trong truyền thuyết Hy Lạp cổ đại, quân Hy Lạp đã giả vờ rút lui và để lại một con ngựa gỗ khổng lồ làm quà cho thành Troy. Người Troy, tưởng rằng đó là chiến lợi phẩm, đã kéo con ngựa vào trong thành. Đêm đến, các binh sĩ Hy Lạp ẩn nấp bên trong đã chui ra, mở cổng thành và góp phần vào sự sụp đổ của Troy. 

Vận chuyển bằng máy bay hay tàu thuyền vào Nga là điều không tưởng. Cho người mang lậu từng bộ phận qua biên giới cũng quá rủi ro và chậm chạp. Con đường duy nhất là mặt đất. Các drone và hệ thống phóng được bí mật tuồn vào Nga qua các mạng lưới ngầm. Tại đây, chúng được ngụy trang bên trong những cabin gỗ hoặc container trông hoàn toàn vô hại, rồi được đặt lên những chiếc xe tải thông thường [4, 7, 19, 25].

Thế nhưng, đến đây chúng ta lại cần suy nghĩ. Làm thế nào để những chiếc xe tải này lọt qua hàng lớp kiểm tra an ninh và hệ thống giám sát dày đặc của Nga? Làm sao để chúng qua mặt được những "con mắt X-quang" trên đường cao tốc? Để che mắt Nga, SBU đã thuê những tài xế xe tải người Nga, và theo các nguồn tin tình báo của Ukraine cũng như lời khai sau đó được kênh Baza của Nga đăng tải, những tài xế này hoàn toàn không biết mình đang chở thứ gì [13]. Họ có đầy đủ giấy tờ hợp pháp cho một chuyến hàng "nhà gỗ lắp ghép", khiến họ trở thành vỏ bọc hoàn hảo nhất.

Bằng cách này, những "con ngựa thành Troy" đã có thể di chuyển công khai trên khắp nước Nga, đi qua những chặng đường dài hàng nghìn cây số trong nhiều ngày, từ các khu vực biên giới đến tận những nơi hẻo lánh gần các căn cứ không quân chiến lược.

Drone: Đã có. Xe tải: Cũng đã có. Nhưng làm thế nào để đảm bảo drone sẽ định vị và huỷ diệt đúng mục tiêu?

Các nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tin rằng chiến dịch đã có sự tham gia của Trí tuệ Nhân tạo [3]. Mục tiêu cốt lõi của SBU là tối đa hóa thiệt hại cho khí tài, không phải con người. Họ muốn làm tê liệt khả năng tấn công của không quân Nga. Theo đó, các đội của SBU đã nghiên cứu tỉ mỉ các mẫu máy bay Nga trong viện bảo tàng để xác định những điểm yếu chí mạng, như các mấu treo tên lửa dưới cánh hay các đường nối bồn chứa nhiên liệu. Dữ liệu này sau đó được dùng để huấn luyện cho các mô hình AI nhận dạng hình ảnh. Khi drone tiếp cận mục tiêu, AI sẽ giúp người điều khiển nhanh chóng khóa mục tiêu vào những điểm yếu này, đảm bảo mỗi đòn tấn công đều đạt hiệu quả tối đa [3]. Điều này có phần giống với drone Redwing của nhân vật Falcon trong vũ trụ điện ảnh Marvel, một thiết bị nhỏ bé nhưng có khả năng phân tích và hỗ trợ chiến thuật cực kỳ hiệu quả.

Thêm vào đó, việc sử dụng phần mềm mã nguồn mở như ArduPilot – một hệ thống lái tự động phổ biến cho drone, giúp ổn định đường bay và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp – trong khi việc tận dụng ngay chính mạng di động của Nga để điều khiển lại là một nước cờ cao tay [3].

Đây chính là sự kết hợp chết người giữa công nghệ dễ tiếp cận và trí tuệ chiến thuật đỉnh cao. 

Bình minh ngày 1 tháng 6, 2024, tại nhiều địa điểm hẻo lánh trên khắp nước Nga, mọi thứ vẫn bình yên như bao ngày khác. Nhưng, một điểm khác biệt chí mạng nằm ở chỗ - từ các trạm xăng ven đường cao tốc đến những bãi đất trống gần các căn cứ không quân chiến lược [17, 46, 52], những chiếc xe tải "chở nhà gỗ" đã vào vị trí. Những con ngựa thành Troy đã sẵn sàng, chỉ chờ mệnh lệnh. 

Và rồi, theo một mệnh lệnh được mã hóa sẵn, mái che của những cabin gỗ này đồng loạt mở ra [4, 7, 19, 25]. Từ bên trong, 117 chiếc drone cất cánh gần như cùng lúc, tạo thành những bầy ong máy lao vút lên bầu trời, bắt đầu cuộc tấn công phối hợp lớn nhất từ trước đến nay vào sâu trong lòng nước Nga.

Theo các báo cáo sau này từ SBU và được các nhà phân tích phương Tây xác nhận, mỗi chiếc drone trong số 117 chiếc đều có một người điều khiển riêng [6, 13, 24], những phi công "du kích công nghệ" đang ngồi ở một nơi an toàn cách xa hàng nghìn cây số, có thể là ngay tại Ukraine. Họ điều khiển drone thông qua mạng 4G của chính Nga.

Sự kết hợp giữa việc phóng từ cự ly gần và số lượng áp đảo đã khiến hệ thống phòng không của Nga, vốn được thiết kế để chống lại các mối đe dọa từ xa như máy bay hay tên lửa, gần như tê liệt [3, 20, 23]. Các hệ thống phòng không S-400 và Pantsir tinh vi đã không thể phản ứng kịp trước những mục tiêu nhỏ, bay thấp và xuất hiện đột ngột từ những hướng không ngờ tới. Tiến sĩ Steve Wright, một chuyên gia về drone tại Anh, nhận định rằng ngay cả khi Nga cố gắng gây nhiễu tín hiệu GPS, các phi công Ukraine vẫn có thể chuyển sang điều khiển thủ công trong giai đoạn cuối để đảm bảo độ chính xác [13].

Các đoạn video do chính SBU công bố sau đó cho thấy hình ảnh từ camera của drone lao thẳng vào mục tiêu. Những chiếc máy bay ném bom Tu-95 và Tu-22M3, vốn là niềm tự hào của không quân chiến lược Nga, giờ đây trở thành những mục tiêu bất lực trên sân đỗ. Các drone lao vào những điểm yếu đã được AI xác định từ trước: khu vực giữa cánh và thân máy bay, nơi chứa các bình xăng, hay các mấu treo tên lửa còn sót lại [3].

Các vụ nổ liên tiếp xảy ra tại bốn căn cứ không quân chiến lược: Olenya ở phía Bắc, Diaghilevo và Ivanovo ở miền trung nước Nga, và đặc biệt là Belaya, nằm sâu hơn 4,000 km về phía Đông ở Siberia [3, 5, 7]. Lửa và khói đen bốc lên từ những chiếc máy bay trị giá hàng trăm triệu đô la. Mạng Nhện đã giăng lưới thành công. Con mồi đã bị trọng thương.

Để xóa mọi dấu vết, những chiếc xe tải "ngựa gỗ" này được lập trình để tự hủy ngay sau khi hoàn thành nhiệm vụ phóng. Một đoạn video xuất hiện sau đó cho thấy một chiếc xe tải bốc cháy dữ dội gần căn cứ không quân Belaya, được cho là kết quả của một vụ nổ tự hủy có chủ đích [3, 27]. 

Khi mặt trời mọc vào ngày 2 tháng 6, bức tranh về sự tàn phá dần hiện rõ. Phía Ukraine nhanh chóng đưa ra những con số gây chấn động. Họ tuyên bố đã đánh trúng, làm hư hại hoặc phá hủy hoàn toàn hơn 40 máy bay quân sự của Nga [1, 2, 4, 7, 8]. Con số này, theo SBU, tương đương với việc vô hiệu hóa 34% phi đội máy bay ném bom mang tên lửa hành trình của Nga [7, 8, 14, 17]. Tổng thiệt hại về vật chất được ước tính lên tới 7 tỷ đô la Mỹ [7, 8, 10, 13, 20].

Ở bên kia chiến tuyến, Bộ Quốc phòng Nga tại Moscow lại vẽ nên một bức tranh hoàn toàn khác. Họ thừa nhận các cuộc tấn công đã xảy ra ở 5 khu vực, nhưng chỉ xác nhận "một vài máy bay bị bốc cháy" ở Murmansk và Irkutsk, đồng thời tuyên bố đã đẩy lùi các cuộc tấn công khác [6, 7, 13, 17]. Tuyên bố chính thức của Điện Kremlin cho biết lực lượng phòng không đã bắn hạ hoặc vô hiệu hóa 109 trong tổng số 117 drone [6, 7, 13, 17]. Thiệt hại được mô tả là rất nhỏ, chỉ có "hai máy bay Tu-95 bị hư hại nhẹ" do mảnh vỡ từ drone bị bắn hạ gây ra [17]. Nga kết luận rằng đây là một "hành động khủng bố" của Ukraine, cố tình sử dụng các phương tiện dân sự để gây nguy hiểm, và thông báo đã bắt giữ một số nghi phạm [2, 4, 16, 19].

Vậy sự thật nằm ở đâu giữa công bố từ Nga và Ukraine? Bằng cách phân tích hình ảnh vệ tinh thương mại có độ phân giải cao trước và sau cuộc tấn công, các nhà phân tích tình báo độc lập đã đi đến một kết luận ở giữa. Họ xác định được ít nhất 13 máy bay bị phá hủy hoàn toàn hoặc hư hại nghiêm trọng không thể sửa chữa, chủ yếu tại hai căn cứ Olenya và Belaya [4, 25, 32]. 

Pavel Podvig, một chuyên gia về vũ khí hạt nhân, nhận định rằng nhiều máy bay Tu-95 có thể đã bị hư hại đến mức không thể sửa chữa [5]. Sự thật là những chiếc máy bay ném bom này đều là di sản từ thời Liên Xô, và việc chế tạo mới chúng gần như là bất khả thi đối với Nga hiện tại [3, 31]. Mỗi chiếc bị mất đi là một tổn thất vĩnh viễn.

Dẫu sự thật có là gì đi nữa, thì sau cuộc tấn công, tại Ukraine, một làn sóng phấn khởi và tự hào dân tộc đã lan rộng. Từ các quan chức cấp cao đến người dân bình thường, tất cả đều ăn mừng chiến công này. Nhiều người đã so sánh nó với sự kiện đánh chìm soái hạm Moskva, một biểu tượng khác cho sự kháng cự của Ukraine [8]. Một sĩ quan tình báo thuộc SBU, người trực tiếp tham gia lập kế hoạch, đã chia sẻ với báo chí trong điều kiện giấu tên: "Trong nhiều tháng, chúng tôi đã nhìn thấy những chiếc máy bay này cất cánh và biết rằng chúng sắp mang đến cái chết cho quê hương mình. Ngày hôm đó, chúng tôi đã khiến chúng phải câm lặng. Đó không phải là sự trả thù, đó là công lý".

Chiến dịch Mạng Nhện không chỉ là một chiến thắng quân sự; nó là một liều thuốc tinh thần cực mạnh. Nhưng liệu liều thuốc này có đủ sức mạnh để thay đổi cả một học thuyết quân sự đã tồn tại hàng thế kỷ?

Suốt chiều dài lịch sử, các quốc gia rộng lớn như Nga luôn tin rằng "chiều sâu chiến lược" – lãnh thổ mênh mông của họ – là một lớp phòng thủ tự nhiên. Tuần trước, chiến dịch Mạng Nhện đã phá tan ảo ảnh đó. Khi một cuộc tấn công có thể được phát động từ một chiếc xe tải đậu ven đường ở Siberia, thì không còn nơi nào là an toàn tuyệt đối [1, 5, 18, 6]. Điều này buộc mọi quốc gia phải định nghĩa lại khái niệm an ninh nội địa, khi ranh giới giữa mối đe dọa từ bên ngoài và bên trong ngày càng trở nên mơ hồ.

Qua Chiến dịch Mạng Nhện, dễ thấy rằng công nghệ rẻ tiền, dễ tiếp cận như drone FPV, khi được kết hợp với trí óc và sự táo bạo của con người, có thể trở thành "kẻ cân bằng vĩ đại" trên chiến trường. Khoảng cách giữa một chiếc drone 1,200 đô la và một chiếc máy bay ném bom 200 triệu đô la không còn là khoảng cách về tiền bạc, mà là khoảng cách về tư duy. 

Với người viết bài này, tôi thấy một nguồn động lực rất lớn, đặc biệt là cho những quốc gia đang tìm cách khẳng định vị thế của mình trong một thế giới đầy biến động, như Việt Nam chẳng hạn. Đằng sau tất cả luôn luôn là con người. Chính vì vậy, con đường để đạt được lợi thế bất đối xứng không nằm ở việc chạy đua vũ trang theo kiểu truyền thống mà nằm ở việc đầu tư vào con người, vào sự sáng tạo, và vào việc làm chủ những công nghệ của tương lai, dù chúng có đơn giản đến đâu.